1. Na gauna cava sa ra na tiko kece kina mai lomalagi na lumuti?

 ENA veiyabaki sa sivi, era dau via kila na tamata i Jiova, ‘Na gauna cava ena kau kina i lomalagi na iotioti ni lumuti lotu vaKarisito?’ E liu, eda dau nanuma tu nira na rairai tiko ga ena Parataisi e vuravura eso na lumuti ena loma ni dua na gauna ni sa oti na ivalu na Amaketoni. Ia eda vulica ena Vale ni Vakatawa ni Julai 15, 2013, ni o ira na ivovo ni lumuti era tiko qo e vuravura era na vakaturi i lomalagi ni bera na Amaketoni.—Maciu 24:31.

2. Na cava eda na rairai taroga? Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

² Eda na rairai taroga: Na cava ena yacovi ira na ‘so tale na sipi’ i Karisito era yalodina tiko vei Jiova e vuravura ena “veivakararawataki levu”? (Joni 10:16; Maciu 24:21) Nikua era na rairai leqataka eso vei ira qori nira na sega ni kila na ka mera cakava, se me dua e vukei ira nira sa kau kece i lomalagi na tacidra lumuti. Meda veivosakitaka mada e rua na ivakaraitaki vakaivolatabu e rairai vakavuna me va qori na nodra rai. Oti eda na veivosakitaka tale ga na vuna meda kua kina ni lomaleqa.

NA CAVA ENA SEGA NI YACO?

3-4. Na cava era rairai leqataka eso, na vuna?

³ Era na rairai leqataka eso nira na biuta na ka dina na so tale na sipi nira sa sega ni tiko na tacidra lumuti lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa me dusimaki ira. De dua e va qori na nodra rai nira vakasamataka eso na italanoa vakaivolatabu. Meda dikeva mada qo e rua na kena ivakaraitaki. Kena imatai na Bete Levu o Jioiata, e dau yalodina vua na Kalou. O Jioiata kei watina o Jiosapici, rau taqomaka e dua na gonetagane o Joasi, rau vukei koya me tui vinaka, me yalodina tale ga. E qaravi Jiova tiko ga o Joasi ni se bula o Jioiata, sa kenaturaga sara. Ia ni mate o  Jioiata, e tekivu cakava na ka ca o Joasi. E vakarorogo vei ira na turaga ca, oti e biuti Jiova sara.—2 Vei. 24:2, 15-19.

⁴ Na ikarua ni ivakaraitaki, o ira na lotu vaKarisito ena ikarua ni senitiuri. Na iotioti ni yapositolo a bula tiko o Joni, e ivakaraitaki vinaka vei ira na lotu vaKarisito, e vukei ira mera vosota tiko na nodra qaravi Jiova. (3 Joni 4) Me vakataki ira na vo ni yapositolo yalodina i Jisu, e cakacaka vakaukaua o Joni me taqomaka na ivavakoso vei ira na vukitani era vakatetea tiko na ivakavuvuli lasu. (1 Joni 2:18; 2 Ces. 2:7.) Ni mate ga o Joni, e levu ena ivavakoso era muria na ivakavuvuli ni vukitani. Ena veiyabaki tarava, sa levu na vukitani kei na itovo ca ena ivavakoso vaKarisito.

5. Na cava e sega ni dusia na rua na ivakaraitaki qori?

⁵ Vakacava e dusia na rua na ivakaraitaki qo nira na va tale ga qori na so tale na sipi nira sa kau cake i lomalagi na vo ni lumuti? Ena gauna ya, vakacava era na guilecava na lotu vaKarisito yalodina na ka era vulica me vakataki Joasi, se ra na tekivu vukitani me vaka e levu na lotu vaKarisito ena ikarua ni senitiuri G.V.? Sega! Eda rawa ni vakadeitaka ni gauna era na biuta kina na lumuti na vuravura, era na taqomaki vinaka na so tale na sipi, era na bulabula tale ga vakayalo. Cava eda rawa ni nuidei kina?

ENA DEI TU GA NA SOKALOU SAVASAVA

6. Na tolu na gauna cava eda na dikeva?

⁶ Eda vakadeitaka vakacava ni na dei tu ga na sokalou savasava, ke dredre mada ga na ituvaki se bera mai? Ena ka eda vulica ena iVolatabu me baleta na gauna eda bula tu kina qo. Na noda gauna qo e duidui sara vakalevu mai na nodra gauna na Isireli makawa kei na nodra gauna na lotu vaKarisito ena ikarua ni senitiuri. Meda dikeva mada qo na tolu na gauna qori: (1) Na nodra gauna na Isireli makawa, (2) na gauna ratou mate kina na yapositolo, kei na (3) noda gauna, na ‘gauna e vakalesui tale kina na ka kece.’—Caka. 3:21.

7. Na cava era sega ni yalolailai kina na Isireli yalodina nira talaidredre na lewe ni matanitu kei ira na tui?

⁷ Nodra gauna na Isireli makawa. Ni bera ni mate o Mosese, e kaya vei ira na Isireli: “Niu kila vinaka ni na torosobu sara ga na nomuni ivalavala ena gauna au sa mate kina, oni na gole tani mai na sala au vakarota vei kemuni.” (Vkru. 31:29) A vakasalataki ira na Isireli o Mosese ke ra talaidredre, era na vakatalai. (Vkru. 28:35, 36) Vakacava e yaco dina na ka e kaya? Io. Ena vica vata na drau na yabaki sa oti, levu na tui era talaidredre ra qai vakacalai ira na tamata ni Kalou. Qori na vuna e totogitaki ira kina na tamata ca o Jiova qai kauta tani na nodra veiliutaki vakatui e vuravura. (Isik. 21:25-27) Ia era yaloqaqa na Isireli yalodina nira raica ni vakayacora dina na Kalou na ka e tukuna.—Aisea 55:10, 11.

8. Vakacava meda kidroataka nodra sega ni yalodina na lotu vaKarisito ena ikarua ni senitiuri? Vakamacalataka.

⁸ Na gauna ratou mate kina na yapositolo. Vakacava meda kidroataka na nodra sega ni dei ena sokalou savasava na lotu vaKarisito ena ikarua ni senitiuri? Sega. E parofisaitaka o Jisu ni levu era na vukitani. (Maciu 7:21-23; 13:24-30, 36-43) Eratou vakadeitaka tale ga na yapositolo o Paula, Pita kei Joni ni sa tekivu vakayacori tiko na parofisai i Jisu  ena imatai ni senitiuri G.V. (2 Ces. 2:3, 7; 2 Pita 2:1; 1 Joni 2:18) Ena ikarua ni senitiuri G.V., sa ra sega ni yalodina na lewe ni ivavakoso vaKarisito. E tubu na kedra iwiliwili na lotu vaKarisito vukitani era lewe i Papiloni na Ka Levu, qori na lotu lasu kece e vuravura. E laurai tale eke na kena vakayacori na parofisai uqeti vakalou.

9. E duidui vakacava na noda gauna, na nodra gauna na Isireli makawa, kei na ivavakoso vaKarisito ena imatai ni senitiuri?

⁹ ‘Gauna e vakalesui tale kina na ka kece.’ E duidui na noda gauna, na nodra gauna na Isireli makawa kei na gauna era vukitani kina e levu ena ikarua ni senitiuri G.V. Na gauna cava eda bula donuya tu qo? Eda rawa ni kaya nida sa bula tu qo ena “iotioti ni veisiga” ni ituvaki ca kei vuravura. (2 Tim. 3:1) E vakaraitaka tale ga na iVolatabu ni tekivu kina e dua na itabagauna. Ena mai cava ni sa veiliutaki na matanitu vakaMesaia, eda sa na uasivi kece kina qai veisautaki na vuravura me parataisi. E vakatokai gona me ‘gauna e vakalesui tale kina na ka kece.’ (Caka. 3:21) Na gauna qori e tekivu ena 1914. Na cava e vakalesui mai? E tekivu veiliutaki vakatui mai lomalagi o Jisu. Qo sa tiko tale e dua na iliuliu me matataki Jiova, e kawa ni tui yalodina o Tevita. Ia e sega ni vakalesuya ga o Jiova na veiliutaki vakatui, oti qori e vakalesuya tale ga mai na sokalou savasava! (Aisea 2:2-4; Isik. 11:17-20) Vakacava ena sega ni dei na sokalou savasava me vaka e liu?

10. (a) Na cava e parofisaitaka na iVolatabu me baleta na sokalou savasava ena noda gauna? (Aisea 54:17) (b) Cava e veivakadeitaki kina na parofisai qori?

¹⁰ Wilika Aisea 54:17. Vakasamataka na parofisai qo: “Ena tawayaga na iyaragi kece e buli mo valuti kina!” Sa vakayacori tiko nikua na vosa uqeti vakalou qori. Na vosa veivakacegui tarava e baleta tiko na gauna qo: “Na luvemu kece ena vakavulica o Jiova, ena levu sara na nodra vakacegu na luvemu. O na vakataudeitaki ena yalododonu ... Ni o na sega ni rerevaka e dua se taqaya, ni na sega ni torovi iko.” (Aisea 54:13, 14) Ia “na kalou ni veika vakavuravura qo” o Setani, e sega nona kaukaua me tarova na noda cakacaka ni veivakavulici na tamata i Jiova. (2 Kor. 4:4) Sa vakalesui mai na sokalou savasava, ena dei tu ga. Ena tawamudu. Ena tawayaga na iyaragi kece e buli me baleti keda!

CAVA ENA YACO?

11. Eda kila vakacava ni na sega ni biu wale tu na isoqosoqo levu nira sa kau cake na lumuti?

¹¹ Na cava ena yaco nira sa kau cake i lomalagi na lumuti? Nanuma tiko ni o Jisu e noda iVakatawa. E ulu ni ivavakoso vaKarisito. E tukuna vakamatata o Jisu: “Ni dua ga nomuni iLiuliu, o Karisito.” (Maciu 23:10) Sa veiliutaki tiko ena gauna qo na noda Tui, sa qarava vinaka tiko na nona itavi. Ni veidusimaki tiko na Karisito, era na sega ni rere na nona imuri e vuravura. Macala ga nida sega ni kila na veika matailalai ena cakava o Jisu ena gauna ya. Meda dikeva mada eso na ivakaraitaki vakaivolatabu ena rawa ni vakadeitaki keda.

12. E karoni ira vakacava na nona tamata o Jiova (a) ni sa mate o Mosese? (b) ni sa dua tale na ilesilesi nei Ilaija? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹² E mate o Mosese ni bera nira butuka na vanua yalataki na Isireli. Na cava e yacovi ira na tamata ni Kalou? Vakacava era sa biu wale tu ni sa mate na turaga yalodina qori? Sega. Ke ra yalodina tiko ga, ena vukei ira o Jiova. Ni bera ni mate o Mosese, e kaya vua o Jiova me lesi Josua me liutaki ira na Isireli. E vakavulici Josua tiko o Mosese me vica vata na yabaki. (Lako 33:11; Vkru. 34:9) Kena ikuri, e levu na tagane nuitaki era veiliutaki tiko: o ira na iliuliu ni veiudolu, iliuliu ni veiyadrau, iliuliu ni veiyalimasagavulu, kei na iliuliu ni veiyatini. (Vkru. 1:15) Era qaravi vinaka na tamata ni Kalou. E va tale ga qori na ivakaraitaki i Ilaija. E liutaka tiko na sokalou savasava vei ira na Isireli me vica vata na yabaki. Ia ni toso na gauna e veisautaka o Jiova na nona ilesilesi, me lako sobu ena ceva kei Juta. (2 Tui 2:1; 2 Vei. 21:12) Vakacava era biu wale tu o ira na yalodina ena yavusa e tini e Isireli? Sega. A vakavulici Ilaisa o Ilaija me vicasagavulu na yabaki. Era tiko tale ga eso “na luvedra na parofita,” era vakavulici ena so na koronivuli. (2 Tui 2:7) Era tiko gona e levu na turaga yalodina mera liutaki ira na tamata ni Kalou. E vakayacori tiko ga na inaki i Jiova, era karoni tale ga na nona dausokalou yalodina.

13. Na veivakadeitaki cava e tiko ena Iperiu 13:5b? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹³ Ena vica na ivakaraitaki qori, cava o nanuma ni na yaco ni sa kau cake i lomalagi na iotioti ni lumuti? Meda kua ni via kila. E vakaraitaka na iVolatabu e dua na ka dina rawarawa, e veivakacegui:  O Jiova ena sega ni biuti ira nona tamata e vuravura. (Wilika Iperiu 13:5b.) Me vakataki Mosese kei Ilaija, e kila na ilawalawa lailai lotu vaKarisito e liutaka tiko na cakacaka nikua na bibi ni nodra vakavulici eso tale. Sa vicasagavulu na yabaki nodratou vakavulici ira na tagane era lewe ni so tale na sipi na lewe ni ilawalawa dauvakatulewa mera na liutaka na cakacaka. Kena ivakaraitaki, e tuvanaki e levu na koronivuli mera vakavulici kina na qase ni ivavakoso, ivakatawa ni tabacakacaka, lewe ni komiti ni tabana, ovasia e Peceli, kei na so tale. Na ilawalawa dauvakatulewa e vakavulici ira tiko na dauveivuke ena komiti eso ni ilawalawa dauvakatulewa. Ena gauna sara ga qo era qarava tiko na nodra itavi ena yalodina. Era vakarautaki vinaka mera tomana na karoni ni sipi i Karisito.

14. Na cava na tikina bibi eda veivosakitaka mai?

¹⁴ Qo na tikina bibi eda sa veivosakitaka mai: Ni sa kau cake na iotioti ni lumuti i lomalagi ni sa voleka na icavacava ni veivakararawataki levu, era na yalodina tiko ga ena sokalou savasava na dauveiqaravi i Jiova. Eda vakavinavinakataka na veiliutaki i Jisu Karisito. Ena gauna qori, ena valuti keda o Koki mai Mekoki, e dusi ira na matanitu cokovata voravora. (Isik. 38:18-20) Ia ena sega ni rawa na nodra inaki, ena sega ni rawa ni tarovi ira na tamata ni Kalou ena nodra sokaloutaki Jiova. Ena vakabulai ira sara ga o Jiova! Ena nona raivotu na yapositolo o Joni, e raica e dua na “isoqosoqo levu” ni so tale na sipi i Karisito. E tukuni vei Joni ni na bula sivia na “isoqosoqo levu” qori na “veivakararawataki levu.” (Vkta. 7:9, 14) Io, era na taqomaki!

15-16. Me vaka e tukuni ena Vakatakila 17:​14, cava era na cakava na lumuti ena ivalu na Amaketoni? E veiuqeti vakacava qori?

¹⁵ De dua era na taroga eso: ‘Vakacava o ira na lumuti? Cava era na cakava nira sa tiko kece mai lomalagi?’ E sauma na iVolatabu. E tukuna nira na ‘vala kei na Lami’ na matanitu ni vuravura qo. E macala nira na druka. Eda wilika: “Ena  vakamalumalumutaki [ira] na Lami.” O cei ena vukei koya? E sauma na tikinivolatabu. O ira na “kacivi,” era “digitaki,” era “yalodina” tale ga. (Wilika Vakatakila 17:14.) O cei o ira qori? O ira na lumuti era sa vakaturi! Nira sa kau gona na iotioti ni lumuti era bula tiko e vuravura volekata na icavacava ni veivakararawataki levu, dua gona nodra ilesilesi ya mera vala. E dua na ilesilesi veivakurabuitaki qori! Eso vei ira na lumuti lotu vaKarisito qori era dau vala ni bera nira iVakadinadina i Jiova. Eso mada ga era lewe ni mataivalu ni vuravura qo. Ia toso na gauna era veisau mera lotu vaKarisito dina, era vulica mera veisaututaki. (Kala. 5:22; 2 Ces. 3:16) Era sega tale ni tokona na ivalu vakavuravura. Ia nira sa kau cake i lomalagi, era na tokoni Karisito kei ira nona agilosi ena iotioti ni ivalu mera valuti ira na meca ni Kalou.

¹⁶ Vakasamataka mada qo! Eso na lumuti era bula tiko e vuravura era sa itabaqase, era sa malumalumu tale ga. Ia nira sa vakaturi mera lai bula e lomalagi, era na tokona na nodra Tui Dauvala o Jisu Karisito. Ni sa oti na ivalu na Amaketoni era na vukei ira na kawatamata mera bula uasivi. Nira sa tiko mai lomalagi, macala ga ni na levu sara na ka era na cakava vei ira na tacidra vakayalo ni vakatauvatani kei na nodra bula tu e vuravura.

17. Eda kila vakacava nira na taqomaki na dauveiqaravi ni Kalou ena Amaketoni?

¹⁷ Vakacava o lewe ni so tale na sipi? Na cava gona mo cakava ni sa tekivu na ivalu bibi qo na Amaketoni? Qo ga: Mo nuitaki Jiova qai muria nona veidusimaki. Na cava e okati kina? E veivakacegui na ka e kaya na iVolatabu: “Moni curu ina nomuni rumu e loma, ni sogota na nomuni katuba. Moni vunitaki kemuni vakalekaleka me oti mada na veicudruvi.” (Aisea 26:20) O cei era na vakabulai ena gauna qori? O ira kece na qarava na Kalou ena yalodina mai lomalagi kei vuravura. Me vaka na yapositolo o Paula, eda nuidei ni sega na “veimatanitu, na veika era tu nikua se veika ena yaco mai ... me tawasei keda mai na loloma ni Kalou.” (Roma 8:38, 39) Mo nanuma tiko qo: E lomani iko o Jiova, ena sega vakadua ni biuti iko!