1, 2. Na cakamana cava erau cakava o Pita kei Joni volekata na matamata ni valenisoro?

 E CILAVI ira na ilala levu na rarama ni matanisiga. Era lako yani ena lomanibai ni valenisoro na Jiu yalodina kei ira na tisaipeli i Karisito. Sa voleka na ‘gauna ni masu.’ a (Caka. 2:46; 3:1) E maliwai ira o Pita kei Joni, erau lako yani ena matamata ni valenisoro e vakatokai o Totoka. Ena levu ni kosakosa kei na rorogo ni yava, e mai kere iloloma e dua na uabula e sucu lokiloki.—Caka. 3:2; 4:22.

² Ni rau voleka yani o Pita kei Joni, e cavuta sara na daukerekere na ka e dau tukuna ni kere ilavo. Rau tu vakadua na yapositolo, erau kauaitaka na tagane qori. E kaya o Pita, “E sega vei au na siliva se na koula, ia au na solia vei iko na ka e tu vei au. Ena yaca i Jisu Karisito na kai Nasareci, mo lako!” Raitayaloyalotaka mada na nodra kurabui na ilala levu ni taura o Pita na ligana na tagane lokiloki, qai tucake vakadodonu na tagane qo ena imatai ni gauna ni nona bula! (Caka. 3:6, 7) Vakasamataka mada ni raica na tagane qo ni sa vinaka tale na yavana me taubale. Sa rauta me veiladeyaki qai vakacaucautaka na Kalou ena domolevu!

3. Na iloloma uasivi cava e soli vua na tagane lokiloki kei ira na ilala levu?

³ Dua na ka nodra marau na ilala levu ra qai cici yani vei Pita kei Joni ena varada i Solomoni. Qo na vanua a tucake tu kina o Jisu me veivakavulici, e vakamacalataka vei ira o Pita na ibalebale dina ni ka e yaco qori. (Joni 10:23) E solia vei ira na ilala levu qori kei na tagane lokiloki e dua na iloloma e uasivia na siliva kei na koula. Na iloloma qo e sega ni okati ga kina na nona vakabulai tale vakayago e dua. Ia mera veivutuni, me bokoci na nodra ivalavala ca, mera muri koya e lesia o Jiova me “iLiuliu Levu ni bula,” oya o Jisu Karisito.—Caka. 3:15.

4. (a) Na veika dredre cava e yaco ni oti na veivakabulai vakacakamana? (b) Na taro cava eda na sauma?

⁴ E guiguilecavi dredre dina na siga qori! E vakabulai kina e dua me lako  rawa. Era mai kila tale ga na ivakavuvuli dina e vica vata na udolu me rawa ni rakorako na nodra itovo vua na Kalou. (Kolo. 1:9, 10) Na ka tale ga e yaco ena siga ya, e tekivu mera tusaqati kina na imuri yalodina i Karisito vei ira na iliuliu era vinakata me tarovi na vakayacori ni ivakaro i Jisu me vunautaki na Matanitu ni Kalou. (Caka. 1:8) Ni “rau sega ni vuli vinaka sara qai tauvanua ga” o Pita kei Joni, na iwalewale ni vunau cava eda vulica vei rau? b (Caka. 4:13) Nida tusaqati eda na vakatotomuria vakacava na nodrau ivakaraitaki kei na nodra ivakaraitaki na vo ni tisaipeli?

5. Na cava eda vulica ena iwalewale ni vosa i Pita vei ira na ilala levu?

⁵ Erau duri tu o Pita kei Joni e matadra na ilala levu, erau kila ni so vei ira qori era rairai kailavaka ena dua na gauna sa oti me vakamatei o Jisu. (Mari. 15:8-15; Caka. 3:13-15) Vakasamataka na yaloqaqa nei Pita ni tukuna ena doudou ni vakabula na tagane lokiloki ena yaca i Jisu. E sega ni wereubiubi o Pita ni tukuna na ka dina. E tukuna vakadodonu nira vakaitavi na ilala levu qori ena nona vakamatei na Karisito. Ia e sega ni cati ira o Pita, e kila nira “cakava na ka kece qo ena lecaika.” (Caka. 3:17) E vosa sara ga vei ira me vaka era tacina, qai vakabibitaka na veika vinaka me baleta na itukutuku ni Matanitu ni Kalou. Ke ra veivutuni qai vakabauti Karisito ena kauta mai o Jiova na “gauna ni veivakabulabulataki.” (Caka. 3:19) Meda doudou qai vosa vakadodonu nida vunautaka na siga ni veilewai ni Kalou sa voleka mai. Ena gauna vata qori, me kua mada ga ni kaukaua na noda vosa, se da veivakalewai. Ia meda raici ira eda vunau kina ni rawa nira tacida ena dua na gauna, me vakataki Pita meda dau vakabibitaka na veika vinaka me baleta na itukutuku ni Matanitu ni Kalou.

6. Erau vakaraitaka vakacava o Pita kei Joni na yalomalumalumu?

⁶ Erau tagane yalomalumalumu na yapositolo. Erau sega ni kaya ni rau vakavuna na cakamana. E kaya o Pita vei ira na ilala levu: “Na cava oni vakaraici keirau tiko kina, vaka sara ga keirau vakavuna nona lako na turaga qo ena neirau kaukaua ga, se kaukaua ni neirau qarava na Kalou?” (Caka. 3:12) E kila o Pita kei ratou na vo ni yapositolo ni rawati ga ena kaukaua ni Kalou na veika vinaka eratou vakayacora ena nodratou cakacaka vakaitalatala, sega ni nodratou kaukaua ga. Eratou vakaraitaka gona ena yalomalumalumu ni ka eratou cakava me vakacaucautaki ga kina o Jiova kei Jisu.

7, 8. (a) Na isolisoli cava eda vunautaka vei ira na lewenivanua? (b) E vakayacori vakacava nikua na vosa ni yalayala me ‘vakalesui tale mai kina na ka kece’?

⁷ Meda yalomalumalumu tale ga va qori nida vunau tiko. E sega ni vukei keda ena gauna qo na yalo tabu ni Kalou meda veivakabulai vakacakamana. Ia eda se rawa ni vukei ira mera vakabauta na Kalou kei Karisito,  mera rawata tale ga na isolisoli a tukuna o Pita, oya me vosoti na nodra ivalavala ca, me vakabulabulataki ira o Jiova. Era ciqoma qori e vica vata na drau na udolu e veiyabaki ra qai papitaiso mera muri Karisito.

⁸ Io, eda sa bula donuya tu na gauna me ‘vakalesui tale mai kina na ka kece’ e tukuna o Pita. Sa vakayacori na vosa e ‘cavuta na Kalou ena gusudra na nona parofita yalosavasava ena gauna makawa,’ ni sa tauyavu na Matanitu ni Kalou mai lomalagi ena 1914. (Caka. 3:21; Same 110:1-3; Tani. 4:16, 17) Oti ga vakalailai qori, e raica na Karisito me vakalesui na sokalou dina e vuravura. Qori na vuna era gole mai kina e vicavata na milioni ina parataisi vakayalo, me liutaki ira na Matanitu ni Kalou. Era biuta tani na itovo makawa, na itovo ca ra qai “tokara na tamata vou e buli me vaka na loma ni Kalou.” (Efeso 4:22-24) Me vaka ga nona vakabulai na lokiloki daukerekere oya, sa vakayacori na cakacaka veivakurabuitaki qo ena kaukaua ni yalo tabu ni Kalou, sega ni kaukaua ni tamata. Meda doudou gona me vakataki Pita, me maqosa tale ga na noda veivakavulici ena Vosa ni Kalou. Na veika vinaka eda rawata nida vukei ira na lewenivanua mera tisaipeli i Karisito, e rawati duadua ga ena kaukaua ni Kalou.

9-11. (a) Na cava era cakava na nodra iliuliu na Jiu nira rogoca na itukutuku nei Pita kei Joni? (b) Cava erau vakadeitaka na yapositolo?

⁹ E tubu na maue ena vosa i Pita kei na nona veiladeyaki kei na kaikaila na tagane lokiloki. E cici yani na ivakatawa ni valenisoro, e lesi me yadrava tiko na lomanibai ni valenisoro kei ira na iliuliu ni bete mera lai vaqaqa. E kena irairai ni o ira na tagane qo era Setoki, e dua na ilawalawa vutuniyau ra qai vosayaco ena ka vakapolitiki, era saga na veiyaloni kei ira na kai Roma, era beca na lawa cavuti era dau vakamareqeta na Farisi, ra qai vakalewa na ivakavuvuli ni veivakaturi. c Era cudru sara ga nira raici Pita kei Joni ena loma ni valenisoro, ni rau tukuna tiko ena doudou ni sa vakaturi o Jisu!

¹⁰ Era balati Pita kei Joni i valeniveivesu o ira na dauveitusaqati cudrucudru, ra qai kauti rau ina nodra mataveilewai levu na Jiu ena siga tarava. E nodra rai na iliuliu dokadoka qo ni “rau sega ni vuli vinaka sara qai tauvanua ga” o Pita kei Joni, e sega ni dodonu me rau veivakavulici ena valenisoro. Erau sega ni vuli ena dua na koronivuli ni lotu kilai. Ia e qoroya na mataveilewai ni rau vosa ena doudou, erau nuidei tale ga. Na cava e laulau kina na vosa nei Pita kei Joni? Ni “rau dau tiko vata kei Jisu.” (Caka. 4:13) E doudou ni veivakavulici na nodrau iLiuliu ni tu dina vua na lewa, e sega ni vakataki ira na vunivola.—Maciu 7:28, 29.

¹¹ E vakarota na mataveilewai me rau kua ni vunau na yapositolo. Ena vanua qori e dau rogoci ga na lewa ni mataveilewai. Ena vica na macawa yani e liu, ni rairai o Jisu ena mataveilewai qori, e vakatulewataki ni  “dodonu ga me mate” o koya. (Maciu 26:59-66) Ia erau sega ni rere o Pita kei Joni. Erau duri e matadra na tagane vutuniyau qori, era vuli vinaka, era vosayaco, rau qai tukuna ena veidokai: “Ke oni nanuma ni dodonu ena mata ni Kalou me keirau vakarorogo vei kemuni, me kua vua na Kalou, qori moni qai lewa. Ia o keirau, keirau na sega ni galuvaka na ka keirau raica kei na ka keirau rogoca.”—Caka. 4:19, 20.

12. Eda na doudou qai nuidei vakacava?

¹² Vakacava o na doudou tale ga va ya? E dau vakacava na nomu rai ni o lai vunau vei ira na vutuniyau, vuli vinaka, se ra vosayaco ena nomu itikotiko? Vakacava ke ra vakalialiai iko ena ka o vakabauta na nomu lewenivuvale, o ira o vuli vata, se cakacaka vata? O dau rere? Ke vaka kina, o na rawa ni vosota. Ni bula voli e vuravura o Jisu e dau vakavulici ratou na yapositolo me ratou vakamacalataka na ka eratou vakabauta ena yalodei kei na veidokai. (Maciu 10:11-18) Ni sa vakaturi o Jisu, e yalataka vei ira na nona tisaipeli ni na tiko vata kei ira “ena veisiga kece me yacova na ivakataotioti ni veika vakavuravura.” (Maciu 28:20) Ena veidusimaki i Jisu, e vakavulici keda tale ga nikua na “dauveiqaravi yalodina e vuku” ena sala meda tutaka kina noda vakabauta. (Maciu 24:45-47; 1 Pita 3:15) E vakayacori qori ena soqoni ni ivavakoso me vaka na Noda Bula vaKarisito kei na Cakacaka Vakaitalatala kei na ulutaga vakaivolatabu me vaka na “Saumi na Taro Vakaivolatabu” ena website ni jw.org. Vakacava, o sa vakayagataka vinaka tiko na isolisoli qori? Ke o sa cakava tiko qori, o na doudou qai nuidei vakalevu. Me vakataki ratou ga na yapositolo, me kua ni dua na ka me tarova nomu tukuna na ka dina o sa mai vulica.

13, 14. Na cava meda cakava nida tusaqati, na vuna?

¹³ Ni rau sereki oti ga o Pita kei Joni, erau lai sotavi ira sara na vo ni lewe ni ivavakoso. ‘Era tabalaka vata na domodra vua na Kalou’ nira masulaka mera doudou tiko ga ni vunau. (Caka. 4:24) E kila vinaka o Pita ni ka sesewa meda nuitaka ga na noda kaukaua nida vakayacora tiko na loma ni Kalou. Ena vica na macawa yani e liu, e tukuna ena doudou o Pita vei Jisu:  “Ke ratou tarabe kece qo ena vukumuni, au na sega vakadua ni tarabe!” Ia me vaka e tukuna o Jisu, e rawai Pita na rerevaka na tamata qai cakitaka na nona itokani kei na nona qasenivuli. E qai vuli o Pita mai na nona cala.—Maciu 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Ena sega ni vinakati ga meda gumatua nida vakayacora tiko na ilesilesi meda vakadinadinataki Karisito. Nira saga na dauveitusaqati mera vakaleqa na nomu vakabauta se via tarova nomu vunau, mo muria na ivakaraitaki nei Pita kei Joni. Masuti Jiova me vakaukauataki iko. Kerea na nodra veitokoni na lewe ni ivavakoso. Tukuna nomu leqa vei ira na qase kei ira na lotu vaKarisito matua. Ena yaga vakalevu na nodra masu eso tale mo dei tiko ga.—Efeso 6:18; Jeme. 5:16.

15. Na cava mera kua ni yalolailai kina o ira na cegu tu na nodra vunau ena loma ni dua na gauna?

¹⁵ Kua ni yalolailai ke o rawai ena dua na gauna sa oti qai cegu na nomu vunau. Nanuma ni ratou a cegu vakalailai na vunau na yapositolo ni sa mate o Jisu, ia ratou qai vunau tale. (Maciu 26:56; 28:10, 16-20) Me kua mada ga ni vakayalolailaitaki iko na nomu rawai e liu, vakacava mo vakayagataka na ka o vulica kina mo vakayaloqaqataka eso?

16, 17. Na cava eda vulica ena nodra masu na imuri i Karisito mai Jerusalemi?

¹⁶ Na cava meda masulaka nira vakasaurarataki keda na veiliutaki? Nanuma tiko nira sega ni masulaka na tisaipeli mera kua ni vakacacani. Era nanuma vinaka na ka e tukuna o Jisu: “Ke ra vakacacani au, era na vakacacani kemudou tale ga.” (Joni 15:20) Ia era kerei Jiova na tisaipeli yalodina qo me “raica” na nodra veivakarerei na dauveitusaqati. (Caka. 4:29) Era kila vinaka na vuna era vakacacani kina, oya me vakayacori na parofisai. Me vaka ga e dau vakavulici ira kina o Jisu, era kila ni na ‘vakayacori ga e vuravura’ na loma ni Kalou, se mani cava era tukuna na iliuliu vakatamata.—Maciu 6:9, 10.

¹⁷ Me vakayacori na loma ni Kalou, era masuti Jiova na tisaipeli nira kaya: “Ni vakadoudoutaki keimami na nomuni dauveiqaravi me keimami tukuna na nomuni vosa.” E sauma totolo vakacava o Jiova? “E yavala na vanua era soqoni vata tiko kina, e sobuti ira kece na yalo tabu ra qai tukuna na vosa ni Kalou ena doudou.” (Caka. 4:29- 31) E sega ni dua na ka ena tarova na vakayacori ni loma ni Kalou. (Aisea 55:11) Se mani vakacava na dredre eda vakila se kaukaua nodra saqati keda na meca, ke da masuti Jiova mai vu ni lomada, eda nuidei ni na vakaukauataki keda meda tukuna tiko ga ena doudou na nona vosa.

18. Na cava era cakava na lewe ni ivavakoso e Jerusalemi mera veivukei kina?

¹⁸ Sa tubu sara na kedra iwiliwili na lewe ni ivavakoso tauyavu vou e Jerusalemi ina sivia na 5,000. d E duidui na nodra isususu na tisaipeli, ia era “lomavata qai yalovata.” E duavata na nodra rai kei na nodra inaki. (Caka. 4:32; 1 Kor. 1:10) E levu na ka era cakava na tisaipeli, era sega ni masulaka wale ga me vakalougatataka o Jiova na nodra sasaga. Era veitokoni vakayalo, era veivukei tale ga vakayago ke gadrevi. (1 Joni 3:16-18) Kena ivakaraitaki na tisaipeli o Josefa, eratou dau kilai koya tale ga na yapositolo me o Panapasa, e volitaka na nona qele qai cautaka na kena isau taucoko mera vukei kina na tiko e Jerusalemi era lako mai vakayawa, mera vulica eso tale na ka me baleta na nodra vakabauta vou.

19. Na cava e vakamatei rau kina o Ananaiasa kei Savaira o Jiova?

¹⁹ Erau volitaka tale ga e dua na tikiniqele o Ananaiasa kei Savaira rau qai cautaka na kena isau. Ia erau “vunitaka e dua na iwase ni ilavo e rawa mai kina,” qai lasutaka ni rau sa solia na kena isau taucoko. (Caka. 5:2) E qai vakamatei rau na veiwatini qo o Jiova ni ca na inaki ni lomadrau, e veivakaisini. Rau sega ni mate ni lailai na ka erau solia. Erau ‘sega ni lasutaka na tamata, erau lasutaka ga na Kalou.’ (Caka. 5:4) Me vakataki ira na dauveivakaisini e vosataki ira o Jisu, erau kauaitaka vakalevu o Ananaiasa kei Savaira me dokai rau na tamata, rau sega ni kauaitaka na veivakadonui ni Kalou.—Maciu 6:1-3.

20. Na cava eda vulica me baleta noda soli ka vei Jiova?

²⁰ Me vaka ga nodra yalosavu na tisaipeli yalodina mai Jerusalemi ena imatai ni senitiuri, era tokona tale ga na cakacaka vakaitalatala e vuravura taucoko e vica vata na milioni na iVakadinadina nikua nira cau mai vu ni lomadra. E sega ni dua e vakasaurarataki me solia nona gauna se nona ilavo me tokona na cakacaka qo. Io, e sega ni vinakata o Jiova meda qaravi koya ena voraki se vuturi. (2 Kor. 9:7) Nida soli ka, e sega ni kauaitaka o Jiova na kena levu, e kauaitaka ga na inaki eda solia kina. (Mari. 12:41-44) Eda na sega sara ga ni via vakataki Ananaiasa kei Savaira, oya me uqeta na noda qarava na Kalou na yalo ni nanumi keda ga se nida vinakata meda dokai. Ia me vakataki Pita, Joni, kei Panapasa, me uqeta mada ga na noda qaravi Jiova na noda lomana dina na Kalou kei ira na kainoda.—Maciu 22:37-40.