E tekivu na veivakabobulataki vakayalo ena ikarua ni senitiuri G.V. qai cava ena 1919. Na cava e bibi kina meda kila na veisau qo?

E laurai ena ivakadinadina kece ni cava ena 1919 na veivakabobulataki qo nira kumuni na lumuti ena ivavakoso vaKarisito vou. Kena ivakaraitaki: Ni tauyavu oti ga na Matanitu ni Kalou mai lomalagi ena 1914, era vakatovolei ra qai vakasavasavataki na dauveiqaravi ni Kalou. * (Mala. 3:1-4) Oti qori, ena 1919 e lesia o Jisu na “dauveiqaravi yalodina e vuku” me vakarautaka na “kakana ena kena gauna donu” vei ira na nona dauveiqaravi era sa vakasavasavataki. (Maciu 24:45-47) Qori na yabaki era tekivu lesu kina na dauveiqaravi ni Kalou ina ituvaki marautaki vakayalo a vakilai tu e liu. Sa kena gauna tale ga mera sereki mai na veivakabobulataki i Papiloni na Ka Levu. (Vkta. 18:4) Ia e tekivu ena gauna cava na veivakabobulataki qori?

Sa vica vata na yabaki na noda vakabauta voli mai ni tekivu ena 1918 na veivakabobulataki qo. E macala kina ni dua ga na gauna lekaleka nodra vakabobulataki na dauveiqaravi ni Kalou vei Papiloni na Ka Levu. Kena ivakaraitaki, e kaya na Vale ni Vakatawa ni Maji 15, 1992: “Ena gauna makawa, era vakabobulataki na dauveiqaravi ni Kalou vei Papiloni me dua na gauna. Ena 1918 tale ga era vakabobulataki na dauveiqaravi i Jiova vei Papiloni na Ka Levu.” Ni dikevi tale na tikina qo, e laurai ni se tekivu makawa sara na veivakabobulataki qo, e sega ni qai tekivu ena 1918.

Meda raica mada na parofisai me baleta nodra vesu kei na nodra sereki na dauveiqaravi ni Kalou ena Isikeli 37:1-14. E raivotutaka o Isikeli e dua na buca e sinai kina na sui. E tukuna vei Isikeli o Jiova ni sui qori e vakatayaloyalotaka “na vuvale taucoko ni Isireli.” Ni vakayacori na parofisai qo ena ivakatagedegede levu sara, e macala ga ni dusi ira “na Isireli ni Kalou,” o ira na lumuti. (Kala. 6:16; Caka. 3:21) E raica tarava o Isikeli ni bula tale na sui qo me dua na mataivalu levu. Qo e veisemati vinaka sara ga kei na nodra sereki vakayalo na dauveiqaravi ni Kalou ena 1919! Ia e  kilai vakacava ena raivotu qori na dede ni nodra vesu?

Kena imatai, eda wilika ni “mamaca” se “mamaca sara” na sui. (Isik. 37:2, 11) E macala nira se mate makawa sara na itaukei ni sui qori. Kena ikarua, e sega ni vakasauri na kena bula tale na sui, ena yaco vakamalua. E tekivu ena rorogo tataqiriqiri era qai “veitorovi na sui, na sui ina sui.” Oti e basika na “ua kei na viciko.” Toso na gauna na kuli ena ubia na sui, na ua, kei na viciko. Sa qai ‘curumi ira na icegu, era na bula sara.’ Oti ena qai vakatikori ira o Jiova ena nodra vanua. Na ka kece qo ena taura toka na gauna.—Isik. 37:7-10, 14.

Dua na gauna balavu e bobula tu kina na matanitu makawa o Isireli. E tekivu ena 740 B.G.V. nodra vakabobulataki, qori nira kau vakavesu e levu na lewe ni tini na yavusa ena matanitu ena vualiku. Ena 607 B.G.V. e vakarusai o Jerusalemi, era kau tale ga vakavesu na lewe ni matanitu o Juta ena ceva. E qai cava ena 537 B.G.V. na veivakabobulataki qori nira lesu na vo ni Jiu mera tara tale na valenisoro, mera tauyavutaka tale na sokalou savasava e Jerusalemi.

Nida vakasamataka qori, e macala ni rawa ni balavu toka nodra vakabobulataki na dauveiqaravi ni Kalou vei Papiloni na Ka Levu, sega ni qai yaco ga ena 1918-1919. Na veivakabobulataki qo e veidonui kei na gauna ena tubu kina na co ca, kei na witi se “o ira na luve ni Matanitu.” (Maciu 13:36-43) Na gauna qori e dusia na tubu ni kedra iwiliwili na vukitani, ia era lewe lailai na lotu vaKarisito dina. E vakabobulataka gona na ivavakoso vaKarisito o Papiloni na Ka Levu. E tekivu qori ena dua na gauna ena ikarua ni senitiuri G.V. me yacova ni vakasavasavataki na valenisoro vakayalo ena gauna ni icavacava.—Caka. 20:29, 30; 2 Ces. 2:3, 6; 1 Joni 2:18, 19.

Ena gauna balavu ni veivakabobulataki vakayalo qori, era via veiliutaki tiko ga na iliuliu ni lotu kei na nodra itokani daunipolitiki, era vakatabuya mera wilika na lewenivanua na Vosa ni Kalou. Kena ivakaraitaki, so na gauna e vakatabui mera wilika na iVolatabu ena vosa era kila. Vica era vakayacora qori era vakamai bulabula ena kau. Era totogitaki o ira na saqata nodra ivakavuvuli na iliuliu ni lotu, me tarovi kina na sasaga ni veivakararamataki vakayalo.

Vakacava na kena ikarua, na veivakabulai? Enaica kei na sala cava e vakayacori kina? E taura na gauna na veivakabulai vakayalo qo. E salavata kei na rorogo “tataqiriqiri” me tekivu ena veisenitiuri  ni bera na gauna ni icavacava. Levu na vanua e vakabauti kina na ivakavuvuli ni lotu lasu, ia era tutaka na sokalou dina eso era yalodina ena ivakatagedegede era rawata. Era saga mera tabaka na iVolatabu ena vosa era kila na lewenivanua. Eso tale era wasea na ka dina era vulica ena Vosa ni Kalou.

Ena icavacava ni veiyabaki ni 1800, e cakacaka vagumatua o Charles Taze Russell kei na nona ilala me ratou vakalesuya na ka dina vakaivolatabu. E vaka ga me ubia vakaivakatakarakara na sui na viciko kei na kuli. E yaga dina na Zion’s Watch Tower kei na ivola tale eso mera kila kina na ka dina vakayalo o ira na yalomalumalumu. E vakaukauataki ira tale ga na dauveiqaravi ni Kalou na vidio na “Photo-Drama of Creation” ena 1914 kei na ivola The Finished Mystery ena 1917. Ena 1919, era vakabulai vakayalo na dauveiqaravi ni Kalou ra qai vakatikori ena nodra vanua vakayalo. Toso na gauna, era tomani ira na ivovo ni lumuti qori o ira e nodra inuinui na bula e vuravura mera “dua na mataivalu levu.”—Isik. 37:10; Saka. 8:20-23. *

E macala mai na itukutuku qo nira vakabobulataki na dauveiqaravi ni Kalou vei Papiloni na Ka Levu oya ni tubu na kedra iwiliwili na vukitani ena ikarua ni senitiuri G.V. Qo e dua na gauna butobuto, e via vaka na kena era vakadinadinataka na Isireli nira kau vakavesu. Ia dua na ka meda marautaka, nira sa galala na dauveiqaravi ni Kalou mai na veivakabobulataki vakayalo, da qai donuya na gauna ‘era na serau kina me vaka na rarama o ira na yalomatua,’ e “levu era na vakasavasavataki ira, era na vakavulavulataki ira,” ra qai ciqoma na sokalou dina!—Tani. 12:3, 10.

Eda sega ni vakadeitaka ni duri tu o Jisu ena valenisoro se raivotutaka ga. Ena so na gauna, e vakamacalataki ruarua qori ena noda ivola.

Wilika mada na ka e volai ena iVolatabu. E uqeti vakalou o Maciu me vola ena Kosipeli: “E qai kauti koya [Jisu] na Tevoro ina koro tabu, lai biuti koya sara ena dela ni bai [“ena bai, ena vanua cecere duadua,” vmr] ni valenisoro.” (Maciu 4:5) E vola tale ga o Luke: “E kauti koya na Tevoro i Jerusalemi, lai biuti koya sara ena dela ni bai ni valenisoro.”—Luke 4:9.

Ena gauna sa oti, e vakamacalataki ena noda ivola ni sega ni kauti Jisu dina ina valenisoro o Setani. Kena ivakaraitaki, e kaya na Vale ni Vakatawa ni Maji 1, 1961: “Ena veicalati toka me dua dina na valenisoro e tu ena vanua talasiga ena gauna e temaki kina o Jisu. E sega ni dua na ulunivanua e rawa ni laurai kina na ‘matanitu kece e vuravura kei na kedra lagilagi.’ Qori tale ga na vuna eda kaya kina ni sega ni ‘kauti Jisu dina o Setani ina koro tabu’ qai biuti koya ‘ena dela ni bai ni valenisoro.’ E sega mada ga ni vinakati me caka sara qori me rawai kina o Jisu.” Ia eda wilika ena itabataba  tarava ni Vale ni Vakatawa, ke vakayacora o Jisu na ka e tukuna o Setani ena rawa ni mate kina, ni rau duri tu ena dua na vanua cecere.

Era tukuna eso ni tabu me duri o Jisu ena dela ni tikina tabu ena valenisoro, ni sega ni Livai. Oya na vuna e nanumi kina ni rawa ni ‘kau’ o Jisu ina valenisoro ena raivotu. E via tautauvata kei na ka e yaco vua na parofita o Isikeli ena vica na senitiuri e liu.—Isik. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Ia ke vakayacori na veitemaki qo ena raivotu, e vica na taro qo e basika kina:

• E yaco dina na veitemaki se ka ga ni vakasama?

• Ke bacani o Jisu me vakayacora na ka vakayago, ya me vukica na vatu me ibuli madrai se sokalou ga vakadua vei Setani, vakacava ena via tautauvata ga kei na nona lade mai na valenisoro?

Ke duri mada ga o Jisu ena dela ni bai ni valenisoro, qo e vica na ka e lomatarotarotaki:

• E beca o Jisu na Lawa ni duri ena dela ni tikina tabu?

• E lako vakacava o Jisu mai na vanua talasiga i Jerusalemi?

Ni dikevi tale na tikina qo, e rawa nida sauma kina na rua na taro qori.

Kena imatai, e kaya o Parofesa D. A. Carson ni vosa vaKirisi hi·e·ron’ e vakadewataki me “valenisoro” ena rua na tikinivolatabu ya e “rairai dusia na valenisoro taucoko, sega ni tikina tabu ga.” Kena ibalebale ni na sega ni rawa ni duri tu o Jisu ena dela ni tikina tabu. Ena rawa ga ni duri ena tutu ni valenisoro ena ceva. E veidonui sara ga kei na qakilo e lutu vakadodonu sobu me rauta ni 137 na mita ina Buca o Kitironi. Na yasanivale ena ceva e raba na dokana, e vakabai wavoki, e vanua cere tale ga ena valenisoro. E kaya na daunitukutuku makawa o Josephus ke dua e duri e kea qai rai sobu, ena “boiri na matana” ena kena cere. Ni sega ni Livai o Jisu, ena rawa ni duri e kea, ena sega ni vakatubu veivosaki.

Ia me vaka ni tiko ena vanua talasiga o Jisu, e qai kau vakacava ina valenisoro? Kena isau rawarawa ga nida sega ni kila. E sega ni tukuni na balavu ni gauna e temaki kina se vanua cava ena vanua talasiga e tiko kina o Jisu. Eda sega ni kila na kena dina, ni rawa ni taubale lesu o Jisu, ia ena via balavu toka nona taubale. E sega ni tukuni ena tikinivolatabu ni tiko ga o Jisu ena vanua talasiga ena gauna kece e temaki kina. E tukuni ga ni kau i Jerusalemi.

Vakacava ga na kena vakaraitaki vua na “matanitu kece e vuravura”? E macala ni sega ni raica o koya na matanitu kece, ni sega ni dua na ulunivanua era na laurai kece kina. Kena irairai ni vakayagataka o Setani eso na mataqali raivotu me vakaraitaka kina vei Jisu na ka qori, e via vaka ga nona sarava e dua na itaba ni vanua mai na veiyasa i vuravura. Io, e vakayagataka o Setani na raivotu, e vinakata gona me “sokalou wale ga vakadua” vua o Jisu. (Maciu 4:8, 9) Ni kauti Jisu gona o Setani me lade mai na dela ni bai ni valenisoro, e macala ni vinakata o Setani me vakaleqai koya, ia e bese o Jisu. Ena duidui sara ke temaki ga ena raivotu.

Me vaka sa cavuti oti ena imatai ni parakaravu, eda sega ni kila na kena dina. Eda sega ni vakadeitaka nona lako i Jerusalemi o Jisu me duri ena dela ni bai ni valenisoro. Na ka ga eda kila ni dina na veitemaki, ni sauma vakadodonu o Jisu na ka kece e tukuna vua na Tevoro.