1-2. (a) Na cava noda rai nida vakasamataka na bula i Jisu kei na nona cakacaka vakaitalatala? (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

 NI MATE e dua eda lomana, dua na ka noda dau nanumi koya! E mositi keda nida vakasamataka lesu na vica na siga ni bera nona vakacegu, vakauasivi ke vakila tu na mosi. Ia ni toso na gauna, eda na marautaka noda vakasamataka e dua na ka e vakavulici keda kina se cakava me vakauqeti keda se meda marau.

² E va tale ga qori na noda rarawa nida wilika na nona vakararawataki kei na nona mate o Jisu. Donuya na iVakananumi, eda na saga me tiko na gauna meda vakananuma kina na bibi ni isoro ni veivoli. (1 Kor. 11:24, 25) Eda na marau vakalevu nida vakananuma na veika kece e tukuna qai cakava o Jisu ni bula voli e vuravura. E veiuqeti tale ga nida vakasamataka na ka sa cakava sara tiko ga qo, kei na ka ena cakava me baleti keda ena gauna se bera mai. Nida vakasamataka vakatitobu na veika qori, kei na nona lomani keda ena uqeti keda sara ga meda cakava eso na ka meda vakavinavinaka kina, me vaka eda na raica ena ulutaga qo.

3. Na cava eso na vuna meda vakavinavinakataka kina na ivoli?

³ Eda vakavinavinaka nida vakasamataka na nona bula kei na nona mate o Jisu. Ena nona cakacaka vakaitalatala e vakavulici ira na lewenivanua me baleta na veivakalougatataki ni Matanitu ni Kalou. Eda taleitaka sara ga na ka dina qori me baleta na Matanitu ni Kalou. Eda vakavinavinakataka tale ga na ivoli nida marautaka  na veitokani voleka kei Jiova vaka kina o Jisu. O ira na vakaraitaka na nodra vakabauti Jisu era nuitaka tale ga na bula tawamudu, era na raici ira na wekadra lomani nira sa vakaturi. (Joni 5:28, 29; Roma 6:23) E sega sara ga na ka eda bau cakava me ganiti keda kina na veivakalougatataki qori, se meda rawa ni sauma lesu vua na Kalou kei Karisito na veika rau sa cakava ena vukuda. (Roma 5:8, 20, 21) Ia eda rawa ni vakaraitaka vei rau na levu ni noda vakavinavinaka. Ena sala cava?

4. E vakaraitaka vakacava o Meri Makitala na nona vakavinavinakataka na ka e cakava vua o Jisu? (Raica na iyaloyalo.)

⁴ Vakasamataka mada e dua na Jiu o Meri Makitala. E ca sara na kena ituvaki ni vitu vakadua na timoni ratou curumi koya tiko. Ena nanuma sara ga ni na sega ni vukei rawa. Vakasamataka mada nona vakavinavinaka ni sa vakabulai koya o Jisu ena nodratou veivakararawataki na timoni qori! Nona vakavinavinaka e uqeti koya me muri Jisu qai vakayagataka nona gauna, kaukaua kei na iyau me tokona na cakacaka vakaitalatala. (Luke 8:1-3) E vakavinavinakataka vakalevu o Meri na ka e cakava vua o Jisu, ia e rairai sega tiko ni kila ni dua tale na iloloma levu e se bera tiko mai. Qori na nona solia o Jisu nona bula me baleti ira na kawatamata, “o ira na vakaraitaka nodra vakabauti koya” mera marautaka na bula tawamudu. (Joni 3:16) Ia e vakaraitaka ga o Meri nona vakavinavinaka vei Jisu ni yalodina. Na gauna e vakararawataki tu kina ena kau, a duri voleka tu o Meri, me tokoni koya vaka kina o ira eso tale. (Joni 19:25) Ni sa mate o Jisu, e kauta mai o Meri kei na rua tale na yalewa na waiwai boivinaka ina ibulubulu me lumu kina. (Mari. 16:1, 2) E vakaicovitaki na nona yalodina o Meri. E marau ni rau qai sota kei Jisu ni sa vakaturi oti, e vosa tale ga vua. Qori e dua na ka era  sega ni cakava na vo ni tisaipeli.—Joni 20:11-18.

5. Eda na vakavinavinakataka vakacava na veika kece rau cakava o Jiova kei Jisu baleti keda?

⁵ Eda rawa tale ga ni vakavinavinakataka na veika kece e sa cakava vei keda o Jiova kei Jisu nida vakayagataka na noda gauna, kaukaua kei na noda ilavo me tokoni kina cakacaka ni Matanitu ni Kalou. Me kena ivakaraitaki, eda rawa ni vakaitavi ena tarataravaki kei na kena vakavinakataki na vale ni noda sokalou savasava.

6. Na cava eda rawa ni tukuna kina ni ivoli e iloloma vei keda yadua?

⁶ Nida vakasamataka nodrau lomani keda o Jiova kei Jisu, ena uqeti keda sara ga meda lomani rau talega. (1 Joni 4:10, 19) Eda sa qai lomani rau ga vakalevu nida kila ni mate sara ga o Jisu me baleti keda. E tukuna qori na yapositolo o Paula qai vakavinavinaka ni volavola vei ira e Kalatia, e kaya: “Na Luve ni Kalou . . . e lomani au, e solia tale ga nona bula ena vukuqu.” (Kala. 2:20) Ena vuku ni ivoli, e vagolei iko mai o Jiova mo rawa ni nona itokani. (Joni 6:44) O na marau sara ga mo kila ni raica vei iko o Jiova e dua na ka vinaka, e sauma gona ena isau levu sara mo rawa kina ni nona itokani. Macala ga ni o na lomani Jiova kina vakalevu kei Jisu. Ena vinaka meda taroga, ‘Na cava ena uqeti au kina na loloma qori meu cakava?’

7. Me vaka e laurai ena iyaloyalo, eda na vakaraitaka vakacava noda lomani Jiova kei Jisu? (2 Korinica 5:14, 15; 6:1, 2)

⁷ Ena uqeti keda noda lomana na Kalou kei Karisito meda lomani ira eso tale. (Wilika 2 Korinica 5:14, 15; 6:1, 2.) Dua na sala eda vakaraitaka kina noda  loloma oya meda gumatua ena cakacaka vakavunau. Meda vosa vei ira kece eda sotava. Eda na sega ni wasea e dua ena vuku ni matatamata e lewena, nona yavusa, dravudravua se vutuniyau, vuli se sega. Na sala qori eda sa cakava tiko kina na loma i Jiova mera “bula na tamata kece ga, mera mai kila vinaka na ka dina.”—1 Tim. 2:4.

8. Eda na vakaraitaka vakacava noda lomani ira na mataveitacini?

⁸ Eda vakaraitaka tale ga noda lomana na Kalou kei Karisito nida lomani ira na mataveitacini. (1 Joni 4:21) Eda kauaitaki ira nida tokoni ira nira sotava tiko na ituvaki dredre. Eda vakacegui ira ni mate e dua era lomana, veisiko nira tauvimate, da qai solia noda vinaka kece meda vakauqeti ira nira yalolailai. (2 Kor. 1:3-7; 1 Ces. 5:11, 14) Eda na masulaki ira tiko ga, nida kila ni “vakamamasu ni tamata yalododonu [e] yaga vakalevu.”—Jeme. 5:16.

9. Na cava e dua tale na sala meda vakaraitaka kina noda lomani ira na tacida?

⁹ Eda vakaraitaka tale ga noda lomani ira na tacida nida bula veiyaloni tiko ga. Eda gumatua ni vakatotomuria na ivakaraitaki i Jiova ena noda dau veivosoti. Ke sa tu vakarau o Jiova me soli Luvena me mate ena vuku ni noda ivalavala ca, vakacava eda rawa tale ga ni tu vakarau meda vosoti ira na tacida nira valavala ca vei keda? Eda sega ni via vaka na dauveiqaravi ca ena vosa vakatautauvata i Jisu. Ni sa bokoca nona turaga na nona dinau levu, e sega ni vosota e dua na dauveiqaravi e lailai sara na ka e dinautaka vua. (Maciu 18:23-35) Ke dua e cala nona rai me baleti iko ena ivavakoso, vakacava o rawa ni vakaliuliu mo drau veiyaloni tale ni bera na iVakananumi? (Maciu 5:23, 24) Nomu cakava qori e vakaraitaka ni o lomani Jiova kei Jisu vakalevu.

10-11. Era na vakaraitaka vakacava na qase ni ivavakoso nira lomani Jiova kei Jisu? (1 Pita 5:1, 2)

¹⁰ Era na vakaraitaka vakacava na qase ni ivavakoso nira lomani Jiova kei Jisu? Dua na sala oya na nodra qaravi ira na sipi i Jisu. (Wilika 1 Pita 5:1, 2.) E vakamatatataka qori o Jisu vua na yapositolo o Pita. Ni cakitaki Jisu oti vakatolu, e rairai saga sara ga o Pita na sala me vakadinadinataka kina nona lomani Jisu. Ni vakaturi oti ga e tarogi Pita sara: “Saimoni na luvei Joni, o lomani au?” Eda kila vinaka ni o Pita ena cakava na ka kece e rawata me vakadinadinataka kina nona lomani nona Turaga. E kaya o Jisu vei Pita: “Vakatawani ira na noqu sipi lalai.” (Joni 21:15-17) Ena vo ni nona bula taucoko o Pita e saga me karoni ira vinaka na sipi ni Turaga me vakadinadinataka kina nona lomani Jisu.

¹¹ Kemuni na qase ni ivavakoso, oni rawa ni vakaraitaka vakacava ena gauna ni iVakananumi na bibi ni vosa i Jisu vei Pita? Oni rawa ni vakaraitaka na levu ni nomuni lomani Jiova kei Jisu ena nomuni veivakatawani, kei na nomuni saga sara mera vukei o ira na malumu tu vakayalo mera lesu vei Jiova. (Isik. 34:11, 12) Oni rawa ni kauaitaki ira tale ga na vuli iVolatabu kei ira na ka vou era tiko ena iVakananumi, moni saga mera vakila nira kauaitaki o ira era na rawa ni mai tisaipeli tale ga.

12. Na cava e vakayaloqaqataki keda kina na ka e tukuna o Jisu ena bogi ni bera ni mate? (Joni 16:32, 33)

¹² Ena bogi ni bera ni mate o Jisu,  e tukuna vei ratou nona tisaipeli: “Dou na vakararawataki e vuravura, ia dou yaloqaqa! Au sa vakamalumalumutaki vuravura.” (Wilika Joni 16:32, 33.) Na cava e yaloqaqa tiko ga kina o Jisu nira vakarerei koya na kena meca, me yalodina tale ga me yacova ni mate? E nuitaki Jiova. Ni kila ni qori na ka era na sotava nona imuri, e kerei Jiova me taqomaki ira. (Joni 17:11) Cava e vakayaloqaqataki keda kina qori? Ni o Jiova e kaukaua sara vei ira kece na keda meca. (1 Joni 4:4) E kila na ka kece. Eda nuidei ke da nuitaki Jiova, eda na sega ni rere, eda na yaloqaqa ga.

13. E yaloqaqa vakacava o Josefa na kai Arimacea?

¹³ Dikeva mada na ivakaraitaki i Josefa na kai Arimacea. Era dau dokai koya vakalevu na Jiu. E lewe ni Sanadrini, na nodra mataveilewai levu na Jiu. Ia e sega ni yaloqaqa sara ni cakacaka tiko vakaitalatala e vuravura o Jisu. E kaya o Joni ni “tisaipeli tale ga i Jisu, ia [e] rerevaki ira na Jiu.” (Joni 19:38) E taleitaka na itukutuku ni Matanitu ni Kalou, ia e vunitaka tiko nona vakabauti Jisu. Macala ga ni lomaleqataka de na vakacegui mai na nona itutu. Se mani cava e yaco, e tukuni ena iVolatabu ni gauna e mate kina o Jisu, e “doudou [o Josefa] me kerea na yago i Jisu vei Pailato.” (Mari. 15:42, 43) E sega tale ni qai vunitaka o Josefa na nona tokoni Jisu.

14. Na cava mo cakava ke o dau rerevaki ira na tamata?

¹⁴ Vakacava o dau rerevaki ira tale ga na tamata me vakataki Josefa? Vakacava ni o tiko e koronivuli, e valenicakacaka, o dau madua ni tukuna ni o iVakadinadina i Jiova? O sega tiko ni via dautukutuku se papitaiso ni o lomaleqataka nodra rai eso tale baleti iko? Me kua ni tarova qori nomu cakava na ka o kila ni donu. Masu vagumatua vei Jiova. Kerea vua me vakayaloqaqataki iko mo cakava na lomana. Ni o raica na sala e sauma kina o Jiova na nomu masu, o na kaukaua, o na yaloqaqa tale ga vakalevu.—Aisea 41:10, 13.

15. Ni rairai tale o Jisu vei ratou na tisaipeli, cava ratou cakava ena levu ni nodratou marau? (Luke 24:52, 53)

¹⁵ Dua na ka nodratou rarawa na tisaipeli ni sa mate o Jisu. Vakasamataka mada na kedratou ituvaki. Sa mate nodratou itokani voleka, sa vaka me ratou  yalolailai. (Luke 24:17-21) Ia ni rairai tale vei ratou o Jisu, e vukei ratou me ratou kila na nona itavi ena kena vakayacori na parofisai vakaivolatabu. E lesi ratou tale ga ena dua na itavi bibi. (Luke 24:26, 27, 45-48) Ni lesu i lomalagi o Jisu ni oti e 40 na siga, sa veisau nodratou rarawa na tisaipeli me ratou marau vakalevu. Eratou marau ni ratou kila ni se bula tiko nodratou Turaga, ena vukei ratou ena nodratou ilesilesi vou. E uqeti ratou dina me ratou vakacaucautaki Jiova tiko ga.—Wilika Luke 24:52, 53; Caka. 5: 42

16. Eda na vakatotomuri ratou vakacava na tisaipeli i Jisu?

¹⁶ Eda na vakatotomuri ratou vakacava na tisaipeli i Jisu? Meda kua mada ga ni marautaka wale ga na gauna ni iVakananumi, ia meda marau tiko ena yabaki taucoko. E vinakati kina meda vakaliuca na Matanitu ni Kalou. Me kena ivakaraitaki, levu era veisautaka na nodra ituvatuva ni cakacaka mera vakaitavi kina ena cakacaka vakaitalatala, tiko ena soqoni, me wasoma tale ga nodra sokalou vakavuvale. Eso era vakatulewataka mera kua ni volia na iyau e dau raici tu me bibi, mera veivuke kina vakalevu ena ivavakoso, se veiqaravi ena vanua e vinakati kina na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou. Ena vinakati na vosota meda qaravi Jiova tiko ga, e yalataka gona o koya ni na vakalougatataki keda kevaka eda vakaliuca na Matanitu ni Kalou.—Vkai. 10:22; Maciu 6:32, 33.

17. Na cava o vakadeitaka mo cakava ena gauna ni iVakananumi ena yabaki qo? (Raica na iyaloyalo.)

¹⁷ Eda vakanamata meda soqova na iVakananumi ena Tusiti na ika4 ni Epereli. Ia kua ni waraka sara na gauna qori mo qai vakasamataka kina na bula kei na mate i Jisu, vaka kina nodrau lomani keda vakaveitamani. Vakayagataka vinaka na gauna kece ni iVakananumi mo cakava kina qori. Kena ivakaraitaki, digia na gauna vinaka mo wilika kina qai vakasamataka vakatitobu na ka e yaco e volai ena kato “iOtioti ni Macawa i Jisu e Vuravura,” ena iKuri B12 ni Vakadewa ni Vuravura Vou. Ni o cakava tiko qori vaqara na tikinivolatabu o na vakaraitaka kina vakalevu nomu vakavinavinaka, loloma, yaloqaqa kei na marau. Oti mo qai raica na sala yadua o rawa kina ni vakavinavinaka mai vu ni lomamu. Macala ga ni o Jisu ena marautaka sara ga na ka kece o cakava mo vakananumi koya kina ena gauna ni iVakananumi.—Vkta. 2:19.