1, 2. (a) Na cava e kerea o Jisu ena iotioti ni bogi e masu kina kei ratou nona yapositolo? (b) Cava e rairai kauaitaka kina o Jisu na duavata?

E KAUAITAKA o Jisu na duavata ena iotioti ni nona ivakayakavi kei ratou na nona yapositolo. Ni masu tiko kei ratou e tukuna ni vinakata mera duavata kece na nona tisaipeli, me vaka ga nodrau duavata vakaveitamani. (Wilika Joni 17:20, 21.) Na nodra duavata e ivakadinadina vinaka ni talai Jisu mai vuravura o Jiova me cakava na lomana. Na loloma e kedra ivakatakilakila na tisaipeli dina i Jisu, ena vu tale ga ni nodra duavata.—Joni 13:34, 35.

² Sa rauta me vakabibitaka o Jisu na duavata. E raica ni ratou sega ni cakava tiko qori na nona yapositolo se me ratou dau cakacaka vata, vakauasivi ena iotioti ni nona vakayakavi kei ratou. Me vaka sa yaco oti, eratou veibataka “se o cei vei ratou e levu duadua.” (Luke 22:24-27; Mari. 9:33, 34) Dua tale na gauna rau kerea o Jemesa kei Joni me solia vei rau o Jisu na itutu dokai ena nona Matanitu.—Mari. 10:35-40.

3. Na cava e vakavuna nodra sega ni duavata na tisaipeli i Karisito, cava eda na dikeva?

 ³ E sega ni vu duadua ga ni nodratou duiyaloyalo na tisaipeli i Karisito na nodratou via rogo. Eso tale na ka e vakavuna me vaka na veicati kei na veivakaduiduitaki. Ena vinakati mera biuta na rai va qori na imuri i Jisu. Ena dikevi tiko na taro qo ena ulutaga qo: E vosota vakacava o Jisu na veivakaduiduitaki? E vukei ira vakacava nona imuri mera duavata, mera kua ni veivakaduiduitaki? Ena vukei keda vakacava na ivakavuvuli qo meda na duavata tiko ga?

4. Vakamacalataka nona dau vakaduiduitaki o Jisu.

⁴ O Jisu sara mada ga a vakaduiduitaki. Ni tukuna o Filipi vei Nacanieli ni sa raica na Mesaia, e kaya o Nacanieli: “Ena bau kune e dua na ka vinaka mai Nasareci?” (Joni 1:46) E matata tu vei Nacanieli na parofisai ena Maika 5:2 qai kila ni sa rui lailai o Nasareci me lako mai kina na Mesaia. Era beci Jisu tale ga na Jiu rogo baleta ni kai Kalili. (Joni 7:52) Levu na Jiu era dau raici ira sobu na kai Kalili. So tale na Jiu era dau vosabeci Jisu nira kaya ni kai Samaria. (Joni 8:48) Era duidui sara na kai Samaria vei ira na Jiu, duidui tale ga nodra lotu. O ira na Jiu kei ira na kai Kalili era sega ni dau dokai ira na kai Samaria, ra sega tale ga ni dau veimaliwai.—Joni 4:9.

5. Era vakaduiduitaki vakacava na imuri i Jisu?

⁵ Era dau beci ira tale ga na imuri i Jisu o ira na iliuliu ni lotu Jiu. Nodra rai na Farisi nira “tamata cudruvi.” (Joni 7:47-49) Io, nira sega ni vuli ena nodra koronivuli na rapai se ra sega ni muria na nodra ivakavuvuli na nodra qase, era beci kina ra qai raici tu mera tauvanua ga. (Caka. 4:13) Na nona vakaduiduitaki o Jisu kei ratou na nona tisaipeli e yavutaki ena duidui vakalotu, veimaliwai kei na duikaikai. E bau vakilai tale ga na veivakaduiduitaki ena nodratou bula na tisaipeli. Era na qai rawa ga ni duavata ke ra veisautaka na nodra ivakarau ni rai.

6. Tukuna eso na ivakaraitaki ni veivakaduiduitaki.

⁶ Sa takalevu tu nikua na veivakaduiduitaki. Eda rawa ni vakaduiduitaki, se da veivakaduiduitaki sara ga. E vakamacalataka e dua na tacida yalewa e painia tiko mai Ositerelia: “Au sa qai sevaki ira ga vakalevu na yago vulavula niu vakasamataka na levu ni veika vakaloloma e caka vei ira na itaukei e Ositerelia. E vu tale ga ni noqu cudru na noqu dau vakalolomataki.” E kaya e dua na tacida tagane mai Kenada ni dau vakaduiduitaka na vosa: “Au nanuma nira uasivi na vosa vakaVaranise. Au tekivu cati ira kina na dau vosa vakavalagi.”

7. Na cava e cakava o Jisu me baleta na veivakaduiduitaki?

⁷ Sa vakawakana tu nikua na veivakaduiduitaki me vaka ga na gauna i Jisu. Ia na cava e cakava o Jisu? Kena imatai, e cata na veivakaduiduitaki, sega ni dau veitovaki. E vunau vei ira na vutuniyau kei ira na dravudravua, Farisi kei ira na kai Samaria, ira mada ga na dau kumuni ivakacavacava kei ira na ivalavala ca. Kena ikarua, ena nona ivakavuvuli kei na ka e cakava, e vakaraitaka kina vei ira nona tisaipeli ni dodonu mera kua ni dau kasami se veivakaduiduitaki.

8. Na ivakavuvuli bibi cava e baleta tiko na noda duavata vaKarisito? Vakamacalataka.

⁸ E vakavulici ira na nona imuri o Jisu ena dua na ivakavuvuli bibi me baleta na noda duavata. E kaya: “Ni veitacini kece  ga.” (Wilika Maciu 23:8, 9.) Io, dua na vuna eda “veitacini kece” kina oya nida kawa i Atama. (Caka. 17:26) Ia sega ni o koya ga qori. E kaya o Jisu nira veitacini na nona tisaipeli nira kila ni tamadra vakalomalagi o Jiova. (Maciu 12:50) Era lewe tale ga ni dua na vuvale levu vakayalo, ra duavata ena loloma kei na vakabauta. Ena nodratou ivola gona na yapositolo eratou dau tukuni ira na tacida nira “mataveitacini” tagane kei na yalewa.—Roma 1:13; 1 Pita 2:17; 1 Joni 3:13. *

9, 10. (a) Na cava mera kua ni veivakaduiduitaki kina vakamatatamata na Jiu? (b) E vakavulica vakacava o Jisu me kua na veivakaduiduitaki? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁹ Ni vakamatatataka oti o Jisu ni dodonu meda vaka ga na mataveitacini, e vakabibitaka sara na yalomalumalumu. (Wilika Maciu 23:11, 12.) Me vaka e laurai, na dokadoka e vakavuna nodra sega ni duavata nona yapositolo. E rawa ni veivakaleqai kina na dokadokataki ni dua na matatamata. Vakacava e dodonu mera dokadoka na Jiu nira kawa i Eparama? Levu na Jiu e tiko sara ga vei ira na rai qori. Ia e kaya vei ira o Joni na Dauveipapitaisotaki: “Ni rawa vua na Kalou me vakatubura na luvei Eparama mai na veivatu qo.”—Luke 3:8.

¹⁰ E cata matua o Jisu na veivakaduiduitaki vakamatatamata. E vakaraitaka nona rai ni tarogi koya e dua na vunivola: “O cei sara mada na kainoqu?” Ni sauma o Jisu e tukuna na vosa vakatautauvata me baleta na kai Samaria e qarava vakayalololoma e dua na Jiu e dau veilakoyaki nira buturaki koya na daubutako. Era vakatikitiki ga na Jiu era tavali ena yasa ni turaga vakaloloma qo, ia e lomani koya na kai Samaria. E tinia o Jisu ena nona tukuna vua na vunivola me vakatotomuria na kai Samaria. (Luke 10:25-37) E vakaraitaka o Jisu mera vuli vua na kai Samaria na Jiu mera dau veilomani.

11. Na cava mera kua ni vakaduiduitaki ira kina na vulagi na tisaipeli i Karisito, e vukei ira vakacava o Jisu?

¹¹ Me rawa nira vakayacora nodra ilesilesi na tisaipeli i Jisu, ena vinakati mera kua ni dokadoka se veivakaduiduitaki. Ni bera ni lesu i lomalagi, e lesi ira mera vunautaki koya e “Jutia taucoko, e Samaria, kei na veivanua yawa sara kei vuravura.” (Caka. 1:8) E vakarautaki ratou o Jisu ena ilesilesi levu qori ni vakamacalataka na itovo vinaka e tiko vei ira na vulagi. E vakacaucautaka e dua na turaganivalu ena vakasakiti ni nona vakabauta. (Maciu 8:5-10) Ena nona vanua e Nasareci, e vakamacalataka o Jisu na nona dau taleitaki ira na vulagi o Jiova, me vakataki koya na yada ni Sarifaci, e marama ni Finaisi, kei Neamani na turaga ni Siria e vukavuka. (Luke 4:25-27) E vunau tale ga o Jisu vua na yalewa ni Samaria, oti qai rua na bogi e kea nira tataleitaki na tiko kina.—Joni 4:21-24, 40.

12, 13. (a) E vakacava nodratou rai na yapositolo ni vakavulica na yalewa ni Samaria o Jisu? (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) E kilai vakacava ni rau sega ni kila o Jemesa kei Joni na ka e vakavulica tiko o Jisu?

¹² E sega ni dau rawarawa vei ratou na yapositolo me ratou biuta na veivakaduiduitaki. Eratou kidroataka mada ga nona tu vakarau o Jisu me vunau vua e dua na yalewa ni Samaria. (Joni 4:9, 27) Era na sega ni veivosaki kei ira na yalewa e matanalevu na iliuliu ni lotu Jiu, sa qai yawa sara mera vosa vua e dua na yalewa  ni Samaria e sega ni vinaka na kena irogorogo. Eratou uqeti Jisu na yapositolo me kana, ia e laurai ena ka e kaya ni bibi vua na veitalanoa vakayalo, e sega ni kauai ena kana. Na nona vunau mada ga vua na yalewa ni Samaria e vakayacora kina na loma i Tamana, e vaka sara ga me kena kakana.—Joni 4:31-34.

¹³ Rau a sega ni kila vinaka o Jemesa kei Joni na ka e vakavulica o Jisu. Ni ratou lako sivita na vanua o Samaria, ratou via vakacegu sara ena bogi ya ena dua na koro e kea. Ra qai sega ni via vakaicilitaki ratou na kai Samaria, rau qai cudru gona o Jemesa kei Joni, rau kaya sara me rau kaciva na bukawaqa mai lomalagi me vakarusai ira. Ia e vunauci rau kina o Jisu. (Luke 9:51-56) Vakacava ke nodrau koro qori o Jemesa kei Joni mai Kalili, rau na tukuna tale ga me caka qori? Kena irairai ni vakavuna nodrau cudru na veivakaduiduitaki. De maduataka o Joni nona vosa tu vakatotolo qori ena cudru, uqeti koya kina me marautaka nona cakacaka vakavunau vei ira na kai Samaria ena dua na gauna e muri.—Caka. 8:14, 25.

14. E wali vakacava e dua na ituvaki a rairai basika me baleta na vosa?

¹⁴ Oti ga vakalailai na Penitiko 33 G.V., era kudru eso me baleta na veivakaduiduitaki. Ni wasei tiko na kakana vei ira na yada era dravudravua tu, era guilecavi na nodra yada na vosa vaKirisi. (Caka. 6:1) Rairai vakavuna na veivakaduiduitaki me baleta na vosa. Ratou walia vakatotolo qori na yapositolo nira lesi na tagane matua mera raica na wasei ni kakana. Era yaca kece vaKirisi na tagane matua qo. Era na rairai ciqomi kina vei ira na yada era rarawa voli.

15. E vakaraitaka vakacava o Pita ni sa sega ni veivakaduiduitaki? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

¹⁵ E tete na veivakatisaipelitaki e veiyasa i vuravura ena 36 G.V. Dau matau ga vua na yapositolo o Pita me veimaliwai kei ira na Jiu. Ia ni oti nona vakamatatataka na Kalou mera kua ni veivakaduiduitaki na lotu vaKarisito, e vunau sara o Pita vei Konilio, e sotia ni Roma. (Wilika Cakacaka 10:28, 34, 35.) Ni oti qori e taleitaka sara o Pita me kana qai veimaliwai kei ira na kai veimatanitu era sa vakabauta. Ia ni oti e vica na yabaki, sa sega ni cakava tale qori o Pita kei ira na lotu vaKarisito sega ni Jiu ena koro o Anitioki. (Kala. 2:11-14) E veiganiti gona nona vakadodonutaki koya o Paula, e ciqoma tale ga. Ni vola o Pita nona imatai ni ivola vei ira na kai veimatanitu era lotu vaKarisito e Esia Lailai, e cavuti ira vakayalololoma na mataveitacini kece.—1 Pita 1:1; 2:17.

16. Na itovo cava era kilai kina na lotu vaKarisito taumada?

¹⁶ E matata vinaka ni ratou vuli ga ena ivakaraitaki i Jisu na yapositolo me ratou lomani ira na “tamata kece ga.” (Joni 12:32; 1 Tim. 4:10) E sega ni yaco ga vakasauri, ia ratou qai veisautaka nodratou ivakarau ni rai. Era kilai na lotu vaKarisito taumada nira dau veilomani. E tukuna o Tertullian, e dauvola ivola ena ikarua ni senitiuri na ka era kaya na sega ni lotu vaKarisito: “O ira qo era dau veilomani . . . Era bolemate sara mada ga kina.” Nira tokara na “itovo vou” na lotu vaKarisito taumada, era raici kina na tamata kece mera tautauvata ga ena mata ni Kalou.—Kolo. 3:10, 11.

17. Eda na cavuraka vakacava na veivakaduiduitaki mai lomada? Tukuna eso na kena ivakaraitaki.

¹⁷ Nikua tale ga ena vinakati meda cavuraka mai lomada na veivakaduiduitaki. E kaya e dua na tacida yalewa mai Varanise ena nona sasaga: “E vakavulici au o Jiova meu dau loloma, meu wasea na ka, meu lomani ira na tamata kece. Ia au se vulica tiko ga meu kua ni dau veivakaduiduitaki,  e ka ni sasaga toka. Oya na vuna au dau masulaka kina.” E kaya tale ga e dua na tacida yalewa mai Sipeni: “So na gauna au dau saga meu kua ni raicalataki ira na matatamata tale eso, levu na gauna au valuta na rai qori. Ia au kila ni na vinakati meu sasaga tiko ga. Au vakavinavinaka vei Jiova, niu lewena e dua na vuvale eda duavata.” Eda rawa ni dikevi keda yadudua. Vakacava ena vinakati meda valuta na veivakaduiduitaki me vakataki rau na tacida qo?

18, 19. (a) Na cava meda ciqomi ira kina na tamata kece? (b) Eda na cakava vakacava qori?

¹⁸ E vinaka meda nanuma tiko ni dua na gauna eda a “vulagi,” eda sega tu ni volekata na Kalou. (Efeso 2:12) Ia o Jiova ga e vakamuai keda vua ena “ivau ni loloma.” (Osea 11:4; Joni 6:44) E vakadonui keda tale ga o Jisu. E dolava na katuba meda rawa ni lewe ni vuvale ni Kalou. (Wilika Roma 15:7.) Eda kawa ivalavala ca, ia e ciqomi keda vakayalololoma o Jisu, e sega kina ni ka vakayalomatua meda cata e dua!

¹⁹ Ena tubu cake ga na tatawasewase, veivakaduiduitaki, kei na veicati nida sa volekata tiko yani qo na icavacava ni ivakarau ca eda bula donuya tu. (Kala. 5:19-21; 2 Tim. 3:13) Nida dau veiqaravi ni Kalou, eda qara na vuku mai cake, e sega ni dau veivakaduiduitaki, e uqeta ga na veiyaloni. (Jeme. 3:17, 18) Eda marau nida bucina na veitokani kei ira na matatamata tale eso, eda ciqoma na nodra itovo, eda vulica sara mada ga na nodra vosa. Nida cakava qori, ena vaka na uciwai na noda vakacegu, ena vaka na ua ni wasawasa na noda cakadodonu.—Aisea 48:17, 18.

20. Na cava e yaco ni uqeta na noda vakasama kei na lomada na loloma?

²⁰ E kaya e dua na tacida yalewa mai Ositerelia sa cavuti oti: “E sega ni tukuni rawa na levu ni ka au vulica.” E kaya ni yaga vua nona vulica na iVolatabu. “E veisau sara ga na lomaqu kei na noqu vakasama. Na veika tawadodonu kei na veicati au dau vakasamataka e seavu ga yani.” E kaya na tacida tagane mai Kenada ni sa qai raica ni “dau vakavuna na veivakaduiduitaki noda lecaika, sega tale ga ni vakatau tiko na nona itovo e dua ena vanua e sucu kina.” E qai vakawatitaka e dua na tacida yalewa e vosa vakavalagi! Na veisau qori e ivakadinadina ni rawa ni valuti na veivakaduiduitaki ena loloma vaKarisito. Qori e vakataudeitaki keda ena ivau ni loloma.—Kolo. 3:14.