1-3. Era vakalialiai ira vakacava na dau sokaloutaki Jiova na kai Papiloni? Na vuna?

RAITAYALOYALOTAKA mada ni o dua na Jiu yalodina o bula voli ena koro o Papiloni. Sa via limasagavulu vakacaca na yabaki na nodra kau vakavesu na wekamu. Me vaka ga na nomu ivakarau ena siga ni Vakacecegu, o na lai sotavi ira na itokani vakabauta moni sokaloutaki Jiova. Ni o gole tiko yani ena veitolonisala osooso, o sivita sara eso na valenisoro lelevu, vaka kina e levu na vanua ni sokalou. Era tabili yani na tamata mera vakacaboisoro ra qai lagasere vei ira na kalou tani vakataki Matuki.

² Ni o siviti ira kece mai qori, o sotavi ira sara na ilawalawa lailai oni dau sokalou vata. * O kunea e dua na vanua vakanomodi, de dua ena yasa ni dua na ikelimusu ni koro moni masu kina, laga same, ni qai vakananuma vata vakatitobu na Vosa ni Kalou. Ni oni masu tiko, o rogoca sara e dua na waqa ni vakabikabi mai ena yasa ni ikelimusu. E lutu nomu icegu ni o vakila ena vanua qo na vakacegu. O nuitaka ni na sega ni dua na lewenivanua ena gole yani me lai vakacacana  na soqo me vaka era cakava wasoma. Na cava era cakava kina qori?

³ E kilai o Papiloni ni dau qaqa ena levu na ivalu, ra qai vakalagilagia kina na lewenivanua na nodra kalou lasu. Era raica ni nona vakarusai o Jerusalemi e dusia ni kaukaua cake na nodra kalou o Matuki vei Jiova! Era vakalialia gona na nomu Kalou kei ira na nona tamata. Ena so na gauna era na kaya ena veivakalialiai: “Lagata vei keimami e dua na sere kei Saioni”! (Same 137:3) E levu na same e seretaki kina na qaqa nei Saioni vei ira na meca i Jiova. De qori sara ga na same era vakayagataka vakalevu na kai Papiloni mera veivakalialiai kina. Ia eso tale na same e dusi ira sara ga na kai Papiloni. Kena ivakaraitaki: “Era sa vukici Jerusalemi me irusarusa. . . . O ira na voliti keimami era veivakasewasewani qai vakalialiai keimami.”—Same 79:1, 3, 4.

4, 5. Na inuinui cava e vakavotui ena parofisai i Isikeli? Cava ena veivosakitaki ena wase qo? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁴ Era tiko tale ga na Jiu vukitani era dau veivakalialiai me baleta na nomu vakabauti Jiova kei ira na nona parofita. Ia e vakacegui iko kei na nomu vuvale na sokalou savasava. E veiuqeti na masu kei na lagasere. E veivakayaloqaqataki na wiliki ni Vosa ni Kalou. (Same 94:19; Roma 15:4) Raitayaloyalotaka mada na siga qori, e kauta yani e dua na ka talei e dua drau vakabauta vata, oya na ivolavivigi e lewena na parofisai i Isikeli. O vinakata mo rogoca na vosa ni yalayala i Jiova ena nodra vakalesui tale na nona tamata ina nodra vanua. O luluvu ni o rogoca na kena wiliki i cake na parofisai va qo, o qai vakasamataka na siga dou na rawa ni lesu tale kina vakavuvale, mo dou veivuke tale ga ena gauna marautaki qori!

⁵ E tukuni vakalevu ena parofisai i Isikeli na yalayala me baleta na nodra vakalesui na Jiu kei na sokalou savasava. Meda veivosakitaka mada na inuinui qori. E vakayacori vakacava vei ira na tu vakavesu na veika e yalataki? E vakaibalebale vakacava vei keda ena gauna qo? Eda na vulica tale ga eso na parofisai ena vakayacori ena gauna se bera mai.

6. Sala cava e vakasalataki ira tiko ga kina nona tamata talaidredre o Jiova?

⁶ E vakayagataki Isikeli o Jiova me vakamatatataka vei ira na nona tamata na sala ena totogitaki ira kina ena vuku ni nodra talaidredre. E kaya o Jiova “Era na toki, era na kau vakavesu.” (Isik. 12:11) Me vaka eda sa dikeva mai ena Wase 6 ni ivola qo ni a matanataka o Isikeli na vakataulewa qori. Ia qori e sega ni imatai ni gauna mera vakasalataki kina. Rauta ni duanaudolu na yabaki yani e liu, ena gauna i Mosese, o Jiova a sa vakasalataki ira na nona tamata nira na kau vakavesu ke ra talaidredre tiko ga. (Vkru. 28:36, 37) Qori tale ga na ka e veivakasalataki  kina na parofita me vakataki Aisea kei Jeremaia.—Aisea 39:5-7; Jere. 20:3-6.

7. E totogitaki ira vakacava nona tamata o Jiova?

⁷ Ia e ka ni rarawa nira sega ni kauai. Toso na gauna e rarawataka o Jiova na nodra talaidredre, nodra qaravi matakau, tawayalodina, kei na nodra cakacaka vakailawaki ena nodra veivakamuai na ivakatawa ca. E vakatara kina o Jiova na leqa ni kakana, e vakaloloma qai veivakamadualaki nida vakasamataka ni qo na vanua “e drodro kina na sucu kei na oni.” (Isik. 20:6, 7) Me vaka ga sa parofisaitaka mai o Jiova, e qai vakalaiva mera totogitaki na nona tamata nira kau vakavesu. Ena 607 B.G.V., e vakarusai Jerusalemi kina kei na kena valenisoro o Nepukanesa mai Papiloni. Era mani kau vakavesu i Papiloni e vica vata na udolu na Jiu era a bula. Era vakalialiai, ra tusaqati tale ga me vaka ga e vakamacalataki ena itekitekivu ni wase qo.

8, 9. E veivakasalataki vakacava na Kalou ena ivavakoso vaKarisito me baleta na vukitani?

⁸ Vakacava era sotava tale ga na ivavakoso lotu vaKarisito na ka e yaco vei ira na kau vakavesu i Papiloni? Io! Me vakataki ira ga na Jiu ena gauna e liu, era sa vakasalataki makawa tale ga na imuri i Karisito. E tukuna o Jisu ena itekitekivu ni nonae cakacaka vakaitalatala: “Dou qarauni kemudou vei ira na parofita lasu era vakaisulu voli me vaka na sipi, ia e loma era olifa daukata.” (Maciu 7:15) Oti e vica na yabaki, e uqeti na yapositolo o Paula me solia na ivakasala vata ga ya: “Au kila niu sa na lako era na curu mai ena kemuni maliwa eso na olifa dau veivakasaurarataki era na sega ni lomana na qelenisipi. Eso sara mada ga vei kemuni era na vakatanitaka na ivakavuvuli dina mera vakacalai ira kina na tisaipeli mera muri ira.”—Caka. 20:29, 30.

⁹ Era vakavulici na lotu vaKarisito ena sala mera kilai ira na mataqali tamata vakarerevaki va qo ra qai qarauni ira kina. Era vakaroti na qase ni ivavakoso mera kau laivi mai na ivavakoso na vukitani. (1 Tim. 1:19; 2 Tim. 2:16-19; 2 Pita 2:1-3; 2 Joni 10) Ia me vakataki ira ga na lewe i Isireli kei Juta ena gauna makawa, era sega ni kauai e levu na lotu vaKarisito ena ivakasala e tau vakayalololoma. Ni qai cava na imatai ni senitiuri, sa vakawakana na vukitani ena ivavakoso. E raica o Joni, na iotioti ni yapositolo se bula tiko ena imatai ni senitiuri G.V, ni basika ena ivavakoso na lawaki kei na talaidredre. O koya duadua ga a sega ni okati ena ivakarau ca ya. (2 Ces. 2:6-8; 1 Joni 2:18) Na cava a yaco ni sa mate o Joni?

10, 11. Ni tekivu mai na ikarua ni senitiuri G.V., e vakayacori vakacava na vosa vakatautauvata i Jisu me baleta na witi kei na co ca?

¹⁰ Ni mate o Joni, sa qai tekivu vakayacori na parofisai i Jisu me baleta na witi kei na co ca. (Wilika Maciu 13:24-30.) Me vaka ga e parofisaitaka o Jisu, e kaburaka o Setani  ena ivavakoso na itei ni “co ca” se lotu vaKarisito lasu, e totolo tale ga na cakacaka vakailawaki ena ivavakoso. Sa wacava na rarawa i Jiova me raica na kena vakadukadukalitaki na ivavakoso a tauyavutaka o Luvena. E vakayacori tiko kina na qaravi matakau, na olodei kei na cakacaka ni lotu butobuto, na ivakavuvuli lasu e yavutaki ena nodra ivakavuvuli era sega ni vakabauta na Kalou kei na lotu vakasetani! Na cava e cakava o Jiova? Me vaka ga e cakava vei ira na Isireli tawayalodina, e vakalaivi ira nona tamata mera kau vakavesu. Ni sivi na ikarua ni senitiuri G.V., e dredre mera kilai o ira na vaka na witi nira le levu na lotu vaKarisito lasu. Era vesuki tu na lotu vaKarisito dina vei Papiloni na Ka Levu, na isoqosoqo ni lotu lasu kece e vuravura. Ia na lotu vaKarisito lasu era vakamuai tu ena nona cakacaka vakailawaki o lotu lasu. Ni tete tiko ga na lotu vaKarisito lasu, e tauyavu sara kina na lotu ni Veivanua vaKarisito.

¹¹ Ena gauna butobuto ni nona veivakamuai vakalevu o lotu ni Veivanua vaKarisito era a tiko eso na lotu vaKarisito dina, na “witi” ena vosa vakatautauvata i Jisu. Me vakataki ira ga na  Jiu kau vakavesu ena Isikeli 6:9, era nanumi koya na Kalou dina. Eso vei ira era saqata ena doudou na ivakavuvuli lasu i lotu ni Veivanua vaKarisito. Era vakalialiai ra qai vakacacani. Vakacava ena laivi ira nona tamata o Jiova vei lotu lasu? Sega! Me vakataki Isireli makawa ga, e qai vakaraitaka o Jiova nona cudru ena sala donu kei na kena gauna veiganiti. (Jere. 46:28) O Jiova tale ga e solia vei ira nona tamata na inuinui. Meda lesu tale mada vei ira na Jiu tu vakavesu e Papiloni meda raica na inuinui e vakarautaka vei ira o Jiova mera sereki kina.

12, 13. Na cava e seavu kina na cudru i Jiova vei ira na tu vakavesu ena gauna i Isikeli?

¹² E vakamatatataka o Jiova vei ira na nona tamata na nona cudru, ia e vakadeitaka tale ga ni na sega ni cudru tiko ga. Kena ivakaraitaki: “Ena oti noqu cudru, ena ruru noqu cudruvi ira, au na qai cegu. Niu cudruvi ira oti, era na qai kila ni o yau o Jiova au vosa vei ira niu vinakata meu qaravi duadua ga.” (Isik. 5:13) Na cava sa na seavu kina na cudru i Jiova?

¹³ E maliwai ira na kau vakavesu o ira na Jiu yalodina kei ira na tawayalodina. E parofisaitaka tale ga na Kalou ena gusu i Isikeli nira na veivutuni eso na nona tamata nira tu vakavesu.  Era na vakasamataka lesu na Jiu era veivutuni qori na ka vakamadua era cakava nira vorata na Kalou, era na qai kerea na veivosoti i Jiova kei na nona veivakadonui. (Isik. 6:8-10; 12:16) O ira na yalodina e okati kina o Isikeli, na parofita o Taniela kei ratou na tolu na nona itokani. O Taniela e bula ena gauna e tekivu kina nodra kau vakavesu kei na gauna sa ra sereki kina. E volatukutukutaki ena Taniela wase 9 na nona masu mai vu ni lomana me baleta nodra valavala ca na Isireli. E macala ga ni masu qori e vakatakarakarataka na ivakarau ni lomadra e udolu vakacaca na tu vakavesu era vinakata na veivosoti i Jiova kei na nona veivakalougatataki. Sa rauta me marautaki kina na yalayala a uqeti vakalou me vola o Isikeli me baleta nodra sereki kei na nodra vakalesui!

14. Na cava e vakalesui ira kina nona tamata o Jiova ina nodra vanua?

¹⁴ Ia e dua tale na tikina bibi e vinakati mera sereki ra qai vakalesui kina na tamata i Jiova. Nodra sereki e sega ni baleta nodra vakabulai, ia qo e gauna vinaka tale me vakarokorokotaka kina o Jiova na yacana vei ira na veimatanitu. (Isik. 36:22) Era na qai kila kina na kai Papiloni ni nodra kalou timoni kece, me vakataki Matuki e sega ni vakatauvatani rawa kei na Turaga Cecere Duadua o Jiova! Meda dikeva mada e lima na ka e yalataka o Jiova qai uqeti Isikeli me tukuna vei ira na tu vakavesu. Meda veivosakitaka mada e liu na ka era na cakava na yalodina qori ena ka e yalataki. Oti eda na qai raica na kena vakayacori ena kena ivakatagedegede e levu sara.

15. Cava ena veisautaki ena ivalavala ni nodra sokalou o ira na sereki?

¹⁵ YALAYALA 1. Sega tale na qaravi matakau se ivalavala vakasisila. (Wilika Isikeli 11:18; 12:24.) Me vaka ga e veivosakitaki ena Wase 5 ni ivola qo, e vakadukadukalitaki o Jerusalemi kei na kena valenisoro ena ivakarau ni lotu lasu, me vaka na qaravi matakau. Era dukadukali kina ra qai yawaki Jiova na Jiu. E parofisaitaka o Jiova ena gusu i Isikeli, nira rawa ni vakanamata  na tu vakavesu ena gauna era na vakaitavi tale kina ina sokalou savasava. Na veivakalougatataki tale eso e vauca na nodra vakalesui ena vakatau ena tikina bibi qo: vakalesui na ituvatuva ni Kalou me baleta na sokalou savasava.

16. Na cava e yalataka o Jiova me baleta na nodra vanua na nona tamata?

¹⁶ YALAYALA 2. Lesu ina nodra vanua. E tukuna o Jiova vei ira na tu vakavesu, “Au na solia vei kemuni na vanua o Isireli.” (Isik. 11:17) Sa bau yalayala totoka dina, nira sega ni tukuna qori na kai Papiloni era vakararawataki ira na tamata ni Kalou era tu vakavesu nira na lesu ina nodra vanua. (Aisea 14:4, 17) Ke yalodina tale ga o ira na vakalesui, ena bulabula qai vua vakalevu na qele, ni na vakani ira qai tiko na itavi yaga mera qarava. Sa na ka ni gauna makawa na vakacaca ni dausiga.—Wilika Isikeli 36:30.

17. Na cava ena yaco ena isoro e dau cabori vei Jiova?

¹⁷ YALAYALA 3. Cabori tale na isolisoli ena icabocabonisoro i Jiova. Me vaka e laurai ena Wase 2 ni ivola qo, e tukuni ena Lawa ni tiki bibi ena sokalou savasava na isoro kei na isolisoli. Ke ra talairawarawa tiko ga ra qai qaravi Jiova duadua ga o ira na vakalesui, ena ciqomi na nodra isoro. Ena vosoti kina nodra valavala ca ra qai veivolekati tiko ga kei na Kalou. E yalataka o Jiova: “Era na qaravi au kece e kea na vuvale taucoko ni Isireli ena vanua. Au na marautaki ira e kea, au na lavaka e kea na nomuni cau kei na isevu ni nomuni isoro, oya na ka tabu kece oni solia.” (Isik. 20:40) Ena vakalesui dina na sokalou savasava, era na qai vakalougatataki na tamata ni Kalou.

18. Ena vakatawai ira vakacava na nona tamata o Jiova?

¹⁸ YALAYALA 4. Biu tani na ivakatawa ca. Na vuna bibi era cala kina na tamata ni Kalou, oya na nodra veivakamuai o ira na tagane daucaka ca era veiliutaki tiko. E yalataka o Jiova me veisautaka qori ni kaya me baleti ira na ivakatawa ca va qori: “Au na vakasukai ira mera kua ni vakania na noqu sipi . . . Au na vakabula na noqu sipi mai gusudra.” Ia e vakadeitaka vei ira  na nona tamata yalodina o Jiova: “Au na karoni ira na noqu sipi.” (Isik. 34:10, 12) Ena cakava vakacava? Ena vakayagataki ira na tagane yalodina mera ivakatawa.

19. Na cava e yalataka o Jiova me baleta na duavata?

¹⁹ YALAYALA 5. Duavata o ira na dausokaloutaki Jiova. Vakasamataka mada na kena dredre vei ira na dausokalou yalodina mera raica nodra sega ni duavata na tamata ni Kalou ni bera nodra kau vakavesu. Ena nodra veivakamuai na parofita lasu kei ira na ivakatawa ca, era talaidredre kina na tamata vei ira na parofita yalodina era matataki Jiova; era duiyaloyalo ra qai veitawasei. E dua gona na ka totoka me baleta nodra vakalesui e tiko ena ka e uqeti kina o Isikeli me vola: “Au na vakalomavatataki ira, au na tugana e lomadra e dua na yalo vou.” (Isik. 11:19) Ke ra duavata tiko ga na Jiu, ra qai duavata kei Jiova, ena sega ni dua ena tusaqati ira rawa. Era rawa ni vakalagilagi Jiova tale mera dua na matanitu, sega ni vakarogorogocataka se beca na yacana.

20, 21. E vakayacori vakacava na ka e yalataka na Kalou vei ira na Jiu era lesu ina nodra vanua?

²⁰ Vakacava e vakayacori na lima na ka e yalataki qori vei ira na Jiu era lesu mai Papiloni? E bibi meda nanuma na ka e  tukuna na turaga yalodina o Josua: “Ni sega ni daro na vosa ni yalayala vinaka kece e tukuna vei kemuni o Jiova na nomuni Kalou. Era yaco kece vei kemuni. E sega ni dua e daro.” (Josua 23:14) A dina o Jiova ena nona yalayala ena siga i Josua, ena dina tale ga vei ira na kau vakavesu.

²¹ Era sa sega ni qaravi matakau na Jiu, era sega tale ga ni cakava na ka vakasisila i lotu lasu, ni qori e dau vakavuna mera yawaki Jiova kina. Ena rairai dredre, ia era tiko ga ena nodra vanua, era teitei ra qai marautaka e kea nodra bula. Na imatai ni ka era cakava, era vakaduria tale na icabocabonisoro i Jiova e Jerusalemi, ra qai cabora kina na isoro e vakadonuya. (Esera 3:2-6) E vakalougatataki ira o Jiova ni vakarautaka na ivakatawa matua vakayalo, me vakataka na bete yalodina kei na vunivola o Esera, kovana o Niemaia kei Serupepeli, Bete Levu o Josua kei ratou na parofita yaloqaqa o Akeai, Sakaraia kei Malakai. Ke ra talairawarawa tiko ga ina veidusimaki kei na veituberi i Jiova, era na marautaka na duavata era sega tu ni vakila ena dua na gauna balavu.—Aisea 61:1-4; wilika Jeremaia 3:15.

22. Eda kila vakacava ni kena vakayacori na parofisai ni nodra vakalesui na tamata e ivakaraitaki lailai ga ni dua na ka e uasivi?

 ²² E macala kina ni veivakayaloqaqataki dina na nona vakayacora o Jiova na imatai ni nodra vakalesui na nona tamata! Ia qori e ivakaraitaki ga ni dua na ka e uasivi sara ena qai yaco. Eda kila vakacava? Ena vakatau, o Jiova ena vakayacora ga qori ke ra talairawarawa tiko ga na tamata. Toso na gauna era talaidredre tale na Jiu. Ia me vaka ga e kaya o Josua, e dau yaco dina na vosa i Jiova. Ena tawamudu gona na vakayacori ni ka e yalataki, ena uasivi sara. Meda raica mada qori.

23, 24. Gauna cava e tekivu kina na ‘gauna e vakalesui mai kina na ka kece’? Sala cava e vakayacori kina?

²³ Nida dau vulica na iVolatabu, eda kila ni tekivu ena 1914 na icavacava ni ituvaki ca qo. Ia era sega ni yalolailai na dauveiqaravi i Jiova. Na iVolatabu mada ga e dusia ni dua na ka vinaka ena yaco ena itekitekivu ni 1914, oya ‘na vakalesui tale ni ka kece.’ (Caka. 3:21) Eda kila vakacava? Na cava mada a yaco mai lomalagi ena 1914? E Tui vakaMesaia kina o Jisu Karisito! Na cava eda kaya kina ni qori e dua na ka e vakalesui tale mai? Nanuma tiko, o Jiova a yalataka ni na tawamudu na veiliutaki vakatui ena vuvale i Tui Tevita. (1 Vei. 17:11-14) E muduki koso na veiliutaki vakatui qori ena 607 B.G.V., nira vakarusai Jerusalemi na kai Papiloni, e mai mudu tale ga kina na veiliutaki ena iyatukawa i Tevita.

²⁴ Ni “Luve ni tamata” o Jisu, e kawa kina i Tevita, e donu gona nona veiliutaki vakatui. (Maciu 1:1; 16:13-16; Luke 1:32, 33) Ni solia vei Jisu o Jiova na idabedabe vakaturaga mai lomalagi ena 1914, sa tekivu tale ga kina ‘na kena vakalesui tale na ka kece’! Sa rawa ni vakayagataka gona o Jiova na Tui uasivi qori me tomana kina nona vakalesui ira nona tamata.

25, 26. (a)  E tini ena gauna cava na nodra vesu tu vei Papiloni na Ka Levu na tamata ni Kalou? Eda kila vakacava? (Raica tale ga na kato “Yabaki 1919”) (b) Na cava e tekivu vakayacori mai na 1919?

²⁵ Dua na ka a cakava o Karisito ni sa Tui, oya nona tomani Tamana ena kena dikevi na ituvatuva ni sokalou savasava e  vuravura. (Mala. 3:1-5) Me vaka e parofisaitaka o Jisu ena vosa vakatautauvata ni witi kei na co ca, e taura e dua na gauna me qai kilai na duidui ni witi mai na co ca, ira na lotu vaKarisito dina era lumuti kei ira na veidabui. * Ia sa qai matata ni 1914 e gauna ni tatamusuki. Sa vicasagavulu na yabaki na nodra vakaraitaka tiko na gonevuli ni iVolatabu na cala i lotu ni Veivanua vaKarisito me yaco ina 1914. Era sa tekivu tawasei ira tale ga mai na isoqosoqo ca ya. Sa kena gauna me vakalesui ira kina na nona tamata o Jiova. Ena itekitekivu gona ni 1919, ni vo ga e vica na yabaki me “gauna ni tatamusuki,” era sa qai sereki vei Papiloni na Ka Levu na tamata ni Kalou. (Maciu 13:30) Era sa qai sereki vakadua!

²⁶ E uasivi sara na vakayacori ni parofisai i Isikeli me baleta na nona vakalesui ira nona tamata o Jiova, ni vakatauvatani ena ka era raica na tamata ni Kalou ena gauna makawa. Meda dikeva mada qo na uasivi ni kena vakayacori e lima na ka e yalataki eda sa veivosakitaka mai.

27. E vakasavasavataki ira vakacava nona tamata na Kalou?

²⁷ YALAYALA 1. Oti na qaravi matakau kei na ivalavala vakasisila ni lotu tale eso. Ena icavacava ni ika19 ni senitiuri kei na itekitekivu ni ika20 ni senitiuri, era sa tekivu sosoqoni kina na lotu vaKarisito yalodina ra qai biuta na ivalavala ni lotu lasu. E kau tani kece na sokaloutaki ni letoluvakalou, na vakabauti ni bula tale tiko na yalo nida mate kei na ivakavuvuli ni kama i eli, era sega ni yavutaki vakaivolatabu qai vakawakana tu vei lotu lasu. Na vakayagataki ni ivakatakarakara ena sokalou e dusia vakamatata na qaravi matakau. Ni toso na gauna era raica na tamata ni Kalou ni okati tale ga ena qaravi matakau na vakayagataki ni kauveilatai.—Isik. 14:6.

28. Ena sala cava era vakalesui kina na tamata i Jiova ina nodra vanua?

²⁸ YALAYALA 2. Era lesu ina nodra vanua na tamata ni Kalou mera bulabula tale kina vakayalo. Nira biuti Papiloni na  lotu vaKarisito yalodina, era vakila nira bulabula tale vakayalo ena ituvaki era na vakalougatataki kina, era na sega tale ni walokai vakayalo. (Wilika Isikeli 34:13, 14.) Eda na qai raica ena Wase 19 ni ivola qo na nona vakalougatataka na ituvaki qori o Jiova, e sega ni wiliki rawa na levu ni kakana vakayalo.—Isik. 11:17.

29. E vakalevutaki vakacava na cakacaka vakavunau ena 1919?

²⁹ YALAYALA 3. Cabori tale na isolisoli ena icabocabonisoro i Jiova. Era vakavulici na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri G.V. mera kua ni cabora vua na Kalou na manumanu me isoro, ia me dua tale na ka e uasivi sara mai na isoro, qori na nodra vakacaucautaki Jiova kei na nodra tukuni koya vei ira eso tale. (Iper. 13:15) Ena gauna balavu era vesu tu kina vei Papiloni na Ka Levu, e sega na ituvatuva me cabori kina na  isoro va qori. Ia ni qai cava na nodra tu vakavesu na tamata ni Kalou, era sa vakacaucautaki Jiova tiko ena isoro va qori. Era ogaoga ena cakacaka vakavunau ra qai marautaka mera vakacaucautaka na Kalou ena soqoni. Tekivu mai na 1919, e vakabibitaka “na dauveiqaravi yalodina e vuku” na cakacaka vakavunau, e tuvanaka tale ga vakavinaka. (Maciu 24:45-47) Sa qai tubu tiko ga na kedra iwiliwili na tamata era sokaloutaki Jiova kei na nodra vakadinadinataki koya!

30. Na cava e cakava o Jisu me vakarautaki ira kina na ivakatawa vinaka?

³⁰ YALAYALA 4. Biu tani na ivakatawa ca. E sereki ira na tamata ni Kalou o Karisito mai na ligadra na ivakatawa ni lotu ni Veivanua vaKarisito era dau lawaki ca ra qai nanumi ira ga. Ena ivavakoso i Karisito, era vakacegui na ivakatawa era vakataki ira na ivakatawa lasu va qori. (Isik. 20:38) Ni iVakatawa Vinaka o Jisu, e vakadeitaka mera qaravi vinaka nona sipi. E digitaka nona dauveiqaravi yalodina e vuku ena 1919. Na ilawalawa lailai ya e lewena na lotu vaKarisito lumuti yalodina, e liutaka na vakarautaki ni kakana vakayalo mera qaravi vinaka kina na tamata ni Kalou. Toso na gauna sa ra qai vakavulici na qase ni ivavakoso mera veivuke ena nodra qaravi “na qelenisipi ni Kalou.” (1 Pita 5:1, 2) E vakayagataki vakalevu na ivakamacala uqeti vakalou ena Isikeli 34:15, 16 mera nanuma tiko kina na ivakatawa lotu vaKarisito na ivakatagedegede e vakarautaka na Kalou o Jiova kei Jisu Karisito.

31. E vakayacora vakacava o Jiova na parofisai ena Isikeli 11:19?

³¹ YALAYALA 5. Duavata o ira na dausokaloutaki Jiova. Ena veisenitiuri, era sa talawasewase ina levu tale na matalotu na lotu ni Veivanua vaKarisito nira sega ni duavata. Ia e cakamana na ka e cakava o Jiova vei ira na nona tamata era sa sereki mai. E talei sara na kena vakayacori na ka e yalataka qo ena gusu i Isikeli, “Au na vakalomavatataki ira.” (Isik. 11:19) Era tu e veiyasa i vuravura e vica vata na milioni na imuri i Karisito era cavutu mai na dui matatamata, lotu, duidui nodra bula vakailavo kei na nodra isususu. Ia e dua ga na ka dina era vakavulici kina qai dua ga na cakacaka era vakaitavi kina ena duavata. Ena iotioti ni bogi ni bula i Jisu e vuravura, e masulaka vagumatua mera duavata nona imuri. (Wilika Joni 17:11, 20-23.) Ena noda gauna, e sa sauma qori o Jiova ena sala uasivi.

32. Na cava o nanuma me baleta na vakayacori ni parofisai ni kena vakalesui kece na ka? (Raica tale ga na kato “Parofisai ni Kau Vakavesu kei na Vakalesui Mai ni ka Kece.”)

³² Vakacava o marautaka ni o bula donuya tu qo na gauna e vakalesui mai kina na sokalou savasava? Eda raica ni vakayacori na parofisai i Isikeli ena ivakarau ni noda sokalou kece nikua. Eda nuidei ni o Jiova e marautaki ira nona tamata nikua, me vaka ga e parofisaitaka ena gusu i Isikeli: “Au na marautaki kemuni.” (Isik. 20:41) Vakacava, o kila tiko ni ka dokai ni o  maliwai ira era duavata, era vakani vinaka ra qai vakacaucautaki Jiova tiko e veiyasa i vuravura? O marautaka tale ga ni o maliwai ira na sereki mai qori ena nodra tu vakavesu vakayalo me dua na gauna balavu? Ia eso na parofisai i Isikeli me baleta na veisereki kei na vakalesui mai ni sokalou savasava ena qai vakayacori vinaka sara ena gauna se bera mai.

33-35. (a) Na cava e vakaibalebaletaka na parofisai ena Isikeli 36:35 vei ira na Jiu tu vakavesu? (b) Na cava e vakaibalebaletaka na parofisai qori vei ira na tamata i Jiova nikua? (Raica tale ga na kato “Na Gauna e Vakalesui Mai Kina na ka Kece.”)

³³ Eda sa raica mai ni tekivu ‘vakalesui tale na ka kece’ ena gauna e vakalesui tale kina ena iyatukawa i Tevita na veiliutaki vakatui i Jisu ena 1914. (Isik. 37:24) Oti e solia na lewa vei Karisito o Jiova me vakalesuya mai vei ira na nona dauveiqaravi na sokalou savasava a yali tu me vica vata na drau na yabaki. Vakacava, e yaco ga e keri na ka e cakava o Karisito? Sega! Ena tomani tale qori ena sala uasivi ena gauna se bera mai. Eda kila qori mai na parofisai i Isikeli.

³⁴ Vakasamataka mada na ivakaraitaki uqeti vakalou qo: “Era na kaya na lewenivanua: ‘E vaka na were o Iteni na vanua lala.’” (Isik. 36:35) Na cava e kena ibalebale qori vei Isikeli kei ira na tu vakavesu? Era kila ni na sega ni vakayacori dina, oya me vakalesui tale mai na vanua me vaka sara ga na were taumada se Parataisi, na kena a teivaka o Jiova! (Vkte. 2:8) Era kila ga ni vakadeitaka tiko vei ira o Jiova ni na totoka qai vuavuaivinaka tale na nodra vanua.

³⁵ E vakaibalebale vakacava vei keda nikua na ka e yalataki qori? Eda sega ni namaka me vakayacori dina nikua, ni liutaka tu o Setani na Tevoro na vuravura ca qo. Ia eda kila ni veivosa oya e vakatakarakarataka na kena vakayacori vakayalo nikua. Nida dauveiqaravi i Jiova eda bula tu ena vanua e bulabula vakayalo, e toso vinaka kina na noda veiqaravi, eda na vakabibitaka tale ga na noda veiqaravi tabu vei Jiova. Sa qai parataisi tiko ga mai na vanua vakaitakarakara qori. Ia vakacava na veigauna se bera mai?

36, 37. Na yalayala cava ena vakayacori ena Parataisi se bera mai?

³⁶ Ni oti na ivalu na Amaketoni, o Jisu ena vakalesuya mai na ka kece e veiyasa i vuravura. Ni veiliutaki tiko ena loma ni Duanaudolu na Yabaki, ena dusimaki ira na kawatamata mera veisautaka na vuravura qo me were o Iteni, me parataisi, me vaka ga a nakita taumada o Jiova! (Luke 23:43) Era na qai duavata na kawatamata kece, ra duavata tale ga kei na ka e vakarautaki ena nodra itikotiko e vuravura. Ena sega sara ga na ka vakarerevaki se ka vakadomobula. Raitayaloyalotaka mada na gauna ena vakayacori kina na yalayala qo: “Au na veiyalayalati vata kei ira ena veiyalayalati ni vakacegu, au na kauta tani ena vanua na manumanu kila rerevaki mera tikovakacegu  ena vanua talasiga, mera moce tale ga e veikau.”—Isik. 34:25.

³⁷ O rawa ni raitayaloyalotaka qori? O na sega ni rere mo gole ena dua na yasa i vuravura. Ena sega ni vakaleqai iko na manumanu. Sega ni dua na ka me vakaleqa nomu tiko vakacegu. O na rawa ni taubale duadua ena veikau loa qai marautaka na levu ni kena totoka, o na moce mada ga kina, o nuidei ni o na yadra ena vakacegu qai sega ni dua na ka e vakaleqai iko!

38. Na cava o nanuma me baleta na ka e yalataki ena Isikeli 28:26?

³⁸ Eda na raica tale ga na kena vakayacori qo: “Era na tikovakacegu [ena vanua], era na tara vale, era na tea na loganivaini, era na tikovakacegu niu totogitaki ira kece na tiko wavokiti ira era dau vakalialiai ira. Era na qai kila ni o yau o Jiova na nodra Kalou.” (Isik. 28:26) Nira sa yali na meca i Jiova, eda na kunea na vakacegu, eda na taqomaki tale ga e veiyasa i vuravura. Nida qarava na vuravura, eda na rawa ni qaravi keda kei ira eda dau lomana, eda na tara na noda vale qai tea na werenivaini, da tamusuka tale ga.

39. Na cava o vakadeitaka kina ni na yaco dina na parofisai e volatukutukutaki ena Isikeli?

³⁹ Vakacava o nanuma ni tadra wale ga na vosa ni yalayala kece qo? Nanuma na ka o sa raica ena gauna qo ena kena ‘vakalesui tale mai na ka kece.’ E kaukaua na veivakacacani i Setani, ia e sa soli vei Jisu na lewa me vakalesuya mai na sokalou savasava ena gauna butobuto qo e vuravura. Sa bau ivakadinadina vakasakiti dina ni na vakayacori na ka kece e yalataka na Kalou!