1. Na cava e duatani duadua kina na gauna qo?

E DUATANI duadua na gauna qo. Me vaka e parofisaitaka na iVolatabu, o Jiova e kumuna tiko “e dua na isoqosoqo levu . . . mai na veimatanitu kece, veiyavusa, veimatatamata, kei na duivosavosa.” Era sivia na walu na milioni, era okati mera “matanitu qaqa,” era dauveiqaravi mamarau nira “cabora vua na [Kalou na] veiqaravi tabu ena siga kei na bogi.” (Vkta. 7:9, 15; Aisea 60:22) Ni vakatauvatani kei na gauna sa oti, sa qai levu tiko ga nikua era lomani Jiova kei na kainodra.

2. Na loloma cava e laurai vakalevu vei ira na yawaka na Kalou? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

² E parofisaitaka tale ga na iVolatabu ni na laurai e dua na mataqali loloma nikua, oya noda lomani keda ga, e laurai vakalevu vei ira na yawaka na Kalou. E vola na yapositolo o Paula: ‘Ena iotioti ni veisiga, era na dau lomani ira ga na tamata, era na lomana na ilavo, era na lomana ga na marau era sega ni lomana na Kalou.’ (2 Tim. 3:1-4) Na loloma qo e veibasai sara ga kei na loloma vaKarisito. Nida vakaliuca na ka e baleti keda ga, eda na sega ni marau se lomavakacegu. Na loloma qori  e veiuqeti kina na vuravura tawaveinanumi qo, ni “vakilai kina e levu na ka dredre.”

3. Na cava eda na dikeva ena ulutaga qo? Na vuna?

³ E kila vinaka o Paula ni na vakaleqai ira na lotu vaKarisito na loloma se yalo ni nanumi ira ga e takalevu tu ena gauna ya. E vakasalataki ira gona mera “lako tani” mai vei ira e va qori nodra bula. (2 Tim. 3:5) Ia e dredre meda yawaki ira kece. Na cava gona meda cakava meda vakanadakuya kina na itovo vakavuravura, da qai vakamarautaki Jiova na Kalou dauloloma? Meda veidutaitaka mada na loloma vakalou kei na loloma e vakamacalataki ena 2 Timoci 3:2-4. Ena uqeti keda meda dikeva qai vakavinakataka na loloma e dodonu meda vakaraitaka, ni veivakacegui qai vakavu marau.

4. Na cava e sega ni cala kina me veiganiti na noda lomani keda?

⁴ E vola na yapositolo o Paula: ‘Era na dau lomani ira ga na tamata.’ Vakacava e cala meda dau lomani keda? Sega. E dau vinaka tale ga ena so na gauna. Ni buli keda ga o Jiova me va qori. E kaya o Jisu: “Mo lomana na kainomu me vaka na nomu lomani iko.” (Mari. 12:31) Ke da dau lomani keda, ena rawa nida lomani ira kina na kainoda. Eda wilika tale ga ena iVolatabu: “[O] ira na tagane mera lomani watidra me vaka ga na nodra lomana na yagodra. Na tagane e lomani watina e lomani koya, e sega ni dua na tagane e cata na yagona, ia ena vakania qai karona.” (Efeso 5:28, 29) Kena ibalebale, e bibi tale ga me veiganiti noda lomani keda.

5. O na vakamacalataka vakacava e dua e dau nanumi koya ga vakasivia?

⁵ E duidui na loloma e vakamacalataki ena 2 Timoci 3:2, ni sega ni donu se vinaka. E laurai kina na yalo ni nanumi keda ga. O ira e va qo nodra bula era sa nanumi ira tale vakasivia. (Wilika Roma 12:3.) Era kauaitaka ga vakalevu na ka me baleti ira, sega nira kauai vei ira na so tale. Ni yaco na leqa, era veibeitaki ra qai sega ni vakadinata ni nodra cala. Dua na ivakamacala ni iVolatabu e vakatauvatani ira na dau lomani ira ga kei na manumanu e bula e vanua na hedgehog, e vaka na irairai ni sokisoki. E dau ologi koya me vaka na polo, me katakata vinaka kina qai taqomaki koya na votona momoto. O ira gona va qo era sega ni dau marau.

6. Na cava e yaco nida lomana na Kalou?

⁶ Era kaya na dau dikeva na iVolatabu ni okata na yapositolo o Paula me dua vei ira na itovo ca ena iotioti ni veisiga qo na noda dau lomani keda ga, ni dau vakavotui kina eso tale na itovo. E veibasai sara o ira na lomana na Kalou, nira vuataka na itovo vinaka. Na iVolatabu e sema na loloma vakalou kei na marau, vakacegu, vosovoso, yalololoma, yalovinaka, vakabauta, yalomalua kei na lewai keda vinaka. (Kala. 5:22, 23) E vola na daunisame: “Era marau na tamata e nodra Kalou o Jiova!” (Same 144:15) E Kalou mamarau o Jiova, e laurai tale ga qori vei ira nona tamata. Era marautaka mera vakuai ira ena vukudra eso tale, ni vakatauvatani kei ira na dau lomani ira ga nira vinakata ga mera taura na ka.—Caka. 20:35.

7. Na taro cava ena uqeti keda meda dikeva na ivakarau ni noda lomana na Kalou?

⁷ Eda na vakadeitaka vakacava ni sa bibi tiko vei keda noda lomani keda ga, sega ni noda lomani Jiova? Dikeva mada na ivakasala ena Filipai 2:3, 4: “Moni kua ni cakava e dua na ka ena veileti se yalo ni nanumi koya ga, ia moni  yalomalumalumu ena nomuni okati ira na kena vo mera uasivi kemuni, ni oni sega ni kauaitaka ga na ka e baleti kemuni, ni kauaitaka tale ga na ka e baleti ira tale eso.” De vinaka meda taroga: ‘Au dau muria na ivakasala ya? E vu dina mai lomaqu noqu cakava na loma ni Kalou? Au dau yalorawarawa ni veivuke ena ivavakoso kei na cakacaka vakaitalatala?’ E dau dredre toka meda soli keda ena vukudra na so tale. E ka ni sasaga qai vinakati meda vakuai keda. Ia eda marau vakalevu nida kila ni na vakadonui keda kina na Turaga Cecere ni lomalagi kei na vuravura.

8. Na cava era cakava eso nira lomana na Kalou?

⁸ Na nodra lomana na Kalou eso era biuta na cakacaka saulevu mera qaravi Jiova vinaka kina. E vuniwai o Ericka, e dua na yalewa mai Merika. A rawa ni vakaitutu ena nona cakacaka, ia e vakatulewataka me painia tudei, sa vica tale ga na vanua rau veiqaravi kina vakaveiwatini. Ni vakasamataka lesu, e kaya: “E vakavutuniyautaka na neirau bula na veivuke keirau cakava ena yalava e duatani na kena vosa, e levu tale ga na neirau itokani vou. Au se vuniwai tiko ga, ia e marautaki qai veivakacegui noqu vakaitavi vakalevu ena nodra vukei vakayalo eso, vaka kina noqu veivuke ena ivavakoso.”

9. Na cava e sega ni vakavu marau kina na noda lomana na ilavo?

⁹ E vola o Paula ni levu era na “lomana na ilavo.” Ena vica na yabaki sa oti mai Ailadi, dua na tacida tagane painia e vakamacalataka na veika me baleta na Kalou vua e dua na turaga. E dolava sara nona bausi na turaga qo, tara na ilavo qai tukuna ena doudou: “Qo na noqu kalou!” De dua era na sega ni cakava sara qori e levu, ia e sega ni tukuni rawa na kedra iwiliwili na dau lomana na ilavo nikua, kei na ka e rawa ni voli kina. Sa rauta me veivakasalataki na iVolatabu: “O koya e lomana na siliva ena sega ni lomavakacegu ena siliva, se o koya e lomana na iyau ena kena isau.” (Dauv. 5:10) O ira qori era na vinakata tiko ga me levu nodra ilavo, era na saga mera binia vakalevu ra qai vakila kina e “levu na mosi.”—1 Tim. 6:9, 10.

10. Na cava e vola o Akuri me baleta na vutuniyau kei na dravudravua?

¹⁰ E yaga vei keda kece na ilavo ni itataqomaki ena so na gauna. (Dauv. 7:12) Ia vakacava e rawa nida marau ke tiko mada ga na ka eda gadreva meda bula kina? Io! (Wilika Dauvunau 5:12.) E vola o Akuri na luvei Jake: “Moni kua ni soli au meu dravudravua se vutuniyau. Meu kania ga na kakana e wasei vei au.” Eda rawa ni kila na vuna e vinakata kina o Tui Solomoni me kua sara ni dravudravua. Sa qai cavuta e muri ni sega ni vinakata me temaki me butako, ni na beci kina na Kalou. Ia na cava e kerea kina me kua ni vutuniyau? E vola: “Deu mamau au qai cakitaki kemuni, meu kaya, ‘O cei o Jiova?’” (Vkai. 30:8, 9) De dua o na rairai vakasamataki ira na nuitaka na nodra iyau, sega na Kalou.

11. Na cava e tukuna o Jisu me baleta na ilavo?

¹¹ O ira na lomana na ilavo, era sega ni vakamarautaka na Kalou. E kaya o Jisu: “E sega ni dua e rawa ni qarava e rua na turaga, ni na cata e dua qai lomana e dua, ena doka e dua qai beca e dua. Dou sega ni rawa ni qarava na Kalou kei na iYau.” A cavuta taumada: “Kua ni kumuna e vuravura na nomu iyau, ni rawa ni vakacacana na sarasara kei na veveka, e rawa tale ga nira butakoca na daubutako. Ia mo kumuna na nomu iyau mai lomalagi, ni sega ni  rawa ni vakacacana na sarasara se na veveka, ra sega tale ga ni butakoca na daubutako.”—Maciu 6:19, 20, 24.

12. Ena rawarawa vakacava nida qaravi Jiova ke rawarawa na noda bula? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki.

¹² Levu nikua era vakadinata ni vakavu marau na bula rawarawa, e levu tale ga kina nodra gauna vei Jiova. O Jack e vakaitikotiko e Merika, e volitaka nona vale levu kei na nona bisinisi me rawa ni painia kei watina. E kaya: “E dredre toka me keirau volitaka na neirau vale totoka kei na kena qele ena taudaku ni koro. Ia sa vakayabaki noqu dau suka mai vale ena rarawa ena veika au sotava e vanua ni cakacaka. E painia tudei o watiqu, e dau marau tu ga. E dau kaya vei au, ‘E vinaka duadua ga noqu boso!’ Ia qo au sa painia tale ga, sa dua ga na neirau boso, na Kalou o Jiova.”

13. Eda na dikeva vakacava na noda rai me baleta na ilavo?

¹³ Me rawa nida dikeva na noda rai me baleta na ilavo, de dua meda sauma mada na taro qo: ‘Au vakabauta dina qai salavata kei na noqu bula na ka e tukuni ena iVolatabu me baleta na ilavo? E dau bibi duadua ena noqu bula na qarai ni ilavo? E dau bibi vei au na veika vakayago mai na noqu veiwekani kei Jiova kei ira nona tamata? Au dau nuitaki Jiova me vakarautaka na ka meu bula kina?’ Nida nuitaki Jiova, meda vakadeitaka ni na tokoni keda tu ga.—Maciu 6:33.

14. Na cava na rai donu me baleta na ka ni veivakamarautaki?

¹⁴ E parofisaitaki nira na dau ‘lomana ga na marau’ e levu nikua. Me vaka ga ni donu noda rai me baleta noda lomani keda kei na ilavo, e sega tale ga ni ca ke donu tiko noda rai ena ka ni veivakamarautaki. E sega ni vinakata o Jiova meda vakuai keda mai na ka kece e vakavu marau. Na iVolatabu mada ga e uqeti ira na dauveiqaravi ni Kalou: “Mo lako, mo kania na kemu ena marau levu, mo gunuva na memu waini ena yalomarau.”—Dauv. 9:7.

15. Na marau cava e vakamacalataki tiko ena 2 Timoci 3:4?

¹⁵ E vakamacalataki ena 2 Timoci 3:4 na nodra qara na marau e levu era sega kina  ni lomana na Kalou. Nanuma ni sega ni tukuni ena tikinivolatabu qori nira na lomana vakalevu na marau, vakalailai na Kalou, se me vakaibalebaletaka nira bau lomani koya toka. E tukuni ga “era sega ni lomana na Kalou.” E kaya e dua na vuku ni iVolatabu: “Ena tikinivolatabu qo, e sega ni kena ibalebale nira lomana toka na Kalou. E dusia nira sega sara ga ni lomani koya.” Bibi gona mera qaqarauni o ira na tekivu lomana tiko vakalevu na marau! Na matavosa ‘lomana na marau’ e vakaibalebaletaki ira na ‘vakacalai ena marau ni bula qo.’—Luke 8:14.

16, 17. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Jisu me baleta na ka ni marau?

¹⁶ O Jisu e dau vakaraitaka na rai donu me baleta na marau. A tiko ena “dua na kana magiti ni vakamau,” e tiko tale ga ena “dua na [kana] magiti levu.” (Joni 2:1-10; Luke 5:29) Ni tiko ena vakamau, e vukica vakacakamana na wai me waini ni sa oti na waini. Dua tale na gauna, e sega ni kauaitaka na nodra rai na via yalododonu nira vakalewai koya ena nona kana kei na nona gunu.—Luke 7:33-36.

¹⁷ Ia e sega ni bibi duadua ena bula i Jisu na ka ni marau. E vakaliuci Jiova ga, e vakuai koya tale ga vakalevu ena vukudra na so tale. Me rawa nira bula e levu, e yalorawarawa ni vosota me vakamatei ena kaunirarawa. Ni uqeti ira tiko na nona imuri o Jisu, e kaya: “Moni marau ni oni vakasewasewani, vakacacani, se vosavakacacataki ena vukuqu. Ni marau, io moni marau vakalevu, ni na levu na kemuni isau mai lomalagi, nira vakacacani tale ga va qori na parofita era liu vei kemuni.”—Maciu 5:11, 12.

18. Na taro cava ena uqeti keda meda dikeva na levu ni noda lomana na marau?

¹⁸ Eda na kila vakacava na levu ni noda lomana na ka ni marau? De vinaka meda taroga: ‘Vakacava sa bibi tiko vei au na ka ni veivakamarautaki, sa ikarua tiko ni ka na soqoni kei na cakacaka vakavunau? Au rawa ni vakuai au meu qaravi Jiova? Niu qara tiko na ka ni marau, vakacava au dau vakasamataka na rai i Jiova me baleta noqu vakatulewa?’ Ke da lomana dina na Kalou, eda na qarauna na ka ena vakararawataki koya, kei na ka eda kila ni rawa ni vakacudrui koya.—Wilika Maciu 22:37, 38.

19. O cei era na sega vakadua ni marau?

¹⁹ Sa rauta ni 6,000 na yabaki na noda bula rarawa voli, sa voleka tale ga me cava na vuravura i Setani. Era sega ni caka rawa e vuravura na dau lomani ira ga, lomana na ilavo, kei na marau. Levu era qara ga na ka era vinakata kei na ka e bibi duadua ena nodra bula. Era na sega vakadua ni marau. Ia qo na ka e vola na daunisame: “E marau na tamata e vukei koya na Kalou i Jekope, e nona inuinui o Jiova na nona Kalou.”—Same 146:5.

20. E vakavu marau vakacava nomu lomana na Kalou?

²⁰ E sega ni tukuni rawa na levu ni nodra lomani Jiova na nona tamata qai tubu tale ga e veiyabaki na kedra iwiliwili. E vakadinadinataka qori ni sa veiliutaki tiko na Matanitu ni Kalou, sa voleka tale ga me vakalougatataki vuravura. Io, na marau dina e tawayalani e rawati ena noda cakava na loma ni Kalou, kei na noda kila nida vakamarautaki koya na Turaga Cecere Duadua. O ira tale ga era lomani Jiova ena tawamudu nodra marau! Ena ulutaga tarava, eda na dikeva eso na itovo e vu mai na noda dau lomani keda ga, da qai raica se veibasai vakacava qori kei na nodra itovo na dauveiqaravi i Jiova.