WASE 11
‘Era Marau Qai Sobuti Ira na Yalo Tabu’
Na ka e cakava o Paula ni maliwai ira na meca dauveitusaqati kei ira na sega ni kauai
Yavutaki ena Cakacaka 13:1-52
1, 2. E duatani vakacava na ilakolako nei Panapasa kei Saula? E vakayacori kina vakacava na Cakacaka 1:8?
E DUA na siga marautaki vei ira na lewe ni ivavakoso e Anitioki. Era tu na parofita kei na qasenivuli, ia e digitaki Panapasa kei Saula na yalo tabu me rau kauta na itukutuku vinaka ina veivanua yawa. a (Caka. 13:1, 2) Io, era dau talai ena gauna e liu na tagane matua. Era dau lako tale ga na daukaulotu ina veivanua e sa lotu vaKarisito tu. (Caka. 8:14; 11:22) Ia qo rau sa talai o Panapasa kei Saula ina veivanua e se bera ni rogoci kina na itukutuku vinaka, qai tomani rau o Joni Marika me dau veivuke.
2 Rauta na 14 na yabaki sa oti, a tukuna o Jisu vei ratou na nona imuri: “Dou na qai tukuni au e Jerusalemi, e Jutia taucoko, e Samaria, kei na veivanua yawa sara kei vuravura.” (Caka. 1:8) Na nodrau lesi o Panapasa kei Saula me rau kaulotu e vakayacori kina na parofisai i Jisu! b
“Lesi . . . ena Cakacaka” (Caka. 13:1-12)
3. Na cava e dredre kina na veitosoyaki ena imatai ni senitiuri?
3 Eda marau ni sa tu nikua na motoka kei na waqavuka meda lakova kina na veivanua yawa ena loma ga ni dua se rua na aua. E sega ni va qori ena imatai ni senitiuri G.V, nira dau taubale ga vakalevu qai sukusukura na gaunisala. Sega ni rawarawa na ilakolako ni dua na siga, ni rauta ni 30 na kilomita na kena yawa! c Erau vakanamata gona o Panapasa kei Saula ina nodrau ilesilesi, ia erau kila ni vinakati kina na sasaga, me rau vakuai rau tale ga.—Maciu 16:24.
4. (a) Na cava e veidusimaki ena nodrau digitaki o Panapasa kei Saula? Era raica vakacava qori na nodrau itokani vakabauta? (b) Eda na tokoni ira vakacava na lesi ena itavi ena ivavakoso?
4 Ia cava na vuna e digitaki rau kina o Panapasa kei Saula na yalo tabu me rau “lesi . . . ena cakacaka” qo? (Caka. 13:2) E sega ni tukuni qori ena iVolatabu. Eda kila ga ni veidusimaki kina na yalo tabu. Era sega ni saqata na vakatulewa qori na parofita kei ira na qasenivuli e Anitioki. Ia era tokona sara ga na ilesilesi qori. Vakasamataka na nodrau marau o Panapasa kei Saula nira sega ni vuvu na tacidrau, era lolo ga, era masu, ‘era tabaki rau e ligadra, rau sa qai lako yani.’ (Caka. 13:3) O keda tale ga meda tokoni ira na lesi ena itavi ena ivavakoso vaKarisito, wili kina o ira na tagane era lesi ena ivavakoso mera ovasia. Meda kua ni vuvutaki ira na lesi ena itavi va qori, ia meda ‘dokai ira vakalevu qai lomani ira ena vuku ni nodra cakacaka.’—1 Ces. 5:13.
5. Vakamacalataka na cakacaka vakavunau ena yanuyanu o Saipurusi.
5 Erau taubale o Panapasa kei Saula i Selusia, na toba volekati Anitioki me rau soko ina yanuyanu o Saipurusi, rauta ni 160 na kilomita na kena yawa. d E turaga ni Saipurusi o Panapasa, e kena irairai ni vinakata sara ga me vunautaka na itukutuku vinaka vei ira na wekana. Ni rau yaco i Salamisa na koro ena tokalau ni yanuyanu, erau sega tale ni vakaoti gauna na turaga qo. Erau “vunautaka sara na vosa ni Kalou ena nodra valenilotu na Jiu.” e (Caka. 13:5) Erau tekivu vunau ena dua na yasa i Saipurusi ina dua tale, de rau vunau ena so na koro kilai ni rau lako tiko. Na gaunisala rau muria e rauta ni 160 na kilomita ni taubaletaki!
6, 7. (a) O cei o Serikiu Paula, na cava e via vakaseva kina o Pa-Jisu me kua ni rogoca na itukutuku vinaka? (b) Na cava e cakava o Saula ni tusaqati koya o Pa-Jisu?
6 E kilai o Saipurusi ena sokalou lasu. E matata vinaka qori ni rau yaco o Panapasa kei Saula ena ra ni baravi kei Pafo. Erau sotavi ‘Pa-Jisu e daucakaisausau, e Jiu, e parofita lasu.’ E tiko “kei na mata ni yasana, o Serikiu Paula, e turaga vuku.” f Ena imatai ni senitiuri e levu na vuku ni Roma era goleva na daucakaisausau se raikalokalo me vukei ira ena so na vakatulewa bibi, e dua gona vei ira na “turaga vuku” o Serikiu Paula. Ia e uqeti Serikiu Paula na itukutuku ni Matanitu ni Kalou, ni ‘via rogoca sara ga na vosa ni Kalou.’ Qori e vakacudrui Pa-Jisu, e kilai tale ga ena yaca vakacakacaka Elima, kena ibalebale “Daucakaisausau.”—Caka. 13:6-8.
7 E saqata o Pa-Jisu na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. Io, me taqomaka na nona itutu dokai ni daunivakasala nei Serikiu Paula, e “saga me kua ni vakabauta na mata ni yasana.” (Caka. 13:8) Ia e sega ni vinakata o Saula me vakaseva na daucakaisausau qo na kauai nei Serikiu Paula. Na cava e qai cakava o Saula? E tukuni ena kena itukutuku: “E sobuti Saula na yalo tabu, e kilai tale ga me o Paula, e wanonovi Elima qai kaya: ‘Tamata lawaki ca, torosobu, luve ni Tevoro, meca ni ka vinaka kece, o na tinia enaica nomu vakatanitaka tiko na sala dodonu i Jiova? Raica, ena tau vei iko na liga i Jiova, o na mataboko, o na sega toka mada ni raica na rarama.’ Vakasauri ga e buawa qai butobuto vua na ka kece. Sa qai vakayayamo voli ni vaqara e dua me tuberi koya.” g Na cava na itinitini ni cakamana qo? “Ni raica na mata ni yasana na ka e yaco, e vakabauta sara ga. E kurabuitaka na veika e vulica me baleti Jiova.”—Caka. 13:9-12.
Me vakataki Paula, eda doudou ni tutaka na ka dina nida tusaqati
8. Eda na doudou vakacava me vakataki Paula nikua?
8 O Paula e sega ni rerevaki Pa-Jisu. Meda kua tale ga ni rere nira saga na dauveisaqati mera vakaluluqataka nodra vakabauta na taleitaka na itukutuku ni Matanitu ni Kalou. Meda vosa gona “ena yalovinaka ena gauna kece, me vakamasima.” (Kolo. 4:6) Ia ke da leqataka tale vakasivia nira na veileti na dauveitusaqati, eda na sega ni vukei ira rawa na tataleitaki. Meda kua tale ga ni rere ni vakatakilai lotu lasu kei ira na vakataki Pa-Jisu era “vakatanitaka tiko na sala dodonu i Jiova.” (Caka. 13:10) Meda doudou mada ga me vakataki Paula nida tukuna na ka dina, meda uqeti ira tale ga na yalomalumalumu. Ena rairai sega ni laurai levu na veitokoni ni Kalou me vaka e vakayacora vei Paula, ia eda kila ni na vakayagataka o Jiova na nona yalo tabu me vagolei ira mai na yalomalumalumu ina ka dina.—Joni 6:44.
Na “Vosa ni Veivakauqeti” (Caka. 13:13-43)
9. Erau ivakaraitaki vinaka vakacava o Paula kei Panapasa vei ira na qase ni ivavakoso nikua?
9 E yaco e dua na veisau ni ratou biuti Pafo na turaga qo me ratou soko i Perika ena baravi kei Esia Lailai, rauta ni 250 na kilomita na kena yawa. E tukuni ena Cakacaka 13:13, ni biubiu “o Paula kei rau na nona itokani.” E macala e keri ni liutaka o Paula na nodratou cakacaka. Ia e sega ni tukuni ni a bau vuvutaki Paula o Panapasa. Erau cakacaka vata tiko ga me rau vakayacora na loma ni Kalou. Erau ivakaraitaki vinaka o Paula kei Panapasa vei ira na qase ni ivavakoso nikua. Meda kua ni veisisivi na lotu vaKarisito, ia meda nanuma na vosa i Jisu: ‘Oni veitacini kece ga.’ E tomana: “O koya e vakalevulevui koya ena vakamalumalumutaki, o koya e vakamalumalumutaki koya ena vakalevulevui.”—Maciu 23:8, 12.
10. Vakamacalataka na ilakolako mai Perika i Anitioki e Pisitia.
10 Ni ratou yaco e Perika, sa biuti Paula kei Panapasa o Joni Marika me lesu i Jerusalemi. E sega ni vakamacalataki na vu ni nona biubiu vakasauri. Erau tomana sara na ilakolako o Paula kei Panapasa i Anitioki e Pisitia, e dua na koro ena yasana o Kalatia. E sega ni rawarawa na ilakolako ena koro qori ni tiko ena veidelana, e rauta ni 1,100 na mita na kena cere mai waitui. E rerevaki na gaunisala ni levu kina na butako. Kena irairai ni tekivu tautauvimate tale ga ena gauna qori o Paula. h
11, 12. E uqeti ira vakacava na vakarorogo o Paula ni vosa tiko ena valenilotu e Anitioki mai Pisitia?
11 Ni rau tiko o Paula kei Panapasa e Anitioki e Pisitia, erau curu ina nodra valenilotu ena Siga ni Vakacecegu. E tukuni ena kena itukutuku: “Ni sa wiliki oti na Lawa kei na nodra ivola na Parofita, era talatala sara vei rau na ivakatawa ni valenilotu, era kaya: ‘Kemudrau na veitacini, ke tiko vei kemudrau e dua na vosa ni veivakauqeti vei ira na lewe ni ivavakoso, mo drau tukuna.’” (Caka. 13:15) E tucake sara o Paula me vosa.
12 E qai kaya vei ira na vakarorogo: “Kemuni na Isireli kei kemuni na rerevaka na Kalou.” (Caka. 13:16) Era vakarorogo tiko na Jiu kei ira na tavuki mera Jiu. E uqeti ira vakacava na vakarorogo o Paula, nira sega ni kila na itavi nei Jisu ena vakayacori ni inaki ni Kalou? Kena imatai, e vakamacalataka vakalekaleka o Paula na kedra itukutuku makawa na matanitu vakaJiu. E vakamacalataka ni o Jiova “e vakacerecerei ira ena nodra tiko vulagi ena vanua o Ijipita,” ni sereki ira oti e “vosota na nodra ivalavala ena rauta ni 40 na yabaki ena vanua talasiga.” E tukuna tale ga o Paula na nodra lai taukena na Vanua Yalataki na Isireli kei na nona “solia nodra vanua me ivotavota” o Jiova. (Caka. 13:17-19) E tukuni ni o Paula e rairai cavuta tiko eso na tikinivolatabu se qai wiliki oti ga vakadomoilevu, e tiki ni vakavuvuli ena Siga ni Vakacecegu. Ke dina qori, e vakaraitaka ni “ka kece ga vei ira na tamata kece ga” o Paula.—1 Kor. 9:22.
13. Eda na uqeta vakacava na lomadra na vakarorogo?
13 Meda saga tale ga me veiuqeti na noda itukutuku nida vunau. Kena ivakaraitaki, ke da kila na nona lotu o itaukeinivale, eda na digia na usutu veiganiti meda veivosakitaka. Eda rawa tale ga ni wilika na tikinivolatabu e rairai kila vinaka. De dua ena laulau sara ke wiliwili ga mai ena nona iVolatabu. Vakasamataka eso tale na sala mo uqeta kina na lomadra na vakarorogo.
14. (a) A vakamacalataka vakacava o Paula na itukutuku vinaka kei Jisu, na ivakasala cava e tukuna? (b) Na cava era cakava na ilala levu nira rogoca na vosa i Paula?
14 E qai vakamacalataka o Paula na iyatukawa vakatui me yaco vua na “nodra ivakabula na Isireli, o Jisu.” E tukuna tale ga ni vakadinadinataki Jisu o Joni na Dauveipapitaisotaki. E vakamacalataka na sala e vakamatei kina o Jisu kei na nona vakaturi mai na mate. (Caka. 13:20-37) E tomana o Paula “Moni kila raveitacini, ena vuku i koya qo e mai vunautaki kina vei kemuni na vosoti ni ivalavala ca. Ena vukuna tale ga, ena vakadonui kina o ira kece era vakabauta.” Sa qai vakasalataki ira na vakarorogo na yapositolo: “Moni qarauna gona me kua ni yaco vei kemuni na ka era cavuta na Parofita: ‘Ni raica, o kemuni na dauveivakalialiai, ni kidroa, ni yavu yani, niu sa cakava tiko e dua na cakacaka ena nomuni gauna. Ke dua mada ga e vakamacalataka vakavinaka vei kemuni na cakacaka au cakava tiko qo, oni na sega ga ni vakabauta.’” E veivakurabuitaki na ka e yaco ni vosa oti o Paula. E kaya na iVolatabu: “Era vakamasuti rau na lewe ni ivavakoso ke rawa ni tokaruataki ena Siga ni Vakacecegu e tarava na ka era rogoca ya.” Kena ikuri, ni oti nodra soqoni e valenilotu, “era muri Paula kei Panapasa e levu na Jiu kei ira na tavuki ina lotu vakaJiu era dau qarava na Kalou.”—Caka. 13:38-43.
“Keimami . . . Golevi Ira na Lewe ni Veimatanitu”(Caka. 13:44-52)
15. Na cava a yaco ena Siga ni Vakacecegu ni oti nona vosa o Paula?
15 Ena Siga ni Vakacecegu e tarava, “voleka ni soqo vata yani na lewenikoro kece” mera rogoci Paula. Era sega ni taleitaka qori eso na Jiu, era “mani vosabeci Paula, ra vakalewa tale ga na ka e tukuna.” E qai tukuna ena doudou vei ira o Paula kei Panapasa: “E dodonu me vunautaki e liu vei kemuni na vosa ni Kalou. Ia ni oni sega ni taleitaka, oni vakatulewataka ni sega ni ganiti kemuni na bula tawamudu, raica! keimami sa na golevi ira na lewe ni veimatanitu. O Jiova mada ga sa vakaroti keimami ena vosa qo: ‘Au sa lesi kemuni moni nodra rarama na veimatanitu, moni tukuna yani ina iyalayala kei vuravura na noqu veivakabulai.’”—Caka. 13:44-47; Aisea 49:6.
“Ra qai bukana na nodrau vakacacani o Paula kei Panapasa . . . Era vakila tu ga na marau na tisaipeli, e sobuti ira tale ga na yalo tabu.”—Caka. 13:50-52
16. Na cava era cakava na Jiu ni rau vosa vakadodonu na daukaulotu? Cava rau cakava o Paula kei Panapasa ni rau vakacacani?
16 Nira rogoca qori na kai Veimatanitu era marau vakalevu, era “mai vakabauta o ira na yalomalumalumu era muria na sala mera bula tawamudu kina.” (Caka. 13:48) E tete sara na vosa i Jiova ena vanua taucoko. Ia e duatani na nodra rai na Jiu. Erau tukuna na daukaulotu ni a tukuni taumada vei ira na Vosa ni Kalou, ia era vakatulewataka mera cata na Mesaia, qo e salavata kei na vakataulewa ni Kalou. Era vakacuru vosa na Jiu vei ira na marama kilai levu ena koro kei ira na turaga dokai, ra qai “bukana na nodrau vakacacani o Paula kei Panapasa, qai kolotaki rau ena taudaku ni nodra koro.” Cava rau qai cakava? Erau “kuretaka tani na kuvu mai yavadrau, rau gole sara i Ikoniona.” Vakacava sa mai tini botoilevu na lotu vaKarisito e Anitioki e Pisitia? Sega sara! O ira na vo ni tisaipeli era “vakila tu ga na marau . . , e sobuti ira tale ga na yalo tabu.”—Caka. 13:50-52.
17-19. Eda na vakatotomuria vakacava na nodrau ivakaraitaki vinaka o Paula kei Panapasa? Eda na vakila kina vakacava na marau?
17 Eda vulica e dua na ka bibi ena ka rau cakava na turaga yalodina qo ni rau tusaqati. Meda kua mada ga ni cegu na vunau ke ra tarovi keda na tamata rogo ni vuravura qo. Nanuma tiko, ni a sega ni ciqomi na itukutuku vinaka mai Anitioki, erau qai “kuretaka tani na kuvu mai yavadrau” o Paula kei Panapasa, e sega ni caka na ivukivuki qo me dusia na cudru, ia e dusia ni na sega ni bale vei dua na ka ena yacovi ira qo. Erau kila na daukaulotu ni rau na sega ni lewa na ka era na cakava na lewenivanua. Na ka ga me rau kauaitaka me rau tomana tiko ga na vunau. Qori sara ga na ka rau cakava e Ikoniona!
18 Vakacava ga o ira na tisaipeli e Anitioki? Era tu dina ena yalava rerevaki. Ia e sega ni vakatau na nodra marau ena nodra ciqoma se sega na lewenivanua na itukutuku vinaka. E kaya o Jisu: “Era marau o ira era rogoca na vosa ni Kalou ra qai muria tiko ga!” (Luke 11:28) Qori sara ga na ka era vakadeitaka mera cakava na tisaipeli e Anitioki e Pisitia.
19 Me vakataki Paula kei Panapasa, e noda itavi meda vunautaka na itukutuku vinaka. E vakatau sara ga vei ira na vakarorogo na nodra talairawarawa se sega. Ke ra sega ni kauai eso nida vunau yani, meda muria mada ga nodra ivakaraitaki na tisaipeli ena imatai ni senitiuri. Ke da mani tusaqati, eda na marau nida vakamareqeta na ka dina qai yalorawarawa me dusimaki keda na yalo tabu.—Kala. 5:18, 22.
a Raica na kato “ Panapasa—‘Luve ni Vakacegu,’” ena tabana e 86.
b Ena gauna qo sa tiko na ivavakoso ena veivanua yawa me vakataki Anitioki mai Siria, rauta ni 550 na kilomita ena vualiku kei Jerusalemi.
c Raica na kato “ Sala Era Lakova,” ena tabana e 87.
d Ena imatai ni senitiuri, e sokota na waqa e rauta ni 160 na kilomita ena dua na siga ni cagidonu. Ke draki ca ena dede toka na soko.
e Raica na kato “ Nodra Valenilotu na Jiu,” ena tabana e 89.
f E lewai Saipurusi na Seneti ni Roma. Na vakailesilesi liu ni yanuyanu qo e kovana ni yasana, na nona itutu me mata ni yasana.
g Me tekivu ena gauna qori sa kacivi o Saula me o Paula. Era kaya eso ni vakayagataka na yaca vakaRoma qori me ivakananumi kei Serikiu Paula. Ia na nona vakayagataka tiko ga na yaca Paula ni sa biuti Saipurusi e dusia e dua tale na kena ibalebale, oya me ‘nodra yapositolo na veimatanitu.’ De vakayagataka tale ga na yaca Paula ni kena icavucavuti ena vosa vaKirisi ni yacana vakaIperiu, o Saula, e tautauvata sara ga kei na dua na vosa vaKirisi e ca na kena ibalebale.—Roma 11:13.
h E volai na ivola i Paula vei ira mai Kalatia ena vica na yabaki e liu. E tukuni kina: “Oni kila niu a vunautaka vei kemuni na itukutuku vinaka ena imatai ni gauna niu a tauvimate tu.”—Kala. 4:13.
