1, 2. Na cava e via lai cakava i Tamasiko o Saula?

 SA VOLEKA yani i Tamasiko na matailakolako voravora, na vanua era via vakayacora kina nodra inaki ca. Era na kauti ira mai vakaukaua na tisaipeli i Jisu ena nodra vale, era na vesuki ira, vakamadualaki ira, qai yarataki ira e Jerusalemi me tau kina vei ira na cudru ni Sanadrini.

² Na yaca ni nodra iliuliu na ilala levu qo o Saula, e sa vakadavedra oti. a Se qai sarava oti ga na nona vakamatei o Sitiveni na tisaipeli gugumatua i Jisu, nira vakaviriki koya ena vatu na itokani daulotu i Saula. (Caka. 7:57–8:1) E sega ni lomavakacegu ni vakacacani ira wale ga na imuri i Jisu mai Jerusalemi, e vinakata sara ga me vakacacani ira kece na lotu vaKarisito. E via vakawabokotaka sara ga na ilawalawa e kilai tu ena yaca “Na Sala.”—Caka. 9:1, 2; raica na kato “ iNaki ni Nona Gole i Tamasiko o Saula,” ena tabana e 61.

3, 4. (a) Na cava a sotava o Saula? (b) Na taro cava meda na vakasamataka?

³ E cilavi Saula vakasauri na rarama. Era raica tale ga qori o ira na tomani koya tiko, ia era galu ena levu ni nodra kurabui. E qai bale i ra o Saula ni sa mataboko. E rogoca sara e dua na domo mai lomalagi ni kaya: “I Saula, I Saula, na cava o vakacacani au tiko kina?” E kidacala o Saula qai taroga: “O cei o kemuni, Turaga?” E kidroa sara ga o Saula ni rogoca na isaunitaro: “O yau o Jisu o vakacacana tiko.”—Caka. 9:3-5; 22:9.

⁴ Na cava eda vulica ena vosa e tukuna taumada o Jisu vei Saula? Ena yaga vakacava noda railesuva na veika e yaco ni tavuki o Saula? Na cava eda vulica ena ka era cakava na ivavakoso ni sa tavuki o Saula qai vakilai na vakacegu?

5, 6. Na cava eda vulica ena vosa i Jisu vei Saula?

⁵ Ni tarovi Saula o Jisu ena sala i Tamasiko, a sega ni taroga: “Na cava o vakacacani ira tiko kina noqu tisaipeli?” Me vaka e tukuni mai cake, e  kaya ga: “Na cava o vakacacani au tiko kina?” (Caka. 9:4) Io, a vakila dina o Jisu na ituvaki dredre era sotava na nona imuri.—Maciu 25:34-40, 45.

⁶ Ke o vakararawataki voli ni o vakabauti Karisito, mo nuidei ni rau kila vinaka o Jiova kei Jisu na kemu ituvaki. (Maciu 10:22, 28-31) De dua, ena sega ni kau tani na ituvaki dredre ena gauna qo. Ia nanuma tiko, ni a raica o Jisu nona vakaitavi o Saula ena vakamatei i Sitiveni kei na nona yarataki ira na tisaipeli yalodina mai na nodra vale e Jerusalemi. (Caka. 8:3) Ia ena gauna oya, a sega ni tataro o Jisu. E solia ga o Jiova vei Sitiveni kei ira na vo ni tisaipeli na kaukaua mera yalodina tiko ga ena vuku i Karisito.

7. Na cava mo cakava mo vosota kina na veivakacacani?

⁷ O rawa tale ga ni vosota na veivakacacani ke o cakava na veika qo: (1) Vakadeitaka mo yalodina tiko ga se mani cava e yaco. (2) Kerea na veivuke i Jiova. (Fpai. 4:6, 7) (3) Me qai veisausaumi ga o Jiova. (Roma 12:17-21) (4) Mo nuidei ni na solia vei iko o Jiova na kaukaua mo vosota tiko ga, me yacova ni raica o koya ni sa veiganiti me muduki na ituvaki dredre.—Fpai. 4:12, 13.

8, 9. E raica vakacava o Ananaiasa na ka e lesi kina?

⁸ Ni sauma oti na taro i Saula, “O cei o kemuni, Turaga?” e kaya o Jisu: “Mo tucake, lako ina koro, ena qai tukuni vei iko na ka mo cakava.” (Caka. 9:6) A tuberi ena nona icili e Tamasiko o Saula ni sa sega ni rai rawa, e lolo qai masu voli me tolu na siga. Ia ena gauna vata qori, a tukuni Saula tiko o Jisu vei Ananaiasa e dua na tisaipeli ena koro ya, e “vinaka na kena irogorogo vei ira na Jiu kece” era vakaitikotiko e Tamasiko.—Caka. 22:12.

⁹ Sa na wacava na tavayaya i Ananaiasa! E vosa sara tiko ga na iLiuliu ni iVavakoso e sa vakaturi oti, o Jisu Karisito, ni digitaki koya sara ga me cakava e dua na ilesilesi bibi. E ka dokai dina, ia sa na bau dua na ilesilesi dredre! Ni tukuni vua me lai vosa  vei Saula, e sauma o Ananaiasa: “Turaga, levu na itukutuku au rogoca me baleta na tagane qo, e levu na ka rarawa e cakava vei ira na nomuni tamata yalosavasava e Jerusalemi. Era sa vakadonuya na iliuliu ni bete me vesuki ira kece era masuta na yacamuni ena vanua qo.”—Caka. 9:13, 14.

10. Na cava eda vulica vei Jisu ena ka e cakava vei Ananaiasa?

¹⁰ A sega ni vunauci Ananaiasa o Jisu ena vuku ni nona rai. Ia e vakarautaka na idusidusi matata. E dokai koya tale ga ni tukuna na vuna e vinakata kina me cakava o Ananaiasa na itavi qo. E kaya o Jisu me baleti Saula: “Niu sa digitaka oti na tagane qo me tukuna na yacaqu ina veimatanitu, vei ira tale ga na tui kei ira na luvei Isireli. Au na qai vakaraitaka  vakamatata vua na levu ni ka ena sotava ena vuku ni yacaqu.” (Caka. 9:15, 16) E totolo ga ni muria na vosa i Jisu o Ananaiasa. E vaqarai Saula na dauveivakacacani qai kaya vua: “I Saula na taciqu, e talai au mai na Turaga o Jisu, o koya a rairai vei iko ena sala o muria mai, me rawa ni o rai tale, me sobuti iko tale ga na yalo tabu.”—Caka. 9:17.

11, 12. Na cava eda vulica ena ka e yaco vei Jisu, Ananaiasa, kei Saula?

¹¹ E macala vakasigalevu e vica na ka me baleti Jisu, Ananaiasa, kei Saula. Kena ivakaraitaki, e veidusimaki sara tiko ga o Jisu ena cakacaka vakavunau, me vaka ga e yalataka. (Maciu 28:20) E sega ni vosa vei keda yadua nikua, ia e veidusimaki tiko ena cakacaka vakavunau ni vakayagataka na dauveiqaravi yalodina e vuku, e sa lesia ena gauna qo me lewa na ka kece e taukena. (Maciu 24:45-47) Ena veidusimaki ni iLawalawa Dauvakatulewa, era talai yani na dautukutuku kei ira na painia mera vaqarai ira na via kila e levu tale na ka me baleti Karisito. Me vaka e vakamacalataki ena wase sa oti, e levu vei ira qo era masulaka na veidusimaki ni Kalou, oti ga vakalailai era sotavi ira sara na iVakadinadina i Jiova.—Caka. 9:11.

¹² E talairawarawa o Ananaiasa ena nona ilesilesi qai vakalougatataki kina. Ke o mani lomaleqataka na nomu ilesilesi, vakacava o dau talairawarawa  ena ivakaro mo vunau sara vakavinaka? Eso era dau taqaya na vunau e veivale vei ira era sega ni veikilai. Eso tale e dredre mera vunau ena vanua ni bisinisi, e salatu, ena talevoni se ivola. A valuta o Ananaiasa na nona rere qai ka dokai vua me vukei Saula me sobuti koya na yalo tabu. b E qai vakalougatataki o Ananaiasa ni a nuitaki Jisu qai okati Saula me dua ga na tacina. Me vakataki Ananaiasa, eda na sega ni rere ke da nuidei ni dusimaka tiko o Jisu na cakacaka vakavunau. Eda kauaitaki ira na lewenivanua, da qai vakabauta ni rawa sara ga nira mai tacida o ira na dauveitusaqati.—Maciu 9:36.

13, 14. Ke o se bera ni papitaiso, ena uqeti iko vakacava na ivakaraitaki i Saula?

¹³ E muria sara o Saula na ka e vulica. Ni vakabulai oti ga, e papitaiso qai tekivu veimaliwai vakavoleka kei ira na tisaipeli e Tamasiko. Ia e sega ni yala ga e kea. “Sega ni wawa tale ni sa vunautaki Jisu ena veivalenilotu, ni o koya qo na Luve ni Kalou.”—Caka. 9:20.

¹⁴ Ke o vulica tiko na iVolatabu, ia o se bera ni papitaiso, o na vakatotomuria na ivakaraitaki Saula qai vakatulewataka mo muria na ka o  vulica? Macala ga ni vakila o Saula ena nona bula na cakamana i Karisito qai uqeti koya qori me cakava kina e dua na ka. Ia e sega ni vakadinadinataka duadua ga o koya na cakamana i Jisu. Kena ivakaraitaki, e raica e dua na ilawalawa Farisi na nona vakabula na ligana mate e dua na tagane, e dua tale ga na iwase levu ni Jiu era kila vinaka ni a vakaturi Lasarusa mai na mate o Jisu. Ia e levu era sega ni kauai ra qai veitusaqati tiko ga. (Mari. 3:1-6; Joni 12:9, 10) Ia e duatani o Saula ni sa veisau sara ga. Na cava e digitaka kina o Saula me vakarorogo? Ni levu cake nona rerevaka na Kalou qai vinakata me vakavinavinakataka na yalololoma e vakaraitaka o Karisito. (Fpai. 3:8) Ke o cakava tale ga qori, e sega ni dua na ka ena tarova nomu vakaitavi ena cakacaka vakavunau kei na nomu rawata na ivakatagedegede ni papitaiso.

15, 16. Na cava e cakava o Saula ena nodra veivalenilotu na Jiu, era raica vakacava qori na Jiu e Tamasiko?

¹⁵ Vakacava o rawa ni raitayaloyalotaka na kidacala, sokonu kei na cudru e tuburi ira na ilala levu ni tekivu vunautaki Jisu o Saula ena nodra veivalenilotu na Jiu? Era taroga, “Sega ni o koya ga qo e dau vakalolomataki ira na masuta na yaca qo mai Jerusalemi?” (Caka. 9:21) Ni vakamacalataka na vuna e veisau kina na lomana me baleti Jisu, e “vakadinadinataka vakamatata” o Saula ni o Jisu ga “na Karisito.” (Caka. 9:22) Ia ena sega ni uqeti ira kece na tamata na kena dau vakamatatataki na ka. Ena sega ni veisautaka nodra vakasama o ira na via muria ga na ivakavuvuli vakatamata, se o ira na dokadoka. Ia e sega ni soro koso o Saula.

¹⁶ Ni oti tale e tolu na yabaki, era se saqati Saula tiko ga na Jiu mai Tamasiko. Era saga mera vakamatei koya. (Caka. 9:23; 2 Kor. 11:32, 33; Kala. 1:13-18) Ni sa kilai na nodra inaki vuni, e vakatulewataka sara vakayalomatua o Saula na ka me cakava, qai biubiu mai na koro ni vakadonuya mera vakalutulututaki koya sobu eso ena dua na basikete ena katubaleka ni bainikoro. E vakamacalataka o Luke ni o ira na vukei Saula ena bogi oya era “nona tisaipeli [o Saula].” (Caka. 9:25) Na veivosa qo e rairai dusia ni so era rogoca na vosa i Saula mai Tamasiko, era muria na nona ivunau ra qai muri Karisito.

17. (a) Na cava era cakava eso ni tukuni vei ira na ka dina ena iVolatabu? (b) Cava meda cakava tiko ga, na vuna?

¹⁷ Ena gauna o tekivu tukuna kina vei ratou nomu vuvale, itokani, kei na so tale na veika vinaka o sa vulica tiko, o namaka mera taleitaka kece na matata ni ka dina ena iVolatabu. Era na rairai taleitaka eso, ia eso tale e sega. De dua era na kemu meca sara ga na lewe ni nomu vuvale. (Maciu 10:32-38) Ia ke o saga tiko ga mo vakavinakataka na iwalewale ni nomu veivosakitaka na iVolatabu qai dei ena itovo vaKarisito, ena rawa ni veisau na lomadra na dauveitusaqati.—Caka. 17:2; 1 Pita 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) E yaga vakacava nona tokoni Saula o Panapasa? (b) Eda na vakatotomuri Panapasa vakacava kei Saula?

 ¹⁸ Ni yaco yani e Jerusalemi o Saula, e dredre vei ira na tisaipeli mera vakabauta ni sa dua tale ga na tisaipeli o koya. Ia ni tokoni Saula o Panapasa, eratou ciqomi koya na yapositolo, ratou qai veitomani toka ena loma ni dua na gauna. (Caka. 9:26-28) E qaqarauni o Saula, ia e sega ni maduataka na itukutuku vinaka. (Roma 1:16) E doudou ni vunau e Jerusalemi, na vanua sara ga a dau vakacacani ira kina vakaukaua na tisaipeli i Jisu Karisito. Era lomaleqa na Jiu e Jerusalemi nira rogoca ni sa biuti ira na nodra iliuliu, era mani saga mera vakamatei koya. Ia “nira sa kila qo na veitacini, era kauti [Saula] sobu i Sisaria me lako sara i Tarisu.” (Caka. 9:30) E vakamalumalumu o Saula ena veidusimaki i Jisu ni vakayagataka na ivavakoso. E yaga dina qo vei Saula kei na ivavakoso.

¹⁹ Dikeva ni vakaliuliu o Panapasa me vukei Saula. Na veikauaitaki qori e vakavuna nodrau veitokani voleka na dauveiqaravi gumatua i Jiova. Vakacava, o dau vakataki Panapasa ni o yalorawarawa mo vukei ira na lako vou mai ena ivavakoso, mo tomani ira ena vunau qai vukei ira mera toso vakayalo? O na vakalougatataki vakalevu ke o cakava qori. Ke o dua na dautukutuku vou, o na vakataki Saula ena nomu ciqoma na veidusimaki? Ni o cakacaka kei ira na dautukutuku matua, o na vakavinakataka na iwalewale ni nomu cakacaka vakaitalatala, o na marau vakalevu, o na tauyavutaka e dua na veitokani e rawa ni dei ena nomu bula taucoko.

20, 21. Era vakayagataka vakacava na dauveiqaravi ni Kalou “na gauna ni vakacegu”?

²⁰ Ni tavuki oti o Saula qai biubiu me lako i Tarisu, e “vakilai e dua na gauna ni vakacegu ena ivavakoso ena vanua taucoko o Jutia, Kalili, kei Samaria.” (Caka. 9:31) Cava e yaco ena “gauna vinaka” qo? (2 Tim. 4:2) E volai nira ‘vakabulabulataki’ na lewe ni ivavakoso. Eratou vaqaqacotaka na yapositolo kei ira na tacida tagane era lesi na nodra vakabauta na tisaipeli, ra qai veidusimaki ena ivavakoso mera ‘rerevaki Jiova qai vakila na veivakacegui ni yalo tabu.’ Kena ivakaraitaki, e vakayagataka o Pita na gauna qori me vakayaloqaqataki ira kina na tisaipeli ena tauni o Lita ena buca o Seroni. Na nona sasaga e uqeta e levu era tiko e kea mera vakabauta “na Turaga.” (Caka. 9:32-35) Era sega ni weletaka na nodra itavi na tisaipeli, era guta ga mera dau veikauaitaki ra qai kacivaka tiko na itukutuku vinaka. Kena itinitini, e “tubu tiko ga” na ivavakoso.

²¹ Ni voleka ni cava na ika20 ni senitiuri, era sa vakila tale ga “na gauna ni vakacegu” na iVakadinadina i Jiova ena levu na vanua. E bale vakasauri na veiliutaki e dau vakasaurarataki ira tu na dauveiqaravi ni Kalou me vicasagavulu na yabaki, qai vakalailaitaki se boko sara ga eso  na vakatatabu me baleta na cakacaka vakavunau. Era vakayagataka na gauna qori e vicavata na udolu na iVakadinadina i Jiova mera vunau e matanalevu, e qai rawati kina na tubu veivakurabuitaki.

22. O na vakayagataka vinaka vakacava na galala e soli tu vei iko?

²² Vakacava, o sa vakayagataka vinaka tiko na galala vakalawa se soli tu vei iko ena gauna qo? Ke o tiko ena vanua se soli tu kina vakalawa na galala vakalotu, ena bacani iko o Setani mo guta na vaqara iyau, sega ni veika e vauca na Matanitu ni Kalou. (Maciu 13:22) Me kua ni vakawelei iko qori. Vakayagataka vinaka sara na gauna ni vakacegu o sa bau vakila toka ena gauna qo. Qo na gauna mo vunau sara kina vakavinaka qai veivakayaloqaqataki ena ivavakoso. Nanuma tiko ni rawa ni veisau vakasauri na ituvaki.

23, 24. (a) Na cava eda vulica ena italanoa kei Tavaita? (b) Cava meda vakadeitaka?

²³ Vakasamataka mada na ka e yaco vua na tisaipeli o Tavaita, e yacana tale ga o Tokasa. E vakaitikotiko e Jopa, na tauni e voleka ga i Lita. Na tacida yalewa yalodina qo e dau vakayagataka vinaka na nona gauna kei na nona iyau, ni “dau cakacaka qai dau soli iloloma vei ira na vakaleqai.” Ia e tauvimate vakasauri, mani mate sara. c Era lolositaki koya na tisaipeli e Jopa, vakauasivi o ira na yada era a vakila vakalevu na nona dau yalovinaka. Ni yaco yani o Pita ena vale sa davo tu kina na yago i Tavaita, sa qai cakava e dua na cakamana e se bera vakadua ni vakayacora e dua vei ratou na yapositolo i Jisu Karisito. E masu o Pita qai vakaturi Tavaita mai na mate! Vakasamataka mada na nodra marau na yada kei ira na vo ni tisaipeli ni sa kacivi ira o Pita mera lesu ina rumu, qai vakaraitaka vei ira ni sa bula tale o Tavaita! Qo e vakayaloqaqataki ira qai vakarautaki ira ena veika dredre sa tu mai liu! E macala ga ni “kuruseta na vanua taucoko o Jopa na italanoa ni ka e yaco qo, e levu era mai vakabauta kina na Turaga.”—Caka. 9:36-42.

²⁴ E rua na tikina bibi eda vulica ena italanoa veivakauqeti qo kei Tavaita. (1) E lekaleka ga na bula. E bibi gona me vinaka tiko na keda irogorogo vua na Kalou nida se rawa ni cakava qori! (Dauv. 7:1) (2) Sa dei tu na inuinui ni veivakaturi. A raica o Jiova na nona dau yalovinaka o Tavaita, mani vakaicovitaki koya kina. Ena sega ni  guilecava o Jiova na noda gugumatua, ena vakaturi keda tale ga ke da mate ni bera na Amaketoni. (Iper. 6:10) Se mani da vosota tiko qo “na gauna ca” se da marautaka tiko “e dua na gauna ni vakacegu,” meda saga tiko ga meda vunautaki Karisito vakavinaka.—2 Tim. 4:2.