1, 2. Ena Isikeli 47:1-12, na cava e raica o Isikeli? Na cava tale ga e vulica kina? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

E DUA tale na ka vakatubuqoroqoro e raica o Isikeli ena raivotu ni valenisoro: E drodro tiko mai na itikotiko tabu e dua na mataniwai! Raitayaloyalotaki Isikeli mada ni muria tiko na vanua e drodro kina na wai savasava qo. (Wilika Isikeli 47:1-12.) Na wai qori e drodro vakalalai mai na ilago ni itikotiko tabu qai lai basika volekata na matamata ena tokalau ni valenisoro. E liu tiko vei Isikeli na agilosi ni rau sa biuta mai na valenisoro, e vakarautaka tiko na balavu ni vanua rau muria. E raica na agilosi me lako vakavica i wai o Isikeli, e qai vakila na parofita ni totolo sara na kena titobu, sa lai vaka e dua na uciwai levu e rawa ga ni qalovi!

² E vulica o Isikeli ni uciwai qori e drodro sara ina Waitui Mate qai vakaotia na kena tuituina ena vanua ga e drodrova, e vakavuna mera bula kina e levu na ika. E raica tale ga ena batiniuciwai nira tubu tu kina e levu na veimataqali vunikau. E veivula e tubu e dua na itei vou e bulabula na kena vuata, qai veivakabulai na drauna. Sa na bau veivakacegui dina vei Isikeli  na ka e raica, qai vakadeitaka nona inuinui. Ia cava na ibalebale ni raivotu qo vei koya kei ira na kau vakavesu? Na cava na kena ibalebale vei keda nikua?

3. Na cava era sega ni raica kina na Jiu ena gauna makawa me tiko dina na uciwai e raivotutaka o Isikeli?

³ O ira na Jiu ena gauna makawa era sega ni raica me tiko dina na uciwai e raivotutaki. Ia na tikinivolatabu qo era rairai nanuma kina e dua tale na parofisai uqeti vakalou. Qo me baleta na vakalesui mai ni ka kece, e rairai volatukutukutaka na parofita o Joeli ena rua na senitiuri vakacaca e liu. (Wilika Joeli 3:18.) Nira wilika na Jiu kau vakavesu na vosa uqeti vakalou i Joeli, era sega ni namaka me “tiri” dina mai na veiulunivanua “na waini kamica” se “drodro” mai na veidelana “na sucu”; era sega tale ga ni namaka me drodro mai e dua na mataniwai “ena vale i Jiova.” Qori tale ga na ka era kila na Jiu me baleta na itukutuku ni raivotu i Isikeli, e sega ni dusia e dua na uciwai dina. * Na cava gona e via vakaraitaka tiko o Jiova? Ena vukei keda kina na iVolatabu. Eda na dikeva ena parofisai qo e tolu na ka e veivakadeitaki, e matata qai laurai kina na loloma.

4. (a) Ena uciwai e raivotutaka o Isikeli, na veivakalougatataki cava i Jiova era na namaka na Jiu? (b) Ni vakayagataki ena iVolatabu na vosa “uciwai” kei na “wai,” eda vakadeitaka vakacava ni na vakalougatataki ira na nona tamata o Jiova? (Raica na kato “Uciwai ni Veivakalougatataki i Jiova.”)

⁴ Uciwai ni veivakalougatataki. E dau vakayagataki vakalevu ena iVolatabu na uciwai kei na wai me vakatayaloyalotaka na drodro ni veivakalougatataki i Jiova, me veivakabulai. E raica o Isikeli na uciwai va qori me drodro mai na valenisoro. Era namaka gona na dauveiqaravi ni Kalou me drodrovi ira na veivakalougatataki vakayalo i Jiova kei na nona veivakabulai, ke ra muria na sokalou savasava. Na veivakalougatataki cava? O ira na bete era na vakavulici ira tale vakayalo. Na kena cabori tale ga na isoro ena valenisoro, era na rawa tale ni nuidei ni na caka na veisorovaki me baleta nodra ivalavala ca. (Isik. 44:15, 23; 45:17) Era na savasava tale, vaka mera sili ena wai savasava e drodro mai na valenisoro.

5. Vakacava ena veirauti vinaka na veivakalougatataki ni uciwai e raivotutaki me kauta laivi na lomaleqa? Vakamacalataka.

⁵ Vakacava ena veirauti vinaka na veivakalougatataki vei ira kece na Jiu? E kauta laivi na lomaleqa va qori na raivotu ni vakaraitaka na tubu vakacakamana ni wai, oya ena dua vakacaca ga na maile e sa lai yaco na wai lailai qori me dua na uciwai levu! (Isik. 47:3-5) De rairai toso cake na kedra iwiliwili na Jiu era lesu ena nodra vanua; ia ena vakalougatataki ira vakalevu o Jiova me vakaceguya na veika era gadreva. E vakatayaloyalotaka na uciwai na veika e levu, e sega ni caka rawa na kena iwiliwili!

6. (a) Na yalayala veivakadeitaki cava e laurai ena parofisai? (b) Na cava me nanumi tiko me baleta na raivotu? (Raica na ivakamacala e ra.)

⁶ Wai ni bula. Ena raivotu i Isikeli, e drodro na uciwai ina Waitui Mate, e vakaotia na kena tuituina, qai yaco me waitui bula. Na qele ni ika kei na kena veimataqali era bula kina e lai  vakatauvatani tale kei na kena era kune ena Wasa Levu, se na Wasa na Mediterranean. E tiko ena baravi ni Waitui Mate ena tadrua ni rua na tauni e dua na bisinisi ni qoli, e cici vinaka tiko. E kaya na agilosi: ‘Ena bula na ka kece ena vanua kece e drodrova na uciwai.’ Kena ibalebale qori ni wai e drodro mai na vale i Jiova e yacova na Waitui Mate kece? Sega. E vakamacalataka na agilosi ni so na vanua dabibi e sega ni yacova na wai ni bula. Na vanua va qori era “biu tu me masima.” * (Isik. 47:8-11) E laurai gona ena parofisai e dua na yalayala e veivakadeitaki, oya ni na vakabulai ira na Jiu na sokalou savasava, era na vuavuaivinaka. Ia me nanumi tiko e dua na tikina bibi: Sega ni tamata kece era na ciqoma na veivakalougatataki i Jiova; se me vakabulai ira kece.

7. Na cava era vakadeitaka na Jiu era tu vakavesu ena veivunikau e raivotutaki ena batiniuciwai?

⁷ Na veivunikau me kakana qai veivakabulai. Vakacava o ira na veivunikau ena batiniwai? Era vakarairaivinakataka na vanua ya? E tiko tale ga na kedra ibalebale. Vakasamataka mada nona marautaka o Isikeli kei ira na kainona na vuata vakatitiweli e rawati mai na veivunikau ya, me dua na itei vou e veivula! Qori e vakadeitaka vei ira ni na vakani ira vakayalo o Jiova. Cava eda vulica kina? “Ena veivakabulai” na drauna. (Isik. 47:12) E kila o Jiova ni ka bibi duadua era na vinakata na vakalesui oya na veivakabulai vakayalo, e yalataka gona ni na vakayacora qori. Na nona cakava qori e vakamacalataki ena so tale na parofisai ni kena vakalesui mai na ka kece, eda sa dikeva qori ena Wase 9 ni ivola qo.

8. Na cava e dusia ni na vakayacori na raivotu i Isikeli ena ivakatagedegede levu sara?

⁸ Eda dikeva ena Wase 9, ni vakaiyalayala ga na vakayacori ni parofisai va qori vei ira na vakalesui. Era vakavuna sara ga qori o ira na Jiu. Ena vakalougatataki ira vakacava o Jiova ke levu era dau lesuva tale na nodra itovo makawa, talaidredre, ra qai vakawaletaka na sokalou savasava? Qori e mositi ira sara ga na yalodina, ra sega tale ga ni marautaka. Ia era kila ni na dei o Jiova ena ka e yalataka, e dau yaco dina. (Wilika Josua 23:14.) Ena vakayacori gona ena dua na gauna na raivotu i Isikeli ena ivakatagedegede levu sara. Ia ena gauna cava?

9. Ena gauna cava e vakayacori kina ena ivakatagedegede levu sara na raivotu i Isikeli me baleta na valenisoro?

⁹ Eda sa dikeva ena Wase 14 ni ivola qo, ni raivotu i Isikeli me baleta na valenisoro ena vakayacori ena kena ivakatagedegede levu sara “ena iotioti ni veisiga,” qori na gauna ena vakacerecerei kina vakalevu na sokalou savasava. (Aisea 2:2; vmr.) E vakayacori vakacava na raivotu qori ena gauna sara ga qo?

10, 11. (a) Na veivakalougatataki cava e drodro mai me vaka na uciwai nikua? (b) E tubu vakacava na drodro ni veivakalougatataki i Jiova me salavata kei na veika e vinakati ena iotioti ni veisiga?

¹⁰ Uciwai ni veivakalougatataki. Na veivakalougatataki cava eda nanuma me baleta na wai e drodro mai na vale i Jiova? Oya na ka kece e vakabulabulataki keda vakayalo kei na levu  na ka e vakarautaka o Jiova me yaga vei keda. Koya e bibi sara na kaukaua ni veivakasavasavataki ni isoro ni veivoli i Karisito, e vosoti kina noda ivalavala ca. Na makaresese ni ka dina ena Vosa ni Kalou e vaka na wai ni bula e veivakasavasavataki. (Efeso 5:25-27) E drodro vakacava na veivakalougatataki va qori ena noda gauna?

¹¹ Ena 1919 era le vica ga na udolu na dauveiqaravi i Jiova, era marautaka tale ga na kakana vakayalo e vakarautaki mai. E tubu tiko ga na kedra iwiliwili ni toso na yabaki. Nikua sa sivia na walu na milioni na dauveiqaravi ni Kalou. Vakacava e drodro totolo tiko na wai savasava ni ka dina? Io! E sega ni tukuni rawa na levu ni ka dina eda sa mai kila. E bilioni vakacaca na iVolatabu, ivola, mekesini, brochure, kei na tikidua sa drodrovi ira na dauveiqaravi ni Kalou ena senitiuri sa oti. Me vaka na uciwai e raivotutaka o Isikeli, e tubu totolo tiko ga na drodro ni ka dina e savasava me vakacegui ira na karamaca tu vakayalo e veiyasa i vuravura. Sa dede na kena tabaki tiko na ivola vakaivolatabu. Nikua era sa tu tale ga ena jw.org ena sivia na 900 na vosa! E uqeti ira vakacava na yalomalumalumu na wai ni ka dina va qori?

12. (a) Sala cava e veivakabulabulataki kina vakayalo, vakayago na ka dina? (b) Na ivakasala veiganiti cava nikua e laurai ena raivotu? (Raica tale ga na ivakamacala e ra.)

¹² Wai ni bula. E tukuni vei Isikeli: ‘Ena bula na ka kece ena vanua kece e drodrova na uciwai.’ Vakasamataka na kena drodro na itukutuku ni ka dina vei ira kece na gole mai ena noda vanua vakayalo. Na ka dina ena iVolatabu e sa uqeta e milioni vakacaca na yalomalumalumu, ra qai bulabula vinaka tale ga vakayalo. Ia e veiganiti tale ga na ivakasala e tiko ena raivotu: Sega ni tamata kece era na dei ena ka dina. Me vaka ga na vanua lolobo qai dabibi ena raivotu i Isikeli me baleta na Waitui Mate, era tiko eso era sega ni kauai, era sega ni via ciqoma qai muria na ka dina. * Meda kua mada ga ni vakataki ira qori!—Wilika Vakarua 10:16-18.

13. Na cava eda rawa ni vulica nikua me baleta na veivunikau ena raivotu?

¹³ Na veivunikau me kakana qai veivakabulai. Vakacava e veivakauqeti nikua na ka eda vulica ena veivunikau ena batiniuciwai? Io! Nanuma tiko, ni veivunikau ya era vuataka e veivula na itei vou e tubu mai kina na vuata vakatitiweli, e veivakabulai tale ga na drauna. (Isik. 47:12) Eda lai nanuma kina na nona daulomasoli na Kalou eda qarava, e vakani keda qai vakabulai keda vakayalo. Nikua e tauvimate qai walokai tu vakayalo na vuravura. Ia vakasamataka mada na ka sa vakarautaka o Jiova. Ni o wilika oti e dua na ulutaga ena noda ivola, lagata na iotioti ni sere ena dua na noda soqo, se ni o sarava oti e dua na vidio se broadcasting, o raica me ka ni veivakalougatataki na kakana vakayalo va qori? Eda vakani vinaka dina. (Aisea  65:13, 14) Vakacava e vakabulabulataki keda na kakana vakayalo? Na ivakasala vinaka eda rogoca e yavutaki sara ga ena Vosa ni Kalou, era vukei keda meda vorati ira na keda meca era rawa ni vakaleqai keda vakayalo me vaka na itovo dukadukali, kocokoco, kei na lailai ni vakabauta. E tuvanaka tale ga o Jiova na sala mera vukei kina na lotu vaKarisito era tauvimate vakayalo. (Wilika Jemesa 5:14.) Eda sa kalougata dina, me vaka e laurai ena raivotu i Isikeli ni veivunikau.

14, 15. (a) Na cava eda vulica me baleta na vanua dabibi e sega ni vakabulai ena raivotu i Isikeli? (b) E yaga vakacava vei keda nikua na raivotu i Isikeli me baleta na uciwai?

¹⁴ Ena gauna vata qori eda rawa ni vuli ena vanua dabibi a sega ni vakabula na wai. Macala ga nida na vinakata me vakalougatataki keda o Jiova. Ena ka vakaloloma dina ke da sega ni via vakabulai, me vakataki ira na levu era lecaika tu vakayalo ena vuravura qo. (Maciu 13:15) Eda marautaka ga ni yaga tiko vei keda na uciwai ni veivakalougatataki. Nida gumatua na gunuva na wai savasava ni ka dina ena Vosa ni Kalou, nida vunautaka na ka dina, muria nodra veidusimaki vakayalololoma na qase, era veivakacegui nira vakavulici vua na dauveiqaravi yalodina, eda na rairai vakasamataka kina na uciwai e raivotutaka o Isikeli. Na uciwai qori e veivakabulai qai bulabula vinaka na vanua kece e drodrova!

¹⁵ Ena vakayacori vakacava na raivotu ni uciwai qo ena dua na gauna se bera mai? Eda na raica na rabailevu ni kena vakayacori na parofisai qo ena Parataisi sa voleka qo.

16, 17. (a) Sala cava ena rabailevu kina na wai ni bula e Parataisi? (b) Ena yaga vakacava vei keda na uciwai ni veivakalougatataki ena Parataisi?

¹⁶ O dau raitayaloyalotaka ni o tu e Parataisi kei ira nomu itokani, vuvale, o qai marautaka tu na bula? Ni o vulica na raivotu i Isikeli me baleta na uciwai, ena vukei iko mo kila vinaka na parofisai. Ena sala cava? Dikeva tale mada na tolu na tikina ena raivotu.

¹⁷ Uciwai ni veivakalougatataki. Ena rabailevu sara e Parataisi na uciwai vakaivakatakarakara, oya ni na yaga vakayalo, vakayago tale ga. Ena Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki Vakatui i Jisu, ena vukei ira na yalodina na Matanitu ni Kalou me yaga vei ira na ivoli ena ivakatagedegede levu sara. Era na vukei tiko vakamalua mera uasivi! Sa na sega tale na tauvimate, vuniwai, nasi, valenibula, kei na inisua ni bula! Na wai ni bula qori ena drodrovi ira na milioni vakacaca era bula mai ena Amaketoni, qo “e dua na isoqosoqo levu” ena bula sivia “na veivakararawataki levu.” (Vkta. 7:9, 14) Ena veivakurabuitaki ni tekivu drodro na uciwai ni veivakalougatataki, ia ena drodro ga vakalailai ni vakatauvatani ena ka ena qai yaco malua. Me vaka na raivotu i Isikeli, ena tubu na uciwai me vakaceguya e levu.

18. Ena loma ni Duanaudolu na Yabaki, ena titobu vakacava na “uciwai ni wai ni bula”?

 ¹⁸ Wai ni bula. Ena loma ni Duanaudolu na Yabaki, ena yaco me lai titobu sara na “uciwai ni wai ni bula.” (Vkta. 22:1) E milioni vakamilioni se bilioni era na vakaturi mai na mate qai soli vei ira na galala mera bula tawamudu e Parataisi! Na veivakalougatataki i Jiova ena Matanitu ni Kalou ena okati kina na nodra vakabulai mai e levu era sa mate, sa dede nodra davo tu, ra kuvuniqele e vuravura. (Aisea 26:19) Ia vakacava era na bula tawamudu tiko ga o ira na vakaturi qori?

19. (a) Na cava ena dusia ni wai vou ni ka dina ena tu e Parataisi? (b) Ena sala cava era na “biu tu me masima” eso ena gauna se bera mai?

¹⁹ E nodra sara ga na digidigi. Ena dola ena gauna ya na ivolavivigi vou. Na wai veivakabulabulataki i Jiova ena okati kina eso na ka dina vovou, na ivakaro vou vakayalo. Sa bau marautaki dina nida vakasamataka na inuinui va qori, se vakacava? Ia eso era na sega ni via muria na ivakaro vou, era na digia mera talaidredre vei Jiova. Era na rairai veivorati eso ena loma ni Duanaudolu na Yabaki, ia era na sega ni vakatarai mera vakacacana na Parataisi. (Aisea 65:20) Eda na rairai nanuma na raivotu i Isikeli kei na vanua dabibi era sega ni bulabula, era “biu tu me masima.” Sa na bau lialia dina o ira na yalokaukaua era sega ni via gunuva na wai ni bula! Ni oti  na Duanaudolu na Yabaki, era na to vei Setani e dua na ilala dauveivorati. Ena tautauvata ga na ka era sotava o ira kece na cata na dodonu ni veiliutaki i Jiova: era na rusa tawamudu.—Vkta. 20:7-12.

20. Na ituvatuva cava ena yaga vei keda ena loma ni Duanaudolu na Yabaki e veisemati kei na veivunikau e raica o Isikeli?

²⁰ Na veivunikau me kakana qai veivakabulai. E vinakata o Jiova meda bula tawamudu kece. Meda rawata na ka e vakarautaka mai, e vakadeitaka me dua tale na ituvatuva me vakataki ira na vunikau e raica o Isikeli. Ia ena Parataisi, o Jiova ena vakarautaka na veivakalougatataki vakayago, vakayalo tale ga. E lomalagi, o Jisu Karisito kei ira na 144,000 era na veiliutaki vakatui kei koya me Duanaudolu na Yabaki. Nira ilawalawa bete, era na raica na 144,000 me yaga na isoro i Karisito, mera vukei kina na tamata yalodina mera uasivi. (Vkta. 20:6) Na ituvatuva ni veivakabulai vakayago, vakayalo qori eda lai nanumi ira kina na veivunikau e raica o Isikeli ena batiniuciwai, era vuataka na vuata bulabula qai veivakabulai na drauna. Na raivotu i Isikeli e veidonui kei na dua tale na parofisai totoka e vola na yapositolo o Joni. (Wilika Vakatakila 22:1, 2.) Na draunikau ni veivunikau e raica o Joni “era vakabulai kina na veimatanitu.” Ena yaga vei ira na milioni vakamilioni na yalodina na nodra veiqaravi vakabete na 144,000.

21. E yaga vakacava nomu vakasamataka na raivotu i Isikeli me baleta na uciwai? Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga tarava? (Raica na kato “Yaco na Wai Lailai me Uciwai Levu!”)

²¹ Ni o vakasamataka vakatitobu na raivotu i Isikeli me baleta na uciwai, macala ga ni o na vakila na vakacegu qai vakadeitaka nomu inuinui. Sa na dua dina na gauna totoka meda vakanamata kina! Vakasamataka mada nona vakarautaka o Jiova na parofisai ena udolu vakacaca na yabaki sa oti, me rawa nida raitayaloyalotaka na bula e Parataisi. E yalovosovoso ni sureti keda meda tu e kea, meda raica na kena vakayacori ena ivakatagedegede levu, na ka dina e yalataki ena parofisai. Vakacava o na tiko e kea? O na rairai vaqaqa ke o rawa ni tiko dina e Parataisi. Eda na qai dikeva na sala e veivakadeitaki kina na iotioti ni parofisai i Isikeli.