1-3. Na cava e raivotutaka o Pita? Cava e bibi kina meda kila na kena ibalebale?

 E VIA katakata na siga donuya na vulaibotabota ni yabaki 36 G.V., e masu toka o Pita ena delavuvu ni dua na vale volekata na waitui e Jopa, na koro e dau ikelekele ni waqa. E vulagi voli ena vale qo me vica na siga. E laurai ni sega ni veivakaduiduitaki o Pita ni yalorawarawa me vakaicili ena vale qo. Na itaukei ni vale qo o Saimoni, e dua na turaga daucaka leca, ia era sega ni dau taleitaka eso na Jiu mera vakaicili vei ira na tamata va qo. a Sa vakarau vulica o Pita e dua na lesoni bibi me baleta na nona sega ni dau veivakaduiduitaki o Jiova.

² E raivotu o Pita ni se masu tiko, ia na ka e raivotutaka e rawa ni lomaleqa kina e dua na Jiu. E biu sobu mai lomalagi e dua na ka e vaka na siti lineni, qai tu kina na veimataqali manumanu e okati me tawasavasava ena Lawa. Ni tukuni vei Pita me vakamatea qai kania, e sauma o koya: “Au se sega vakadua ni kania na ka e dukadukali se tawasavasava.” Ia e tukuni vua vakatolu: “Kua ni tukuna ni dukadukali na ka sa vakasavasavataka na Kalou.” (Caka. 10:14-16) A veilecayaki o Pita ena raivotu qo, ia oti ga vakalailai sa qai vakamatatataki vua.

³ Na cava na ibalebale ni raivotu i Pita? E bibi meda kila na kena ibalebale, ni vakavotuya sara ga na rai i Jiova me baleti keda. Nida lotu vaKarisito dina, eda na vunautaka sara vakavinaka na Matanitu ni Kalou nida vakatotomuria na rai i Jiova me baleti ira na tamata. Meda dikeva mada na veika vakatubuqoroqoro e qai yaco, me kilai kina na ibalebale ni raivotu.

4, 5. O cei o Konilio, na cava e yaco ni masu tiko?

⁴ A sega ni kila o Pita ni a raivotu ena siga e liu e dua na turaga ni  Sisaria o Konilio, e vakaitikotiko rauta ni 50 na kilomita ena vualiku. E turaganivalu ena mataivalu ni Roma qai turaga “daulotu.” b E ulunivuvale ivakaraitaki vinaka qai dau “rerevaka na Kalou kei ira kece na lewe ni nona vuvale.” E sega ni tavuki ina lotu vakaJiu o Konilio, ni dua vei ira na kai Veimatanitu sega ni cili. Ia e dau yalololoma vei ira na Jiu dravudravua qai dau soli ka vei ira. Na turaga yalomalumalumu qo e “dau masu tale ga vua na Kalou.”—Caka. 10:2.

⁵ A masu tiko o Konilio ni voleka na tolu na kaloko ena yakavi qai vosa vua ena raivotu e dua na agilosi: “Sa rogoca na Kalou na nomu masu, e kauaitaka tale ga na nomu dau soli iloloma vei ira na vakaleqai tu, ena nanumi iko kina o koya.” (Caka. 10:4) E mani talatala o Konilio me lai kau mai na yapositolo o Pita, ni dusimaki koya kina na agilosi. Ni sega ni cili o Konilio, sa na vakarau curuma e dua na katuba a dau sogo tu vua. Sa na vakarau rogoca o koya na itukutuku ni veivakabulai.

6, 7. (a) Tukuna e dua na irogo e laurai kina ni dau rogoca na Kalou nodra masu na yalomalumalumu. (b) Na cava eda vulica ena irogo va qo?

⁶ Vakacava e dau rogoca o Jiova na nodra masu na yalomalumalumu nikua era via kila na ka dina? Vakasamataka mada na irogo qo. A taura e dua na ilavelave ni Vale ni Vakatawa e dua na marama mai Albania qai tiko kina na ulutaga me baleta na nodra tuberi na gone. c E tukuna vua na iVakadinadina e gole yani ena nona vale: “O na vakabauta keu tukuna niu a masu tiko vua na Kalou me vukei au, meu tuberi rau na luvequ yalewa? O koya ga e talai iko mai! O kauta sara ga mai na itukutuku au gadreva dina tu!” E tekivu vuli iVolatabu sara na marama qo kei rau na luvena yalewa qai tomani koya e muri o watina.

⁷ Vakacava a yaco ga vakadua na ituvaki qo? Sega! Sa yaco vakavica vata e veiyasa i vuravura, kena ibalebale ni sega ni yaco vakacalaka. Na cava eda vulica kina? Kena  imatai, e dau rogoca o Jiova na nodra masu na yalomalumalumu era vakasaqarai koya. (1 Tui 8:41-43; Same 65:2) Kena ikarua, era tokoni keda na agilosi ena cakacaka vakavunau.—Vkta. 14:6, 7.

8, 9. Na cava e vakatakila vei Pita na yalo tabu, cava e qai cakava?

⁸ Ni se toka ga ena delavuvu ni vale o “Pita” qai “veilecayaki voli” me baleta na ibalebale ni raivotu, eratou sa voleka yani i vale na italai nei Konilio. (Caka. 10:17) Sa tukuna oti vakatolu o Pita ni na sega ni kania na kakana e okati me tawasavasava ena Lawa a soli vei Mosese. Vakacava ena yalorawarawa me lako kei ratou na tagane qo, qai curu ena nona vale e dua na kai Veimatanitu? Sa qai vakatakila na yalo tabu na inaki ni Kalou. E tukuni vei Pita: “Raica! Eratou tarogi iko tiko e tolu na tagane. Tucake, lako sobu i ra mo lai tomani ratou, kua tale ni lomalomarua, o yau ga au talai ratou yani.” (Caka. 10:19, 20) E macala ga ni sa tu vakarau o Pita me vakamalumalumu ina veidusimaki ni yalo tabu, ni oti nona raivotutaka na ka e vaka na siti lineni.

⁹ Ni kila o Pita ni uqeti vakalou nona talatala yani vei koya o Konilio, e sureti ratou sara ena nona vale “me ratou nona vulagi.” (Caka. 10:23a) Sa tekivu veisau na yapositolo talairawarawa qo me muria na ituvatuva vou ena vakayacori ni loma ni Kalou.

10. E dusimaki ira vakacava na nona tamata o Jiova? Na taro cava meda vakasamataka?

¹⁰ Me yacova mai na gauna qo, e dusimaki ira na nona tamata o Jiova ni vakatakila vakamalua vei ira na ka dina. (Vkai. 4:18) E dusimaka tiko “na dauveiqaravi yalodina e vuku” ena yalona tabu. (Maciu 24:45) So na gauna, ena vakamatatataki eso na ka eda kila ena Vosa ni Kalou, se veisau eso na ituvatuva ena isoqosoqo. Ena vinaka meda taroga: ‘Au dau ciqoma vakacava na mataqali veiveisau va qo? Au dau vakamalumalumu ena veidusimaki ni yalo tabu ni Kalou?’

11, 12. Na cava e cakava o Pita ni yaco i Sisaria? Cava e vulica kina?

¹¹ Ni oti nona raivotu o Pita, eratou gole sara ena siga tarava i Sisaria kei na le ciwa tale—tolu na italai nei Konilio kei na “ono na veitacini [Jiu]” mai Jopa. (Caka. 11:12) E vakasoqoni ira “na wekana, kei ira nona itokani voleka” o Konilio ni namaki Pita tiko—kena irairai nira kai Veimatanitu kece. (Caka. 10:24) Ni yaco yani o Pita, e cakava sara e dua na ka veivakurabuitaki: E curu ena vale ni dua na kai Veimatanitu sega ni cili! E kaya o Pita: “Oni kila vinaka ni cala vua na Jiu me veitokani se lako vua e dua tale na matatamata, ia e vakaraitaka vei au na Kalou meu kua ni vakatoka e dua me dukadukali se tawasavasava.” (Caka. 10:28) Sa mai vulica o Pita na rai  ni Kalou me baleta na veimatatamata. Me kua “ni vakatoka e dua me dukadukali [wili kina o ira na kai Veimatanitu].”

¹² Era nanamaki sara tu ga na ilawalawa era waraki Pita tiko. E vakamacalataka o Konilio: “Keimami sa mai tu qo ena mata ni Kalou me keimami rogoca na ka kece e vakaroti kemuni kina o Jiova moni tukuna.” (Caka. 10:33) Vakasamataka mada ke tukuna qori vei iko e dua na tataleitaki! E tekivutaka o Pita nona vosa ni kaya: “Au sa qai kila qo ni sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou, ia e vakadonui ira era dokai koya ra qai cakava na ka e vinakata mai na veivanua kece.” (Caka. 10:34, 35) Sa mai vulica o Pita na rai ni Kalou ni sega ni vakadonuya ga e dua na matatamata, se mani vanua era vakaitikotiko kina, se kedra irairai. Sa qai vunautaka o Pita na cakacaka vakaitalatala i Jisu, nona mate, kei na veivakaturi.

13, 14. (a) Na cava e vakatubuqoroqoro kina na nona tavuki o Konilio kei ira na kai Veimatanitu ena 36 G.V.? (b) Cava meda kua ni vakalewai ira kina na tamata ena kedra irairai?

¹³ E qai yaco e dua na ka veivakurabuitaki: ‘Ni se vosa tiko ga o Pita,’ sa sobuti ira “na kai veimatanitu” na yalo tabu. (Caka. 10:44, 45) Qo duadua ga na gauna e tukuni kina ena iVolatabu ni sovaraki na yalo tabu ni bera na papitaiso. Ni kila o Pita ni sa vakadonuya qo na Kalou, e “mani vakarota mera papitaiso [na ilawalawa kai Veimatanitu].” (Caka. 10:48) Na nodra tavuki na kai Veimatanitu ena 36 G.V. e dusia ni sa cava na itabagauna era vakadonui duadua ga kina na Jiu. (Tani. 9:24-27) Ena gauna oya e vakaliuliu o Pita me vakayagataka na ikatolu kei na iotioti ni “ki ni Matanitu.” (Maciu 16:19) Na ki qo e dolava na katuba vei ira na kai Veimatanitu sega ni cili mera mai lotu vaKarisito lumuti.

¹⁴ Nida dautukutuku ni Matanitu ena gauna qo, eda kila “ni sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou.” (Roma 2:11) E nona inaki “me bula na tamata kece ga.” (1 Tim. 2:4) Meda kua gona ni vakalewai ira na tamata ena kedra irairai ga. E noda ilesilesi meda vunautaka sara vakavinaka na Matanitu ni Kalou, wili kina noda vunau vei ira na tamata kece, se mani matatamata cava, vanua era vakaitikotiko kina, na kedra irairai, se lotu era lewena.

15, 16. Na cava era vakalewai Pita kina eso na Jiu lotu vaKarisito? E sauma vakacava o Pita na nodra vakalelewa?

¹⁵ E vinakata sara ga o Pita me ripotetaka na ka e yaco, mani gole i Jerusalemi. Ni bera ni yaco i Jerusalemi, sa rogo tu e kea “nira sa vakabauta tale ga na vosa ni Kalou na lewe ni veimatanitu” sega ni cili. Ni yaco yani o Pita, “era qai vakalewai koya o ira na dau tokona na veicilivi.” Era kidroa ni sa curu o koya “ina nodra vale na sega ni cili qai kana vata kei ira.” (Caka. 11:1-3) E sega ni veibataki tiko i ke na nodra rawa ni muri Karisito na kai Veimatanitu. Ia era cikeva tiko ga na tisaipeli Jiu mera muria na  Lawa na kai Veimatanitu—mera cili tale ga—me qai vakadonuya o Jiova na nodra sokalou. E matata vinaka nira se via muria tiko ga na Lawa a soli vei Mosese eso na tisaipeli Jiu.

¹⁶ E vakamacalataka vakacava o Pita na ka e cakava? Me vaka e volai ena Cakacaka 11:4-16, e tukuna e va na ivakadinadina ni vu mai lomalagi na veidusimaki: (1) e uqeti vakalou na nona raivotu (Tikina e 4-10); (2) e ivakaro ni yalo tabu (Tikina e 11, 12); (3) nona sikovi Konilio na agilosi (Tikina e 13, 14); kei na (4) kena sobuti ira na kai Veimatanitu na yalo tabu. (Tikina e 15, 16) E qai tarogi ira o Pita ena dua na taro vakavure vakasama: “Ke sa solia gona vei ira [na kai Veimatanitu vakabauta] na Kalou na isolisoli [ni yalo tabu] vata ga qo me vaka e solia vei keda [na Jiu], o keda eda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito, o cei o yau meu vakalatilati vua na Kalou?”—Caka. 11:17.

17, 18. (a) Na cava era vakatovolei kina na Jiu lotu vaKarisito ena ka e tukuna o Pita? (b) Cava e ka ni sasaga kina na duavata ena ivavakoso? Cava meda dui taroga?

¹⁷ Era vakatovolei sara ga na Jiu lotu vaKarisito ena ka e tukuna o Pita. Vakacava era na cavuraka vakadua mai lomadra na veivakaduiduitaki, qai ciqomi ira na kai Veimatanitu papitaiso vou mera tacidra lotu vaKarisito? E volatukutukutaki: “Nira rogoca [na yapositolo kei ira na so tale na Jiu lotu vaKarisito] na veika qo, era sa qai duavata kina, era vakalagilagia na Kalou nira kaya: ‘Sa ciqoma na Kalou na nodra veivutuni na lewe ni veimatanitu mera bula kina.’” (Caka. 11:18) E uqeta na duavata ni ivavakoso na rai donu va ya.

¹⁸ E ka ni sasaga toka mera duavata tiko ga nikua na dausokalou dina, nira lako “mai na veimatanitu kece, veiyavusa, veimatatamata, kei na duivosavosa.” (Vkta. 7:9) E levu na ivavakoso e lewena na veimatatamata, e duidui nodra itovo vakavanua kei na isususu. Ena vinaka meda dui taroga: ‘Au sa cavuraka vakadua mai lomaqu na veivakaduiduitaki? Au sa vakadeitaka meu kua ni vakaraitaka na boletaki vanua, boletaki yavusa, sakitaki ni itovo vakavanua, kei na veicati vakamatatamata niu maliwai ira na taciqu vakayalo?’ Nanuma lesu na ka a yaco vei Pita (se o Kifa) ni oti  e vica na yabaki na nona tavuki na imatai ni kai Veimatanitu. Ni vakatarabetaki koya na nodra dau veivakaduiduitaki eso, e “biubiu sara, e vakayawaki koya” vei ira na kai Veimatanitu lotu vaKarisito, qai vakadodonutaki koya kina o Paula. (Kala. 2:11-14) Meda qarauna matua meda kua ni coriti ena veivakaduiduitaki.

19. Era vunau vei cei na Jiu lotu vaKarisito e Anitioki? Cava e yaco?

¹⁹ Vakacava, era tekivu vunau sara vei ira na kai Veimatanitu sega ni cili na imuri i Jisu? Vakasamataka mada na ka e yaco e Anitioki mai Siria. d Era tu ena koro qori e dua na iwiliwili levu ni Jiu, ia e sega so ni kaukaua na nodra veimecaki kei ira na kai Veimatanitu era tu kina. Sa rauta me yalava vinaka ni vunau na vanua qo o Anitioki. Era tekivu vunautaka eke na itukutuku vinaka eso na tisaipeli Jiu “vei ira na vosa vaKirisi.” (Caka. 11:20) Era sega ni vunau ga vei ira na Jiu vosa vaKirisi, era vunau tale ga vei ira na kai Veimatanitu sega ni cili. E vakalougatataka o Jiova na cakacaka qai “levu sara era mai vakabauta.”—Caka. 11:21.

20, 21. E vakaraitaka vakacava o Panapasa na yalomalumalumu? Eda na vakatotomuria vakacava qori ena cakacaka vakaitalatala?

²⁰ E talai mai na ivavakoso e Jerusalemi o Panapasa me lai qarava na yalava vuavuaivinaka e Anitioki. E macala ga ni na sega ni taqea rawa na itavi ni sa levu na tataleitaki. O cei tale e rawa ni nuitaki me vakataki Saula, ni sa tukuni oti tu ni na yapositolo vei ira na veimatanitu? (Caka. 9:15; Roma 1:5) Vakacava ena qati Saula o Panapasa? Sega, a vakaraitaka ga na yalomalumalumu. A vakaliuliu me gole i Tarisu, vaqarai Saula, qai kauti koya e Anitioki me veivuke. E dua taucoko na yabaki nodrau veivakayaloqaqataki tiko ena ivavakoso qori.—Caka. 11:22-26a.

²¹ Eda na vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu ena noda cakacaka vakaitalatala? Meda kila ni vakaiyalayala ga na ka eda rawa ni cakava, e duidui tale ga na noda taledi. Kena ivakaraitaki, eso e laulau nodra vunau tawalokuci se vunau e veivale, ia e dredre mera veisikovi lesu se tauyavutaka na vuli iVolatabu. Ke o via vakavinakataka na iwalewale ni nomu cakacaka vakaitalatala, vakacava mo kerea nodra ivakasala na dautukutuku matua? Ni o vakaliuliu, ena rawa ni vuavuaivinaka na nomu cakacaka vakaitalatala, o na marautaka tale ga vakalevu.—1 Kor. 9:26.

22, 23. Era vakaraitaka vakacava na lotu vaKarisito mai Anitioki na veilomani vakaveitacini? Eda vakatotomuria vakacava qori nikua?

²² Ena veidusimaki ni Kalou e Anitioki era tekivu “vakatokai na tisaipeli mera lotu vaKarisito.” (Caka. 11:26b) Na yaca vakadonui vakalou qo, e  vakavotuya na nodra ivakarau ni bula o ira na vakatotomuri Karisito. Nira sa mai lotu vaKarisito na kai Veimatanitu, vakacava era veilomani vakaveitacini kei ira na Jiu? Vakasamataka mada na dausiga levu a yaco ena rauta na 46 G.V. e Ena gauna makawa, era dau vakaloloma sara ga na dravudravua ni yaco na dausiga, ni sega nodra ilavo maroroi se kakana. Ni yaco na dausiga, era vinakata na kakana kei na so tale na iyaya na Jiu lotu vaKarisito e Jutia, kena irairai ni levu vei ira qo era dravudravua. Nira kila na mataveitacini mai Anitioki na ka era gadreva—wili kina o ira na lotu vaKarisito kai Veimatanitu—era vakauta “na ka ni veivuke vei ira na veitacini era tiko mai Jutia.” (Caka. 11:29) Sa dua dina na ivakaraitaki ni veilomani vakaveitacini!

²³ Qori tale ga na ka eda dau cakava nikua. Nira vinakata noda veivuke na tacida—ena so tale na vanua se noda yasayasa—eda na yalorawarawa ni vukei ira. E dau totolo ga ni tuvanaka na Komiti ni Tabana na Komiti ni Vakacoko, mera vukei kina na tacida era vakaleqai ena leqa tubukoso, me vaka na cagilaba, uneune, kei na ualoka. Na sasaga kece ni veivuke va qo e vakaraitaka nida mataveitacini dina.—Joni 13:34, 35; 1 Joni 3:17.

24. Eda na vakaraitaka vakacava nida raica vakabibi na raivotu i Pita?

²⁴ Nida lotu vaKarisito dina, eda na raica vakabibi na raivotu i Pita mai Jopa ena imatai ni senitiuri. E sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou eda qarava. E nona inaki meda vunautaka sara vakavinaka na nona Matanitu vei ira na matatamata kece, se mani vanua cava era vakaitikotiko kina, se nodra itutu vakavanua. Meda vakadeitaka mada ga mera rogoca na tamata kece na itukutuku vinaka.—Roma 10:11-13.