1-3. (a) E yaco vakacava na leqa ena vuvale i Apikali? (b) Na cava eda na vulica me baleta na marama vakasakiti qo?

E RAICA votu o Apikali nona taqaya na cauravou. Sa rauta ga me domobula. Sa vakarau yaco e dua na ka rerevaki. Ena gauna vata qori, rauta ni 400 na tamataivalu era gole mera lai vakamatei ira na tagane ena vuvale i Nepali, na wati Apikali. Na vuna?

² E vakavuna ga o Nepali. E turaga yaloca qai dau veibeci. Ia, qo e cakava cala, ni cakava sara ga vua na komada ni dua na mataivalu yalodina qai kaukaua. E dua na tamata cakacaka i Nepali, rairai e ivakatawanisipi, e gole vei Apikali ni nuitaka ni na rawa ni vakabulai ira. Ia na cava e rawa ni cakava na yalewa ina dua na mataivalu?

³ Kena imatai, meda dikeva mada eso na ka me baleta na marama vakasakiti qo. O cei mada o Apikali? E yaco vakacava na leqa qo? Cava eda rawa ni vulica mai na nona vakabauta?

4. E turaga vakacava o Nepali?

⁴ Erau veicalati sara ga o Apikali kei Nepali. E yalewa vakawati vinaka o Apikali, ia o Nepali e raravisa. E turaga vakailavo o koya. E dau vakacerecerei koya, ia era raici koya vakacava eso tale? Qo e dua e sega ni vinaka na kena itukutuku ena iVolatabu. Na ibalebale ni yacana “Yalowai,” se “Lialia.” Vakacava erau vakayacani koya kina nona itubutubu se qai yaca buli ga? Se mani cava e nanumi, e ganiti koya vinaka na yacana. O Nepali e turaga ‘yalotakelo qai ca nona ivalavala.’ E dau veivakalolomataki, dau mateni, e turaga rerevaki qai sega ni dua e taleitaki koya.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Na itovo cava o nanuma ni kilai tani kina o Apikali? (b) Na cava e rairai vakawatitaka kina na tagane macawa ya o Apikali?

⁵ E duidui sara o Apikali. Na ibalebale ni yacana “Sa Marau Vakalevu o Tamaqu.” E levu na tama era dau sakitaka na luvedra yalewa totoka, ia na tama e vuku ena marau vakalevu ke itovo vinaka o luvena yalewa. Levu vei ira e totoka na kedra irairai era sega ni dau vakaraitaka na itovo talei eso vaka na yalomatua, vuku, yaloqaqa kei na vakabauta. E sega ni va qori o Apikali. E vakacaucautaka na iVolatabu na nona yalomatua kei na kena totoka.—Wilika 1 Samuela 25:3.

⁶ Eso nikua era vakataroga se rau veiwatini tu vakacava na tagane macawa ya kei na yalewa vuku qo. Nanuma tiko ni levu na vakawati ena gauna vakaivolatabu era tuvanaka ga na itubutubu. Ke sega, e bibi ga me rau vakadonuya na itubutubu. Vakacava, erau vakadonuya na vakawati qo na itubutubu i Apikali, rau veivosakitaka sara ga, ni turaga vutuniyau qai rogo o Nepali? Erau vakayacora qo ni ratou dravudravua? Se mani cava e vakavuna, e sega sara ga ni tagane vinaka me vakawatitaki o Nepali ena vuku ni nona ilavo.

7. (a) Na cava mera kua ni cakava na itubutubu nikua ke ra via vakavulica vei luvedra na rai donu me baleta na vakawati? (b) Na cava a vakadeitaka o Apikali?

⁷ Na itubutubu yalomatua ena vakavulica vei luvena na rai donu me baleta na vakawati. Era na sega ni uqeti luvedra mera vakawati ena vuku ni ilavo se vakatotolotaka nodra veibuku nira se sega ni qarava rawa na itavi kei na icolacola ni vakawati. (1 Kor. 7:36) E sega na gauna vei Apikali me vakasamataka kina qori. A vakawati kei Nepali qai vakadeitaka me solia nona vinaka taucoko ena ituvaki dredre ena sotava.

8. A vosataki cei o Nepali, na cava e sega ni ka vakayalomatua kina na ka e cakava?

⁸ Sa qai vakadredretaka sara o Nepali na ituvaki kei Apikali. E vosataki Tevita o koya. Qo na dauveiqaravi yalodina i Jiova a lumuta na parofita o Samuela, a vakaraitaki tale ga vua ni o Tevita na digitaki i Jiova me na sosomitaki tui Saula. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Ni drovaki Saula tiko, na Tui dau vuvu qai dau laba, a vakaitikotiko voli ga o Tevita ena vanua talasiga kei ira e 600 nona tamataivalu yalodina.

9, 10. (a) Na vanua vakacava eratou vaqara bula kina o Tevita kei na nona ilala? (b) Na cava me vakavinavinakataka kina o Nepali na ka e cakava o Tevita kei ira nona tamata? (Raica tale ga na ivakamacala e ra ni parakaravu e 10.)

⁹ E vakaitikotiko e Maoni o Nepali, e cakacaka qai rairai tiko tale ga nona tikiniqele volekati Kameli. * E toka na veitauni qori ena veidelana drokadroka, e nodra ikanakana vinaka na sipi. E 3,000 na sipi nei Nepali, e wavokita na veikauloa. Ena sauca e davo toka kina na vanua talasiga kei Perana. Ena isi ni o gole ina Wasa Tuituina, e vanualala qai dravuisiga, e veiqakilo qai tu tale ga kina na veiqaravatu. Qori na vanua eratou mai vaqara bula kina o Tevita kei ira nona tamata, era vakasasa kedra qai levu sara na ituvaki dredre era sotava. Eratou dau sotavi ira kina na ilala cauravou era ivakatawanisipi ni turaga vutuniyau o Nepali.

¹⁰ Na cava era cakava na sotia daucakacaka qo vei ira na ivakatawanisipi? E rawa sara ga nira butakoca nodra sipi, ia era sega ni cakava qori. Era vaka na bai vei ira na qelenisipi kei na dauveiqaravi i Nepali. (Wilika 1 Samuela 25:15, 16.) Era dau sotava na veika rerevaki na sipi kei na ivakatawa, ni levu kina na manumanu kila. Ni volekata toka na iyalayala kei Isireli ena sauca, levu na gauna era dau vakasagai ira na ilawalawa daukabakoro kei ira na daubutako. *

11, 12. (a) E laurai vakacava vei Tevita na vuku kei na vakarokoroko ena nona itukutuku vei Nepali? (b) Na cava e cala kina na ka e cakava o Nepali ni rogoca na itukutuku i Tevita?

¹¹ E sega ni rawarawa nodra vakani na ilala qo ena vanua oya. Dua gona na siga a tala e tini nona tamata o Tevita vei Nepali mera lai kere veivuke. A digitaka vinaka o Tevita na gauna mera lako kina. Qo na gauna ni koti vutinisipi, ni dau caka kina na solika kei na kana magiti. E qarauna tale ga o Tevita na vosa e vakayagataka, na vosa ni vakarokoroko kei na ikacivi e rogo matau. A cavuta mada ga vei Nepali na vosa, ‘na luvemu o Tevita,’ de dua me vakaraitaka nona dokai koya ni sa qase sara. Cava e mani cakava o Nepali?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Dua na ka nona katakata! ‘E cudruvi ratou o koya,’ qori na ka e tukuna na cauravou a vakamacalataki ena itekitekivu ni ulutaga qo, ni vakamacalataka tiko vei Apikali na veika a yaco. E vosataka na turaga mamaqi o Nepali na madrai, na wai, kei na lewenimanumanu. E vakasewasewani Tevita me vaka e tamata tawayaga, e kaya tale ga ni vaka na dauveiqaravi e dro tiko. De dua e va tale ga qori o Saula, ni sevaki Tevita tale ga. E sega ni tiko vei rau qo na rai i Jiova. E lomani Tevita o Jiova qai raici koya ni na Tui kei Isireli, sega ni bobula dau talaidredre.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Na cava a yacovi Tevita ni rogoca ga nona vosavosa o Nepali? (b) Na cava eda vulica ena Jemesa 1:20 ena ka e cakava o Tevita?

¹³ A vakacudrui Tevita na ka era mai tukuna na nona italai. E tukuna, “Dou dui vauca yadua na nomudoui seleiwau.” A taura nona iyaragi o Tevita qai liutaki ira yani na 400 nona tamata mera ravuravu. E yalataka ni na vakawabokotaki ira kece na tagane ena vuvale i Nepali. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) E matata vinaka na vu ni nona cudru o Tevita, ia e cala na ka e via cakava. E kaya na iVolatabu: “Ni sega ni vuataka na yalododonu ni Kalou na nona cudru na tamata.” (Jeme. 1:20) Ena vakabula rawa vakacava nona vuvale o Apikali?

14. (a) Na cava na imatai ni ka e cakava o Apikali ni vakadodonutaka na cala e cakava o Nepali? (b) Na cava eda vulica vei Nepali kei Apikali? (Raica tale ga na ivakamacala e ra.)

¹⁴ Eda sa dikeva mai e dua na sala a tarova rawa kina o Apikali e dua na ka vakarerevaki. E dau vakarorogo o koya ni vakatauvatani kei Nepali. Ni lai raici Nepali na cauravou, e kaya: “Ni sa luve ni vu-ni-ca ko koya ka sega e dua me vosa rawa vua.” * (1 Sam. 25:17) Ka ni rarawa ni bese ni vakarorogo o Nepali ni nanumi koya vakasivia. E sa takalevu tu nikua na dokadoka va qori. E kila na cauravou ni duatani o Apikali, qori na vuna e lai tukuna kina vua na leqa qo.

15, 16. (a) E vakaraitaka vakacava o Apikali ni vakataki koya na yalewa vakawati ena Vosa Vakaibalebale? (b) Na cava e sega ni beca kina o Apikali na ulunivuvale ena ka e cakava?

¹⁵ Totolo ga nona vakasamataka o Apikali na ka me cakava. Eda wilika, “A sa kusarawa ko Apikali.” E laurai vakava ena italanoa qo na matavu, “kusarawa,” na ka e cakava na marama qo. A vakarautaka sara eso na kakana me baleti Tevita kei ira na nona tamata. Qo na madrai, waini, lewe ni sipi, sila tavu, soso vua ni vaini, kei na ibuli lolo. E kila vinaka o Apikali na ka e tu vua ni dau qarava vinaka nona vuvale, vakataki koya na yalewa vakawati e vakamacalataki ena Vosa Vakaibalebale. (Vkai. 31:10-31) A vakauta e liu na kakana kei na so na nona dauveiqaravi, qai muri duadua o koya. Eda wilika, “sa sega ni tukuna ko koya vei Nepali, na watina.”—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Vakacava, e sa beca o Apikali na ulunivuvale? Sega, meda nanuma tiko ni ivalavala vakatani o Nepali vua na lumuti ni Kalou o Jiova. E rawa nira vakamatei sara ga kina nona lewenivuvale. Ke sega ni cakava kina e dua na ka o Apikali, vakacava ena okati kei watina ena cala qo? Qo na gauna me talairawarawa kina vua na nona Kalou, sega vei watina.

17, 18. Cava e cakava o Apikali ni sotavi Tevita, na cava e tukuna vua, na cava e mana kina nona vosa?

¹⁷ Sega ni dede, sa sotavi Tevita kei ira nona ilala o Apikali. A sobu sara mai nona asa, cuva qai vakarokoroko vei Tevita. (1 Sam. 25:20, 23) A talaucaka kece vua na lomana, a vakamamasu ena vuku i watina kei na nona vuvale mera lomani. Na cava e rui mana kina nona vosa?

¹⁸ E beitaki koya ga ni vakavuna na leqa qai kerei Tevita me vosoti koya. A tukuna tale ga ni yalowai dina o watina, me vaka ga na ibalebale ni yacana. De dua me kua kina ni vakamatei koya o Tevita. Ni matataki Jiova o Tevita, e nuitaki koya o Apikali ni vala tiko ena ‘ivalu i Jiova.’ E kaya tale ga ni vakabauta na yalayala i Jiova ni na yaco me Tui o Tevita ni kaya: “Ko Jiova . . . sa lesi kemuni mo ni nodra turaga na Isireli.” E kerei Tevita me kua ni cakava e dua na ka me beitaki kina ena vakadavedra, se vakavuna na “ka rarawa”—ni na vakaleqa nona lewaeloma. (Wilika 1 Samuela 25:24-31.) E uqeti Tevita sara ga na vosa vakayalovinaka qori!

19. Na cava e qai cakava o Tevita, na cava e vakacaucautaki Apikali kina?

¹⁹ Na cava e qai cakava o Tevita? A taura kece na iloloma nei Apikali qai kaya: “Me vakavinavinakataki ko Jiova na nodra Kalou na Isireli, o koya ka talai iko mai edaidai mo tavaki au; ia me vakavinavinakataki na nomu vuku, ia mo kalougata ko iko ka tarovi au edaidai me’u kakua ni ia na veivakamatei.” A vakacaucautaki Apikali o Tevita ni totolo nona tavaki koya, a tukuna tale ga ni tarovi koya mai na vakadavedra. “Mo lako cake e na vakacegu ki na nomu vale,” a kaya vua: “au sa vakarorogo ki na nomu vosa.”—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Na cava o taleitaka ena yalorawarawa i Apikali me lesu vei watina? (b) E vakaraitaka vakacava o Apikali na doudou kei na yalomatua me vosa kina vei Nepali?

²⁰ Ni biubiu o Apikali, e sega vakadua ni guilecava na sota oya, a raica na yalodina kei na yalovinaka i Tevita ni veibasai sara kei na raravisa nei watina. Sega ni vakasamataka tu ga qori o koya. Eda wilika: “A sa lesu yani vei Nepali ko Apikali.” A lesu tale vei watina qai solia nona vinaka kece ena nona itavi vakaradinivale. E dodonu me tukuna tale ga vei Nepali na iloloma kece e solia vei Tevita kei ira na nona tamata. E dodonu ga me kila qori o Nepali. Me tukuna tale ga vua na leqa e sa wali, ni na vakamadua toka me qai rogoca vua e dua tale. Ia, e dredre ni cakava qori ni baci kana tu vaka na tui qai mateni sivia o Nepali.—1 Sam. 25:36.

²¹ Baci vakaraitaka o Apikali na yalomatua kei na doudou, e waraka me bula vinaka mai o Nepali ena mataka tarava. E rawa vua me ciqoma na vuna e cakava kina oya o Apikali, e rawa tale ga ni katakatataki koya. Veitalia mada qori, a gole ga vua qai tukuna kece na ka a yaco. E namaka o Apikali me cudruvi koya mai o Nepali se cakava vua e dua na ivakarau kaukaua. A cava tale, e wanono tu ga qai sega ni bau yavala vaka na vatu.—1 Sam. 25:37.

22. Na cava na itinitini kei Nepali, na cava eda vulica ena veivakararawataki kei na veivakalolomataki ena vuvale?

²² Na cava e manati Nepali? “A sa mate na yalona e lomana, a sa yaco ko koya me vaka e dua na vatu.” De dua a strouk. E mai cava nona bula ni oti e tini na siga—sega ni mate ena tauvimate. E kaya na kena itukutuku: “Sa qai yaviti Nepali ko Jiova.” (1 Sam. 25:38) Ena vakataulewa dodonu oya, sa mai oti kina na rarawa ni bula vakawati i Apikali. E sega ni veivuke vakacakamana nikua o Jiova, e vukei keda na itukutuku qo meda kila ni raica tiko o Jiova na veivakararawataki kei na veivakalolomataki ena vuvale. E dau tauca nona lewadodonu ena nona gauna.—Wilika Luke 8:17.

23. A vakalougatataki tale vakacava o Apikali, e sega ni veisautaka vakacava nona ivalavala ni vakarau wati Tevita?

²³ Me ikuri ni nona galala mai na bula rarawa ni vakawati, a vakalougatataki tale o Apikali. Ni rogoca ga o Tevita na mate i Nepali, a talatala sara me rau veiwatini kei Apikali. “Raica, na nomu vada,” a kaya o Apikali, “me’u veiqaravi ga me’u vuya na yavadra na nona tamata na noqu turaga.” A sega ni veisautaki koya nona sa vakarau wati Tevita, e soli koya mada ga me dauveiqaravi vei ira na nona tamata cakacaka! Eda wilika tale eke, ni totolo sara o Apikali me gole vei Tevita.—1 Sam. 25:39-42.

24. Na ituvaki dredre cava a vakila o Apikali ena nona vuvale vou, e raici koya vakacava o watina kei na nona Kalou?

²⁴ A sega ni rawarawa tu ga nodrau bula vakawati o Apikali kei Tevita. Rau sa veiwatini tiko o Tevita kei Einoame, e vakatara na Kalou me vica tu na isa ni vakawati, qai sega ni rawarawa qo vei ira na yalewa vakawati yalodina ena gauna oya. E se bera ni tui o Tevita, ena vakila mada eliu e levu na ituvaki dredre kei na leqa. Ni vukei Tevita qai tokoni koya o Apikali ena nona bula vakawati, mani vakasucuma e dua na luvena tagane. A vakila ni dau dokai koya o watina e karoni koya tale ga. A vakabulai koya mada ga vei ira na vesuki koya ena dua na gauna! (1 Sam. 30:1-19) E vakadamurimuri Jiova o Tevita, ni dau loloma qai dokai ira na yalewa vakawati yalomatua, yaloqaqa qai yalodina.