1-3. Eratou veitalatala vakacava o Jisu kei na nona yapositolo? Na taro cava e basika?

 DUA na ka nodratou marau na yapositolo ni sa vakaturi o Jisu, e oti sara ga nodratou yalolailai. E rairai vakavica vata vei ratou ena loma ni 40 na siga, e veivakavulici qai veivakayaloqaqataki. Vica na macawa marautaki dina vei ratou oya. Ia qo sa iotioti ni siga me rairai kina vei ratou na yapositolo, eratou sega sara ga ni vinakata me biuti ratou o Jisu.

² Ni ratou tucake tu na yapositolo ena Ulunivanua ni Veiolive, eratou vakatudaliga ena ka kece e tukuna tiko o Jisu. Ni vosa oti ga, e dodoka na ligana qai vosavakalougatataki ratou. Oti ya sa tekivu kau cake i lomalagi, eratou vakaraici koya tiko ga na yapositolo me yacova ni sa tabonaki koya na o. Ni sa sega ni laurai o Jisu, eratou se vakararai tu ga i lomalagi na yapositolo.—Luke 24:50; Caka. 1:9, 10.

³ Na ka e yaco qori e veisautaka sara ga nodratou bula na yapositolo i  Jisu. Na cava eratou na cakava ni sa lako cake i lomalagi o Jisu Karisito na nodratou iLiuliu? Sa vakarautaki ratou tu na nodratou iLiuliu me ratou tomana na cakacaka a tekivuna. E vakarautaki ratou vakacava ena ilesilesi bibi qori? Na cava eratou cakava? Eda okati tale ga kina vakacava na lotu vaKarisito nikua? E laurai na kena isau ena imatai ni wase ni Cakacaka.

4. E tekivuna vakacava o Luke na nona vola na Cakacaka?

⁴ E tekivu na ivola na Cakacaka ni volavola o Luke vei Ceofilo, na turaga e volavola taumada kina ena nona Kosipeli. a E vakamacalataka vakalekaleka e liu o Luke na ka e vola ena itinitini ni nona Kosipeli, me vakaraitaka kina ni veisemati na nona ivola ruarua. E duidui ga na vosa e vakayagataka qai kuria eso tale na itukutuku.

5, 6. (a) Ena dei tiko ga vakacava na nodra vakabauta na imuri i Jisu? (b) E yavutaki vakacava noda vakabauta na lotu vaKarisito nikua ena veika eda “vakadinadinataka”?

⁵ Ena dei tiko ga vakacava na nodra vakabauta na imuri i Karisito? E tukuna na Cakacaka 1:3 me baleti Jisu: ‘E vakaraitaki koya vakalevu vei ratou me vakadinadinataka ni bula tiko.’ Ena iVolatabu “na vuniwai lomani” ga o Luke e vakayagataka na vosa “vakadinadinataka.” (Kolo. 4:14) E dau vakayagataki vakalevu qori ena ivola vakavuniwai me dusia e dua na ivakadinadina e dei qai matata. Qori sara ga na ivakadinadina e solia o Jisu. E dau rairai vakalevu vei ratou na nona imuri, eso na gauna e rairai vua e dua se rua, se vei ratou kece na yapositolo, dua tale na gauna vei ira e sivia na 500 era vakabauta. (1 Kor. 15:3-6) Na ivakadinadina kece qori e vaqaqacotaka na nodra vakabauta na imuri i Jisu!

⁶ Na noda vakabauta tale ga na lotu vaKarisito dina nikua e yavutaki ena ka eda “vakadinadinataka.” Vakacava e tiko na ivakadinadina ni a bula e vuravura o Jisu, e mate ena vuku ni noda ivalavala ca qai vakaturi? Io! Kena ivakadinadina nodra ivolatukutuku eso era cavuti ena Vosa uqeti ni Kalou, era raica sara ga na ka e yaco. Noda vulica na itukutuku qori da qai masulaka ena vakaukauataka noda vakabauta. Nanuma tiko, na ivakadinadina e yavutaki dei ena rawa ni vakaduiduitaka na vakabauta dina kei na vakabauta e vakarairai ga. E bibi na vakabauta dina me rawati kina na bula tawamudu.—Joni 3:16.

7. Na ivakaraitaki cava e biuta o Jisu vei ira na nona imuri ena veivakavulici kei na vunau?

⁷ Kena ikuri, e “tukuna tiko ga vei ratou na veika e baleta na Matanitu  ni Kalou” o Jisu. Kena ivakaraitaki, e vakamacalataka na parofisai e dusia ni na vakararawataki qai mate na Mesaia. (Luke 24:13-32, 46, 47) Ni tukuna o Jisu nona itavi vakaMesaia, e vakabibitaka na Matanitu ni Kalou ni kena Tui Digitaki o koya. E dau usutu ni vunau i Jisu na Matanitu ni Kalou, qori tale ga na nodra usutu ni vunau na nona imuri nikua.—Maciu 24:14; Luke 4:43.

8, 9. (a) E cala vakacava nodratou rai na yapositolo i Jisu? (b) E vakadodonutaka vakacava o Jisu na nodratou rai? Cava eda vulica kina na lotu vaKarisito nikua?

⁸ Eratou sota kei Jisu ena iotioti ni gauna ena Ulunivanua ni Veiolive na yapositolo. Eratou tarogi koya sara: “Turaga, oni na vakalesuya tale na matanitu vei Isireli ena gauna qo?” (Caka. 1:6) Eratou vakaraitaka e keri na yapositolo ni rua na ka e cala kina nodratou rai. Kena imatai, eratou nanuma ni na vakalesui na Matanitu ni Kalou vei Isireli vakayago. Kena ikarua, eratou namaka me sa tekivu veiliutaki sara “ena gauna qo” na Matanitu e yalataka na Kalou. E vukei ratou vakacava o Jisu me donu nodratou rai?

⁹ E kila o Jisu ni sega ni dede sa na vakadodonutaki na imatai ni vakasama. Oti ga e tini na siga, era sa na vakadinadinataka nona imuri na tauyavu ni matanitu vou, na Isireli vakayalo! Sa vakarau oti na nona vakayagataki Isireli vakayago na Kalou. Ena ikarua ni vakasama, e tukuna vakayalololoma vei ratou o Jisu: “E sega ni nomudou mo dou kila na gauna kei na siga sa lokuca o Tamaqu ena nona lewa.” (Caka. 1:7) O Jiova na Kalou ni gauna. E tukuna o Jisu ni bera nona mate ni sega ni kila ena gauna oya na Luvena na ‘siga kei na aua’ ena yaco kina na ivakataotioti, o ‘Tamana duadua ga.’ (Maciu 24:36) Ke ra kauaitaka vakasivia na lotu vaKarisito nikua na gauna ena yaco kina na ivakataotioti ni veika vakavuravura, era sa leqataka tiko na ka e sega ni nodra.

10. Na rai cava meda vakatotomuri ratou kina na yapositolo? Na vuna?

¹⁰ E vakasakiti nodratou vakabauta na yapositolo, meda kua gona ni beci ratou. Eratou ciqoma ena yalomalumalumu na veivakadodonutaki. E laurai ena nodratou taro ni cala nodratou rai, ia e tiko tale ga vei ratou na rai donu. A dau uqeti ratou na nona imuri o Jisu: “Mo dou yadra tiko.” (Maciu 24:42; 25:13; 26:41) Eratou yadra tiko vakayalo na yapositolo, ni ratou via kila na ivakadinadina ni sa vakarau yavala o Jiova. Qori na rai meda bucina tale ga ena gauna qo. Io, sa qai bibi sara qori ena “iotioti ni veisiga” sa vakarau cava qo.—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Na cakacaka cava e lesi ratou kina na nona imuri o Jisu? (b) Na cava e veiganiti kina nona cavuta o Jisu na yalo tabu ni bera ni lesi ratou nona imuri ena cakacaka vakavunau?

¹¹ E vakadreti ratou na yapositolo o Jisu ena ka me ratou kauaitaka vakabibi. E kaya: “Dou na rawata na kaukaua ni sobuti kemudou na yalo tabu, dou na qai tukuni au e Jerusalemi, e Jutia taucoko, e Samaria, kei  na veivanua yawa sara kei vuravura.” (Caka. 1:8) Na itukutuku ni nona vakaturi o Jisu ena vunautaki e liu e Jerusalemi, na vanua a vakamatei kina. Oti ena vakatetei na itukutuku e Jutia taucoko, Samaria, kei na veivanua yawa.

¹² A yalataka tale vei ratou na nona imuri o Jisu ni na tala yani na yalo tabu me tokoni ratou. E veiganiti me cakava qori ni bera ni lesi ratou ena cakacaka vakavunau. Qori e dua vei ira na 40 vakacaca na gauna e cavuti kina ena Cakacaka na vosa “yalo tabu.” E vakamatatataki vakavica ena ivola qori nida na vakayacora rawa ga na inaki i Jiova ena veitokoni ni yalo tabu. E bibi gona meda kerea wasoma na yalo tabu! (Luke 11:13) Sa qai bibi ga ena gauna qo meda cakava qori.

13. E vakacava na rabailevu ni nodra vunau na dauveiqaravi ni Kalou nikua? Na cava meda gumatuataka kina?

¹³ Sa veisau sara ena gauna qo na ibalebale ni matavosa “veivanua yawa sara kei vuravura.” E laurai ena wase sa oti nira ciqoma mai vu ni lomadra na iVakadinadina i Jiova na ilesilesi mera vunau, nira kila ni vinakata na Kalou mera rogoca na veimataqali tamata kece na itukutuku vinaka ni nona Matanitu. (1 Tim. 2:3, 4) Vakacava o gumatua tiko ena cakacaka ni veivakabulai qo? Qori ga na cakacaka marautaki qai veivakacegui duadua! Ena vakaukauataki iko o Jiova mo vakayacora rawa kina na cakacaka qori. O na raica ena ivola na Cakacaka na iwalewale dodonu me muri kei na rai me bucini me laulau kina na vunau.

14, 15. (a) Na cava erau kaya na agilosi me baleta na lesu mai nei Karisito? Cava erau vakaibalebaletaka? (Raica tale ga na ivakamacala e ra.) (b) E lesu mai vakacava o Karisito “ena sala vata ga” e biubiu kina?

¹⁴ E tukuni ena itekivu ni wase qo ni kau cake o Jisu qai sega tale ni laurai. Ia ratou duri tu ga e kea na 11 na yapositolo, ratou rai tu i macawa. Erau qai basika e rua na agilosi, rau vunauci ratou vakayalovinaka: “Kemudou na kai Kalili, na cava dou wadrava tiko i macawa? O Jisu e kau tani cake vei kemudou qo i macawa ena lako mai ena sala vata ga dou raica ni kau cake kina i macawa.” (Caka. 1:11) Vakacava, erau kaya na agilosi ni na lesu mai o Jisu ena yago vata ga oya, me vaka era vakavuvulitaka eso na lotu? Sega. Eda kila vakacava qori?

¹⁵ Erau kaya na agilosi ni na lesu mai o Jisu “ena sala vata ga” b oya, sega ni yago vata ga oya. A biubiu vakacava o koya? Sa yali o Jisu ni rau yaco yani na agilosi. O ratou ga na le vica na yapositolo ratou tiko e kea, ratou kila ni sa biubiu o Jisu me lako cake vei Tamana i lomalagi. Ena va tale ga qori na sala ena lesu mai kina o Karisito. Sa yaco dina qori. O ira ga era kila na iVolatabu kei na bibi ni gauna eda sa donuya tu qo era kila ni sa veiliutaki tiko vakatui o Jisu. (Luke 17:20) E bibi gona meda kila na ivakadinadina ni sa tiko o koya, da qai tukuna yani vei ira na lewenivanua mera kila tale ga na bibi ni gauna eda sa donuya tu qo.

16-18. (a) Na cava eda vulica ena Cakacaka 1:13, 14 me baleta na soqoni? (b) Cava eda vulica ena ivakaraitaki nei Meri na tinai Jisu? (c) Cava e bibi kina nikua na soqoni?

¹⁶ E macala ga ni “dua na ka nodratou marau ni ratou sa lesu i Jerusalemi” na yapositolo. (Luke 24:52) Na cava eratou na cakava ena ka e dusimaki qai vakavulici ratou kina o Karisito? E tukuni ena Cakacaka wase 1 tikina e 13 kei na 14, ni ratou soqoni tiko ena dua na “rumu ni vale e cake,” eda vulica tale ga kina eso na itukutuku veiuqeti me baleta na soqoni va qori. Na vale mai Palesitaina ena gauna oya e dau tiko e dua na kena rumu ena tabavale e cake, qai tiko e tuba na kena ikabakaba. Vakacava, qo na ‘rumu e cake’ ni vale nei Meri na tinai Marika e tukuni ena Cakacaka 12:12? Se mani vale qori se sega, kena irairai ni vale rawarawa ga qai veiganiti mera soqoni kina na imuri nei Karisito. O cei era soqoni? Na cava era vakayacora?

¹⁷ Eratou sega ni soqoni ga na yapositolo se o ira ga na tagane. Era tiko tale ga kina “eso na yalewa” wili kina o Meri na tinai Jisu. Qori na iotioti ni gauna e cavuti kina ena iVolatabu o Meri. E veiuqeti dina nida vakasamataka nona sega ni vaqara rogo, e yalomalumalumu ga o Meri me lai sokalou kei ira na tacina vakayalo. E rairai vakacegui koya ni ratou tiko tale ga e kea na va na luvena tagane, eratou se sega ni vakabauta ni se bula tiko o Jisu. (Maciu 13:55; Joni 7:5) Eratou qai veisau ni sa mate qai vakaturi na tuakadratou vakacabecabe.—1 Kor. 15:7.

¹⁸ Na vuna era soqoni vata kina na tisaipeli qori e laurai ena malanivosa qo: “Eratou masu tiko ga ena lomavata.” (Caka. 1:14) E bibi na soqoni ena noda sokalou na lotu vaKarisito. Eda soqoni meda veivakayaloqaqataki, meda vakavulici, qai bibi duadua meda duavata ni sokaloutaka na Tamada vakalomalagi o Jiova. E marautaka vakalevu o koya ena gauna qori na noda masu kei na sere ni veivakacaucautaki, e yaga tale ga vei keda. Meda kua mada ga ni biuta na soqoni ni bibi qai veivakabulabulataki!—Iper. 10:24, 25.

19-21. (a) Na cava eda vulica ena itavi e vakayagataki kina o Pita ena ivavakoso? (b) Cava me sosomitaki kina o Jutasa? Cava eda vulica ena sala e wali kina na leqa qori?

¹⁹ E basika ena ivavakoso e dua na leqa me ratou walia na imuri i Karisito, qai liutaka sara ga qori o Pita. (Tikina e 15-26) E veivakayaloqaqataki dina na nona vakayagataki o Pita ena itavi va qori, ni a cakitaka mada ga vakatolu na nona Turaga. (Mari. 14:72) Eda dau malele kece ina ca, ena vinakati gona meda dau vakadreti ena ‘vinaka i Jiova kei na nona tu vakarau me vosoti’ ira na veivutuni.—Same 86:5.

²⁰ E kila o Pita ni dodonu me sosomitaki o Jutasa, na yapositolo a liumuritaki Jisu. Ia o cei me veisosomitaki? Ni dodonu me laurai e dua a muri Jisu voli ena gauna kece ni nona cakacaka vakaitalatala, a vakadinadinataka tale ga na nona vakaturi. (Caka. 1:21, 22) Qori e salavata  kei na yalayala i Jisu: “O kemudou na dau muri au dou na qai dabe tale ga ena idabedabe vakatui e 12, mo dou lewa na yavusa e 12 kei Isireli.” (Maciu 19:28) E rairai inaki i Jiova me ratou lewe ni ‘12 na vatu e yavu’ ni Jerusalemi Vou ena dua na gauna e muri, na le 12 eratou muri Jisu voli ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura. (Vkta. 21:2, 14) E vakatara na Kalou me raica o Pita na vakayacori ni parofisai me baleti Jutasa, oya ‘me dua tale e taura nona itavi vakaivakatawa.’—Same 109:8.

²¹ E vakayacori vakacava na veidigitaki? E caka na vakawirimadigi, na ivalavala e dau vakayacori ena gauna vakaivolatabu. (Vkai. 16:33) Ia qo na iotioti ni gauna e tukuni ena iVolatabu ni caka kina va qori na vakawirimadigi. A oti vakadua na kena vakayagataki na iwalewale qori ena gauna sa sovaraki kina na yalo tabu. Raica mada na vuna e dau caka kina na vakawirimadigi. Eratou masu na yapositolo: “I Jiova, oni kila na loma ni tamata kece, ni vakaraitaka mada se o cei vei rau qo oni digitaka.” (Caka. 1:23, 24) Eratou vinakata me veidigitaki o Jiova. E digitaki sara o Mataiasi, rairai dua vei ira na le 70 na tisaipeli a tala o Jisu mera lai vunau. Sa mai dua kina vei ratou na lewe “Tinikarua” c o Mataiasi.—Caka. 6:2.

22, 23. Na cava meda vakamalumalumu qai talairawarawa kina vei ira na lesi mera liutaka na ivavakoso nikua?

²² Eda raica ena ituvaki sa vakamacalataki oti mai ni bibi me tuvanaki vinaka na nodra cakacaka na dauveiqaravi ni Kalou. Era lesi tale ga ena gauna qo na tagane matua mera ovasia ena ivavakoso. Era dikeva vinaka na qase na ivakatagedegede vakaivolatabu e vinakati mera rawata na ovasia qori ra qai masulaka na veidusimaki ni yalo tabu. Qori era kila kina na lewe ni ivavakoso ni veilesi sara ga na yalo tabu. Meda vakamalumalumu tiko ga qai talairawarawa ina nodra veiliutaki, me rawa ni vakilai tiko ga na duavata ena ivavakoso.—Iper. 13:17.

²³ Se mani cava e yaco ena veigauna se bera mai, ratou sa tu vakarau na tisaipeli i Jisu. E vakayaloqaqataki qai vakataudeitaki ratou nona rairai vei ratou o Jisu ni vakaturi oti, kei na ituvatuva vou ni kena qaravi na ivavakoso. Ena qai veivosakitaki ena wase tarava na ka vakairogorogo a yaco.