1. Na cava e bibi kina meda dau yadrava na gauna kei na ka e caka tiko? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

SA VAKARAU tekivu na soqo. E gole o jeameni ina buturara me kidavaki keda. Sa kena gauna meda dabe meda rogoca na ivakatagi totoka kei na vo ni porokaramu. Ia vakacava ke dua se veitalanoa voli ga kei ira nona itokani qai sega ni rogoci jeameni se kauaitaka na ivakatagi? Io, e sega ni yadrava na gauna kei na ka e caka tiko. Na ivakaraitaki qori ena uqeti keda meda kauaitaka e dua na gauna bibi e se bera mai. Na cava ya?

2. Na cava e tukuna kina o Jisu me ratou “yadra tiko” na nona tisaipeli?

² Ni vakamacalataka tiko o Jisu “na ivakataotioti ni veika vakavuravura,” e uqeti ratou nona tisaipeli: “Dou vakatawa, dou yadra tiko, ni dou sega ni kila na gauna lokuci.” Oti qori sa qai vakasalataki ratou vakavica: “Dou yadra tiko.” (Maciu 24:3; wilika Marika 13:32-37) E laurai tale ga ena ka e volatukutukutaka o Maciu nona vakasalataki ratou nona imuri o Jisu me ratou yadra tiko: “Mo dou  yadra tiko gona ni dou sega ni kila na siga ena lako mai kina nomudou Turaga. . . . Mo dou vakarau tale tu ga ni na lako mai na Luve ni tamata ena aua dou sega ni namaka.” Ni oti qori, e tukuna tale: “Mo dou yadra tiko gona, ni dou sega ni kila na kena siga se na kena aua.”—Maciu 24:42-44; 25:13.

3. Na cava meda rogoca kina na ivakasala i Jisu?

³ Nida iVakadinadina i Jiova, eda sega ni raica vakamamada na ivakaro qori i Jisu. Eda kila nida sa bula tu ena “gauna ni icavacava” sa voleka tale ga na “veivakararawataki levu”! (Tani. 12:4; Maciu 24:21) Eda raica tu na vakadomobula ni ivalu, tubu ni ivakarau vakasisila kei na ivalavala tawadodonu, veivakacalai ni lotu, lailai ni kakana, matedewa, kei na yaco veitaravi ni uneune e veiyasa i vuravura. Eda kila nida sa vunautaka tiko e veiyasa i vuravura na Matanitu ni Kalou. (Maciu 24:7, 11, 12, 14; Luke 21:11) Eda vakanamata ena nona lesu mai na Turaga me vakayacora na loma ni Kalou.—Mari. 13:26, 27.

4. (a) Na cava eda vakabauta kina ni sa kila ena gauna qo o Jisu na siga ni Amaketoni? (b) Eda sega ni kila na gauna ni veivakararawataki levu, ia na cava eda vakadeitaka?

⁴ Eda dau kila na gauna e tekivu kina na noda soqo. Ia eda sega ni kila na yabaki, siga kei na aua ena tekivu kina na veivakararawataki levu se mani vakacava noda sasaga. Ni se tiko e vuravura o Jisu, e kaya: “E sega ni dua e kila na siga ya kei na kena aua, era sega ni kila na agilosi mai lomalagi, e sega ni kila na Luvena, e kila duadua ga o Tamana.” (Maciu 24:36) Ia sa soli vei Karisito mai lomalagi na kaukaua me ravuta na vuravura i Setani. (Vkta. 19:11-16) Koya gona, eda rawa ni kaya ni sa kila ena gauna qo o Jisu na siga ni Amaketoni. O keda ga eda sega ni kila. Bibi kina meda yadra tiko me yacova na veivakararawataki levu. E dei tu vei Jiova na siga ya. Sa lokuca tu o koya na kena gauna, sa voleka sara qo, ena “sega ni bera!” (Wilika Apakuki 2:1-3.) Eda kila vakacava qori?

5. Na ivakaraitaki cava e dusia ni dau yaco ena kena gauna na parofisai i Jiova?

⁵ Sa dau vakayacori voli mai ena kena gauna na parofisai i Jiova! Kena ivakaraitaki na nona vakabulai ira na Isireli mai Ijipita. E kaya o Mosese me baleta na Naisani 14, 1513 B.G.V.: “Ena icavacava ni 430 na yabaki, ena siga sara ga qo, era biuta kina na vanua o Ijipita na isoqosoqo kece i Jiova.” (Lako 12:40-42) A tekivu na “430 na yabaki” ni veiyalayalati kei Eparama o Jiova ena 1943 B.G.V. (Kala. 3:17, 18) E muri e tukuna vei Eparama o Jiova: “Mo kila tiko nira na vulagi na nomu kawa ena vanua e sega ni nodra, o ira na tiko e kea era na vakabobulataki ira qai vakararawataki ira me 400 na yabaki.” (Vkte. 15:13; Caka. 7:6) A tekivu na “400 na yabaki” ni veivakararawataki ena 1913 B.G.V. ni vakalialiai Aisake o Isimeli ena gauna sa kali kina qai cava ena 1513 B.G.V. nira sa biubiu mai Ijipita na Isireli. (Vkte. 21:8-10; Kala. 4:22-29) Io, ni se vo e 400 na yabaki, sa tuvanaka rawa tu o Jiova na gauna me vakabulai ira kina nona tamata!

6. Na cava eda nuidei kina ni na vakabulai keda o Jiova?

 ⁶ E dua vei ira na vakabulai mai Ijipita o Josua, e vakadreta vei ira na Isireli: “Oni kila vinaka ena lomamuni taucoko kei na nomuni bula taucoko ni sega ni daro na vosa ni yalayala vinaka kece e tukuna vei kemuni o Jiova na nomuni Kalou. Era yaco kece vei kemuni. E sega ni dua e daro.” (Josua 23:2, 14) Eda nuidei ni na yaco na yalayala i Jiova me veivakabulai ena veivakararawataki levu. Ke da via bula, e dodonu ga meda yadra tiko.

7, 8. (a) Na cava nona itavi na yadra ena gauna makawa? Cava eda vulica kina? (b) Vakamacalataka na ka e yaco nira moce na yadra.

⁷ Ena yaga vakalevu nida dikeva na nodra itavi na yadra ena gauna makawa. E levu na koro lelevu ena gauna ya era vakabai cecere me vakataki Jerusalemi. Na bai e taqomaki ira na lewenivanua mai na meca. Na cere tale ga ni bai e rawa ni laurai vinaka kina na veivanua ena yasa ni koro. Ena siga kei na bogi era yadrava na bai kei na matamata na yadra. Era na vakasalataki ira na lewenivanua ke sa voleka na meca. (Aisea 62:6) Na nodra itavi e vakatau kina na bula kei na mate, e bibi mera yadra tiko.—Isik. 33:6.

⁸ E vakamacalataka o Josephus na daunitukutuku makawa na sala era curu kina i Jerusalemi na mataivalu ni Roma ena 70 G.V. Era moce o ira na yadrava tiko na valececere o Antonia mai Jerusalemi, era curu rawa kina na sotia ni Roma. Era gole vakatotolo na kai Roma ina valenisoro ra qai vakama, e yaco kina na icavacava ni veivakararawataki levu e se sega vakadua ni yacovi Jerusalemi kei na matanitu Jiu.

9. Na cava era sega ni kila e levu nikua?

⁹ Levu na matanitu nikua e tiko na nodra “yadra” era dau yadrava na iyalayala ni vanua, vakayagataki tale ga kina na itaba. Era yadrava me kua na curu vanua vakaveitalia, me qarauni tale ga na meca. Ia era ‘yadrava’ ga na ka e cakava na matanitu vakatamata se lewenivanua. Era sega ni kila ni tiko mai lomalagi na Matanitu ni Kalou ena veiliutaki i Karisito Jisu. Sa voleka qo me ravuti ira kece na matanitu e vuravura. (Aisea 9:6, 7, vmr.; 56:10; Tani. 2:44) Koya gona, nida kauai qai yadra tiko vakayalo nikua, eda na sega ni kidacalataka na kena yaco na siga qori.—Same 130:6.

10, 11. (a) Na cava meda qarauna, na vuna? (b) O kila vakacava ni vakamuai ira e levu o Setani mera kua ni kauaitaka na parofisai vakaivolatabu?

¹⁰ Vakasamataka mada ke dua na yadra e sega ni moce ena bogi. Ni vo e vica na aua me cava nona yadra, e sosovu ena levu ni nona wawale. Nikua, nida volekata na icavacava, sa qai dredre ga meda yadra tiko. Ia ena ca sara ke da moce vakayalo! Meda veivosakitaka mada e tolu na ka e rawa ni vakaleqa noda yadra tiko ke da sega ni qaqarauni.

¹¹ Na Tevoro e vakamoceri ira vakayalo na lewenivanua. Ni bera toka ga ni mate o Jisu, e vakaroti ratou vakatolu  nona tisaipeli me baleta na “turaga ni vuravura qo.” (Joni 12:31; 14:30; 16:11) E kila o Jisu ni na sasaga o Setani me butobuto tiko ga nodra rai na tamata, mera kua kina ni kauaitaka na parofisai ena yacovi vuravura. (Sefa. 1:14) E vakamatabokotaki ira na tamata o Setani ni vakayagataki lotu lasu. Na cava o dikeva ni o veivosaki kei ira na lewenivanua? Vakacava sa “vakamatabokotaka na nodra vakasama” na Tevoro mera kua kina ni kila na icavacava ni ituvaki qo kei na nona sa veiliutaki tiko o Karisito ena Matanitu ni Kalou? (2 Kor. 4:3-6) De dua eda sotavi ira eso ena yalava era sega ni kauaitaka na itukutuku vinaka. Levu na gauna era sega ni dau taleitaka nida tukuna vei ira na vanua sa naulu tiko kina na vuravura.

12. Na cava me kua ni rawai keda kina na Tevoro?

¹² Me kua ni vakayalolailaitaki iko se vakaleqa nomu yadra tiko na nodra sega ni kauai e levu. Eda kila na vuna e bibi kina meda yadra tiko. E vola o Paula vei ira na tacina vakayalo: “Oni kila vinaka ni na yaco mai na siga i Jiova,” e qai tomana “me vaka sara ga na daubutako ena bogi.” (Wilika 1 Cesalonaika 5:1-6.) E vakasalataki keda o Jisu: “Mo dou vakarau tale ga o kemudou, ni na lako mai na Luve ni tamata ena aua dou sega ni namaka.” (Luke 12:39, 40) Sa voleka me rawai ira e levu o Setani mera vakabauta ni qo e gauna ni “vakacegu kei na sautu.” Ena vakacalai ira mera nanuma ni sa vinaka na ituvaki kei vuravura. Vakacava o keda? Ke da “yadra tiko da qai yalomatua,” na siga ni lewa ena sega “ni yaco vakidacala vei [keda] . . . me vaka vei ira na daubutako.” Qori na vuna e bibi kina meda wilika e veisiga na Vosa ni Kalou da qai vakananuma vakatitobu.

13. E veivakaleqai vakacava na yalo ni vuravura? Eda na qaqarauni vakacava?

¹³ Na yalo ni vuravura e vakamoceri keda vakayalo. Levu era ogaoga ena  ka ni bula ni veisiga era sega kina ni “kauaitaka nodra bula vakayalo.” (Maciu 5:3) Era bobula ina iyau ni vuravura, e laurai kina na “gagadre ni yago, [kei] na gagadre ni mata.” (1 Joni 2:16) E vesumona tale ga na ka ni veivakamarautaki, ni ‘lomani kina na marau’ qai torocake tiko ga na kena veirawai. (2 Tim. 3:4) Oya na vuna e tukuna kina o Paula vei keda na lotu vaKarisito meda ‘kua ni dau lalawataka na sala meda vakaceguya kina na gagadre ni yagoda,’ nida na moce kina vakayalo.—Roma 13:11-14.

14. Na cava eda vakasalataki kina ena Luke 21:34, 35?

¹⁴ Eda vinakata me dusimaka noda ivakarau ni rai na yalo ni Kalou, sega ni yalo ni vuravura. O Jiova e solia vei keda na yalona tabu me vakamatatataka na ka ena vakarau yaco. ^[1] (1 Kor. 2:12) Ia eda kila ni rawa ni vakawelei keda vakayalo na ka sara ga eda dau cakava e veisiga. (Wilika Luke 21:34, 35.) Era na rairai vakalialiai keda eso nida yadra tiko, ia me kua ni vakawelei keda qori. (2 Pita 3:3-7) Meda soqoni wasoma ga kei ira na tacida ena ivavakoso, ni veidusimaki kina na yalo tabu i Jiova.

15. Na cava e yaco vei Pita, Jemesa kei Joni? Rawa vakacava ni yaco tale ga qori vei keda?

¹⁵ Na noda malumalumu e rawa ni vakadredretaka noda yadra tiko. E kila o Jisu nida dau rawai ena noda malumalumu. Vakasamataka mada na ka e yaco ena bogi ni bera ni vakamatei. Me yalodina tiko ga, a vinakati me kerei Tamana me vakaukauataki koya. Ni bera ni lai masu, a kerei Pita, Jemesa kei Joni me ratou “yadra tiko.” Ia ratou sega ni raica vakabibi qori, ratou mani sosovu qai moce. A wawale tale ga o Jisu, ia e yadra tiko ga ni masu vagumatua vei Tamana. Qori tale ga na ka e dodonu me ratou cakava nona tisaipeli.—Mari. 14:32-41.

16. Na cava e tukuna o Jisu ena Luke 21:36 me baleta noda “yadra tiko”?

¹⁶ Meda “yadra tiko” vakayalo, e sega ni rauta wale ga me vinaka noda inaki. Ni bera na ituvaki ena were o Kecisemani, a tukuna o Jisu vei ratou na tisaipeli me ratou vakamamasu vei Jiova. (Wilika Luke 21:36.) Koya gona ena vinakati meda kua ni vakawalena na masu ke da via yadra vakayalo.—1 Pita 4:7.

17. Eda na vakarautaki keda vakacava ena ka sa voleka mai?

¹⁷ A tukuna o Jisu ni na yaco na icavacava “ena aua [eda] sega ni namaka.” Koya gona, qo e sega ni gauna meda sosovu kina vakayalo, se meda tatadrataka na ivakarau ni bula i Setani se na kena e malele kina na yagoda. (Maciu 24:44) Erau dusimaki keda o Jiova kei Jisu ena iVolatabu ena ka ena yaco ena gauna se bera mai, kei na sala meda yadra tiko ga kina. Bibi meda kauaitaka noda bula vakayalo, noda veiwekani kei Jiova kei na vakaliuci ni nona Matanitu. E dodonu meda kila vinaka na gauna eda bula tu kina qo kei na ka e yaco tiko me vakarautaki keda ena ka sa voleka mai. (Vkta. 22:20) Ni vakatau kina noda bula!