1-4. Na cava e lako kina i Jerusalemi o Paula, cava ena sotava e kea?

 E DREDRE na veitalatala e Milito. Sa bau dredre dina vei Paula kei Luke me rau biuti ira na qase ni ivavakoso ni Efeso, ni rau lomani ira vakalevu! Rau mai duri tu ena dela ni waqa kei na iyaya kece, kei na veika me baleta nodrau soko. Erau kauta tale tiko ga na nodra cau na mataveitacini me baleti ira na lotu vaKarisito dravudravua e Jutia, rau qai vakanamata me rau solia vei ira na iloloma qori.

² Sa vakarewa na laca, me soko yani na waqa. Eratou raica toka mai waqa o Paula, Luke kei na vitu tale na nodrau itokani na nodra matararawa na qase ni Efeso. (Caka. 20:4, 14, 15) Eratou yaloyalo tiko ga me yacova ni ratou sa sega ni raici ira.

³ Sa voleka ni tolu na yabaki nona cakacaka vata kei ira na qase e Efeso o Paula. Ia qo, sa gole tale i Jerusalemi ena veidusimaki ni yalo tabu. De dua sa kila tiko na ka ena yacovi koya ni yaco yani. A tukuna taumada vei ira na qase e Efeso: “Au sa lako tiko qo i Jerusalemi ena veidusimaki ni yalo tabu, au sega ni kila na ka ena yacovi au mai kea, ia ena veikoro, e dau tukuna vei au na yalo tabu ni sa waraki au tu na valeniveivesu kei na veivakararawataki.” (Caka. 20:22, 23) E kila o Paula ni na sotava na veika rerevaki, ia ena “veidusimaki ni yalo tabu”—e kila na nona itavi qai yalorawarawa ni muria na veidusimaki me gole i Jerusalemi. E kauaitaka na nona bula, ia e kila ni bibi sara na kena vakayacori na loma ni Kalou.

⁴ Vakacava e dau va tale ga qori nomu rai? Nida yalataki keda vei Jiova, e bibi duadua ena noda bula na vakayacori ni nona inaki. Ena yaga sara vei keda nida dikeva na ivakaraitaki ni yalodina i Paula.

5. Sala cava e muria o Paula kei ratou nona itokani me ratou yaco i Taia?

⁵ E “mua vakadodonu” na waqa e vodo kina o Paula kei ratou nona itokani. E soko vakadodonu i Kosa, ni cagi donu nodratou soko ena  siga oya. (Caka. 21:1) Kena irairai ni a moce i Kosa na waqa, ni bera ni soko yani i Roti, oti i Patara sara. Ni ratou yaco ena baravi kei Patara, ena ceva kei Esia Lailai, eratou vodo ena dua na waqa levu ni usaiyaya qai soko sara i Taia, e Finaisi. Eratou sivita “na yanuyanu o Saipurusi e ciri koto ena imawi.” (Caka. 21:3) Na cava e vola kina o Luke ni ratou soko sivita na yanuyanu o Saipurusi?

6. (a) E vakayaloqaqataki Paula vakacava nona vakasamataki Saipurusi? (b) Ni o vakananuma na veivuke kei na veivakalougatataki i Jiova, cava o vakadinadinataka?

⁶ De dua e talanoataka o Paula na veika e sotava ena yanuyanu qori ena imatai ni nona ilakolako vakaulotu. Eratou sotavi Elima na daucakaisausau o Paula, Panapasa kei Joni Marika rauta na ciwa na yabaki sa oti, ni a tusaqata nodratou cakacaka vakavunau. (Caka. 13:4-12) De dua e vakayaloqaqataki Paula na nona vakasamataka lesu na veika e sotava e Saipurusi. Ena vakayaloqaqataki keda tale ga noda vakasamataka lesu nona veivakalougatataki na Kalou, kei na nona vukei keda meda vosota na dredre. Nida cakava qori, eda na vakadinadinataka  na veika e vola o Tevita: “E levu na dredre e vakila na yalododonu, ia o Jiova e vakabulai koya mai na ka kece qori.”—Same 34:19.

7. Na cava eratou cakava o Paula ni ratou yaco i Taia?

⁷ E kila o Paula na bibi ni veimaliwai kei ira na mataveitacini, e taleitaka na tiko vata kei ira. Ni ratou yaco e Taia, e tukuna o Luke ni ratou, ‘vaqaqara qai kunei ira na tisaipeli.’ (Caka. 21:4) Eratou kila nira tiko e Taia eso na lotu vaKarisito, eratou vaqarai ira me ratou vakaicili ena nodra vale. Eda kalougata nida mai kila na ka dina, se mani vanua cava ga eda gole kina eda na sotavi ira na tacida. O ira na lomana na Kalou kei na sokalou dina, e tu e veiyasa i vuravura na nodra itokani.

8. Na cava na ibalebale ni ka e tukuni ena Cakacaka 21:4?

⁸ Ni vakamacalataka tiko na vitu na siga eratou tiko kina e Taia, e vola o Luke e dua na ka vakavu lomatarotarotaki tu. E vola: “Ena veiuqeti ni yalo tabu, era tukuna vakavica vei Paula [na mataveitacini e Taia] me kua ni butuki Jerusalemi.” (Caka. 21:4) Vakacava, e vinakata o Jiova me lesi Paula ena dua tale na vanua? E tukuna vei Paula me kua ni lako i Jerusalemi? Sega. A vakatakila na yalo tabu ni na vakacacani e Jerusalemi o Paula, ia e sega ni tukuna me kua ni lako. Ena veidusimaki ni yalo tabu, era kila tale ga na mataveitacini e Taia ni na ririkotaki na bula i Paula e Jerusalemi. Era mani vakamasuti koya me kua ni lako cake ina koro. Sa rauta mera cakava qori nira via taqomaki koya. Ia e tomana nona ilakolako i Jerusalemi o Paula, ni via vakayacora na loma i Jiova.—Caka. 21:12.

9, 10. (a) Na ituvaki cava e rairai vakasamataka lesu o Paula nira via taqomaki koya na mataveitacini e Taia? (b) Na rai cava sa takalevu tu ena vuravura nikua, qai duidui vakacava qori kei na vosa i Jisu?

⁹ Nira saga na mataveitacini mera tarova nona lako, a rairai vakasamataka lesu o Paula nodratou via tarovi Jisu na nona tisaipeli ena gauna e tukuna kina ni na lako i Jerusalemi, me vakararawataki, me vakamatei tale ga. A lomani koya sara ga o Pita qai kaya vua: “Me kua ni va qori nomuni rai Turaga, ena sega sara ni yaco qori vei kemuni.” Ia qai sauma o Jisu: “Lako tani i dakuqu, Setani! O iko na dau veivakatarabetaki, ni sega ni tiko vei iko na vakasama ni Kalou, na vakasama ga vakatamata.” (Maciu 16:21-23) A tu vakarau o Jisu me muria na sala e dusimaki koya kina na Kalou, e okati kina nona vakuai koya. E va tale ga qori na rai i Paula. Me vakataka na yapositolo o Pita, e vinaka na nodra inaki na mataveitacini e Taia, ia era sega ni kila ni inaki ni Kalou me lako i Jerusalemi o Paula.

¹⁰ Levu nikua era via muria ga na sala e rawarawa, veitalia ke sega ni sala vinaka duadua qori. Era lakova ga na lotu e taleitaki vakalevu qai  sega ni vakatabui kina e levu na ka. Ia e duidui vakalevu qori kei na ka e tukuna o Jisu. E kaya vei ratou nona tisaipeli: “Ke dua e via muri au, me kua tale ni muria na lomana, me colata ga na nona kaunirarawa qai muri au tiko ga.” (Maciu 16:24) Na sala dodonu qai vuku oya meda muri Jisu, ia e sega ni rawarawa qori.

11. Era vakaraitaka vakacava na tisaipeli e Taia nira lomani Paula qai tokoni koya?

¹¹ Sa yaco mai na gauna me ratou biubiu o Paula, Luke, kei ratou na kena vo, me ratou tomana nodratou ilakolako. E vakaciriloloma nida wilika nodratou sa veitalatala kei ira na mataveitacini. E laurai votu nodra lomani Paula na mataveitacini e Taia kei na nodra tokona na nona cakacaka vakaitalatala. Era tomani Paula e baravi na tagane, yalewa, kei na gone. Ni bera nira vakamoce vua, era tekiduru kece mera masu vata. Oti qori, e vodo i waqa o Paula, Luke, kei ratou na kena vo me ratou soko i Toleme. Eratou sotavi ira na mataveitacini e kea mani siga dua vei ira.—Caka. 21:5-7.

12, 13. (a) Eda kila vakacava ni dua na dauveiqaravi yalodina o Filipi? (b) E ivakaraitaki vinaka vakacava vei ira na tama lotu vaKarisito nikua?

¹² E vola o Luke ni ratou gole sara i Sisaria. Ni ratou yaco yani, eratou “curu ina vale i Filipi na dauvunau.” a (Caka. 21:8) Eratou marau ni raici Filipi. Rauta ni 20 na yabaki sa oti, eratou lesi Filipi na yapositolo me wasea vakatautauvata na kakana ena ivavakoso vaKarisito tauyavu vou e Jerusalemi. E dau gumatua tale ga ena vunau o Filipi. Vakasamataka lesu na gauna era dro kina na tisaipeli ena vuku ni veivakacacani, a gole i Samaria o Filipi qai vunau e kea. Oti, e vunau vua na matanivanua ni Iciopea qai papitaisotaki koya sara. (Caka. 6:2-6; 8:4-13, 26-38) E dau yalodina o Filipi ena veiqaravi!

¹³ E gumatua tiko ga ena vunau o Filipi e Sisaria. E vakadinadinataki qori ena nona vakatokai koya o Luke me o Filipi “na dauvunau.” E va na luvena yalewa eratou dau parofisai, e vakaraitaka qori ni ratou vakatotomuria na ivakaraitaki vinaka i tamadratou. b (Caka. 21:9) E  vakabibitaka gona o Filipi na bula vakayalo ni nona vuvale. E ivakaraitaki vinaka mera muria na tama lotu vaKarisito nikua, mera vakaliuliu ena vunau qai vukei ira na luvedra mera taleitaka na cakacaka ni veivakatisaipelitaki.

14. Na cava era vakila na mataveitacini ni sikovi ira o Paula kei ratou nona itokani? Cava tale ga eda rawa ni cakava nikua?

¹⁴ Ena vanua kece e gole kina o Paula, e vaqarai ira na lotu vaKarisito qai veimaliwai kei ira. Era marau na mataveitacini mera vakaicilitaki Paula kei ratou nona itokani. E “veivakayaloqaqataki” dina na nodratou veimaliwai kei ira na mataveitacini. (Roma 1:11, 12) Qori tale ga na ka eda rawa ni cakava nikua. Ena yaga vakalevu noda sureta na ivakatawa dauveilakoyaki kei watina ina noda vale.—Roma 12:13.

15, 16. Na itukutuku cava e vakasavuya o Akapo? Cava era cakava na mataveitacini nira rogoca qori?

¹⁵ Ni tiko kei Filipi e Saipurusi o Paula, e yaco yani e dua tale na vulagi—o Akapo. Era kila na soqoni tiko ena vale i Filipi ni parofita o Akapo, ni a parofisaitaka na dausiga ena gauna e veiliutaki tiko kina o Kilotiu. (Caka. 11:27, 28) De dua era na lomatarotarotaka: ‘Cava e mai cakava o Akapo? Na itukutuku cava e kauta mai?’ Nira rai tu, e taura mai na beleti nei Paula o Akapo—e vaka taga na beleti qo me tawa kina na ilavo kei na so tale na ka. E taura qai vesuka na yavana kei na ligana. Oti qori e vakasavuya sara e dua na itukutuku bibi: “Me vaka e kaya na yalo tabu, ‘Era na lai vesuka va qo na itaukei ni beleti qo na Jiu e Jerusalemi, ra qai soli koya ina ligadra na lewe ni veimatanitu.’”—Caka. 21:11.

¹⁶ E vakadeitaka na parofisai qori ni na lako i Jerusalemi o Paula. E vakaraitaka tale ga ni nona vunau vei ira na Jiu e kea, ena vakavuna mera “soli koya ina ligadra  na lewe ni veimatanitu.” Era kidroa na mataveitacini nira rogoca qori. E vola o Luke: “Ni keimami rogoca qo, keimami sa qai vakamasuti koya, o keitou kei ira na lewenivanua ya me kua ni lako i Jerusalemi. Sa qai sauma o Paula: ‘Na cava oni tagicaka? Oni via vakayalolailaitaki au? Au sa tu vakarau meu vesu meu mate tale ga e Jerusalemi ena vuku ni yaca ni Turaga o Jisu.’”—Caka. 21:12, 13.

17, 18. E vakaraitaka vakacava o Paula ni dei me cakava na loma ni Kalou? Era raica vakacava qori na mataveitacini?

¹⁷ Raitayaloyalotaka mada na veika e yaco. Era vakamasuti Paula na mataveitacini wili kina o Luke, me kua ni lako. Eso era tagi. E luluvu sara ga o Paula qai tukuna vei ira nira “vakayalolailaitaki” koya, se “vakamosia na yalona” me vaka e tukuni ena so tale na ivakadewa ni iVolatabu. Me vaka ga mai Taia, e dei tu ga o Paula, na nodra lomaleqa na mataveitacini ena sega ni tarova nona lako. E vakamacalataka vakavinaka vei ira na vuna me lako kina. E dei o Paula qai yaloqaqa! Me vakataki Jisu, e vakadeitaka me gole i Jerusalemi. (Iper. 12:2) E sega ni nakita o Paula me vakamatei ena vuku ni nona vakabauta, ia ke yaco qori, e okata me ka dokai, ni dua na imuri i Jisu Karisito.

¹⁸ Na cava era cakava na mataveitacini ni vakamacala oti o Paula? Era doka na nona vakatulewa. E volai: “Ni keimami sega ni veisautaka rawa na lomana, keimami sa qai duavata ena neimami kaya: ‘Me yaco ga na loma i Jiova.’” (Caka. 21:14) Era sega ni vakasaurarataki Paula me muria na ka era tukuna. E sega ni rawarawa mera ciqoma na nona vakatulewa, ia era cakava qori nira kila ni loma i Jiova me lako i Jerusalemi. Na ilakolako qo i Paula ena tini ena mate. Ia ena vakadredretaka nona lako ke ra saga mera tarovi koya.

19. Na ka bibi cava eda vulica vei Paula?

¹⁹ Dua na ka bibi eda vulica ena ka e yaco vei Paula: Meda kua ni tarovi ira na tacida era vakuai ira mera cakava na loma ni Kalou. E yaga tale ga qori ena so tale na ituvaki. Kena ivakaraitaki, e dau dredre vei ira na itubutubu lotu vaKarisito mera laivi luvedra mera lai veiqaravi e vanua tani, ia era vakadeitaka mera kua ni vakayalolailaitaki luvedra ke ra vakatulewataka qori. E nanuma lesu o Phyllis, e dua na tacida mai Igiladi, na gauna e lesi kina na luvena yalewa me daukaulotu e Aferika. E kaya: “Au luluvu vakalevu, niu kila ni gole sara vakayawa. Ia au marau tale ga. Au masulaka vakalevu na ituvaki qori, ia e nona na vakatulewa, au qai sega ni tarovi koya. Qori ga na ka au dau vakavulici koya kina, oya me dau vakaliuca na Matanitu! Sa oti qo e 30 na yabaki nona veiqaravi tiko e vanua tani, au vakavinavinakataki Jiova e veisiga ena nona yalodina.” Koya gona, e vinaka meda dau vakayaloqaqataki ira na tacida era vakaraitaka na yalo ni vakuai ira!

20, 21. E vakaraitaka vakacava o Paula ni vinakata me dau veimaliwai kei ira na mataveitacini?

²⁰ Ni vakavakarau oti o Paula, e gole sara ena nona ilakolako qai tomani koya eso na veitacini mera vakaraitaka nodra veitokoni. Ena nodratou ilakolako i Jerusalemi, eratou na vakaicili qai veimaliwai kei ira na mataveitacini. Eratou kunei ira na tisaipeli e Taia, qai tiko kei ira me vitu na siga. E Toleme, eratou sota kei ira na mataveitacini e kea qai dua na siga vei ira. E Sisaria, eratou vakaicili ena vale i Filipi me vica na siga. Oti qori, eso na mataveitacini e Sisaria era tomani Paula kei ratou nona itokani i Jerusalemi. Ni ratou yaco yani, e qaravi ratou o Nasoni, e dua na tisaipeli taumada. E tukuna o Luke nira ‘marautaki ratou na mataveitacini’ ena gauna ratou yaco kina i Jerusalemi.—Caka. 21:17.

²¹ E matata i keri ni vinakata o Paula me dau veimaliwai kei ira na mataveitacini. Qori e dau vakayaloqaqataki koya, e vaka tale ga kina nikua. Sega ni vakabekataki ni veivakayaloqaqataki qori e vakarautaki koya me tudei ena gauna era via vakamatei koya kina na dauveitusaqati.