WASE 12
“Vakamacala ena Doudou ena Vuku ni Lewa i Jiova”
Rau vakaraitaka o Paula kei Panapasa na yalomalumalumu, vosota, kei na doudou
Yavutaki ena Cakacaka 14:1-28
1, 2. Na cava a yaco ni rau tiko mai Lisitira o Panapasa kei Paula?
ERA veilecayaki na lewenivanua e Lisitira. E lade ena marau e dua na tagane sucu lokiloki ni vakabulai koya e rua na vulagi. Era kurabuitaka na lewenivanua na veika e yaco qo, e qai kauta yani e dua na bete na nodrau salusalu nira nanuma ni rau kalou. E via vakamatea sara ga na bulumakau me vakacaboisoro na bete i Seusi. Erau rarawataka vakalevu na ka qo o Paula kei Panapasa. Rau dresulaka na nodrau isulu, cici yani vei ira na lewenivanua qai vakamamasu me rau kua ni sokaloutaki. Ia e dredre me rau tarovi ira na ilala levu qo.
2 Era qai yaco mai na Jiu dauveitusaqati ni Anitioki e Pisitia kei Ikoniona. Era vakaucacataki rau vei ira na lewenivanua e Lisitira. Era tini vakaviriki Paula ena vatu me yacova sara ni sa sega ni vakilai koya. Ena levu ni nodra cudru era yarataki koya ena ibili ni matamatanikoro, ra qai biuti koya tu e kea me mate.
3. Na taro cava eda na dikeva ena wase qo?
3 Na cava e yaco kina na ituvaki qo? Na cava eda vulica na dautukutuku nikua ena ivakaraitaki i Paula, Panapasa, kei ira na lewenivanua veilecayaki e Lisitira? Era na vakatotomuria vakacava na qase ni ivavakoso na ivakaraitaki ni vosota i Paula kei Panapasa ni rau “vakamacala ena doudou ena vuku ni lewa i Jiova”?—Caka. 14:3.
‘Era Mai Vakabauta . . . e Levu’ (Caka. 14:1-7)
4, 5. Na cava erau gole kina i Ikoniona o Paula kei Panapasa? Cava qai yaco e kea?
4 Ni bera qori, era vakavuna na Jiu dauveitusaqati nodrau vakatalai tani mai Anitioki e Pisitia o Paula kei Panapasa. Ia erau sega ni yalolailai, rau “kureitaka tani na kuvu mai yavadrau” vei ira na lewenivanua era sega ni kauai. (Caka. 13:50-52; Maciu 10:14) Erau mani biubiu ena vakacegu o Paula kei Panapasa qai laivi ira na dauveitusaqati me lewai ira ga na Kalou. (Caka. 18:5, 6; 20:26) Erau tomana ga ena marau na nodrau ilakolako vakavunau. Erau taubaletaka e rauta ni 150 na kilomita ena cevaicake, rau yacova yani na vanua bulabula vinaka ena tadrua ni veiulunivanua o Taurus kei Sultan.
5 Erau mai cegu taumada e Ikoniona o Paula kei Panapasa, na vanua e kilai levu kina na itovo vaKirisi qai dua na koro kilai ena yasana vakaRoma o Kalatia. a E vakaitikotiko ena koro qo e levu na Jiu era dau vosayaco ena veika vakapolitiki, e levu tale ga kina o ira na tavuki ina lotu vakaJiu. Me vaka ga na nodrau ivakarau, erau curu ena nodra valenilotu na Jiu o Paula kei Panapasa, rau tekivu vunau sara. (Caka. 13:5, 14) “Na momona ni ka erau tukuna era lai vakabauta kina e levu na Jiu kei na kai Kirisi.”—Caka. 14:1.
6. Na cava e laulau kina na nodrau veivakavulici o Paula kei Panapasa? Eda na vakatotomuri rau vakacava?
6 Na cava e laulau kina na nodrau vosa o Paula kei Panapasa? E kila vinaka o Paula na iVolatabu. E maqosa ni vakamacalataka na veisemati ni itukutuku makawa, parofisai, kei na Lawa a soli vei Mosese me vakadinadinataka kina ni o Jisu na Mesaia yalataki. (Caka. 13:15-31; 26:22, 23) E laurai ena vosa i Panapasa ni kauaitaki ira dina na vakarorogo. (Caka. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Erau sega ni vakararavi na tagane qo ena nodrau vuku, erau vosa rawa ga “ena vuku ni lewa i Jiova.” O na vakatotomuri rau vakacava na daukaulotu ena nomu cakacaka vakavunau? Qo na ka mo cakava: Kila vakavinaka na iVolatabu. Digia na tikinivolatabu ena uqeti ira na vakarorogo. Vakasamataka eso na sala mo vakacegui ira o vunau kina. Yavutaka na veika o vakavulica ena Vosa i Jiova, sega ena nomu vuku ga.
7. (a) Na cava e dau yaco ena itukutuku vinaka? (b) Cava mo nanuma tiko ke tawase nomu vuvale ni o talairawarawa ena itukutuku vinaka?
7 Sega ni o ira kece mai Ikoniona era marautaka na ka rau tukuna o Paula kei Panapasa. E tomana o Luke: “O ira na Jiu era sega ni vakabauta era vakaucaca ra qai rawai ira na lewe ni veimatanitu mera saqati ira na veitacini.” E raica o Paula kei Panapasa ni dodonu me rau tiko ga, me rau tokona na itukutuku vinaka e “mani dede toka kina nodrau vakamacala ena doudou.” Era mani “tawase e dua na ilala levu ena koro, so era vakabauti ira na Jiu, so era vakabauti rau na yapositolo.” (Caka. 14:2-4) Qori tale ga na ka e dau yaco nikua nira rogoca na itukutuku vinaka. Ena so na ituvaki e uqeta na duavata na itukutuku vinaka, eso tale e vu ni veitawasei. (Maciu 10:34-36) Ke tawase nomu vuvale ni o talairawarawa ena itukutuku vinaka, nanuma tiko ni dau vakavuna na veitusaqati na italanoa e sega ni dina se na vakaucaca. Ia na nomu itovo vinaka ena rawa ni vakacala na italanoa e sega ni dina, ena rawa tale ga ni veisautaka na lomadra na tusaqati iko.—1 Pita 2:12; 3:1, 2.
8. Na cava erau biubiu kina mai Ikoniona o Paula kei Panapasa? Cava eda vulica kina?
8 Sega ni dede, era bukia na vere na dauveitusaqati mai Ikoniona me rau vakaviriki o Paula kei Panapasa. Ni rau kila qori na daukaulotu, erau toki sara ina so tale na yalava ni vunau. (Caka. 14:5-7) E va tale ga qori na nodra lewa matau na dauvunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu nikua. Nida vosa vakacacataki, eda na vosa ena doudou. (Fpai. 1:7; 1 Pita 3:13-15) Ia ke da siqema ni na yaco na itovo voravora, eda na sega ni cakava e dua na ka me rawa ni vakaleqai kina noda bula, se na nodra bula na mataveitacini.—Vkai. 22:3.
“Qarava . . . na Kalou Bula” (Caka. 14:8-19)
9, 10. E tiko i vei o Lisitira, na cava eda kila me baleti ira na lewena?
9 Ni oti qori erau gole sara i Lisitira o Paula kei Panapasa, na vanua qali vakaRoma, rauta ni 30 na kilomita ena cevaira kei Ikoniona. Era dau veimaliwai vinaka o ira mai Lisitira kei ira na kai Anitioki e Pisitia, ia e sega ni levu na Jiu dau vosayaco ena koro qo. Rairai era vosa vaKirisi na lewenivanua, ia na nodra vosanisucu na vosa vakaLikeonia. De dua e sega na nodra valenilotu na Jiu ena koro qo, rau mani tekivu vunau o Paula kei Panapasa ena vanua era tu kina vakalewe levu na lewenivanua. Ni rau tiko e Jerusalemi, a vakabula o Pita e dua na tagane e sucu lokiloki. O Paula e vakabula mai Lisitira e dua na tagane e lokiloki na yavana. (Caka. 14:8-10) Ena vuku ni cakamana i Pita, era mai vakabauta kina e dua na ilawalawa levu. (Caka. 3:1-10) Ia e duatani sara na cakamana i Paula.
10 Me vaka e vakamacalataki ena itekivu ni wase qo, ni ladelade na tagane e lokiloki na yavana, sega ni bera nodra nanuma cala na ilala lotu butobuto mai Lisitira. Era mani vakatokai Panapasa me o Seusi, na nodra iliuliu na kalou, o Paula me o Eremesi, na luvei Seusi qai nodra mata na kalou. (Raica na kato “ Lisitira kei na Matalotu e Sokaloutaki Seusi kei Eremesi ena tabana e 97.”) Ia e vinakata sara ga o Panapasa kei Paula mera kila na vakarorogo, ni ka erau tukuna kei na ka erau cakava e rawa ga ena kaukaua i Jiova na Kalou dina, sega ni nodra kaukaua na kalou ni lotu butobuto.—Caka. 14:11-14.
“Moni vakanadakuya . . . na veika matewale qo, moni qarava ga na Kalou bula e bulia na lomalagi, na vuravura, na wasawasa, kei na ka kece e tu kina.”—Caka. 14:15
11-13. (a) Na cava e tukuna o Paula kei Panapasa vei ira mai Lisitira? (b) Cava eda vulica ena ka erau tukuna?
11 Dina ni kidroataki na veika e yaco, erau qara tiko ga o Paula kei Panapasa na sala vinaka duadua me rau uqeta kina na lomadra na vakarorogo. Na ka e yaco qori, e uqeti Luke me volatukutukutaka na sala laulau me vunautaki kina na itukutuku vinaka vei ira na lotu butobuto. Dikeva na sala erau vakamamasu kina o Paula kei Panapasa vei ira na vakarorogo vei rau: “Kemuni na veiwekani, na cava oni cakava? Keirau tamata ga, keirau malumalumu ga me vakataki kemuni. Keirau vunautaka tiko vei kemuni na itukutuku vinaka moni vakanadakuya kina na veika matewale qo, moni qarava ga na Kalou bula e bulia na lomalagi, na vuravura, na wasawasa, kei na ka kece e tu kina. Ena veitabatamata sa oti, a vakatarai ira na veimatanitu kece mera cakava na ka ga era vinakata, ia e laurai votu na ivakadinadina ni nona caka vinaka tiko ga, e vakatauca vei kemuni na uca mai lomalagi, e solia na gauna vinaka ni tatamusuki, e vakamamautaki kemuni ena kakana kei na lomamuni ena marau.”—Caka. 14:15-17.
12 Na cava eda vulica ena vosa vakavure vakasama qori? Kena imatai, erau sega ni okata o Paula kei Panapasa me rau cecere vei ira na vakarorogo. Erau vakadinata ga ni tiko nodrau malumalumu me vakataki ira na vakarorogo. Erau dusimaki dina ena yalo tabu o Paula kei Panapasa, erau sa sereki tale ga mai na ivakavuvuli ni lotu lasu. Erau qai vakalougatataki ena inuinui ni veiliutaki kei Karisito. Ia erau kila, nira na vakalougatataki tale ga na lewenivanua e Lisitira, ke ra talairawarawa vei Karisito.
13 Meda raici ira vakacava eda vunau vei ira? Eda raici ira nida tautauvata ga? Nida vukei ira eso tale mera kila na ka dina ena Vosa ni Kalou, vakacava eda na vakatotomuri Paula kei Panapasa meda kua ni qoroi ga kina? E ivakaraitaki vinaka ena tikina qo o Charles Taze Russell. E qasenivuli maqosa ni liu sara ga ena cakacaka vakavunau ena icavacava ni ika19 kei na itekitekivu ni ika20 ni senitiuri. E vola: “Keimami sega ni vinakata me keimami dokai ena ka keimami vola, se me keimami kacivi ena Talatala se Rapai.” Na yalomalumalumu i Brother Russell, e tautauvata sara ga kei na nodrau rai o Paula kei Panapasa. O keda tale ga, me kua ni noda inaki ni vunau meda qoroi ga kina, ia meda vukei ira na yalomalumalumu mera mai kila “na Kalou bula.”
14-16. Na cava eda vulica ena ka rau tukuna o Paula kei Panapasa vei ira na lewenivanua e Lisitira?
14 Na cava na ikarua ni ka eda vulica ena ka erau tukuna o Paula kei Panapasa? Erau yalorawarawa. O ira na lewenivanua e Lisitira era sega ni vakataki ira na Jiu kei ira na tavuki ina lotu vakaJiu. E lailai se sega sara ga nodra kilaka ena iVolatabu se na veika e cakava tiko na Kalou ina matanitu o Isireli. Era dauteitei na vakaitikotiko e kea. E vanua bulabula o Lisitira ni daumaka na kena draki qai bulabula na kena qele. Era vakadinadinataka na tiko e kea na nona vinaka na Dauveibuli me vaka ena gauna ni vuata, rau qai vakayagataka qori o Paula kei Panapasa me veiuqeti kina na nodrau ivakamacala.—Roma 1:19, 20.
15 Vakacava, eda rawa ni muria na iwalewale qori? Ena rairai tea na dauteitei e dua na mataqali itei ena nona were, ia ena duidui na iwalewale ni nona vakarautaka na qele. Eso na qele sa rairai malumu rawa tu qai rawarawa ni tei kina na itei. Eso tale na qele ena vinakati me cukiraki vinaka. E tautauvata qori kei na itei eda tea, oya na itukutuku ni Matanitu ni Kalou e kune ena Vosa ni Kalou. Ke da vakatotomuri rau o Paula kei Panapasa eda na saga meda kila na kedra ituvaki eda vunau vei ira kei na nodra lotu. Na kila qori ena vukea na ivakarau ni noda vakamacalataka na itukutuku ni Matanitu ni Kalou.—Luke 8:11, 15.
16 Na cava na ikatolu ni ka eda vulica vei Paula, Panapasa, kei ira na lewenivanua e Lisitira? Se mani vakacava noda maqosa, so na gauna ena butakoci se lutu ena vanua veivatu na itei eda tea. (Maciu 13:18-21) Ke yaco qori, kua ni yalolailai. Me vaka e vakadreta o Paula vei ira na tisaipeli e Roma, “eda na dui [wili kina o ira eda vunau kina] saumitaro gona vua na Kalou.”—Roma 14:12.
“Erau . . . Tataunaki Ira Vei Jiova” (Caka. 14:20-28)
17. Ni rau biubiu mai Tapi o Paula kei Panapasa erau veisiko tale i vei? Cava na vuna?
17 Ni oti nona yarataki o Paula ena ibili ni koro e Lisitira qai biu tu me mate, era wavokiti koya na tisaipeli, e tucake qai lai vakacegu ena koro ena bogi oya. Ena siga tarava, rau tekivuna na ilakolako i Tapi, e 100 na kilomita na kena yawa. Sa na wacava na mosi e vakila o Paula ena ilakolako dredre qo, ni se qai vakaviriki oti ga. Ni rau yaco i Tapi, erau sega ni cegu ni ‘rau vukea eso tale mera tisaipeli.’ Ni oti oya, rau a sega ni takoso me rau lesu i nodrau koro mai Anitioki e Siria, ia “rau mani lesu i Lisitira, Ikoniona, kei Anitioki [e Pisitia].” Na vuna? Me “rau vakayaloqaqataki ira na tisaipeli, rau vakauqeti ira mera dei tiko ga ena vakabauta.” (Caka. 14:20-22) Erau ivakaraitaki vinaka dina vei keda nikua! Rau vakaliuca na veika me baleta na ivavakoso, sega ni veika ga e baleti rau. Era vakatotomuria tale ga qori nikua na ivakatawa dauveilakoyaki kei ira na daukaulotu.
18. Era dau lesi vakacava na qase ni ivavakoso?
18 Me ikuri ni nodrau vakayaloqaqataki ira na tisaipeli ena ka rau tukuna kei na nodrau ivakaraitaki, erau “sa qai lesia eso na qase ena ivavakoso yadua” o Paula kei Panapasa. Erau ‘dusimaki ena yalo tabu’ ena ilakolako qo, erau se masu qai lolo tiko ga ni rau “tataunaki ira [na qase] vei Jiova.” (Caka. 13:1-4; 14:23) Se muri tiko ga qori nikua. Ni bera ni lesi e dua na qase ni ivavakoso, era na masulaka qai dikeva vinaka na ilawalawa qase ke sa rawata o koya na ivakatagedegede vakaivolatabu. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Taito 1:5-9; Jeme. 3:17, 18; 1 Pita 5:2, 3) E sega ni vakatau na nona lesi ena dede ni gauna e lotu vaKarisito kina. Ia na veika e dau tukuna, nona itovo, kei na kena irogorogo e vakaraitaka ni veidusimaki tiko ena nona bula na yalo tabu. Ni sa yacova o koya na ivakatagedegede vakaivolatabu me dua na ovasia, e vakadeitaka qori ni rawa ni vakatawa na qelenisipi. (Kala. 5:22, 23) E nona itavi na ivakatawa ni tabacakacaka me qarava qori.—Vakatauvatana 1 Timoci 5:22.
19. Na cava era kila tiko na qase era lesi, era na vakatotomuri Paula kei Panapasa vakacava?
19 Era kila na qase era lesi nira na saumitaro vei Jiova ena ivakarau ni nodra qarava na ivavakoso. (Iper. 13:17) Era na liu sara ga ena cakacaka vakavunau me vakataki Paula kei Panapasa. Era vakayaloqaqataki ira na itokani vakabauta ena nodra vosa. Era vakaliuca tale ga na veika e baleta na ivavakoso, sega ni ka e baleti ira ga.—Fpai. 2:3, 4.
20. E yaga vakacava noda wilika na itukutuku ni nodra yalodina na tacida?
20 Ni rau lesu yani o Paula kei Panapasa ina nodrau itikotiko ni kaulotu e Anitioki mai Siria, erau talanoataka “na veika e cakava na Kalou ena vukudrau, kei na nona dolava na katuba ni vakabauta vei ira na veimatanitu.” (Caka. 14:27) Nida wilika na nodra ivakaraitaki ni yalodina na tacida lotu vaKarisito kei na nona vakalougatataka o Jiova nodra sasaga, ena uqeti keda qori meda “vakamacala ena doudou ena vuku ni lewa i Jiova.”
a Raica na kato “ Ikoniona—Nodra Koro na Kai Firijia,” ena tabana e 96.
