VAKACAVA o sa bau biuta e dua na lotu? Ke vaka kina, eso tale ga era va qori. E levu na vanua sa tubu sara tiko ga na kedra iwiliwili na dau kaya nira ‘sega ni lotu’—e vakaraitaka tiko ga qo ni sega ni macala na ituvaki kei lotu ena veigauna se bera mai. Eso na vanua qori e vakamacalataki tiko e ke.

E levu na vuna era biuta kina na nodra lotu eso. Dua oya ni vakadonuya tiko o lotu na ivalavala voravora kei na veika vakadomobula, se na itukutuku ni veiyacovi era beitaki kina na iliuliu ni lotu, kei na so tale na ka e sega ni dau laurai levu e rairai vakavuna mera biubiu e levu. Qo eso na kena ivakaraitaki:

• Bula vutuniyau: Qo na ka e laurai ena dua na vakadidike e vakatokai na Global Index of Religion and Atheism: “Na levu ga ni nomu vutuniyau, na levu tale ga ni nomu vakawalena na lotu.” Qori na ka sa yaco tiko vakalevu. E levu na vanua sa tubu totolo sara tiko ga kina na bula vutuniyau. Ena so na vanua, era marautaka eso na “ivakatagedegede ni bula e rawa kina vei ira na tui rogo era a bula ena ruanadrau na yabaki sa oti mera vuvutaki ira,” e kaya o John V. C. Nye, e parofesa ni veika vakailavo.

  KA E KAYA NA IVOLATABU: Sa tukuni tu ena iVolatabu ni na lomani vakalevu na ilavo kei na marau ena “iotioti ni veisiga” sa na sega ni lomani na Kalou kei ira na wekada. (2 Timoci 3:1-5) Ena nona kila e dua na dauvola iVolatabu na leqa ena rawa ni yaco ni dua e vutuniyau e mani kerea kina vua na Kalou o Jiova: “Moni kua ni soli au meu dravudravua se vutuniyau.” Cava e va kina qori nona rai? E tomana: “Deu mamau au qai cakitaki kemuni.”—Vosa Vakaibalebale 30:8, 9.

• iVakarau ni lotu kei na itovo: E levu era raica ni sa sega ni yaga na lotu, sa makawa, vakauasivi o ira na itabagone. So tale era sa sega ni nuitaki lotu. E kaya o Tim Maguire, e cakacaka ena tabana ni itukutuku ena isoqosoqo na Humanist Society Scotland: “Ke o dikeva na ivakarau ni lotu ena veisenitiuri sa sivi, era sa biubiu mai kina e levu nira sega ni vakabauta na veika vakalotu me idusidusi ena itovo.”

  KA E KAYA NA IVOLATABU: E vakarota o Jisu me baleti ira na qasenivuli lasu: “Dou na kilai ira ena vuadra. . . . Ena vuataka ga na vua vinaka na kau vinaka, ena vuataka na vua ca na kau ca.” (Maciu 7:15-18) E okati ena “kau ca” na kena siovi na veika vakapolitiki kei na vakadonui ni itovo e cata na Kalou, me vaka na veimoceri vakatagane se vakayalewa. (Joni 15:19; Roma 1:25-27) E wili tale ga kina na kena sosomitaki na ivakavuvuli yaga vakaivolatabu ena ivakarau ni bula e sega ni yaga, qai vakarairai wale tu ga. (Maciu 15:3, 9) E kaya o Jisu: “Vakani ira na noqu sipi lalai.” (Joni 21:17) Ia e levu nikua era walokai tu vakayalo.

•   Lotu kei na ilavo: E tukuni ena dua na tabana ni vakadidike na Pew Research Center, ni levu era kaya ni sa rui vakabibitaki ena lotu na ilavo. Sega ni o koya ga qori, era bula vutuniyau tale ga eso na vakailesilesi ni lotu, ra qai dravudravua na qelenisipi. Kena ivakaraitaki, ena dua na siti e Jamani era oca e levu na daulotu nira qara na veika mera bula kina, ia e beitaki na bisovi ni levu nona iyau. E vakacudrui ira sara ga na lotu Katolika e kea na ivakarau ni bula qori. Tukuni tale ga ena dua na itukutuku ena mekesini na GEO me baleti Nigeria, “nira bula tiko ena vanua qo e 100 na milioni na tamata ena ilavo e lailai sara ni vakatauvatani kei na ka e rawati e Urope ena loma ni dua na siga, ia sa veivakaleqai tiko na ivakarau ni bula vutuniyau e laurai vei ira eso na italatala.”

  KA E KAYA NA IVOLATABU: E kaya na dauvolaivolatabu o Paula: “Sega ni ka ni rawa ilavo na vosa ni Kalou.” (2 Korinica 2:17, ivakamacala e ra) E dua na daukaulotu rogo o Paula ena ivavakoso vaKarisito taumada, ia e cakacaka me kua ni vakararavitaka nona bula vakailavo vei ira eso tale. (Cakacaka 20:34) Na nona bula e vakaraitaka sara ga ni talairawarawa ena ivakaro i Jisu: “E soli wale vei kemudou, dou solia wale tale ga.”—Maciu 10:7, 8.

Me salavata kei na ivakavuvuli qori, e sega ni dau saumi na nodra ivola na iVakadinadina i Jiova se nodra veivakavulici vakaivolatabu. Era sega tale ga ni dau soli nira soqoni se solia na duanaikatini. Na ilavo kece era vakayagataka e dau cautaki ga, ia ena sega ni kacivaki yadudua.—Maciu 6:2, 3.

A sega sara ga ni dua e bau vakabauta tu ena vica vata na yabaki sa oti ni na basika na leqa ena lotu. Ia e raica rawa qori na Kalou, mani volaitukutukutaka ena iVolatabu. E vakayagataka na Kalou na vosa vakaivakatakarakara me vakatauvatani ira kina na lotu lasu kece era sega ni yalodina vua na saqamua e yacana o “Papiloni na Ka Levu.”—Vakatakila 17:1, 5.

E veiganiti na ivakatakarakara qori ni tukuna tiko o lotu lasu ni yalodina vua na Kalou, ia e veimaliwai voleka sara kei ira na dau veiliutaki e vuravura me kaukaua qai vutuniyau kina. E kaya na Vakatakila 18:9: “O ira na tui kei vuravura era veiyacovi tawadodonu kei koya.” E veiganiti tale ga na vosa “Papiloni” ni levu na ivakarau ni bula kei na ivakavuvuli lasu me vaka na kena bula tiko na yalo ni dua e mate, letoluvakalou, kei na vakacuru, era tauyavu sara ga mai ena koro makawa o Papiloni, na koro e kilai ena lotu lasu kei na vakabauta vakatevoro e vakavuna na rere vakalialia. *—Aisea 47:1, 8-11.

E rusa na matanitu qaqa o Papiloni ni “maca” na wai e dau nona itataqomaki, e drodro tiko mai na Uciwai na Uferetisi, rawa gona vua na matanitu o Perisia kei Mitia me valuta na koro qori. (Jeremaia 50:1, 2, 38) E dua ga na bogi na kena vakarusai o Papiloni!—Taniela 5:7, 28, 30.

O Papiloni na Ka Levu tale ga e “dabe toka ena wai levu.” E kaya na iVolatabu ni qori e vakaibalebaletaki tiko vei ira “na tamata, na ilala levu”—o ira na vica vata na milioni era tokoni  lotu lasu. (Vakatakila 17:1, 15) Sa tukuni tu ena iVolatabu ni na maca na wai e ivakatakarakara qo—e baleta tiko ga na kena sa vakarau vakarusai vakatotolo o Papiloni ena noda gauna. (Vakatakila 16:12; 18:8) O cei ena vakarusai koya? O ira ga na veiliutaki tiko vakapolitiki era dau veimaliwai vinaka, ni na vuki nodra loloma mera cati koya. Era na vakarusai koya, ra qai kania na lewena vakaivakatakarakara.—Vakatakila 17:16, 17. *

Ena vuku ni ka ena caka vei Papiloni na Ka Levu, e veivakaroti kina vakayalololoma na Kalou: “Kemuni na noqu tamata, ni lako tani vua, ke oni sega ni via vakaivotavota kei koya ena nona ivalavala ca, ke oni sega tale ga ni vinakata me yacovi kemuni na nona rarawa.” (Vakatakila 18:4) Dikeva ni cavuti vakarua na vosa “ke” ena tikinivolatabu qori. Na veivakaroti gona ni Kalou e baleti ira sara tiko ga na vakararawataki ena vuku ni ka era vakavulici tu kina, ia era vinakata me vakadonui ira na Kalou, me vakataki Gaffar kei Hediye, rau cavuti oti mai.

Ni bera ni vulica na iVolatabu o Gaffar, dau kila tu ga o koya ni dodonu meda talairawarawa ga vua na Kalou ni vakarerevaki. E kaya: “Dua na vu ni veivakacegui levu noqu vulica ni dau loloma na Kalou, e vinakata me yavutaki na noda talairawarawa nida lomani koya dina.” (1 Joni 4:8; 5:3) E lomavakacegu tale ga o Hediye ni vulica ni sega ni vakavuna na Kalou me luveniyali, sega tale ga ni sa lewai rawa tu nona bula. E vakacegui koya na Jemesa 1:13, e kaya ni sega ni dau vakatovolei ira na tamata na Kalou ena veika ca. Rau taleitaka kei Gaffar na ka dina ena iVolatabu, rau qai dro tani mai “Papiloni.”—Joni 17:17.

Ni sa vakarusai o Papiloni na Ka Levu, era na vakabulai ga o ira na talairawarawa ena ivakaro mera dro tani mai vua, ra qai ‘sokalou vakayalo vei Tamada, qai yavutaki ena dina.’ (Joni 4:23) E nodra inuinui mera raica me “robota na vuravura na kilaka me baleti Jiova me vaka e ubia na wasawasa na wai.”—Aisea 11:9.

Io, ena rusa na sokalou lasu kei na veika e vuataka, ni “sega ni lasu rawa” na Kalou. (Taito 1:2) Sa qai vuavuaivinaka kina na sokalou dina me tawamudu!