1-3. Na cava e rarawa kina o Isikeli? Na cava e uqeti me vola?

QO SA ikaono ni yabaki ni nona tiko vakavesu o Isikeli. * E yawa sara mai Juta, ia e rarawataka vakalevu na ca ni veiliutaki e vakayacori tiko ena nona vanua. E levu na tui era a veiliutaki ena gauna i Isikeli.

² A sucu o Isikeli donuya nona veiliutaki na tui yalodina o Josaia. Sa na wacava na marau i Isikeli ni rogoca na sasaga i Josaia me vakarusa kece na ivakatakarakara ceuti qai vakalesuya mai na sokalou savasava e Juta. (2 Vei. 34:1-8) Ia a sega ni dei na sasaga i Josaia nira qai tomana tale na tui era veiliutaki taravi koya na qaravi matakau. E sega ni kurabuitaki kina ni qai torosobu tiko ga na itovo ni matanitu qo ena vuku ni veiliutaki ca, era vakaleqa tale ga nodra veiwekani kei Jiova. Vakacava sa sega tale ni dua na ka vinaka mera vakanamata kina? E tiko nodra inuinui!

³ O Jiova e uqeta na nona parofita yalodina me volatukutukutaka e dua na parofisai. Na kena imatai, nona iLiuliu na Mesaia ena gauna se bera mai, ena iVakatawa tale ga, ena vakalesuya  mai vakadua na sokalou savasava qai qarava vinaka na sipi i Jiova. E bibi meda dikeva vinaka na parofisai qori, ni na tawamudu na kena vakayacori ena gauna se bera mai. Meda dikeva mada e va na parofisai me baleta na Mesaia ena ivola na Isikeli.

4. Na cava e parofisaitaka o Isikeli? E tekivuna vakacava o Jiova na parofisai?

⁴ Rauta na 612 B.G.V. e qai ‘vosa o Jiova’ vei Isikeli, e parofisaitaka kina na levu ni vanua ena kovuta na veiliutaki vakaMesaia kei na bibi ni noda nuitaka nona Matanitu. E tekivuna na parofisai o Jiova ni dusimaki Isikeli me tukuna vei ira na vesu vata tu e dua na parofisai ena vosa vakatautauvata, e dusia na nodra tawayalodina na veiliutaki e Juta, e vakabibitaka tale ga na dodonu ni nona veiliutaki na Mesaia.—Isik. 17:1, 2.

5. Na cava na uto ni vosa vakatautauvata?

⁵ Wilika Isikeli 17:3-10. Qo na uto ni vosa vakatautauvata: E betia e dua na “ikeli levu” na sovu ni sitari qai biuta “ena koro era tiko kina na dauveivoli.” E mani kauta na ikeli “eso na sorenikau ni vanua” qai tea ena qele bulabula “ena bati ni wai levu.” E tubu na sorena me “vunivaini leka.” E tarava sara na ikarua ni “ikeli levu.” E sala “totolo yani” na waka ni vaini vua na ikarua ni ikeli ni vinakata me lai talaci ena vanua e sega ni leqa kina na wai. E sega ni taleitaka o Jiova na ka e cakava na vaini ni kaya ni na kau tani na wakana qai “malai kece.”

6. Vakamacalataka na ibalebale ni vosa vakatautauvata.

⁶ Na cava na ibalebale ni vosa vakatautauvata qori? (Wilika Isikeli 17:11-15.) Ena 617 B.G.V., e wavokiti Jerusalemi kina o Tui Nepukanesa mai Papiloni (na imatai ni “ikeli levu”). E kauta laivi na veiliutaki i Tui  Jioakini (na “sovuna”) mai Juta qai lai biuti koya i Papiloni (“koro era tiko kina na dauveivoli”). O Nepukanesa e qai biuti Setekaia (dua vei ira na kawa vakatui e “sorenikau ni vanua”) me veiliutaki e Jerusalemi. E tukuni vua na tui vou kei Juta me bubului ena yaca ni Kalou, e nona itavi me veiliutaki ena yalodina. (2 Vei. 36:13) Ia e beca o Setekaia nona bubului; e vorati Papiloni qai qara na veivuke ni mataivalu ni Ijipita i Fero (na ikarua ni “ikeli levu”), ia e matewale. E sega ni taleitaka o Jiova nona beca o Setekaia na bubului. (Isik. 17:16-21) E mani vakasivoi mai na nona veiliutaki o Setekaia, qai lai mate ena valeniveivesu e Papiloni.—Jere. 52:6-11.

7. Na cava eda vulica ena vosa vakatautauvata ni parofisai qo?

⁷ Na cava eda vulica ena vosa vakatautauvata ni parofisai qori? Kena imatai, nida dausokalou savasava, e bibi meda dau dina ena noda vosa. E kaya o Jisu “me ‘Io’ ga na nomu io, me ‘Sega’ na nomu sega.” (Maciu 5:37) Ke vinakati meda bubului vua na Kalou me tukuni na ka dina, me vaka na soli ivakadinadina ena mataveilewai, meda raica sara vakabibi qori. Kena  ikarua, meda qarauni ira eda nuitaka. E kaya na iVolatabu: “Kua ni nuitaki ira na turaga se dua na luve ni tamata, nira sega ni kauta mai na veivakabulai.”—Same 146:3.

8-10. E vakamacalataki koya vakacava na iLiuliu vakaMesaia o Jiova? E vakayacori vakacava na parofisai? (Raica tale ga na kato “Parofisai vakaMesaia—Vunisitari Vakaitamera.”)

⁸ Ia e tiko e dua na iliuliu ena vinakati meda nuitaka vakaoti. Ni vakamacalataka oti o Jiova na vosa vakatautauvata ni kena talaci na sovu ni kau, e vakayagataka tale qori me vakamacalataki koya ena qai iLiuliu vakaMesaia.

⁹ Na parofisai. (Wilika Isikeli 17:22-24.) Ena yavala sara ga o Jiova, sega ni o rau na ikeli levu. Ena betia e dua na tabana malumu mai na ‘sitari cecere me tea ena dua na ulunivanua cecere qai rewaicake.’ Na bulabula ni sovuna ena lai yaco me “sitari vakaitamera,” era na vakaitikotiko kina na “veimataqali manumanuvuka.” Ena qai kila na “kau kece ni vanua” ni o Jiova sara ga e vakavuna me bulabula vinaka na kau vakaitamera qo.

¹⁰ Vakayacori ni parofisai. E vakavuna o Jiova me basika mai na Luvena, o Jisu Karisito ena iyatukawa i tui Tevita (“sitari cecere”) qai biuti koya ena Ulu i Saioni mai lomalagi (“dua na ulunivanua cecere qai rewaicake”). (Same 2:6; Jere. 23:5; Vkta. 14:1) O ira na meca ni Luve ni Kalou era okati koya me “lailai sara vei ira na tamata,” ia e qai vakacerecerei koya o Jiova ni solia vua “na idabedabe vakaturaga i Tevita na tamana.” (Tani. 4:17; Luke 1:32, 33) Na Tui vakaMesaia o Jisu Karisito e vaka na sitari vakaitamera e veiyasa i vuravura, ena vakalougatataki ira tale ga na vakarurugi vua. Qori sara ga na iLiuliu meda nuitaka. Ena veiliutaki i Jisu, era na “tikovinaka” na kawatamata talairawarawa, ‘era na vakacegu nira sega ni rerevaka na ka ca.’—Vkai. 1:33.

11. Na ka bibi cava eda vulica ena parofisai me baleta na “tabana malumu” e yaco me “sitari vakaitamera”?

¹¹ Ka eda vulica. Na parofisai vakatubuqoroqoro me baleta na “tabana malumu” e qai yaco me dua na “sitari vakaitamera.” Qori eda rawa ni sauma kina na taro bibi qo: O cei eda nuitaka? E ka vakalialia meda nuitaka na matanitu vakatamata kei na nodra mataivalu. Meda rawata na vakacegu dina, e ka vakavuku meda nuitaka na Tui vakaMesaia o Jisu Karisito. E noda inuinui duadua ga na kawatamata na matanitu vakalomalagi.—Vkta. 11:15.

12. E vakamatatataka vakacava o Jiova ni sega ni vakanadakuya nona veiyalayalati kei Tevita?

¹² Ena ivakamacala vakalou ni parofisai me baleta e rua na ikeli levu, e kila kina o Isikeli ni o Setekaia na tui tawayalodina mai na yatukawa vakatui i Tevita, ena vakasivoi qai kau vakavesu i Papiloni. Ena rairai vakasamataka na parofita, ‘Vakacava na veiyalayalati ni Kalou kei Tevita, e yalataka ni na veiliutaki me tawamudu e dua na tui mai na yatukawa i Tevita?’ (2 Sam. 7:12, 16) Ke a vakasamataka qori o Isikeli, ena sega ni  waraka vakadede na kena isau. Rauta na 611 B.G.V., ena ikavitu ni yabaki ni nodra kau vakavesu na Jiu, ni se veiliutaki tiko i Juta o Setekaia, e qai ‘vosa o Jiova’ vei Isikeli. (Isik. 20:2) E vakayagataki koya o Jiova me tukuna e dua tale na parofisai vakaMesaia, qo me vakamatatataka ni sega ni vakanadakuya na Kalou nona veiyalayalati kei Tevita. E kilai mai na parofisai ni o koya ena qai iLiuliu vakaMesaia mai na kawa i Tevita e tu vua na dodonu me veiliutaki.

13, 14. Na cava e vakabibitaki ena parofisai ena Isikeli 21:25-27? E vakayacori vakacava na parofisai qori?

¹³ Na parofisai. (Wilika Isikeli 21:25-27.) E macala ga ni vakayagataki Isikeli o Jiova me vosa vua na “turaga ca ni Isireli,” ni sa yaco mai na gauna me totogitaki kina. E tukuna o Jiova vua na iliuliu ca qo ni na kau tani na nona “ivauniulu” kei na nona “isalanitui” (ivakatakarakara ni veiliutaki vakatui). Oti ena vakalolovirataki na veiliutaki e “cecere,” ena qai vakacerecerei na veiliutaki e “lolovira.” Ena dei tiko ga na veiliutaki i koya e vakacerecerei, ia me yacova ni “lako mada mai o koya e dodonu me nona,” e qai solia vua o Jiova na nona Matanitu.

¹⁴ Vakayacori ni Parofisai. Ni vakarusai o Jerusalemi ena  607 B.G.V., a vakalolovirataki na matanitu “cecere” o Juta e Jerusalemi nira vakarusa na koro qo na kai Papiloni, ra vakasivoi Tui Setekaia mai na nona veiliutaki ra qai kauti koya vakavesu. Ni sa sega ni dua mai na yatukawa vakatui i Tevita me veiliutaki e Jerusalemi, sa qai vakacerecerei na nodra veiliutaki na veimatanitu “lolovira,” ia e vakaiyalayala ga nodra veiliutaki e vuravura. Na nodra gauna na veimatanitu se na “nodra gauna lokuci na veimatanitu” e mai cava ena 1914, ni solia o Jiova na veiliutaki vakatui vei Jisu Karisito. (Luke 21:24) Ni basika mai o Jisu ena kawa i Tui Tevita e tu vua na “dodonu” me veiliutaki ena Matanitu vakaMesaia. * (Vkte. 49:10) E vakayagataki Jisu gona o Jiova me vakayacora nona yalayala vei Tevita, na kawa ena tudei ena veiliutaki tawamudu ena Matanitu ni Kalou.—Luke 1:32, 33.

15. Na cava eda rawa ni nuitaka kina vakaoti na noda Tui o Jisu Karisito?

¹⁵ Ka eda vulica. Eda rawa ni nuitaka vakaoti na noda Tui o Jisu Karisito. Na vuna? Ni sega ni vakataki ira na veiliutaki e vuravura era digitaka na tamata se ra vakayagataka cala nodra veiliutaki. E digitaki Jisu o Jiova, e ‘solia’ tale ga “vua . . . na  matanitu” ni tu vua na dodonu me veiliutaki. (Tani. 7:13, 14) E veiganiti kina meda nuitaka na Tui e digitaka o Jiova!

16. E raici ira vakacava nona sipi o Jiova? Era qaravi ira vakacava na qelenisipi ena gauna i Isikeli na “ivakatawa e Isireli”?

¹⁶ E iVakatawa Cecere Duadua o Jiova, e kauaitaka vakalevu na nodra tiko vinaka na nona sipi, qo o ira na qaravi koya e vuravura. (Same 100:3) Ni nuitaki ira na ivakatawanisipi mera qaravi ira na nona sipi, qo o ira na lesi mera veiliutaki, ena dikeva vinaka na ka era cakava vei ira na nona sipi. Vakasamataka mada na rai i Jiova me baleti “ira na ivakatawa e Isireli” ena gauna i Isikeli. E vakamadua na nodra veiqaravi, oya ni ‘kaukaua ra qai veivakasaurarataki.’ Era mani rarawa kina na qelenisipi qai levu era vakanadakuya na sokalou savasava.—Isik. 34:1-6.

17. E vakabulai ira vakacava nona sipi o Jiova?

¹⁷ Na cava ena cakava o Jiova? E kaya vei ira na veiliutaki voravora e Isireli, “Au na tarogi ira.” E yalataka tale: “Au na vakabula na noqu sipi.” (Isik. 34:10) O Jiova e dau dina tu ga ena nona vosa. (Josua 21:45) Ena 607 B.G.V., e vakabulai ira nona sipi o Jiova ni vakayagataki ira na kai Papiloni mera kauta laivi na nodra veiliutaki na ivakatawa sega ni dauveinanumi. Ni oti e vitusagavulu na yabaki, e vakabulai ira na dausokalou vaka na sipi mai Papiloni qai kauti ira lesu i nodra vanua mera vakalesuya tale mai na sokalou dina. Ia era na malumalumu tiko ga na sipi i Jiova ni na lewai ira tiko eso na veimatanitu. Na “nodra gauna lokuci na veimatanitu” ena veiliutaki tiko ga me vica tale na senitiuri.—Luke 21:24.

18, 19. Na cava e parofisaitaka o Isikeli ena 606 B.G.V.? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

¹⁸ Ena 606 B.G.V., rauta ni dua na yabaki nona vakarusai oti o Jerusalemi qai vicasagavulu na yabaki ni bera nodra vakabulai na Isireli mai vei Papiloni, a uqeti Isikeli o Jiova me parofisaitaka na nona kauaitaka vakabibi na iVakatawa Cecere Duadua na nona sipi. E parofisaitaki ni na vakatawai ira na sipi i Jiova na iLiuliu vakaMesaia.

¹⁹ Na parofisai. (Wilika Isikeli 34:22-24.) Ena ‘lesia e dua na ivakatawa’ na Kalou, ena vakatokai koya me “noqu tamata o Tevita.” Na matavosa ‘dua na ivakatawa’ kei na “tamata” e dusia ni o koya na iLiuliu ena sega ni vakalesuya na veiliutaki ni iyatukawa vakatui i Tevita, ia ena dua ga na kawa i Tevita, ena dei nona veiliutaki. Ni iLiuliu qai iVakatawa ena vakani ira na sipi ni Kalou, ena “nodra turaga” tale ga. Ena tauyavutaka o Jiova na “veiyalayalati ni vakacegu” kei ira na nona sipi. ‘Ena tau vei ira na veivakalougatataki me vaka na uca,’ era na vakila na vakacegu dina ra qai bulabula vinaka. Era na kunea na tamata na vakacegu, era na veimaliwai vinaka tale ga kei ira na manumanu!—Isik. 34:25-28.

20, 21. (a) E vakayacori vakacava na parofisai me baleta na “noqu tamata o Tevita”? (b) Na cava e vakaibalebaletaka na vosa i Isikeli me baleta na “veiyalayalati ni vakacegu” ena gauna se bera mai?

 ²⁰ Vakayacori ni parofisai. Ni vakatokai koya na iLiuliu qo na Kalou me “noqu tamata o Tevita,” e dusi Jisu tiko na parofisai qo, na kawa i Tevita e tu vua na dodonu me veiliutaki. (Same 89:35, 36) E vakadinadinataka o Jisu ni se bula e vuravura ni “ivakatawa vinaka,” e solia nona bula “ena vukudra na sipi.” (Joni 10:14, 15) Ia qo sa iVakatawa mai lomalagi. (Iper. 13:20) Ena 1914 e buli Jisu kina na Kalou me Tui, e tataunaka vua na itavi ni ivakatawa, me vakani ira tale ga na sipi ni Kalou e vuravura. Sega ni dede ena 1919, e lesia sara na Tui vou “na dauveiqaravi yalodina e vuku” me vakania na “lewenivuvale.” Qo o ira na qarava na Kalou ena yalodina, e nodra inuinui na bula e lomalagi se vuravura. (Maciu 24:45-47) Ena veidusimaki i Karisito, e vakani ira vinaka tiko na sipi ni Kalou na dauveiqaravi yalodina ena kakana vakayalo. Na kakana qori e vukei ira na qaravi Jiova mera uqeta na bula veiyaloni kei na sautu ena parataisi vakayalo sa laurai tiko ena gauna qo.

²¹ Cava e dusia na vosa i Isikeli me baleta na “veiyalayalati ni vakacegu” kei na veivakalougatataki e vaka na uca ena gauna se bera mai? Ena vuravura vou sa voleka qo, era na vakila na dausokalou savasava i Jiova e vuravura na veivakalougatataki levu ni “veiyalayalati ni vakacegu.” Ena parataisi e veiyasa i vuravura, era na sega tale ni lomaleqataka na tamata yalodina na ivalu, basulawa, dausiga, tauvimate, se manumanu kila. (Aisea 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23) Vakacava o marautaka na inuinui ni bula tawamudu ena vuravura parataisi, era na vakila kina na sipi ni Kalou na “tikovakacegu, ena sega ni dua me vakarerei ira”?—Isik. 34:28.

22. E raici ira vakacava na sipi o Jisu? E rawa nira vakatotomuri koya vakacava o ira na lesi mera ivakatawa?

²² Ka eda vulica. O Jisu e vakataki Tamana ni kauaitaki ira dina na sipi. Ni Tui qai iVakatawa, ena raica mera vakani vinaka vakayalo na sipi i Tamana, mera marautaka tale ga na vakacegu kei na sautu ena parataisi vakayalo. Sa bau veivakacegui dina meda vakarurugi vua na iLiuliu va qori! E bibi mera kauaitaki ira na sipi me vakataki Jisu o ira na lesi mera ivakatawa. Mera vakatawana na qelenisipi na qase ni ivavakoso ena ‘yalo era vinakata’ kei na ‘yalo marau.’ Mera ivakaraitaki vinaka, me rawa nira vakatotomuria tale ga na sipi. (1 Pita 5:2, 3) Ena sega ni via vakalolomataka e dua na sipi i Jiova na qase ni ivavakoso! Nanuma tiko na vosa i Jiova vei ira na ivakatawa voravora ni Isireli ena gauna i Isikeli: “Au na tarogi ira.” (Isik. 34:10) E raica vinaka tiko na iVakatawa Cecere Duadua na ka e caka vei ira na nona sipi, qori tale ga na ka e cakava tiko na Luvena.

23. Na cava e yalataka o Jiova me baleta nodra vakaduavatataki na matanitu o Isireli? E cakava vakacava qori?

²³ E vinakata o Jiova mera veiqaravi ena duavata na nona dausokalou. E yalataka na Kalou ena dua na parofisai me baleta na vakalesui mai ni sokalou savasava ni na kumuni ira nona tamata, qo o ira na matataka na rua na yavusa ena matanitu o Juta kei na tini na yavusa ena matanitu o Isireli. Ena vakaduavatataki ira tale ga o Jiova mera “dua ga na matanitu,” vaka me biu vata e rua na “kau” me “dua ga” e ligana. (Isik. 37:15-23) Ena vakayacori ni dua na parofisai, a vakalesuya tale na Kalou na duavata ni matanitu o Isireli ina Vanua Yalataki ena 537 B.G.V. * Ia na duavata qori e ivakaraitaki lailai ga ni duavata ena qai vakayacori vinaka sara ena gauna se bera mai. Ni yalataka oti o Jiova me vakaduavatataki Isireli tale, e tukuna vei Isikeli na parofisai me baleti koya na iLiuliu ena kumuni ira vata na dausokalou dina ena gauna se bera mai e veiyasa i vuravura. Era na duavata me tawamudu.

24. Na cava e tukuna o Jiova me baleta na iLiuliu vakaMesaia? Ena vakacava na ivakarau ni nona veiliutaki na Tui qo?

²⁴ Na parofisai. (Wilika Isikeli 37:24-28.) O Jiova e vakatokai koya tale na iLiuliu vakaMesaia me “noqu tamata o Tevita,” ‘dua na ivakatawa,’ qai “turaga,” ia qo sa vakatokai koya tale ga me “tui.” (Isik. 37:22) Ena vakacava na ivakarau ni nona veiliutaki  na Tui qo? Ena dei nona veiliutaki. Na vakayagataki ni vosa “tawamudu” e dusia ni na sega ni oti na veivakalougatataki ni veiliutaki ni Tui. * Ena vakilai na duavata ena nona veiliutaki. Ena veiliutaki ni “dua na tui,” era na muria e dua ga na “lewa” o ira na vakarurugi vua ena yalodina ra qai “tiko” vata “ena vanua.” O ira na vakarurugi ena nona veiliutaki vakatui era na volekata na Kalou o Jiova. Ena cakava o Jiova e dua na “veiyalayalati ni vakacegu” kei ira na vakarurugi vua na Tui. O Jiova ena nodra Kalou, era na qai nona tamata. Ena tiko tale ga ena “kedra maliwa” na nona tikina tabu “me tawamudu.”

25. E vakayacori vakacava na parofisai me baleta na Tui vakaMesaia?

²⁵ Vakayacori ni parofisai. Ena 1919, era duavata na lumuti yalodina kei na ‘dua na ivakatawa,’ na Tui vakaMesaia, o Jisu Karisito. Ni oti qori, era qai duavata kei ira na lumuti “e dua na isoqosoqo levu” mai na “veimatanitu kece, veiyavusa, veimatatamata, kei na duivosavosa.” (Vkta. 7:9) Era sa yaco mera “dua ga na qelenisipi” qai “dua ga na kena ivakatawa.” (Joni 10:16) Se ra mani nuitaka na bula i lomalagi se vuravura, era talairawarawa kece ina vakatulewa i Jiova. Era lewena vata kina e dua na parataisi vakayalo, mera dua ga na mataveitacini e  vuravura raraba. E vakalougatataki ira o Jiova ena bula vakacegu, qai tiko kina na nona tikina tabu e matataka na sokalou savasava. E nodra Kalou o Jiova, era sakitaka tale ga nira sokaloutaki koya ena gauna qo qai tawamudu!

26. O na tokona vakacava na duavata ni parataisi vakayalo?

²⁶ Ka eda vulica. E ka dokai meda duavata vakamataveitacini e veiyasa i vuravura, eda vakaitavi ena sokalou savasava vei Jiova. Ia na ka dokai qori e vinakati kina meda uqeta na duavata. E bibi gona meda dui qarava na noda itavi me duavata tiko ga kina noda vakabauta kei na ka eda cakava. (1 Kor. 1:10) Eda guta me tautauvata na kakana vakayalo eda kania, tautauvata na ivakatagedegede vakaivolatabu eda muria, me tautauvata tale ga noda vakabibitaka na vunautaki ni Matanitu ni Kalou kei na veivakatisaipelitaki. Ia e bibi dina ena duavata na loloma. Nida saga meda dau loloma me vaka noda veikauaitaki, yalovinaka, da qai veivosoti, eda sa uqeta tiko na duavata. E kaya na iVolatabu ni “loloma” e “ivau vinaka duadua ni duavata.”—Kolo. 3:12-14; 1 Kor. 13:4-7.

27. (a) O raica vakacava na parofisai vakaMesaia ena Isikeli? (b) Na cava ena veivosakitaki ena wase tarava?

²⁷ Eda vakavinavinakataka dina na parofisai vakaMesaia ena ivola na Isikeli! Nida wilika qai vakasamataka vakatitobu na parofisai qori, eda na vulica kina ni dodonu meda nuitaka noda Tui lomani o Jisu Karisito, e tu vua na dodonu me veiliutaki, e veivakatawani vakayalololoma, ena taqomaki keda ena ivau ni duavata me tawamudu. Sa bau ka dokai dina meda vakarurugi vua na Tui ni Matanitu vakaMesaia! Meda nanuma tiko ni o ratou na parofisai vakaMesaia qo eratou tiki ga ni kena vakalesui mai na sokalou savasava e vakamacalataki tiko ena Isikeli. E vakayagataki Jisu o Jiova me kumuni ira na nona tamata, me vakalesuya mai na sokalou savasava ena kedra maliwa. (Isik. 20:41) Eda na dikeva ena vica tale na wase tarava na marautaki ni kena vakalesui tale mai na ka kece kei na kena vakamacalataki ena ivola na Isikeli.