1. Tukuna e dua na ivakaraitaki meda muria kina na veidusimaki i Jiova.

 VAKASAMATAKA mada ni o sese ena dua na veikau. E rerevaki na ka e tu kina: na manumanu kila, manumanu lalai e vakadewa na mate, kau gaga, o rawa tale ga ni lutu ena qara. O marau ni tiko e dua e kila vinaka na vanua qori, e dusimaki iko mo kua ni muria na vanua rerevaki! Na vuravura qo e vaka na veikau qori. E levu kina na ka rerevaki e rawa ni vakaleqa na noda bula vakayalo. Ia e tiko e dua na dau veidusimaki uasivi, o Jiova. E vukei keda meda kua ni muria na vanua rerevaki qori, meda muria ga na sala ina bula tawamudu ena vuravura vou.

2. E dusimaki keda vakacava o Jiova?

² E dusimaki keda vakacava o Jiova? Dua, e vakayagataka nona Vosa volai na iVolatabu. E vakayagataka tale ga eso mera matataki koya. Kena ivakaraitaki, e vakayagataka “na dauveiqaravi yalodina e vuku” me vakarautaka na kakana vakayalo meda rawa ni vakatulewa vinaka kina. O Jiova e vakayagataka tale ga eso na tagane nuitaki mera veidusimaki. Me kena ivakaraitaki, era dau veivakayaloqaqataki na ivakatawa ni tabacakacaka kei na qase ni ivavakoso, era veivakasalataki tale ga meda vosota na gauna dredre qo. Eda vakavinavinaka vei Jiova ni vakarautaka mai na ivakasala nuitaki qori ena gauna dredre qo ena iotioti ni veisiga! Me rawa kina ni vakadonui keda o Jiova meda muria tiko ga na sala e basika ina bula.

3. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

³ Eso na gauna e dredre meda muria na veidusimaki i Jiova, vakabibi nira vakarautaka mai na tagane era sega ni uasivi. Na vuna? Eso na nodra veidusimaki eda rawa ni taleitaka, so tale e sega. De dua eda nanuma na veidusimaki qori e sega ni ka vakayalomatua, eda kaya kina ni sega ni vu mai vei Jiova. Ena gauna va qori e bibi meda nuidei ni o Jiova e  liutaki ira tiko na nona tamata, eda na vakalougatataki tale ga nida muria nona veidusimaki. Me rawa nida nuitaki Jiova vakalevu eda na veivosakitaka ena ulutaga qo (1) na sala e dusimaki ira kina nona tamata ena gauna vakaivolatabu, (2) na sala e veidusimaki kina ena gauna qo kei na (3) na kena yaga nida muria tiko ga nona veidusimaki.

SALA E DUSIMAKI IRA KINA NA ISIRELI O JIOVA

4-5. E vakaraitaka vakacava o Jiova ni vakayagataki Mosese me dusimaki ira na Isireli? (Raica na iyaloyalo ena waqana.)

⁴ O Jiova e lesi Mosese me kauti ira tani mai Ijipita na Isireli. E vakarautaka na ivakadinadina matata vei ira na Isireli ni dusimaki ira tiko ni vakayagataki Mosese. Me kena ivakaraitaki, e vakarautaka o Jiova na duru o ena siga, kei na duru bukawaqa ena bogi. (Lako 13:21) E muria o Mosese na duru o me dusimaki koya kei ira na Isireli ena Wasa Damudamu. Era domobula na Isireli nira nanuma nira sa mai tao tu ena maliwa ni wasawasa kei na mataivalu ni Ijipita era cici muri tiko yani. Era nanuma ni cala nona kauti ira o Mosese ena Wasa Damudamu. Ia e sega ni donu qori. O Jiova e nakita na nona kauti ira na nona tamata e kea ni vakayagataki Mosese. (Lako 14:2) E qai vakabulai ira na Kalou ena dua na sala veivakurabuitaki.—Lako 14:26-28.

⁵ Ni oti tale e 40 na yabaki, e muria tiko ga o Mosese na duru o me dusimaki ira na Isireli ena vanua talasiga. a Ena loma ni dua na gauna, e biuta o Jiova na duru o donuya na valelaca nei Mosese, me rawa nira raica kece na Isireli. (Lako 33:7, 9, 10) E vosa mai na duru o qori o Jiova vei Mosese, sa qai vakadewataka o koya vei ira na Isireli na ivakaro e tukuni mai. (Same 99:7) E levu gona na ivakadinadina mera kila na Isireli ni vakayagataki Mosese tiko o Jiova me dusimaki ira.

6. Na cava era cakava na Isireli ena veidusimaki i Jiova? (Tiko 14:2, 10, 11)

⁶ Ka ni rarawa nira cata e levu na Isireli na ivakadinadina matata ni o Jiova e vakayagataki Mosese tiko me matataki koya. (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 14:2, 10, 11.) Levu na gauna era sega ni ciqoma na Isireli na itavi nei Mosese. Na kena itinitini? Era sega ni butuka na vanua yalataki na itabatamata qori.—Tiko 14:30.

7. Tukuna eso na ivakaraitaki e Isireli era muria na veidusimaki i Jiova. (Tiko Voli Mai na Lekutu 14:24) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁷ Ia eso na Isireli era muria na veidusimaki i Jiova. Me kena ivakaraitaki, e kaya o Jiova ni “muri au voli [o Kelepi] ena lomana taucoko.” (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 14:24.) E vakalougatataki Kelepi o Jiova, e solia mada ga vua na qele e vinakata e Kenani. (Josua 14:12-14) Era ivakaraitaki vinaka tale ga na itabatamata Isireli e tarava nira muria na veidusimaki i Jiova. Ni sosomitaki Mosese o Josua me liutaki ira na Isireli era “dokai koya vakalevu ena gauna kece ni nona bula.” (Josua 4:14) Kena itinitini e vakalougatataki ira o Jiova ni kauti ira ena vanua e yalataka.—Josua 21:43, 44.

8. Vakamacalataka na sala e dusimaki ira kina nona tamata o Jiova ena nodra gauna na tui. (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁸ Toso na gauna, o Jiova e lesi ira na turaganilewa mera dusimaki ira na nona tamata. Oti, ena nodra gauna na tui, o Jiova e lesi ira na parofita mera dusimaki ira na nona tamata. Era muria na  nodra ivakasala na parofita o ira na tui yalodina. Me kena ivakaraitaki, e rogoca ena yalomalumalumu o Tui Tevita na veivakadodonutaki ni parofita o Necani. (2 Sam. 12:7, 13; 1 Vei. 17:3, 4) E nuitaka o Tui Josafati na nona veidusimaki na parofita o Jeseli, e vakayaloqaqataki ira na Juta mera ‘vakabauti ira na parofita ni Kalou.’ (2 Vei. 20:14, 15, 20) Ni lomaleqa vakalevu o Tui Esekaia e kere veivuke vua na parofita o Aisea. (Aisea 37:1-6) Ena ivakaraitaki kece qori era muria na tui na veidusimaki i Jiova, era vakalougatataki, era taqomaki tale ga na lewe ni matanitu. (2 Vei. 20:29, 30; 32:22) E rawa gona nira raica kece ni vakayagataki ira tiko na parofita o Jiova mera veidusimaki. Ia e levu na tui kei ira na lewenivanua, era sega ni vakarorogo vei ira na parofita i Jiova.—Jere. 35:12-15.

DUSIMAKI IRA NA LOTU VAKARISITO ENA IMATAI NI SENITIURI

9. O cei e vakayagataka o Jiova me dusimaki ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁹ Ena imatai ni senitiuri G.V., e tauyavutaka o Jiova na ivavakoso lotu vaKarisito. E dusimaki ira vakacava na lotu vaKarisito qori? E lesi Jisu me ulu ni ivavakoso. (Efeso 5:23) E sega ni vosa yadudua o Jisu vei ira na tisaipeli qori me tukuna na ka mera cakava. Ia e vakayagataki ratou na yapositolo kei ira na qase e Jerusalemi mera liutaka na cakacaka. (Caka. 15:1, 2) Era lesi tale ga na qase ni ivavakoso mera veidusimaki ena ivavakoso.—1 Ces. 5:12; Taito 1:5.

10. (a) Na cava era cakava na lotu vaKarisito ena veidusimaki era rogoca? (Caka. 15:30, 31) (b) Cava era sega ni muria kina eso na veidusimaki ena gauna vakaivolatabu? (Raica na kato “Na Cava Era Sega ni Vakabauta Kina Eso na iVakadinadina Matata”?

¹⁰ Na cava era cakava na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri ena veidusimaki era rogoca? Levu era marautaka mera muria na veidusimaki. Era “marautaka vakalevu na veivakauqeti” era rogoca. (Wilika Cakacaka 15:30, 31.) Ia e dusimaki ira tiko vakacava na nona tamata o Jiova ena noda gauna?

DUSIMAKI KEDA O JIOVA ENA GAUNA QO

11. Tukuna e dua na ivakaraitaki ni nona dusimaki ira na liutaka na cakacaka ena noda gauna o Jiova.

¹¹ O Jiova e liutaki ira tiko ga na nona tamata  ena gauna qo. E cakava tiko qori ni vakayagataka na nona Vosa kei na Luvena, e ulu ni ivavakoso. Vakacava o raica na ivakadinadina ni vakayagataki ira tale ga na nona dauveiqaravi mera matataki koya? Io. Kena ivakaraitaki, dikeva mada na ka e yaco ena icavacava ni 1800. E kila o Charles Taze Russell kei ratou na nona ilala ni na yabaki vakatubuqoroqoro na 1914 ni tauyavu kina na Matanitu ni Kalou. (Tani. 4:25, 26) Eratou kila qori ni ratou dikeva vinaka na parofisai vakaivolatabu. Vakacava e dusimaka o Jiova na nodratou vakelia na iVolatabu? E macala ni vaka kina. Na veika e yaco ena 1914 e vakadeitaka ni sa tekivu veiliutaki na Matanitu ni Kalou. E tekivu kina na iMatai ni iValu Levu, tarava mai na matedewa, na uneune, kei na leqa ni kakana. (Luke 21:10, 11) E macala ni o Jiova e vakayagataki ratou na tagane lomadina qori me ratou vukei ira na nona tamata.

12-13. Na ituvatuva cava e muri me vakalevutaki kina na vunau kei na veivakavulici ena iKarua ni iValu Levu?

¹² Dikeva tale ga na ka e yaco ena iKarua ni iValu Levu. Nira vulica oti na tacida tagane nuitaki ena itikotiko liu na Vakatakila 17:8, era kila ni ivalu qori ena sega ni tini ena Amaketoni, ia era kila ni na dua na gauna ni vakacegu, ena oti na ivalu me na rawa ni vunautaki kina vakavinaka na itukutuku vinaka. Rairai sega toka kina ni ka vakayalomatua me vakayacori qori ena gauna ya, e tauyavutaka na isoqosoqo i Jiova na Koronivuli o Kiliati mera vakavulici kina na daukaulotu mera dauvunau, mera veivakavulici tale ga ena levu na vanua ena veiyasa i vuravura. Ena gauna mada ga ni ivalu era lesi na daukaulotu. Kena ikuri, e tuvanaka na dauveiqaravi yalodina mera vakavulici b tale ga vakavinaka na lewe ni ivavakoso me vuavuaivinaka kina na nodra vunau kei na veivakavulici. Era vakarautaki vinaka kina na dauveiqaravi ni Kalou ena itavi levu e tu mera colata.

¹³ Nikua, e matata vei keda ni liutaki ira tiko na nona tamata o Jiova ena gauna dredre qori. Ena iKarua ni iValu Levu era marautaka na tacida ena levu na vanua na gauna ni vakacegu kei na galala nira vunautaka tiko na itukutuku vinaka. E toso vinaka na cakacaka.

14. Na cava meda nuitaka kina na veidusimaki ni isoqosoqo i Jiova kei ira na qase era lesi? (Vakatakila 2:1) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

 ¹⁴ Nikua, eratou qara tiko ga na lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa na veidusimaki i Karisito. Eratou vinakata me laurai na rai mai lomalagi ena ka ratou dusimaki ira kina na mataveitacini. Eratou vakayagataki ira tale ga na ivakatawa ni tabacakacaka kei na qase ni ivavakoso mera veidusimaki ena ivavakoso. c O ira na qase lumuti era tiko ena ‘liga imatau’ i Karisito. (Wilika Vakatakila 2:1.) E macala nira sega ni uasivi na qase qori, era dau cala tale ga. Eso na gauna erau cala o Mosese kei Josua, vaka tale ga kina o ratou na yapositolo. (Tiko 20:12; Josua 9:14, 15; Roma 3:23) Ia e matata ni o Jisu Karisito e dusimaka tiko na dauveiqaravi yalodina kei ira na qase era lesi. Ena dusimaki ira tiko ga ena “veisiga kece me yacova na ivakataotioti ni veika vakavuravura.” (Maciu 28:20) E tiko gona na vuna vinaka meda nuitaka kina na nona veidusimaki ni vakayagataki ira na lesi mera liutaka na cakacaka.

YAGA VEI KEDA NODA MURIA TIKO GA NA VEIDUSIMAKI I JIOVA

15-16. Na cava o vulica ena nodra ivakaraitaki o ira na muria na veidusimaki i Jiova?

¹⁵ Nida muria tiko ga na veidusimaki i Jiova, eda na vakalougatataki kina ena gauna qo. Me kena ivakaraitaki, erau muria o Andy kei na watina o Robyn na veiuqeti me rau bula rawarawa. (Maciu 6:22.) Na cava na kena yaga? E rawa ni rau bole me rau vakaitavi ena tarataravaki. E kaya o Robyn: “Eso na vanua keirau vakaitikotiko kina e lailai sara, e sega mada ga na kena valenikuro. Au dau taleitaka na veitaba, ia au volitaka e levu na kena misini. Au tagi sara ga. Me vakataki Sera na wati Eparama, au vakadeitaka meu kua ni rarawataka qori, meu marautaka na ka au rawa ni cakava vei Jiova.” (Iper. 11:15) Na cava na yaga ni nodrau vakatulewa na veiwatini qo? E kaya o Robyn: “Dua na ka na neirau marau ni keirau solia vei Jiova na ka kece e tu vei keirau. Ni keirau vakaitavi ena ilesilesi e lesia vei keirau o Jiova, e vakavotuya sara ga vei keirau bula ena vuravura vou.” E duavata kina o Andy: “Keirau marau vakalevu ni keirau vakayagataka na neirau gauna kei na kaukaua me keirau tokona na Matanitu ni Kalou.”

 ¹⁶ Sala cava tale e yaga kina vei keda noda muria na veidusimaki i Jiova? Ni oti nona vuli ena sekeneri o Marcia e vinakata sara ga me muria na veidusimaki me painia. (Maciu 6:33; Roma 12:11) E kaya: “E soli vei au e dua na sikolasivi meu vuli me va na yabaki ena univesiti. Ia au vinakata meu sasagataka na noqu isausau vakayalo. Au mani vakatulewataka meu vuli cakacaka ena dua na koronivuli meu rawa ni painia. Qori e dua na vakatulewa vinaka duadua. Ena gauna qo au sa painia tudei tiko. Na noqu cakacaka saumi e vakarawarawataka na noqu lai veivuke e Peceli me vica na siga, meu qarava tale ga eso na itavi marautaki.”

17. Na cava tale eda na vakalougatataki kina nida muria na veidusimaki i Jiova? (Aisea 48:17, 18)

¹⁷ Eso na gauna, eda rogoca na ivakasala eda na taqomaki kina. Kena ivakaraitaki, eda vakasalataki meda kua ni lomana na ilavo, se cakava eso tale na ka eda na rawa ni beca kina na lawa ni Kalou. Nida muria na veidusimaki qori i Jiova, e yaga tale ga vei keda. Ena vinaka na noda lewaeloma, eda sega tale ga ni lomaocaoca. (1 Tim. 6:9, 10) Eda rawa ni qaravi Jiova mai vu ni lomada, eda marau, eda vakacegu tale ga.—Wilika Aisea 48:17, 18.

18. Na cava mo gumatua kina ni muria na veidusimaki i Jiova?

¹⁸ E macala ni o Jiova ena vakayagataki ira tiko ga na nona dauveiqaravi mera matataki koya mera veidusimaki ena gauna ni veivakararawataki levu me yacova yani na Duanaudolu na Yabaki. (Same 45:16) Vakacava eda na muria tiko ga na veidusimaki qori qai vakuai keda ena ka eda dau taleitaka? Ena rawarawa sara noda muria na veidusimaki qori ke da muria na veidusimaki i Jiova ena gauna qo. Koya gona, meda muria tiko ga na veidusimaki i Jiova, wili kina na kena era vakarautaka na tagane era lesi mera yadravi keda tiko. (Aisea 32:1, 2; Iper. 13:17) Nida cakava qori, e tiko na yavu vinaka meda nuitaka kina na veidusimaki i Jiova, o koya ena vukei keda meda kua ni muria na sala ena vakaleqai kina na noda bula vakayalo, ia meda muria ga na sala e basika ena bula tawamudu ena vuravura vou.