1. Eda na rawata vakacava na vuku, ena yaga vakacava?

O JIOVA e ivurevure ni vuku, e lomasavu tale ga ni wasea qori vei keda. E kaya na Jemesa 1:5: “Ke dua vei kemuni e lailai vua na vuku, me kerea tiko ga vua na Kalou, ni na soli vua. Ni lomasavu o koya vei keda kece, e sega ni dau vaqara cala.” Dua na sala eda rawata kina na nona vuku, oya na noda ciqoma na nona veivakadodonutaki. Ena taqomaki keda mai na itovo ca, ena vinaka tale ga noda bula vakayalo. (Vkai. 2:10-12) Ena yaga vakacava qori? Eda na ‘tiko ga ena loloma ni Kalou nida nuitaka tiko na bula tawamudu.’—Juta 21.

2. Sala cava eda na raica kina vakabibi na veivakadodonutaki ni Kalou?

² Na malele ni lomada, ivakarau ni noda isususu, kei na so tale ena vakadredretaka meda ciqoma na veivakadodonutaki se meda doka. Eda na raica tiko ga vakabibi na veivakadodonutaki ke da vakadinata na kena yaga, ni vakadeitaka na nona lomani keda o Jiova. E kaya na Vosa Vakaibalebale 3:11, 12: “Na luvequ, mo kua ni beca ni vakadodonutaki iko o Jiova . . . ni o koya e lomana o Jiova e vunauca.” Io, meda kua ni guilecava ni kauaitaki keda o Jiova. (Wilika Iperiu 12:5-11.) Ni kilai keda vinaka, ya na vuna e yaga tu ga kina na nona veivakadodonutaki  qai veiganiti. Meda veivosakitaka mada e va na ka e vauci ena veivakadodonutaki: (1) noda lewai keda vinaka, (2) nodra veivakadodonutaki na itubutubu, (3) veivakadodonutaki ena ivavakoso, kei na (4) vakarerevaki ni kena beci na veivakadodonutaki.

3. Era na vulica vakacava na gone mera lewai ira vinaka? Vakatauvatana.

³ Nida lewai keda vinaka, eda na qarauna na ka eda dau cakava kei na noda ivakarau ni rai. Eda sega ni sucu kaya mai qori, e vinakati kina meda vulica. Kena ivakatautauvata: Ni se qai vuli vodo basikeli e dua na gone, ena taura tiko na basikeli o itubutubu me kua kina ni lutu. Ia ke sa raica o itubutubu ni sa lewa rawa nona vodo, ena laiva vakamalua na ligana mai na basikeli. Gauna ga e raica kina ni sa rawa ni lewa vinaka o gone, sa na biuti koya sara ga. Ra itubutubu, na nomuni vosovoso kei na wasoma ni nomuni tuberi luvemuni “ena ivakavuvuli kei na ivakasala i Jiova,” oni sa vukei ira sara tiko ga mera vulica mera lewai ira vinaka, mera vuku tale ga.—Efeso 6:4.

4, 5. (a) Nida tokara tiko na “tamata vou,” na cava e bibi kina na lewa vinaka? (b) Cava meda kua kina ni soro nida “bale vakavitu?”

⁴ E tautauvata tale ga qori kei ira na mai kilai Jiova nira sa uabula. Era na rairai lewai ira vinaka toka, ia na tisaipeli vou ena sega ni matua ni se qai tekivu. Ena lai matua ni toso tiko na gauna, ena vulica kina me tokara na “tamata vou” se itovo vaKarisito. (Efeso 4:23, 24) Me rawati qori, bibi gona meda dau lewai keda vinaka. Cava ena yaco kina? Eda na vulica meda “biuta na ka kece e sega ni salavata kei na loma ni Kalou kei na gagadre ca vakavuravura, e vakavulici keda tale ga meda yalomatua, meda yalododonu, meda qarava na Kalou nida tu ena vuravura qo.”—Taito 2:12.

⁵ Eda kila nida dau cala kece. (Dauv. 7:20) Ni dua e bale, e sega ni tukuni ni sa tawayaga me vukei, se sa sega tu ga ni lewai koya rawa. E kaya na Vosa Vakaibalebale 24:16: “[Ena] bale vakavitu na yalododonu ena duri tale.” Cava ena vukei koya me kua ni soro? Na yalo tabu ni Kalou, sega ni nona kaukaua ga. (Wilika Filipai 4:13.) Ni okati tale ga ena vua ni yalo tabu na lewai keda vinaka.

6. Na cava meda cakava meda gonevuli vinaka ni Vosa ni Kalou? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁶ Me rawa nida lewai keda vinaka, e bibi tale ga meda dau masu mai vu ni lomada, vulica na iVolatabu da qai vakasamataka vakatitobu. Vakacava ke dredre mo dau vulica na Vosa ni Kalou? De dua o sega ga ni dau gumatuataka na vuli. Ia mo nanuma ni rawa ni uqeti iko o Jiova ke o kerea nona veivuke. E rawa ni vukei iko mo taleitaka nona Vosa. (1 Pita 2:2) Kena imatai, mo masuti koya me solia na kaukaua mo lewai iko vinaka mo vulica nona Vosa. Kena ikarua, mo cakacakataka na ka o masulaka, de dua me lekaleka ga nomu vuli. Ni toso na gauna, sa na rawarawa na vuli, o na marautaka tale ga! O na vakamareqeta na gauna qori, ni sa vuabale na lomamu ena vakasama talei i Jiova.—1 Tim. 4:15.

7. Ena uqeti keda vakacava na lewai keda vinaka meda sauva na isausau?

⁷ Na noda lewai keda vinaka eda sauva kina na isausau vakayalo. Dikeva mada na ka e yaco vua e dua na turaga e vakavuvale, a liaca ni sa sega ni gugumatua me vaka e liu. Ni leqataka na ituvaki qori, a saga kina me painia tudei. E wilika sara na kena ulutaga ena noda mekesini qai masulaka. Qori e uqeti qai bulabula kina vakayalo. E tuvanaka sara me dau painia  veivuke ena gauna veiganiti. Cava e yaco? E sega ni rawarawa, ia e dei toka ga ena nona isausau me painia tudei, e mani rawata sara.

8-10. Na cava ena vukei ira na itubutubu lotu vaKarisito mera tuberi luvedra vinaka mera qaravi Jiova? Vakatauvatana.

⁸ E nodra itavi dokai na itubutubu mera tuberi luvedra “ena ivakavuvuli kei na ivakasala i Jiova.” (Efeso 6:4) E sega ni rawarawa qori, vakabibi ena vuravura qo. (2 Tim. 3:1-5) Era sega ni sucu mai na gone mera sa kila tu na duidui ni ka vinaka kei na ka e ca. Era sucu vata mai kei na lewaeloma, ia ena vinakati me vakavulici se vakadodonutaki. (Roma 2:14, 15) E tukuni ena dua na ivakamacala ni iVolatabu ni vosa vaKirisi e vakadewataki me “ivakavuvuli” se veivakadodonutaki e rawa ni kena ibalebale nodra “tuberi na gone.”

⁹ Era dau nuidei na gone era vakadodonutaki vakayalololoma. Era vulica ni vakaiyalayala na noda galala, eda na sotava tale ga na ca kei na vinaka ni noda vakatulewa. Bibi gona mera nuitaka na itubutubu na veidusimaki i Jiova. Me nanumi tiko ni duidui na ivakarau se iwalewale e dau muri ena duidui vanua, vaka kina na duidui itabagauna. Ni tukuni mera rogoci Jiova na itubutubu, era na sega ni lewa tu ga na ka mera cakava mera tuberi vinaka kina na gone, e sega tale ga ni vakatau ena levu ni ka era kila se sotava mai.

¹⁰ Kena ivakaraitaki o Noa. Ni tukuna o Jiova me taya na waqa, a sega sara ga vua na kila, ni se bera vakadua ni cakava qori. A vinakati gona me vakararavi vei Jiova, e “cakava sara ga” ni muria na ka e vinakati. (Vkte. 6:22) Cava e yaco? E se qai imatai ni nona ta waqa, ia e cakava vinaka sara. Io, dodonu ga me cakava qori! Ni nuitaka na Kalou o Noa, a qarava vinaka tale ga nona itavi vakavuvale. E vakavulici ratou vinaka na luvena, e ivakaraitaki vinaka vei ratou, bau dredre toka qori ni bera na Waluvu.—Vkte. 6:5.

11. Na cava e bibi kina mera ivakaraitaki vinaka na itubutubu nira tuberi luvedra tiko?

¹¹ Ra itubutubu, o na vakatotomuri Noa vakacava? Mo rogoci Jiova. Me vakavulici iko ena sala mo tuberi luvemu kina, qori ena nona Vosa kei na veidusimaki ni nona isoqosoqo. Ni toso na gauna, ena vakavinavinakataka qori o luvemu! E vola e dua na tacida tagane: “Au vakavinavinakataka vakalevu na nodrau veituberi noqu itubutubu. Erau saga me tara na lomaqu. Au toso ga vakayalo nikua ena nodrau veivuke.” Ia se mani vakacava nodra sasaga na itubutubu, era na biuti Jiova eso na gone. O ira na itubutubu era saga ena nodra vinaka taucoko mera tuberi luvedra ena dina, ena vinaka nodra lewaeloma. Era vakanuinui tu nira  na lesu mai vei Jiova na luvedra talaidredre.

12, 13. (a) Ke vakasivoi e dua na gone, era na vakaraitaka vakacava na itubutubu nira talairawarawa vua na Kalou? (b) E yaga vakacava ina dua na vuvale nodrau talairawarawa vei Jiova na itubutubu?

¹² E dau vakatovolei vakalevu nodra talairawarawa na itubutubu ni vakasivoi na luvedra. Rogoca mada na ka e cakava e dua na tina ni sa biubiu mai vale na luvena yalewa e vakasivoi. E kaya: “Au vaqara ena noda ivola eso na iulubale meu rawa ni veimaliwai kina kei luvequ, vaka kina na makubuqu.” E tomana: “Ia e qai vukei au vakayalololoma o watiqu ni sa sega tale ni dua na ka keirau rawa ni cakava, me keirau kua vakadua ni veimaliwai kei koya.”

¹³ Ni oti e vica na yabaki, e vakalesui mai na luvena yalewa. E kaya o tinana: “E voleka ni veisiga e qiri se vakauitukutuku mai ena talevoni. E dokai keirau tale ga vakaveiwatini, ni kila ni keirau talairawarawa vua na Kalou. E vinaka sara na neitou veimaliwai.” Ke vakasivoi e dua na luvemu, vakacava o na “nuitaki Jiova ena lomamu taucoko, mo kua ni vakararavi ena nomu yalomatua”? (Vkai. 3:5, 6) Nanuma tiko, na veivakadodonutaki i Jiova e vakaraitaka nona loloma levu kei na vuku. Kua vakadua ni guilecava ni solia na Luvena ena vukuda kece, wili kina o luvemu. E sega ni vinakata me rusa e dua. (Wilika 2 Pita 3:9.) Mo nuitaka gona na veivakadodonutaki i Jiova kei na nona veidusimaki. Ena rairai mosimosi vei iko, ia mo muria ga na ka e tukuna o Jiova. Io, mo tokona na nona veivakadodonutaki, kua ga ni beca.

14. E yaga vakacava vei keda na ivakasala i Jiova e vakarautaka na “dauniyau yalodina”?

¹⁴ E yalataka o Jiova me karona, taqomaka qai vakavulica na ivavakoso vaKarisito. E cakava qori ena levu na sala. Kena ivakaraitaki, e lesi Luvena me liutaka na ivavakoso, me lesia na “dauniyau yalodina” me vakarautaka na kakana vakayalo ena kena gauna dodonu. (Luke 12:42) Levu na sala e vakarautaki kina na kakana vakayalo qori, e yaga dina na kena ivakasala se veivakadodonutaki. Mo taroga, ‘E dau uqeti au na ivunau au rogoca se ulutaga au wilika ena noda ivola meu veisautaka noqu itovo se ivakarau ni rai?’ O vakavinavinakataki ke o cakava qori! O sa vakalaiva tiko me moici iko o Jiova, se veivakadodonutaki me rawa ni yaga vei iko.—Vkai. 2:1-5.

15, 16. (a) E yaga vakacava vei keda na “isolisoli tamata” ena ivavakoso? (b) Na cava meda cakava me mamada kina nodra itavi?

¹⁵ E vakarautaka ena ivavakoso o Jisu na “isolisoli tamata,” o ira na qase mera vakatawana na qelenisipi ni Kalou. (Efeso 4:8, 11-13) Ena yaga vakacava vei keda na isolisoli talei qori? Kena imatai, meda vakatotomuria nodra vakabauta na qase, vaka kina nodra ivakaraitaki vinaka. Kena ikarua, meda muria nodra ivakasala vakaivolatabu. (Wilika Iperiu 13:7, 17.) Me nanumi nira lomani keda na qase, era vinakata tale ga meda toso vakayalo. Kena ivakaraitaki, ke ra raica nida calata tiko na soqoni se sa sega nida gumatua, era na totolo ni mai veivuke. Era na vakarogoci keda, oti era na veivakayaloqaqataki ra qai veivakasalataki vakaivolatabu. Vakacava o raica qori me iloloma i Jiova vei iko?

¹⁶ Me kua ni guilecavi ni sega ni rawarawa vei ira na qase mera torovi keda ena gauna e vinakati kina meda vakasalataki. Vakasamataka mada na kena dredre vua na parofita o Necani me vosa vei Tui Tevita ni vunitaka tiko nona ivalavala vakasisila! (2 Sam. 12:1-14) A vinakati tale ga vua na yapositolo o Paula me  yaloqaqa me vakadodonutaki Pita, e dua vei ratou na 12 na yapositolo, ni kauaitaki ira ga vakalevu na lotu vaKarisito era Jiu. (Kala. 2:11-14) O na vakamamadataka vakacava na nodra icolacola na qase ena nomu ivavakoso? Mo yalomalumalumu, torovi rawarawa, qai dau vakavinavinaka. Mo raica nodra veivuke me nona iloloma vei iko o Jiova. Qo ena yaga vakalevu vei iko, era na marautaka tale ga na nodra veiqaravi.

17. E yaga vakacava vua e dua na tacida nodratou veivuke vakayalololoma na qase ni ivavakoso?

¹⁷ E dredre vua e dua na tacida yalewa me lomani Jiova ni vakasamataka na ka e dau cakava ena veigauna sa oti. E kaya: “Niu nuiqawaqawataka na ka au dau cakava ena gauna sa oti, au kila ni vinaka meu raici ratou na qase. Eratou sega ni vosataki au se vakalewai au, ratou dau vakayaloqaqataki au ga. Ni suka na soqoni e veimacawa, se mani vakacava nodratou osooso, ena tarogi au e dua vei ratou seu sa vakacava tiko. Na ka au cakava ena gauna sa oti, e dau dredre kina meu vakabauta ni na lomani au na Kalou. Ia o Jiova e vakayagataki ira na qase ni ivavakoso e veigauna mera vakadeitaka tale vei au ni lomani au. E noqu qaqanimasu meu kua vakadua ni biuti Jiova.”

18, 19. Na cava e rawa ni yaco nida beca na veivakadodonutaki? Vakatauvatana.

¹⁸ E mosimosi toka na veivakadodonutaki, ia ena mosimosi sara ke da beca. (Iper. 12:11) Vakasamataka mada e rua na kena ivakaraitaki, o Keni kei Tui Setekaia. Ni tekivu cati Epeli o Keni, e vakasalataki koya na Kalou: “Na cava o sa rui cudru kina o qai matararawa? Ke o veisau mo caka vinaka, o na ciqomi tale, se vakacava? Ia ke o sega ni veisau mo caka vinaka, sa toka e katuba na ivalavala ca me rawai iko, ia vakaevei o na lewai koya?” (Vkte. 4:6, 7) A sega ni muria qori o Keni. E mani rawai koya na ivalavala ca. E mosimosi dina na ka e sotava! (Vkte. 4:11, 12) Io, e lailai sara na mosimosi ni veivakadodonutaki i Jiova ni vakatauvatani kei na ka e qai sotava.

¹⁹ A veiliutaki na tui ca o Setekaia, e tui malumalumu tale ga ena gauna butobuto duadua kei Jerusalemi. E vakamasuti Setekaia vakavica na parofita o Jeremaia me biuta nona itovo ca, ia e bese ni muria na veivakadodonutaki. E sotava tale ga kina na leqa. (Jere. 52:8-11) Dua na ka nona vinakata o Jiova meda kua ni sotava na ituvaki mosimosi!—Wilika Aisea 48:17, 18.

20. Na cava ena yaco vei ira na ciqoma na veivakadodonutaki ni Kalou, kei ira na beca?

²⁰ Levu nikua era dau beca na veivakadodonutaki, okati kina na noda dau lewai keda vinaka. Ia ena vakaleqai ira tale na tamata ca na ivakarau ni rai qori. (Vkai. 1:24-31) Koya gona meda ‘rogoca na veivakadodonutaki meda vuku kina.’ Me vaka e tukuni ena Vosa Vakaibalebale 4:13, ‘mo taura matua na veivakadodonutaki, mo kua ni biuta. Mo karona ni o na bula kina.’