Taroga na luvemu yabaki ono, “Dua na siga iko na mate?” O kurabui, mani vakasamataka: ‘Ena kila na luvequ keu vakamacalataka vua na veika baleti ira na mate? Au na tukuna vakacava vua?’

Era dau vakasamataka tale ga na gone na mate. So mada ga era mate vakalasulasu me ka wale tu ga ni qito. Me kua gona ni nanumi ni ka tabu na veivosakitaki ni mate, sauma na taro kece e taroga o luvemu me baleta na ulutaga qori. Ni o cakava wasoma qori, o sa vukei luvemu tiko me vosota nona takali e dua e dau lomana.

Ena sega ni vakasamataka e levu na ka vakarerevaki o luvemu ke o veivosakitaka na veika me baleta na mate. Ena rawa ni lomavakacegu kina me kua ni rere tu vakalialia. Ia saga mo vakadodonutaka eso na nona rai cala. Kena ivakaraitaki, ra kaya eso na vuku ni levu na gone era se bera ni yabaki ono era nanuma ni lekaleka wale ga na mate. Nira qito tiko, ena “mate” e dua, oti ga vakalailai sa “bula” tale.

Ia nira sa tubu tiko, ra sa qai kila na kedra ituvaki dina na mate, vakavuna nodra taro, kauai, se rere, vakauasivi ni mate e dua era dau veivolekati. Bibi kina mo dau vakamacala vua. E kaya o Marion Haza, e vuniwai ni vakasama: “Ena lomaleqa e dua na gone ke nanuma ni sega ni vakatarai e vale me veivosakitaki na veika me baleta na mate.”

Kua ni lomaleqataka vakalevu na ka me tukuni. Laurai ena dua na vakadidike ni o ira na gone era dau vinakata me “tukuni vakayalovinaka vei ira na ka dina.” Nanuma tiko nira na sega ni taro na gone, vakavo ke ra sa tu vakarau mera rogoca na kena isau.

Vakamacala ena gauna veiganiti. Ke raica o luvemu e dua na manumanuvuka ena yasa ni gaunisala, se mate e dua manumanu susu e vale, tarogi koya ena so na taro rawarawa mo drau veivosaki kina. O rawa ni taroga: “Era dau vakila na ka rarawa na manumanu mate? Vakacava, e liliwa, se viakana? Kila vakacava ni sa mate e dua na tamata se manumanu?”​—iVakavuvuli vakaivolatabu: Dauvunau 3:1, 7.

Kua ni lasu. Ni mate e dua drau kila, se dua na weka, kua ni tukuna eso na ka e rawa ni vakavuna nona veilecayaki me vaka na kena qo: “Se gade tu o koya.” Ena nanuma kina ni sega ni dede sa na lesu mai. Kua ni wereubiubi tale tiko, saga me rawarawa ga nomu ivakamacala. O rawa ni kaya: “Gauna e mate kina o Bu, ena sega ni qai yavala tale. Tou sa na sega ni veivosaki rawa, ia tou na dau nanumi koya tu ga.”​—iVakavuvuli vakaivolatabu: Efeso 4:25.

Vakadeitaki Luvemu. De nanuma ni ka e cakava se nona vakanananu e vakavuna nona mate e dua. Tukuna vua ni sega ni vakavuna na ka e yaco, o rawa tale ga ni taroga, “Cava e va qori kina nomu rai?” Vakarorogo matua, kua ni vakayalolailaitaki koya. Era rawa ni nanuma na gone ni dua e mate, ena veitakavi, ia vinaka mo vakadeitaka vua ni sega.

Kila na lomana. Dau talanoataki ira na sa mate, okati kina o ira na wekamu e se bera ni sotavi ira o luvemu. O rawa ni talanoataka na ka vinaka o nanuma me baleti momo, nei, nanalevu, nanalailai, tata levu, tata lailai, se o tutu kei bubu, vaka kina eso na ka lasa e dau yaco. Ena vukei luvemu qori me kua ni rere na talanoataki ira na sa mate, se me vakasamataki ira. Ia mera kua ga ni vakasaurarataki. Rawa ni veitalanoataki ena dua tale na gauna veiganiti.​—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 20:5.