1-3. (a) Na taro cava ena veivosakitaki? (b) Na va na tikina bibi cava ena sokalou savasava ena veivosakitaki? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

E DIKEVI ira vinaka nona qelenisipi o Epeli qai dua na ka na nona susugi ira vinaka. Ia e sa na digia qo e vica mera vakamatei, mera cabori me isolisoli vua na Kalou. Vakacava ena vakadonuya o Jiova nona sokalou e dua e sega ni uasivi?

² E uqeti vakalou me vola na yapositolo o Paula me baleti Epeli: ‘E vakadonuya na Kalou na nona isolisoli.’ Ia o Jiova e sega ni vakadonuya na nei Keni. (Wilika Iperiu 11:4.) Eda na taroga kina eso na taro meda na veivosakitaka. Na cava e vakadonuya kina na Kalou na sokalou i Epeli, ia sega o Keni? Na cava eda rawa ni vulica ena ivakaraitaki i Keni, Epeli, kei na so tale era cavuti ena Iperiu wase 11? Na kena isau, ena kilai vinaka kina na ka e okati ena sokalou savasava.

³ Nida veivosakitaka na ivakamacala lekaleka ni ka era yaco mai na gauna i Epeli me yaco ena gauna i Isikeli, vakasamataka e va na tikina bibi me vakadonuya kina na Kalou noda sokalou: Me sokaloutaki o Jiova, me vinaka duadua na ka  e cabori, me vakadonuya na Kalou na ivakarau e caka kina, me savasava tale ga na inaki i koya e sokalou.

4, 5. Na cava e vakatulewataka kina o Keni me vakacaboisoro vua na Kalou?

⁴ Wilika Vakatekivu 4:2-5. E kila tu o Keni ni nona isolisoli ena sokaloutaki ga kina o Jiova. E levu na gauna e rawa ni vulici Jiova kina o Keni. De rau sa voleka ni yabaki 100 kei na tacina o Epeli ena gauna rau cabora kina nodrau isolisoli. * Ni rau tubu cake rau sa na kila tiko na were o Iteni, de rau raica tu mai vakayawa na kena bulabula. E macala ga ni rau na raica na jerupi ni duri tu ena kena icurucuru. (Vkte. 3:24) Sega ni vakatitiqataki ni rau sa na vakamacalataka nodrau itubutubu ni bulia o Jiova na ka kece, e duidui tale ga nona inaki taumada na Kalou me baleta na kawatamata ni vakatauvatani ena ka ratou sa sotava tiko, oya ni dua na siga eratou na mate. (Vkte. 1:24-28) Nona kila qori o Keni, e rairai vakatulewataka kina me vakacaboisoro vua na Kalou.

⁵ Na cava tale e rairai uqeti Keni me cabora nona isoro? E sa parofisaitaka tu o Jiova ni na basika e dua na “kawa,” ena qaqia na ulu ni “gata” a temaki Ivi me digidigi cala. (Vkte. 3:4-6, 14, 15) Ni ulumatua o Keni, de a nanuma ni o koya ga na “kawa” yalataki ya. (Vkte. 4:1) O Jiova tale ga e se vosa tiko ga ena so na gauna vei ira na tamata ivalavala ca. Ni valavala ca oti mada ga o Atama, e se vosa tiko ga vua na Kalou ni vakayagataka na agilosi. (Vkte. 3:8-10) O Jiova tale ga a vosa vei Keni ni cabora oti nona isoro. (Vkte. 4:6) E matata kina vei Keni ni ganiti Jiova ga me sokaloutaki.

6, 7. Vakacava e sega ni vinaka na isoro e cabora o Keni se na ivakarau e cakava kina? Vakamacalataka.

⁶ Na cava ga e sega ni vakadonuya kina o Jiova na isoro e cabora o Keni? Vakacava e sega ni vinaka sara na nona isolisoli? E sega ni tukuna na iVolatabu. E tukuni ga ni kauta mai o Keni na “vuaniqele.” A qai vakaraitaka malua o Jiova ena Lawa a soli vei Mosese ni vakadonui na isoro va qori. (Tiko 15:8, 9) Vakasamataka tale ga na ituvaki. Ena gauna qori, e se laukana ga kina na ka e tubu mai na qele. (Vkte. 1:29) Ni cudruva tu na Kalou na qele ena taudaku i Iteni, e bunoca kina o Keni na ka me na cabora. (Vkte. 3:17-19) E cabora na kakana e bulabula, e dredre na kena rawati! Ia e se sega ga ni vakadonuya o Jiova.

⁷ Vakacava a leqa na ivakarau ni kena cabori na isolisoli qo? E cala na iwalewale e cabora kina o Keni? Sega. Na vuna? Ni gauna e sega ni vakadonuya kina o Jiova na ka e cabora, a sega ni vakacala na ivakarau a cabori kina. E sega tale ga ni  cavuti na ivalavala erau vakacaboisoro kina o Keni kei Epeli. Na cava ga e leqa?

8, 9. (a) Na cava e sega ni vakadonui Keni kina o Jiova se na ka e cabora? (b) Na tikina cava o raica ni bibi me baleta na ivolatukutuku i Keni kei Epeli ena iVolatabu?

⁸ Na vosa uqeti vakalou i Paula e dusia ni sega ni savasava na inaki e cabora kina o Keni na nona isoro. E lailai nona vakabauta. (Iper. 11:4; 1 Joni 3:11, 12) Oya na vuna e sega ni ciqoma kina o Jiova na nona isoro, e sega tale ga ni vakadonui Keni. (Vkte. 4:5-8) E Tama dauloloma o Jiova, e saga me vakadodonutaki luvena vakayalovinaka. Ia o Keni e vaka sara ga e tavia laivi na liga i Jiova. Na lomai Keni e solega tu na cakacaka ni yago ivalavala ca, me vaka na “veicati, veivala, vuvu.” (Kala. 5:19, 20) Na ca ni lomai Keni e vakaleqa na sokalou e sa bau vinaka toka. Eda vulica ena nona ivakaraitaki ni levu tale na ka e vauci ena sokalou savasava.

⁹ Eda kila ena iVolatabu e levu na ka me baleti Keni—eda rogoca ni vosa vua o Jiova, eda wilika kina na ka e tukuna o Keni, eda vulica mada ga na yacadratou na luvena kei na so na ka ratou cakava. (Vkte. 4:17-24) E sega ni volatukutukutaki ni vakaluveni o Epeli, e sega tale ga ni maroroi ena iVolatabu na ka a tukuna. Ia e se vosa tiko ga vei keda nikua ena ka e cakava. Ena sala cava?

10. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Epeli ena sokalou savasava?

¹⁰ E vakacaboisoro o Epeli vei Jiova, e kila ni ganiti Jiova duadua ga me sokaloutaki. E vinaka duadua na nona isolisoli, ni digia na “eso na imatai ni nona sipi.” E sega ni volatukutukutaki ke a cabora na isoro ena icabocabonisoro se sega, ia a vakadonui na ivakarau e cabora kina. Na ka ga e duidui kina vakalevu oya na inaki e cakava kina. Qo na ivakaraitaki eda se vuli tiko ga kina ni oti e ono vakacaca na udolu na yabaki. E uqeti Epeli nona vakabauta na Kalou kei na nona taleitaka na ivakatagedegede dodonu i Jiova. Eda kila vakacava?

11. Na cava e tukuna kina o Jisu ni yalododonu o Epeli?

¹¹ Kena imatai, ni kilai Epeli vinaka o Jisu, vakasamataka mada na ka e tukuna me baleti koya. A bula tu mai lomalagi o Jisu ni se bula tiko o Epeli. E kauaitaka dina o Jisu na luvei Atama qo. (Vkai. 8:22, 30, 31; Joni 8:58; Kolo. 1:15, 16) E soli ivakadinadina gona o Jisu ena gauna e vakamacalataki Epeli tiko kina ni turaga yalododonu. (Maciu 23:35) O koya e yalododonu e kila ni o Jiova e dodonu me vakarautaka na ivakatagedegede ni ka e donu kei na ka e cala. E okati tale ga kina na ka e kaya kei na nona itovo ni duavata kei na ivakatagedegede qori. (Vakatauvatana Luke 1:5, 6.) E taura  na gauna me qai kilai e dua ni yalododonu. Ni bera gona ni vakacaboisoro vua na Kalou, de a kilai tu o Epeli me dua e muria na ivakatagedegede i Jiova. Sa na bau dredre mada ga vua ni sega ni veiuqeti ena ka vinaka o Keni, ni ca na lomana. (1 Joni 3:12) E talaidredre o tinai Epeli ena ivakaro matata ni Kalou, e vorati Jiova tale ga o tamana, ni via vakatulewataka ga vakataki koya na ka e vinaka se ca. (Vkte. 2:16, 17; 3:6) Sa bau yaloqaqa dina o Epeli me duidui nona vakatulewa ni vakatauvatani kei ratou nona vuvale!

12. Na cava e dua na tikina bibi erau duidui kina o Keni kei Epeli?

¹² Dikeva mada qo na nona sema na yapositolo o Paula na vakabauta kei na yalododonu. E vola o Paula, “Ena vakabauta i Epeli e cabora kina vua na Kalou na isoro e uasivia na nei Keni, qai vakadinadinataki vua ni yalododonu ena vuku ni vakabauta qo.” (Iper. 11:4) E dusia na vosa i Paula ni uqeti Epeli na dei ni nona vakabauti Jiova mai vu ni lomana kei na iwalewale e dau cakava kina na ka na Kalou.

13. Na cava eda vulica vei Epeli?

¹³ Eda vulica ena ivakaraitaki i Epeli ni na savasava ga na sokalou ke vinaka na inaki ni lomada, oya noda vakabauti Jiova mai vu ni lomada da qai duavata kei na nona ivakatagedegede dodonu. Eda vulica tale ga ni okati e levu tale na ka ena sokalou savasava. E okati kina noda ivakarau ni bula taucoko.

14. Na cava e vakadonuya kina o Jiova na ka e cabora o Noa, Eparama kei Jekope?

¹⁴ O Epeli na imatai ni tamata ivalavala ca me sokalou savasava vei Jiova, ia eso tale era qai tomani koya. Na yapositolo o Paula e cavuti ira e vakadonuya o Jiova nodra sokalou—me vakataki Noa, Eparama, kei Jekope. (Wilika Iperiu 11:7, 8, 17-21.) Ena nodratou gauna, eratou cabora vei Jiova nodratou isoro qai vakadonuya na Kalou na nodratou isolisoli. Na vuna? Ni ratou cakava e levu tale na ka ena nodratou sokalou, eratou muria tale ga na ka kece e vinakati ena sokalou savasava. Dikeva mada nodratou ivakaraitaki.

15, 16. E muria vakacava o Noa na va na tikina bibi e vinakati ena sokalou savasava?

¹⁵ A sucu o Noa ni oti e 126 na yabaki na mate i Atama; e tubu cake ena vuravura e takalevu kina na sokalou lasu. * (Vkte. 6:11) Vei ira kece na vuvale era bula ni bera na Waluvu, o Jiova e vakadonuya ga na nodratou sokalou na vuvale i Noa. (2 Pita 2:5) Ni oti na Waluvu, e vinakata o Noa me tara e dua na icabocabonisoro me cabori kina na isoro vei Jiova, qo na kena imatai me cavuti vakamatata ena iVolatabu. Na ka e cakava qori mai vu ni lomana, e vakamatatataka kina ina nona vuvale kei na vo ni kawatamata era na  basika mai na nona yatukawa, ni ganiti Jiova duadua ga me sokaloutaki. Vei ira kece na manumanu era tu me cabori, e digia o Noa “eso na manumanu savasava kei na manumanuvuka savasava.” (Vkte. 8:20) Qo e isoro vinaka duadua ni okata sara ga o Jiova me savasava.—Vkte. 7:2.

¹⁶ E cabora na isoro kama qo o Noa ena icabocabonisoro e tara. Vakacava a vakadonui na ivakarau ni sokalou qo? Io. E tukuni ena iVolatabu ni talei vei Jiova na iboi ni ka e cabori, e qai vakalougatataki Noa kei ratou na luvena tagane. (Vkte. 8:21; 9:1) Ia na vuna bibi e vakadonuya kina o Jiova na isoro oya ni donu na kena inaki. E dua tale na ivakaraitaki ni nona vakabauti Jiova dei o Noa kei na ka e cakava oya na isoro. Ni dau talairawarawa vei Jiova kei na nona ivakatagedegede, e kaya kina na iVolatabu ni “dau lako vata kei na Kalou dina” o Noa. E mani vakatokai kina me turaga yalododonu.—Vkte. 6:9; Isik. 14:14; Iper. 11:7.

17, 18. E muria vakacava o Eparama na va na tikina bibi e vinakati ena sokalou savasava?

¹⁷ E maliwai ira na sokalou lasu o Eparama. E vakaitikotiko ena koro o Uri, e kilai levu kina e dua na valenisoro e sokaloutaki kina na kalou vula o Nanna. * A qaravi kalou lasu mada ga ena dua na gauna na tamai Eparama. (Josua 24:2) Ia e vakatulewataka o Eparama me qaravi Jiova. De a vakavulici koya o Semi e dua na luvei Noa me baleta na Kalou dina. Erau a bula vata me 150 na yabaki.

¹⁸ E ivakarau ni nona bula o Eparama me dau cabora e levu na isoro. Ia e dau caka vakatabakidua ga vei koya e ganita me sokaloutaki, o Jiova. (Vkte. 12:8; 13:18; 15:8-10) Vakacava a tu vakarau o Eparama me cabora vei Jiova na isolisoli e vinaka duadua? E saumi vinaka qori ena nona yalorawarawa o Eparama me cabori luvena lomani o Aisake. Qori sara ga na gauna e vakamatatataka kina o Jiova na ivakarau ni vakacaboisoro me cakava o Eparama. (Vkte. 22:1, 2) E yalorawarawa me muria na ka kece e dusimaki kina. O Jiova ga e qai tarovi koya me kua ni vakamatei luvena. (Vkte. 22:9-12) E vakadonuya o Jiova na nona sokalou ni savasava na inaki e cabori kina. E vola o Paula, “E vakabauti Jiova o Eparama, oya na vuna e okati kina me yalododonu.”—Roma 4:3.

19, 20. E muria vakacava o Jekope na va na tikina bibi e vinakati ena sokalou ­savasava?

¹⁹ Levu na gauna a tu mai Kenani o Jekope, na vanua e yalataka o Jiova vei Eparama kei ira nona kawa. (Vkte. 17:1, 8) Na levu ni sokalou vakasisila e kea, e tukuna kina o Jiova ni na ‘luaraki ira na lewenivanua na vanua.’ (Vunau 18:24, 25) E biubiu o Jekope ni sa yabaki 77, e vakawati, qai lesu tale i Kenani kei na nona vuvale levu. (Vkte. 28:1, 2;  33:18) Ia era vakamuai ena sokalou lasu eso na nona lewenivuvale. E dei ga o Jekope me gole i Peceli me vaka e tukuna vua o Jiova, e lai tara kina e dua na icabocabonisoro. A tukuna taumada vei ira na lewe ni nona vuvale: “Ni biuta laivi na kalou tani era tiko vei kemuni, vakasavasavataki kemuni.” E qai muria ena yalodina na ka a vakaroti kina.—Vkte. 35:1-7.

²⁰ E levu na icabocabonisoro e tara o Jekope ena Vanua Yalataki, ia e dau sokaloutaki Jiova duadua ga. (Vkte. 35:14; 46:1) Na vinaka ni nona isoro, na ivakarau ni nona sokaloutaka na Kalou, kei na nona inaki, e kaya kina na iVolatabu ni turaga “yalododonu,” qo e dusia e dua e vakadonuya na Kalou. (Vkte. 25:27) Ena nona bula taucoko, e ivakaraitaki vinaka duadua o Jekope ina matanitu o Isireli. Na matanitu qo ena cadra mai na nona kawa.—Vkte. 35:9-12.

21. Na cava eda vulica ena nodratou ivakaraitaki na ­peteriaki me baleta na sokalou savasava?

²¹ Na cava eda vulica ena nodratou ivakaraitaki na peteriaki me baleta na sokalou savasava? Eda maliwai ira tale ga eso me vakataki ira na lewe ni noda vuvale, era rawa ni vakawelei keda ena noda qaravi Jiova vakatabakidua. Meda vorata qori, e bibi me dei noda vakabauti Jiova, meda vakadeitaka tale ga ni vinaka duadua nona ivakatagedegede dodonu. Eda vakaraitaka noda vakabauta nida talairawarawa vei Jiova, nida vakayagataka vakalevu tale ga noda gauna, kaukaua, kei na noda iyau meda qaravi koya kina. (Maciu 22:37-40; 1 Kor. 10:31) E veivakayaloqaqataki dina meda kila ni na okati keda o Jiova meda yalododonu nida sokaloutaki koya ena noda vinaka taucoko, ena sala e vinakata kei na inaki savasava!—Wilika Jemesa 2:18-24.

22-24. Nira vakacaboisoro na Isireli, e vakabibitaki vakacava ena Lawa o koya me sokaloutaki, na ka vinaka duadua me cabori kei na ivakarau e caka kina?

²² E vakarautaka o Jiova na lawa vei ira na kawa i Jekope, mera vakadeitaka kina na ka e vinakata. Ke ra talairawarawa vei Jiova, era na nona “iyau talei,” nona “matanitu tabu” tale ga. (Lako 19:5, 6) Dikeva mada qo na va na tikina bibi e vakadreti ena Lawa me baleta na sokalou savasava.

²³ E vakamatatataka o Jiova o cei mera sokaloutaka na Isireli. E tukuna o Jiova: “Me kua ni dua tale na nomu kalou, o yau duadua ga.” (Lako 20:3-5) Na isoro mera cabora, me ka vinaka duadua. Kena ivakaraitaki, na manumanu mera cabora me kua ni vakaleqai e dua na tikina, me vinaka tale ga. (Vunau 1:3; Vkru. 15:21; vakatauvatana Malakai 1:6-8.) E yaga vei ira na Livai na isolisoli e cabori vei Jiova, ia era dui cabora tale ga na nodra isoro. Na ka era solia me kau mai  “na isolisoli vinaka duadua [e] soli” vei ira. (Tiko 18:29) Me baleta na ivakarau ni nodra sokalou, era dusimaki vakamatata na Isireli ena ka mera cabora, na vanua me cabori kina kei na sala me cabori kina vei Jiova. E vakarautaki e sivia e 600 na lawa me baleta nodra itovo, e tukuni tale ga vei ira: “Moni qarauna vinaka moni cakava na ka me vaka e vakaroti kemuni kina o Jiova na nomuni Kalou. Moni kua ni gole ina imatau se na imawi.”—Vkru. 5:32.

²⁴ Vakacava e bibi dina na vanua mera vakacaboisoro kina na Isireli? Io. E vakaroti ira nona tamata o Jiova mera tara na valeniveitavaki me vakayacori kina na sokalou savasava. (Lako 40:1-3, 29, 34) Ena gauna ya ke ra vinakata na Isireli me vakadonuya na Kalou na nodra isoro, mera na kauta ina valeniveitavaki. *—Vkru. 12:17, 18.

25. Na cava e bibi duadua ena vakacaboisoro? Vakamacalataka.

²⁵ Ia e bibi duadua na inaki ni nodra vakacaboisoro na Isireli! E vinakati me uqeti ira nodra lomani Jiova mai vu ni lomadra kei na nona ivakatagedegede. (Wilika Vakarua 6:4-6.) Ke ra cakava qori baleta ga ni vinakati vei ira, ena sega  ni vakadonuya o Jiova. (Aisea 1:10-13) E vakaraitaka o Jiova ni na sega ni vakacalai ena veiqaravi e caka tu ga vakarairai ni kaya: O ira na “na tamata qo . . . era rokovi au ena tebenigusudra, ia na lomadra e yawa sara vei au.”—Aisea 29:13.

26. Na cava na inaki taumada ni valenisoro e tara o Solomoni?

²⁶ Ni oti e vica vata na drau na yabaki nodra tawana na Vanua Yalataki na Isireli, a qai tara o Tui Solomoni e dua na vanua ni sokalou savasava e totoka sara mai na valeniveitavaki. (1 Tui 7:51; 2 Vei. 3:1, 6, 7) Ni dau cabori taumada na isoro ena valenisoro qo, o Jiova duadua ga e sokaloutaki. E cabora o Solomoni kei ira nona tamata e levu na isoro vinaka ena ivakarau e cavuti ena Lawa ni Kalou. (1 Tui 8:63) Dua na ka na levu ni iyau e vakayagataki kei na levu ni isoro e cabori kina, ia na ka kece qori e sega ni yaga me vakadonuya o Jiova na sokalou. Na ka ga e bibi na nodra inaki na cabora na isolisoli. Qori sara ga na ka e vakabibitaka o Solomoni ena vakatabui ni valenisoro. E kaya: ‘Me taucoko na lomamuni vei Jiova na noda Kalou ni oni muria tiko na nona lawa, oni vakayacora tale ga na nona ivakaro me vaka ena siga qo.’—1 Tui 8:57-61.

27. Na cava era cakava na tui ni Isireli kei ira na kena lewenivanua? Cava e cakava kina o Jiova?

²⁷ E rarawataki nira sega ni qai muria tiko ga na Isireli na ivakasala vuku ni tui. Era sega ni cakava na ka bibi e vinakati ena sokalou savasava. Era vakalaiva na tui ni Isireli kei ira na lewenivanua me vakaleqai na lomadra, era sega ni vakabauti Jiova, era biuta tale ga na nona ivakatagedegede dodonu. Ia ena yalololoma i Jiova, e dau talai ira na nona parofita ena levu na gauna mera veivakadodonutaki ra qai vakasalataki ira na Isireli ena ca ni nodra itovo. (Jere. 7:13-15, 23-26) Dua vei ira na parofita qori na turaga yalodina o Isikeli. A bula ena gauna e dredre kina na sokalou savasava.

28, 29. Na cava eda kila me baleti Isikeli? (Raica na kato “O Isikeli​—Gauna a Bula Kina.”)

²⁸ E kila vinaka o Isikeli na sokalou ena valenisoro e tara o Solomoni. Ni bete o tamana, ena tiko tale ga na gauna me veiqaravi kina ena valenisoro. (Isik. 1:3) Ena marautaka mada ga nona bula ni se gone. E macala ga ni na vakavulici koya o tamana ena veika me baleti Jiova kei na Lawa. Ni qai sucu mada ga o Isikeli sa tu ena valenisoro “na ivola ni Lawa.” * Ni se veiliutaki na tui vinaka o Josaia, e uqeti koya na ka e rogoca, e mani saga me uqeta na sokalou savasava.—2 Tui 22:8-13.

²⁹ E vakayacora o Isikeli na va na tikina bibi e vinakati ena  sokalou savasava me vakataki ira ga na tagane yalodina era bula ni bera nona gauna. Eda kila ena ivola i Isikeli ni dau qaravi Jiova vakatabakidua, dau solia nona vinaka kece, qai talairawarawa ena ka kece e vinakata vua o Jiova. E cakava kece qori o Isikeli ni uqeti koya nona vakabauta mai vu ni lomana. Era sega ni va qori e levu era a bula vata mai. Ni tubu cake tiko o Isikeli e dau rogoca na parofisai i Jeremaia. A tekivuna o Jeremaia nona cakacaka ena 647 B.G.V., e guta tale ga nona veivakasalataki ena lewa ena qai tauca o Jiova.

30. (a) Na cava e kilai ena parofisai i Isikeli? (b) Na cava na parofisai? Meda raica tale ga vakacava na kena e parofisaitaka o Isikeli? (Raica na kato “Kilai na Parofisai i Isikeli.”)

³⁰ E laurai ena ivola uqeti vakalou i Isikeli na nodra sa sega ni qarava na Kalou na nona dauveiqaravi. (Wilika Isikeli 8:6.) Ni totogitaki Juta o Jiova, o Isikeli e dua vei ira na kau vakavesu i Papiloni. (2 Tui 24:11-17) A kaivesu, ia e sega ni totogitaki. E lesia o Jiova na itavi me na vakayacora vei ira nona tamata era kau vakavesu. Na raivotu kei na parofisai vakatubuqoroqoro era volai ena Isikeli e dusia na kena vakalesui mai na sokalou savasava i Jerusalemi. Eda na kila tale ga na gauna ena qai vakalesui taucoko mai kina na sokalou savasava vei ira na lomani Jiova.

31. Na cava eda na vulica ena ivola qo?

³¹ Eda na vulica ena iwasewase tarava na itikotiko vakalomalagi i Jiova, na kena vakadukadukalitaki na sokalou savasava, nona vakalesui ira mai nona tamata, nona taqomaki ira kei na nodra sokaloutaki Jiova kece na kawatamata ena dua na gauna mai qo. Eda na dikeva ena wase tarava na imatai ni raivotu e volatukutukutaka o Isikeli. Eda na raitayaloyalotaki Jiova kina kei na nona isoqosoqo vakalomalagi. Qori e vakabibitaka na vuna e ganiti koya ga kina na sokalou savasava.