1-3. (a) Na cava era kalougata kina na tisaipeli era lako vata kei Jisu, na cava e cakava mera nanuma kina na ka e vakavulica? (b) Na cava e guiguilecavi dredre kina na vosa vakatautauvata e laulau?

 ERA kalougata na tisaipeli era lako vata kei Jisu nira vuli sara ga vua na Qasenivuli Levu. Era rogoci koya ni vakamacalataka na ibalebale ni Vosa ni Kalou, qai vakavulici ira ena ka dina vakatubuqoroqoro. Ia qo mera tugana sara ga i lomadra kei na nodra vakasama na nona vosa talei, ni se sega ni kena gauna me volai kina. * Ia e vakarawarawataka vei ira o Jisu mera nanuma na ka e vakavulica. Ena sala cava? Ena iwalewale ni nona veivakavulici, vakabibi ena maqosa ni nona vakayagataka na vosa vakatautauvata.

² Io, e dau dredre me guilecavi na vosa vakatautauvata e laulau. E tukuna e dua na dauvolaivola, ni vosa vakatautauvata e “veisautaka na daliga me mata, mera raitayaloyalotaka kina na vakarorogo na ka e tukuni tiko.” Ni rawarawa meda kila na ka ni raitayaloyalotaki, na vosa vakatautauvata gona ena kilai rawarawa kina na ka e sega ni laurai. E vakamatatataka na ka e tukuni, e kasa tale ga kina ena noda vakasama na ka e vulici.

³ E sega ni bau dua na qasenivuli e vuravura me vakataki Jisu Karisito ena maqosa ni nona vakayagataka na vosa vakatautauvata. Me yacova nikua, eda se nanuma ga nona vosa vakatautauvata. Na cava e vakayagataka vakalevu kina o Jisu na iwalewale ni veivakavulici qo? Na cava e lau lau kina na nona vosa vakatautauvata? Eda na vakayagataka vakacava na iwalewale ni veivakavulici qo?

4, 5. Na cava e vakayagataka kina o Jisu na vosa vakatautauvata?

⁴ E tukuna na iVolatabu e rua na vuna bibi e vakayagataka kina o Jisu na vosa vakatautauvata. Kena imatai, me vakayacori na parofisai. E kaya na Maciu 13:34, 35: “E tukuna vei ira o Jisu na ka kece qori ena vosa vakatautauvata. E vosa ga vei ira ena vosa vakatautauvata. Qo me vakayacori kina na ka e tukuna na parofita: ‘Au na vosa ena vosa vakatautauvata.’” Na parofita e cavuta qori o Maciu a vola na Same 78:2. Ena veiuqeti ni yalo tabu ni Kalou a volavola kina na daunisame qo ni se vo e vica na senitiuri me sucu o Jisu. Na cava e kena ibalebale? Sa tukuna tu mai o Jiova ena vica na drau na yabaki sa oti ni na vakayagataka na vosa vakatautauvata na Mesaia ena nona veivakavulici. E kila vinaka o Jiova na yaga ni iwalewale ni veivakavulici qo.

⁵ Kena ikarua, e tukuna o Jisu ni vakayagataka na vosa vakatautauvata me wasei ira na “sega ni malele” na lomadra ina nona itukutuku. (Maciu 13:10-15; Aisea 6:9, 10) E vakavotui vakacava na lomadra na vakarorogo ena nona vosa vakatautauvata? Ena so na gauna e vinakata mera taro na rogoci koya mera kila kina na ibalebale ni ka e tukuna. Era sega ni taro na dokadoka se o ira na sega ni kauai, era taro ga na yalomalumalumu. (Maciu 13:36; Marika 4:34) O koya gona, na vosa vakatautauvata i Jisu e vakatakila na ka dina vei ira na gadreva; ia e vunitaka vei ira na dokadoka.

6. E yaga vakacava na vosa vakatautauvata i Jisu?

⁶ E vica tale na sala e yaga kina na vosa vakatautauvata i Jisu. E vakavure vakasama, e uqeti ira na lewenivanua mera vakarorogo. E vakarawarawataka mera kila na ka e raitayaloyalotaki tiko. Me vaka eda sa raica mai ena itekivu ni  wase qo, era nanuma vinaka na vakarorogo na ka e tukuna o Jisu ni vakayagataka na vosa vakatautauvata. Na iVunau mai na Ulunivanua ena Maciu 5:3–7:27 e ivakaraitaki vakasakiti ni nona dau vakayagataka na vosa vakatautauvata o Jisu. E kaya e dua na itukutuku ni tiko ena ivunau qo e 50 vakacaca na vosa vakatautauvata. Nanuma ni rawa ni wiliki e cake me rauta ni 20 na miniti. Ke va ya, ena cavuti e dua na vosa vakatautauvata ena veiya20 na sekodi! E kila o Jisu na yaga ni vosa vakatautauvata ena kena raitayaloyalotaki na ka e tukuni!

7. Na cava meda vakatotomuria kina nona dau vakayagataka o Jisu na vosa vakatautauvata?

⁷ Nida imuri i Karisito, eda via vakatotomuria na iwalewale ni nona veivakavulici, okati kina nona dau vakayagataka na vosa vakatautauvata. Ni vakaisaluakitaki na kakana, eda na taleitaka na kania. Ena taleitaki tale ga na ka eda vakavulica ke da vakayagataka na vosa vakatautauvata e laulau. Na vosa vakatautauvata e vakasamataki vinaka ena vakarawarawataka na kilai ni ka dina. Meda veivosakitaka mada eso na vuna e laulau kina na vosa vakatautauvata i Jisu. Eda na qai kila na ivakavakayagataki ni iwalewale yaga ni veivakavulici qo.

8, 9. A vakayagataka vakacava o Jisu na ivakatautauvata rawarawa, na cava e laulau kina?

⁸ E rawarawa ga qai lekaleka na vosa vakatautauvata e dau vakayagataka o Jisu ena nona veivakavulici. Io, na vosa rawarawa e matata kina na ka e raitayaloyalotaki tiko qai kilai kina na ka dina me baleti Jiova. Ni tukuna tiko vei ira na nona tisaipeli mera kua ni nuiqawaqawataka na ka mera bula kina e veisiga, e vakatauvatana na kedra ituvaki ina “manumanuvuka” kei “na lili ni veikau.” Era sega ni teitei na manumanuvuka, se tatamusuki, era sega ni cakacaka se tali na lili ni veikau. Ia se kauaitaki ira ga na Kalou. E rawa  rawa sara me kilai na kena ibalebale​—ke sa kauaitaki ira na manumanuvuka kei na senikau na Kalou, sa macala tu ga ni na kauaitaki ira tale ga era “vakaliuca tiko ga na matanitu ni Kalou.”​—Maciu 6:26, 28-33.

⁹ E dau vakayagataka tale ga o Jisu na ivakarau ni vosa laulau na metaphor me vakatauvatana e rua na ka. E rawarawa ga na ivakatautauvata e vakayagataka. Ena dua na gauna a tukuna vei ira nona tisaipeli: “Oni rarama kei vuravura.” E rawarawa sara nira taura na tisaipeli na ibalebale ni ivakatautauvata ya, e laurai ena ka era tukuna kei na ka era cakava nira vakacila na rarama vakayalo ra qai vukea eso tale mera vakacaucautaka na Kalou. (Maciu 5:14-16) Raica mada eso na metaphor se ivakatautauvata a vakayagataka o Jisu: “O kemuni na masima kei vuravura,” “O yau na vaini, o kemudou na tabaqu.” (Maciu 5:13; Joni 15:5) Ena yaga dina na ivakarau ni vosa ya ni rawarawa ga.

10. Na ivakatautauvata cava soti o rawa ni vakayagataka ni o veivakavulici?

¹⁰ Eda na vakayagataka vakacava na ivakatautauvata nida veivakavulici? Meda kua ni talanoa balavu qai vereverea, vakasamataka ga e dua na ivakatautauvata rawarawa. Kaya mada nida veivosakitaka tiko na ulutaga ni veivakaturi da qai via vakaraitaka ni sega ni dredre vei Jiova me cakava ya. Na ivakatautauvata cava o na vakasamataka? Na iVolatabu e vakatauvatana na mate ina moce. O rawa ni kaya, “E rawarawa sara vua na Kalou me vakaturi ira na mate, me vaka ga noda rawa ni vakayadrata e dua mai na moce.” (Joni 11:11-14) Kaya mada ke o via vakaraitaka ni bibi mera lomani na gone, mera kauaitaki tale ga mera bulabula ra qai marau kina. Na ivakatautauvata cava o na vakayagataka? E tukuni ena iVolatabu na ivakatautauvata qo: [N]a luvemu era na vaka na olive.” (Same 128:3) O rawa ni tukuna, “Na nona gadreva na gone me lomani qai kauaitaki, e vaka e dua na vunikau e gadreva na wai kei na siga.”  Ni rawarawa ga noda vosa vakatautauvata, ena totolo tale ga nodra kila na kena ibalebale na rogoci keda.

11. Tukuna eso na vosa vakatautauvata i Jisu me baleta na veika e raica ena nona bula voli e Kalili.

¹¹ E kenadau o Jisu ena vosa vakatautauvata me baleta na bula ni tamata. Ni bula voli e Kalili e rairai raica na ivakarau ni bula e veisiga, e levu gona na nona vosa vakatautauvata e baleta na ka qori. Vakasamataka mada na ka e raica ni se gone. Vakacava mada na levu ni gauna e raici tinana kina ni qaqia na witi me valawa qai vakalevenitaka, waqara na cina, se taviraka na vale? (Maciu 13:33; 24:41; Luke 15:8) Vakacava na levu ni gauna e dau raici ira kina na dauqoli nira balata nodra lawa ena Wasa o Kalili? (Maciu 13:47) Nodra dau qito na gone ena rara ni volivolitaki? (Maciu 11:16) E sega ni vakabekataki ni vakatauvatana o Jisu eso tale na ka e raica e veisiga​—me vaka na kaburaki ni itei, na kana ni vakamau, kei na matua ni itei.​—Maciu 13:3-8; 25:1-12; Marika 4:26-29.

12, 13. Na cava e vakasakiti kina nona tukuna o Jisu na gaunisala mai ‘Jerusalemi i Jeriko’ me matata kina nona vosa vakatautauvata me baleta na kai Samaria?

¹² E tukuna o Jisu ena nona vosa vakatautauvata na ka era kila vinaka na vakarorogo. Me kena ivakaraitaki, e tekivuna na vosa vakatautauvata me baleta na kai Samaria ni kaya: “E biuti Jerusalemi e dua na turaga me gole sobu i Jeriko, e qai sotavi ira na daubutako. Era luvata na nona isulu ra qai mokulaki koya me voleka sara ga ni mate.” (Luke 10:30) E tukuna o Jisu na gaunisala mai ‘Jerusalemi i Jeriko’ me matata kina na ka e tukuna. Ena gauna e cavuta kina na vosa vakatautauvata qori a tiko e Jutia o koya, e veivolekati ga kei Jerusalemi, era kila vinaka gona na vakarorogo na gaunisala ya. E kilai ni rerevaki sara, vakabibi ke taubaletaki duadua. Ni tatakelokelo qai lala eso na vanua, e dau nodra ivunivuni vinaka na daubutako.

 ¹³ Eso tale na itukutuku e okata o Jisu me baleta na gaunisala mai ‘Jerusalemi i Jeriko.’ E tukuni ena vosa vakatautauvata ni a liu e dua na bete qai muri yani e dua na Livai, ia erau sega ni bau vukei koya e vakaleqai. (Luke 10:31, 32) E dau veiqaravi na bete ena valenisoro e Jerusalemi, o ira na Livai era dau veivuke. Na gauna era sega ni veiqaravi kina ena valenisoro, era lai tiko e Jeriko, ni 23 ga na kilomita na kena yawa mai Jerusalemi. Era dau laurai gona vakalevu ena gaunisala ya. Vakasamataka tale ga ni rau a “gole sobu” tiko mai “Jerusalemi” na bete kei na Livai. Era kila vinaka qori na rogoci Jisu. E toka ena vanua cere o Jerusalemi ni vakatauvatani kei Jeriko. O koya gona, ni biubiu mai Jerusalemi e dua me lako i Jeriko, ena “gole sobu.” * E kauaitaki ira dina na rogoci koya o Jisu.

14. Eda na nanumi ira vakacava na vakarorogo nida vakayagataka na vosa vakatautauvata?

 ¹⁴ Meda nanumi ira tale ga na rogoci keda tiko nida tukuna na vosa vakatautauvata. Cava eso na ka ena vakatau kina noda vosa vakatautauvata? Eda na rairai vakasamataka na nodra yabaki ni bula, itovo vakavanua se na nodra isususu, kei na nodra cakacaka. Kena ivakaraitaki, na ivakatautauvata me baleta na teitei ena kilai vakalevu ena vanua ni teitei, sega ena siti. Eda rawa sara ga ni vakayagataka na ivakatautauvata veiganiti e vauca na nodra bula na vakarorogo kei na ka era cakava e veisiga​—na luvedra, nodra vale, ka era taleitaka na cakava, kei na kedra.

15. Na cava e sega ni kurabuitaki kina nona kila vinaka o Jisu na kabuli?

¹⁵ E laurai ena levu na vosa vakatautauvata i Jisu ni kila vinaka na ka e tu e vuravura, me vaka na kau, manumanu, kei na draki. (Maciu 16:2, 3; Luke 12:24, 27) E kila vakacava ya? Ena nona dau dikeva na kabuli ena gauna e bula voli kina e Kalili. O Jisu “na ulumatua ni kabuli kece,” e vakayagataki koya tale ga o Jiova me “matai daucakacaka” ena kena buli na ka kece. (Kolosa 1:15, 16; Vosa Vakaibalebale 8:30, 31) Sa rauta me kila vinaka o Jisu na kabuli. Meda raica mada na nona vakayagataka vinaka na kila qori ena veivakavulici.

16, 17. (a) Na cava e vakaraitaka ni kila vinaka o Jisu na nodra ivalavala na sipi? (b) Na ivakaraitaki cava eda kila kina nira dau rogoca na sipi na domoi kedra ivakatawa?

¹⁶ Vakasamataka mada ni tukuna o Jisu ni o koya “na ivakatawa vinaka,” era “sipi” na nona imuri. Eda raica kina ena ka e tukuna o Jisu ni kilai ira vinaka na sipi. E kila ni duatani sara nodra veivolekati na sipi kei na kedra ivakatawa. E raica nira nuitaka na kedra ivakatawa, era sega ni vakaunodra, era muri koya vinaka tale ga. Na cava era na muria kina na  sipi na kedra ivakatawa? E tukuna o Jisu “nira kila na domona.” (Joni 10:2-4, 11) Vakacava, era kila dina na sipi na domoi kedra ivakatawa?

¹⁷ E vola na ka e raica o George A. Smith ena nona ivola The Historical Geography of the Holy Land: “So na gauna, keitou lai vakacegu volekata e dua na toevu e Jutia, na vanua eratou na kauti ira mai kina nodratou qelenisipi e tolu se va na ivakatawa. Nira veicurumaki na sipi, keitou vaqaqa se ratou na wasei ira vakacava na ivakatawa. Era na gunu vata toka na sipi ra qai veiqitori, ia ni oti qori eratou dui gole na ivakatawa . . . , eratou kacivi ira yani na nodratou dui sipi. Era tawase sara mera yatuni yani vua na kedra ivakatawa.” Qo na vosa vakatautauvata veiganiti e vakayagataka o Jisu me vakamatatataka kina na ka e tukuna, oya ni na karoni keda “na ivakatawa vinaka” ke da vakabauta da qai muria na nona ivakavuvuli.

18. Eda na raica e vei na itukutuku me baleta na ibulibuli i Jiova?

¹⁸ Eda na vakayagataka vakacava na kabuli ena vosa  vakatautauvata? E rawarawa qai laulau na ivakatautauvata me baleta na nodra itovo vakasakiti na manumanu. Eda na raica e vei na itukutuku me baleta na ibulibuli i Jiova? E levu tu ena iVolatabu na itukutuku me baleta na veimataqali manumanu, so na gauna e vakatauvatana na nodra itovo ina so tale na ka. E tukuni ena iVolatabu na totolo ni me kila kei na lepate, na qaseqase ni gata, kei na maloku ni ruve. * (1 Veigauna 12:8; Apakuki 1:8; Maciu 10:16) E ivurevure vinaka tale ga ni itukutuku Na Vale ni Vakatawa, na Yadra!, kei na so tale na ivola e tabaka na iVakadinadina i Jiova. O na rawa ni vulica ena ivola va qori na sala e vakayagataki kina na ibulibuli vakatubuqoroqoro i Jiova ena vosa vakatautauvata rawarawa.

19, 20. (a) Me vakavotui na ivakavuvuli lasu, e laulau vakacava nona vakayagataka o Jisu e dua na ka se qai yaco ga? (b) Eda na vakayagataka vakacava na ivakaraitaki kei na veika e yaco dina nida veivakavulici?

¹⁹ E laulau sara na vosa vakatautauvata e okati kina na veika e yaco dina. Dua na gauna a tukuna o Jisu e dua na ka se qai yaco ga me vakacala kina na ivakavuvuli lasu ni dau yacovi ira ga na dau cakaca na ka ca. E kaya: “O ira na lewe tinikawalu e baleti ira na vale cecere mai Sailoama, ra mani mate kina. Oni nanuma ni levu cake nodra ivalavala ca ni vakatauvatani kei ira na uabula kece e Jerusalemi?” (Luke 13:4) Era sega ni mate na le 18 ya baleta ni cudruvi ira na Kalou ena vuku ni nodra ivalavala ca. Ia era mate vakaloloma ena vuku ni “gauna kei na ka e tawanamaki.” (Dauvunau 9:11, NW) E vakacala gona o Jisu na ivakavuvuli lasu ya ni tukuna e dua na ka era kila vinaka na vakarorogo.

 ²⁰ Eda na vakayagataka vakacava na veika e yaco dina kei na so na ivakaraitaki nida veivakavulici? Kaya mada ni o vakamacalataka tiko na vakayacori ni parofisai i Jisu me baleta na ivakatakilakila ni nona tiko. (Maciu 24:3-14) O rawa ni tokaruataka na itukutuku butakatakata me baleta na veivaluvaluti, dausiga, se na uneune me vakaraitaka ni sa vakayacori tiko na ivakatakilakila. Kaya mada ke o via tukuna e dua na ivakaraitaki mo vakatauvatana kina na veisau e gadrevi ena kena tokari na tamata vou. (Efeso 4:20-24) O na raica e vei na ivakaraitaki va qori? O rawa ni vakasamataka na duidui ituvaki era sotava na tacida, se na nodra itukutuku ni bula eso ena ivola era tabaka na iVakadinadina i Jiova.

21. Na cava na icovi ni qasenivuli maqosa ni Vosa ni Kalou?

²¹ O Jisu ga na Qasenivuli Levu! Eda sa vulica ena iwasewase qo ni nona cakacaka sara ga me ‘veivakavulici qai vunautaka na itukutuku vinaka.’ (Maciu 4:23) E noda cakacaka tale ga qori. E sega ni tukuni rawa na icovi ni qasenivuli vinaka. Eda sa soli ka tiko nida veivakavulici, e vakavu marau tale ga. (Cakacaka 20:35) Eda marau ni veika dina eda tukuna tiko me baleti Jiova e yaga tawamudu. Eda na lomavakacegu tale ga nida vakatotomuri Jisu, na Qasenivuli levu a bau bula e vuravura!