1, 2. (a) Na cava e rarawa kina o Ana ni vakavakarau tiko ena nodratou ilakolako? (b) Na cava eda rawa ni vulica ena kena italanoa?

A OGAOGA o Ana ni vakarautaka nodratou ilakolako me kua ni vakasamataka kina nona leqa. E gauna marautaki dina, e kena ivakarau e veiyabaki me kauti ratou vakavuvale o Elikana na watina, me ratou lai sokalou ena valenisoro i Sailo. E tuvanaka o Jiova me dau marautaki na soqo va qori. (Wilika Vakarua 16:15.) Sega gona ni vakabekataki ni dau marautaka qori o Ana mai na gauna e se gone kina. Ena vica na yabaki sa oti sa yaco vua eso na veisau.

² E kalougata ni daulomani koya o watina. Ia e dua tale tiko na wati Elikana. Na yacana o Penina, e rairai nona inaki me dau vakararawataki Ana. E kila o Penina na sala me rarawa kina vakalevu o Ana ena gauna ni soqo vakayabaki qo. Na cava e dau cakava? Koya e bibi sara, a yaga vakacava nona nuitaki Jiova o Ana me vosota kina na ituvaki, ena rairai sega ni cakava rawa kina e dua na ka? Ke o sotava tale ga na veika dredre e seavu kina nomu marau, de dua ena uqeti iko na italanoa kei Ana.

3, 4. Na leqa cava a sotava o Ana, na cava e ka ni sasaga kina qori?

³ E tukuni ena iVolatabu e rua na leqa levu nei Ana. Na kena imatai e vakaiyalayala ga na ka e rawa ni cakava kina, ia na kena ikarua e sega sara ga ni cakava rawa kina e dua na ka. Na imatai ni ituvaki, e rua na wati Elikana qai dau cati Ana o karuana. Na kena ikarua, e sega ni vakaluveni rawa o Ana. E dredre dina na ituvaki oya vua e dua na yalewa vakawati e vinakata me vakaluveni. Ia ni vakasamataki na gauna i Ana kei na nodra itovo vakavanua, qori e dua na ka e rarawataki vakalevu. Era vinakata na veiwatini mera vakaluveni me kua ni kawaboko na nodra kawa. E ka beci qai vakamadua ni dua e sega ni vakaluveni.

⁴ A rawa ni vosota na kena ituvaki o Ana ke sega o Penina. E sega ni vinaka ni dua e vica tu na watina. E dau yaco ga kina na veiqati, veivala, kei na mosi ni yalo. Na ivalavala oya e duidui mai na ituvatuva ni vakawati a tauyavutaka na Kalou ena were o Iteni, me dua ga na isa ni vakawati. (Vkte. 2:24) E tukuna na iVolatabu ni sega ni vinaka vua e dua me vica tu na watina, na veika e yaco ena vuvale i Elikana e vakadinadinataka qori.

5. Na cava e vinakata kina o Penina me rarawa o Ana, e vakararawataki Ana vakacava?

⁵ E lomani Ana vakalevu o Elikana. Ena kena ivalavala vakaJiu, e vakamautaki Ana eliu o Elikana qai muri o Penina. Se mani dina se lasu qori, a cakava o Penina e levu na ka me vakararawataki Ana kina ena levu ni nona vuvu. O Penina e vakaluveni, e sega o Ana. E vakaluveni veitaravi o Penina, ena gauna kece e vakasucu kina, e torocake tale ga nona viavialevu. A sega ni lomani Ana se vakayaloqaqataki koya ena nona yalolailai, e dau vakanini koya ga ni sega ni vakaluveni. E tukuna na iVolatabu ni vakacudrui Ana vakalevu o Penina ni “vakararawataka na lomana.” (1 Sam. 1:6) E dau nakita na ka e cakava vei Ana me vakararawataki koya, mani yaco dina na lomana.

6, 7. (a) Ni saga o Elikana me vakacegui Ana, na cava e tusuka kina o Ana me talanoataka vua na ka dina e yaco? (b) Vakacava, e sega ni vakaluveni o Ana ni cudruvi koya o Jiova? Vakamacalataka. (Raica na ivakamacala e ra.)

⁶ Kena irairai ni dau digia o Penina me vakararawataki Ana ena nodratou ilakolako vakayabaki i Sailo. O iratou kece na luvei Penina—“tagane kei na luvena yalewa”—e dau solia vei ratou o Elikana na nodratou ivotavota me cabori vei Jiova. E lomani Ana o Elikana, ia e dua ga na nona ivotavota. E vakacakacakai koya o Penina qai weroka vei Ana ni yava, qo e vakavuna nona tagi kei na nona sega ni via kana o Ana. E sega ni cakava rawa e dua na ka o Elikana, ia e raica na nona rarawa kei na nona sega ni kana o Ana na nona daulomani, mani saga me vakacegui koya. E taroga, “I Ana, a cava ko sa tagi dula kina? ka cava ko sa sega kina ni kana? ka cava sa rarawa kina na lomamu? au sa sega beka ni vinaka vei iko, ka ca ke sa le tini na luvemu tagane?”—1 Sam. 1:4-8.

⁷ E kila o Elikana ni vakararawataki Ana tiko na nona sega ni vakaluveni. Ia e marautaka o Ana ni dau lomani koya o Elikana. * A sega ni bau cavuta o Elikana na yaloca i Penina, se tukuni ena iVolatabu ni a tukuna vua o Ana. De dua e kila o Ana ke vakatukutukutaki Penina, sa na qai rarawa ga vakalevu. Vakacava ena rawa ni cakava kina e dua na ka o Elikana? Se na qai cati Ana ga vakalevu o Penina, vaka kina o ratou na luvena kei ira nona dauveiqaravi? Ke yaco qori, sa na qai cati ga vakalevu o Ana ena nona vuvale.

8. Ni o sotava na veika tawadodonu, na cava e veivakacegui kina noda kila ni Kalou ni lewadodonu o Jiova?

⁸ Se mani kila o Elikana se sega na ka kece me baleta na veivakalolomataki i Penina, e raica na ka kece qori na Kalou o Jiova. E vakatakilai ena nona Vosa na ka kece a yaco, e ivakaro bibi qori vua e dua e nona ivakarau na vuvu kei na veicati. Ena yasana adua, o ira na yalododonu kei ira na dausaga na veiyaloni me vakataki Ana era vakacegui nira kila, ni Kalou ni lewadodonu e kila na gauna kei na sala me vakadodonutaka kina na ka kece. (Wilika Vakarua 32:4.) A rairai kila qori o Ana, ni a kerea na veivuke i Jiova.

9. Na cava eda vulica ena yalorawarawa i Ana me lako i Sailo, dina ni kila tiko ni na duatani na rai i karuana?

⁹ Era maqusa na lewenivale ena matakalailai mera lako, o ira mada ga na gone. Na vuvale levu i Elikana era na takosova e sivia e 30 na kilomita na vanua veidelana o Ifireimi ena nodra ilakolako i Sailo. * Ni taubaletaki ena taura e dua se rua na siga. E kila o Ana na ka ena cakava na karuana e dauqati koya. Ia a sega ni via tiko ga e vale o Ana. E ivakaraitaki vinaka dina vei ira na dausokalou ena gauna oya, me yacova mai nikua. E sega ni ka vakayalomatua me tarova noda sokalou na nodra cakacala eso. Ke da cakava oya, eda sa na calata na veivakalougatataki ena vakaukauataki keda meda vosota.

10, 11. (a) Na cava e lako totolo kina ena valenisoro o Ana? (b)  A talaucaka vakacava na lomana vei Jiova o Ana?

¹⁰ Sa voleka sara mera yaco i Sailo na vuvale i Elikana ni oti e dua na siga nodra muria voli na gaunisala tatakelokelo e veidelana. E toka ena dua na baba qai voleka ni wavokita na veidelana cere. De dua e vakasamataka tiko vakabibi ena gauna oya o Ana na veika me na masulaka vei Jiova. Nira yaco yani era kana sara vakavuvale. Mani biuti ira tu mai o Ana, qai gole totolo ina valenisoro i Jiova. E dabe voleka toka ena duru ni katuba ni valenisoro o Ilai na Bete Levu. E sega ni raici koya o Ana ni kauaitaka vakalevu ga me talaucaka na lomana vua na nona Kalou. E nuidei ni na rogoci nona masu. Ke sega ni dua tale e kila nona lomabibi, na Tamana ga vakalomalagi e kila. E vusolo na lomana qai tabalaka na tagi.

¹¹ Ena levu ni nona tagi e ninini na yagona, e vosavosaiyalona vei Jiova. E yavala toka ga na tebenigusuna ni vakasamataka na vosa me cavuta, me vakaraitaka kina nona rarawa. E masu vakabalavu ni talaucaka na lomana vei Tamana. E sega ni kerea wale ga vua na Kalou me vakaluveni. A sega ni vinakata wale ga o Ana me vakalougatataki koya na Kalou, ia me solia tale ga vei Jiova na ka e rawata. Mani bubuluitaka ke dua na luvena tagane, ena solia me veiqaravi vei Jiova ena nona bula taucoko.—1 Sam. 1:9-11.

12. Me vakataki Ana, na cava meda nanuma vinaka tiko nida masu?

¹² E ivakaraitaki vinaka ena masu o Ana vei ira kece na dauveiqaravi ni Kalou. O Jiova e sureti ira vakayalololoma nona tamata mera masu vua, sega ena lomalomarua. Mera talaucaka vua nodra leqa me vaka ga e dua na gone e nuitaki nona itubutubu dauloloma. (Wilika Same 62:8; 1 Cesalonaika 5:17.) A uqeti na yapositolo o Pita me vola na vosa veivakacegui qo me baleta na noda masu vei Jiova: “Moni biuta vua na nomuni lomaocaoca kece, ni kauaitaki kemuni o koya.”—1 Pita 5:7.

13, 14. (a) Na cava e cala kina na ka e tukuna o Ilai me baleti Ana? (b) E laurai vakacava na vakabauta e vakasakiti ena vosa i Ana vei Ilai?

¹³ Ia o keda, eda sega ni dau veikauaitaki se veinanumi sara me vakataki Jiova. Ni tagi qai masu tiko o Ana, a kidacala ni rogoca e dua na domo. Io, o Ilai na bete levu a vakaraici koya toka mai. E kaya: “Me bogi vica mada na nomu mateni? mo biuta laivi na gunu waini.” E raica o Ilai ni yavala toka ga na tebenigusui Ana, e tagi, qai dua na ka na nona rarawa. E sega ni bau tarogi Ana me baleta nona leqa, sa lai kaya sara ni mateni.—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Sa na mosi dina vei Ana ni sa rarawa tu mada qai beitaki tale vakailasu—vua e dua e vakaitutu dokai! Ia e ivakaraitaki vinaka dina ni vakabauta o Ana. E sega ni vakalatilati ena nona sokalou vei Jiova na nona malumalumu e dua tale. A vakamacalataka ena veidokai vei Ilai na kena ituvaki. Mani sauma yani vakamalua o Ilai: “Mo lako e na vakacegu: ia me solia vei iko na Kalou ni Isireli na ka ko sa kerea vua.”—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Na cava a vakila o Ana ni talaucaka na lomana vei Jiova qai qaravi koya ena valenisoro? (b) Eda na vakadamurimuri Ana vakacava nida sotava eso na ituvaki e vakararawataki keda?

¹⁵ A yaga vakacava vei Ana nona talaucaka na lomana vei Jiova kei na nona sokalou vua ena valenisoro? E tukuna na kena itukutuku: “A sa lako yani na yalewa e nonai lakolako, a sa kana, a sa sega tale ni vakaveveku mata ko koya.” (1 Sam. 1:18) E vakila na lomavakacegu o Ana ni vakataqara na nona icolacola bibi vua e kaukaua sara, na Tamana vakalomalagi. (Wilika Same 55:22.) Vakacava, e sega ni cola rawa o Jiova eso na leqa ni sa rui bibi? Sega—e sega ena gauna oya, ena gauna qo, se veigauna se bera mai!

¹⁶ Ke da yalolailai, se da bikai ena rarawa, meda muria na ivakaraitaki i Ana da qai talaucaka vakadodonu na lomada vua e tukuni ena iVolatabu ni “daurogoca na masu.” (Same 65:2) Ke da masu ena vakabauta, ena vakaotia na noda rarawa “na vakacegu ni Kalou e uasivia na vakasama kece.”—Fpai. 4:6, 7.

17, 18. (a) E tokona vakacava o Elikana na nona bubului o Ana? (b) Na cava sa sega tale ni qai cakava vei Ana o Penina?

¹⁷ Erau lesu ina valenisoro o Ana kei Elikana ena siga tarava. E rairai sa vakamacalataka oti o Ana vei Elikana na nona kerekere kei na nona bubului, e tukuni ena Lawa a soli vei Mosese ni tu na dodonu vei tagane me vakadaroya na bubului nei yalewa ke sega ni vakadonuya. (Tiko 30:10-15) Ia a sega ni cakava oya na turaga yalodina qo. Rau a lako kei Ana me rau sokaloutaki Jiova ena valenisoro ni bera ni rau lesu i vale.

¹⁸ Ena gauna cava e kila kina o Penina ni sa na tawayaga nona dau vakararawataki Ana? E sega ni tukuni na kena itukutuku, ia na matavosa “sa sega tale ni vakaveveku mata” e vakaraitaka ni sa marau o Ana, sa sega tale ni lomaleqa. Se mani cava e yaco, e qai kila o Penina ni sa tawayaga na nona dau vakararawataki Ana. E sega vakadua tale ni cavuti ena iVolatabu na yaca i Penina.

19. A vakalougatataki vakacava o Ana, e vakavinavinakataka vakacava?

¹⁹ Ni oti e vica na vula, e marau vakalevu o Ana ni sa galala na nona vakasama. Sa bukete tale ga! Ena levu ni nona marau, e sega vakadua ni guilecava o cei e vakalougatataki koya. Ena gauna e sucu kina na gonetagane e vakayacana sara me o Samuela, na kena ibalebale “Yaca ni Kalou,” qai dusia na kena dau masuti na yaca ni Kalou me vaka a cakava o Ana. A sega ni lako kei Elikana kei na vo ni vuvale ena yabaki oya i Sailo. A tiko ga e vale kei na gone me tolu na yabaki, me yacova ni kali. Sa vakarautaki koya vinaka tale ga ena siga me rau na veitalatala kina kei na luvena lomani.

20. Erau vakayacora vakacava o Ana kei Elikana na nodrau bubului vei Jiova?

²⁰ Sa bau dredre dina na veitalatala. E kila o Ana nira na qaravi Samuela vinaka na yalewa era veiqaravi tiko ena valenisoro mai Sailo. Se gone sara o Samuela, e macala ga ni vinakata o tinana me tiko ga e yasana. Ia erau kauta na gone o Elikana kei Ana ena marau, sega ena voraki. Erau vakacaboisoro ena vale ni Kalou, rau qai soli Samuela vei Ilai, me nanuma lesu kina na bubului i Ana ena vica na yabaki sa oti.

21. E laurai vakacava na titobu ni vakabauta i Ana ena nona qaqa ni masu vei Jiova? (Raica tale ga na kato “ E Rua na Masu Vakasakiti.”)

²¹ A cabora o Ana e dua na masu e raica na Kalou ni yaga me volai ena nona Vosa uqeti. O na raica na titobu ni nona vakabauta ni o wilika na qaqa ni nona masu ena 1 Samuela 2:1-10. E vakacaucautaki Jiova ena veivakurabuitaki ni nona kaukaua—na uasivi ni nona rawa ni vakamalumalumutaki ira na viavialevu, me vakalougatataki ira era vakaloloma, me veivakarusai qai veivakabulai. E vakacaucautaki Tamana ena vakasakiti ni nona savasava, lewadodonu, kei na nona yalodina. Sa rauta me tukuna o Ana: “Sa sega tale na uluvatu me vakataki koya na noda Kalou.” E nuitaki o Jiova, e sega ni veiveisau, qai nodra idrodro o ira na kere veivuke vua nira vakalolomataki se ra vakararawataki.

22, 23. (a) Eda kila vakacava ni vakila o Samuela nodrau lomani koya nona itubutubu ni tubu cake tiko? (b) A vakalougatataki Ana tale vakacava o Jiova?

²² E kalougata na gonetagane o Samuela ni vakabauti Jiova vakatabakidua o tinana. Sa macala tu ga ni na nanumi tinana ena nona tubu cake tiko, ia a kila o koya ni sega vakadua ni guilecavi. Ni dau lako o Ana i Sailo e veiyabaki, e dau kauta tiko e dua na nona isulu balavu tabaleka me dau dara ni veiqaravi ena valenisoro. E vakaraitaka o Ana na nona loloma kei na nona kauaitaki luvena, ni cula sara ga o koya na isulu qori. (Wilika 1 Samuela 2:19.) Eda rawa ni raitayaloyalotaka ni tokara vei luvena na isulu balavu tabaleka vou, e daroya me yagoyago vinaka, qai vakaraici koya ena loloma ni cavuta na vosa rogo malumu ni veivakauqeti. E kalougata o Samuela ni vinaka o tinana, e vu ni veivakalougatataki tale ga o koya vei rau na nona itubutubu kei ira kece na Isireli.

²³ A sega ni guilecavi tale ga o Ana. A vakalougatataki koya o Jiova me vakaluveni, qai vakasucuma e lima tale na luvei Elikana. (1 Sam. 2:21) Ia na veivakalougatataki levu duadua i Ana, rairai na kena sa qai kaukaua ga nona veiwekani kei Jiova e veiyabaki. Me yaco tale mada ga oya vei iko ni o vakadamurimuria na vakabauta i Ana.