1. Na cava eso na ka eda vakalougatataki kina nida lewe ni isoqosoqo i Jiova?

 EDA kalougata dina nida lewe ni isoqosoqo i Jiova ena iotioti ni veisiga dredre qo. Ni sa qai ca tikoga na ituvaki ni vuravura qo, o Jiova e vakarautaka e dua na vuvale era lewena na mataveitacini, era duavata. (Same 133:1) E vukei keda o Jiova meda lewenivuvale mamarau. (Efeso 5:33–6:1) E solia tale ga vei keda na vuku kei na yalomatua meda vakila tiko ga na vakacegu.

2. Na cava e vinakati meda cakava? Na vuna?

² E vinakati meda sasaga tiko ga meda qaravi Jiova ena yalodina. Na vuna? Eso na gauna ena rairai vakacudrui keda na nodra malumalumu eso tale. De dua ena vakayalolailaitaki keda tale ga na noda malumalumu, vakabibi ke da cakava wasoma na cala qori. E vinakati meda yalodina tiko ga vei Jiova (1) ni vakacudrui keda e dua na tacida, (2) nida rarawataka na ka e cakava o watida, kei na (3) ni vakayalolailaitaki keda na noda malumalumu. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo na ituvaki yadua qori. Eda na dikeva tale ga na ka eda vulica vua e dua e tukuni ena iVolatabu e yalodina tiko ga.

YALODINA TIKO GA NI VAKACUDRUI IKO E DUA NA TACIMU

3. Na ituvaki cava era sotava na tamata i Jiova?

³ Na ituvaki. Eso na tacida e dau vakaninivaki vei keda na nodra itovo. Eso tale era na rairai vakararawataki keda, era sega ni veinanumi, se ra dau veibeci. O ira mada ga na qase ni ivavakoso era dau cala tale ga. Na leqa kece qori e rawa nira vakatitiqataka kina eso na isoqosoqo i Jiova. Sa ra sega ni qaravi Jiova tiko ga ena “duavata” kei ira na mataveitacini, sa ra sega tale ga ni veimaliwai kei ira na  vakacudrui ira, se ra sega sara ga ni tiko ena soqoni. (Sefa. 3:9) Vakacava e ka vakayalomatua qori? Dikeva mada na ka eda vulica vua e dua e talanoataki ena iVolatabu e sotava tale ga na ituvaki qori.

4. Na ituvaki cava e sotava na yapositolo o Paula?

⁴ Na ivakaraitaki vakaivolatabu. E kila na yapositolo o Paula nira sega ni uasivi na tacina vaKarisito. Kena ivakaraitaki, era raicalataki koya eso ni se qai tekivu veimaliwai ena ivavakoso. (Caka. 9:26) Toso na gauna, era kaseti koya eso me vakarogorogocataki kina na yacana. (2 Kor. 10:10) E raica tale ga o Paula ni vakatulewa ca e dua na tacina nuitaki e rawa sara ga ni vakatarabetaka eso tale. (Kala. 2:11, 12) Dua mada ga na nona itokani nuitaki o Marika, e vakararawataki koya vakalevu. (Caka. 15:37, 38) A rawa sara ga ni bese o Paula me veimaliwai kei ira na tacina era vakararawataki koya. Ia e donu tiko ga nona rai me baleti ira qai yalodina ni qaravi Jiova. Na cava e vukei koya me yalodina tiko ga?

5. Na cava e uqeti Paula me vosoti ira na mataveitacini? (Kolosa 3:13, 14) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁵ E dau lomani ira na mataveitacini o Paula. Na loloma qori e uqeti koya me kauaitaka ga nodra itovo vinaka, sega ni nodra malumalumu. E uqeti koya tale ga na loloma me cakava na ka e vola ena Kolosa 3:13, 14. (Wilika.) Dikeva mada na kena dina qori ena ka e cakava vei Marika. A biuti Paula tu o Marika ena imatai ni nona ilakolako vakadaukaulotu, ia e sega ni cudruvi koya tiko ga o Paula. Toso na gauna, ni volavola ena ivavakoso e Kolosa o Paula, e vakacaucautaki Marika, e tukuna ni dau cakacaka vata kei koya, e “dau vakacegui [koya] vakalevu.” (Kolo. 4:10, 11) Ni vesu tu mai Roma, e kerea sara ga me lako yani o Marika me vukei koya. (2 Tim. 4:11) E macala ni dau vosoti ira na mataveitacini o Paula, e saga tale ga me veivolekati kei ira. Na cava eda vulica vua?

6-7. Nira sega ni uasivi na tacida, eda na vakaraitaka vakacava ni dei tu ga noda lomani ira? (1 Joni 4:7)

⁶ Na ka eda vulica. E vinakata o Jiova me dei tiko ga noda lomani ira na tacida. (Wilika 1 Joni 4:7.) Ke dua e sega ni vakaraitaka eso na itovo vaKarisito, meda nanuma tiko ni vinakata na tacida qori me muria na ivakavuvuli vakaivolatabu, ia e sega ni nakita nona vakacudrui  keda. (Vkai. 12:18) O Jiova e lomani ira nona dauveiqaravi era yalodina vua ni tiko mada ga na nodra malumalumu. E sega ni biuti keda nida cala, se cudruvi keda tiko ga. (Same 103:9) E bibi gona meda vakatotomuria na Tamada dauveivosoti!—Efeso 4:32–5:1.

⁷ Meda nanuma tale ga ni sa voleka tiko mai na icavacava, e vinakati meda volekati ira tiko ga na mataveitacini. Meda namaka ni na levu tiko ga na veivakacacani. De dua eda na vesu ena vuku ni noda vakabauta. Ke yaco qori, ena vinakati sara ga na nodra veitokoni na tacida. (Vkai. 17:17) Dikeva mada na ivakaraitaki nei Joseph, a e dua na qase ni ivavakoso mai Sipeni. A vesu kei na vica tale na tacida tagane ena vuku ni nodratou tawaveitovaki. E kaya: “Keitou tu vata ga ena dua na rumu e valeniveivesu, eso na gauna eda na vakacudrui ira na tacida. E vinakati me keitou yalorawarawa, me keitou veivosoti tale ga vakarawarawa. Qori na ka e vakaduavatataki keitou, keitou veitaqomaki tale ga. Era maliwai keitou na kaivesu era sega ni qaravi Jiova. Dua na gauna e mavoa na ligaqu qai vadretitaki tu, au sega ni cakava rawa e dua na ka. Ia e dua na taciqu e savata na noqu isulu, e vukei au tale ga ena so na ka. Au vakila sara ga na loloma dina ena gauna au leqa tu kina.” E vinaka gona meda walia rawa qo na noda leqa!

YALODINA TIKO GA NI O RARAWATAKA NA KA E CAKAVA O WATIMU

8. Na ituvaki cava era sotava na vakawati?

⁸ Na ituvaki. E sega ni dua na vakawati e uasivi. E tukuna vakadodonu na iVolatabu me baleti ira na vakawati, ni na “vakararawataki na yagodra.” (1 Kor. 7:28) Na vuna? Rau sega ni uasivi na veiwatini, e duidui na nodrau itovo, na ka rau taleitaka se sega ni taleitaka. De dua e duidui tale ga na nodrau itovo vakavanua se isususu. Toso na gauna, rau na rairai vakaraitaka eso na itovo e sega ni laurai levu ni bera na vakamau. Qori e rawa ni vakavuna na veiba. Ke rau dau soli ulubale ni rau cala, rau qai sega ni walia na nodrau leqa, de dua rau na tini veibeitaki ga kina. Rau na rairai nanuma me sa kena iwali ga na veibiu se veisere. Vakacava rau na marau kina? b Meda vulica mada e dua na ivakaraitaki vakaivolatabu e yalodina tiko ga ni dredre sara na nona bula vakawati.

9. Na ituvaki cava e sotava o Apikali?

⁹ Na ivakaraitaki vakaivolatabu. E vakawatitaki Nepali o Apikali, e tukuna na iVolatabu ni turaga voravora qai ca na nona itovo. (1 Sam. 25:3) E dredre sara vei Apikali me bula vata kei na turaga qori. Vakacava e rawa ni qara na sala me biuti Nepali kina? Io, e rawa sara ga ni cakava qori ena gauna e via vakamatei Nepali kina o Tevita, na turaga ena qai tui Isireli baleta ni vosabeci koya kei ira na nona ito. (1 Sam. 25:9-13) A rawa sara ga ni dro o Apikali me vakayacora o Tevita na nona inaki. Ia e sega ni cakava qori o Apikali, e vakamasuti Tevita ga me kua ni vakamatei Nepali. (1 Sam. 25:23-27) Na cava e uqeti koya?

10. Na cava e rairai uqeti Apikali me yalodina tiko ga ni dredre nona bula vakawati?

 ¹⁰ E lomani Jiova o Apikali, e doka tale ga na nona ivakatagedegede me baleta na vakawati. Macala ni kila vinaka na ka e tukuna na Kalou vei Atama kei Ivi ni tauyavutaka oti na imatai ni vakawati. (Vkte. 2:24) E kila o Apikali ni ituvatuva dokai vei Jiova na vakawati. E vinakata me vakamarautaka na Kalou. Qori sara ga na ka e uqeti koya me saga na ka kece e rawa ni cakava me vakabulai kina nona vuvale, wili kina o watina. E vukitotolo me tarovi Tevita me kua ni vakamatei Nepali. E kere veivosoti tale ga mai vu ni lomana ena cala e sega ni cakava. E macala ni o Jiova e lomana na marama yaloqaqa qori, e dau veinanumi tale ga. Na cava era vulica na veiwatini ena ivakaraitaki nei Apikali?

11. (a) Na cava e vinakata o Jiova vei ira na vakawati? (Efeso 5:33) (b) Cava o vulica ena ka e cakava o Camari me taqomaka nona vakawati? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹¹ Na ka eda vulica. E vinakata o Jiova mera doka na veiwatini na ituvatuva ni vakawati ke dredre mada ga na bula vata kei watidra. Ena marau sara ga o Jiova ni raica nodra cakacaka vakaukaua na veiwatini mera walia na nodra leqa, ra qai vakaraitaka tiko na loloma kei na veidokai. (Wilika Efeso 5:33.) Dikeva mada nona ivakaraitaki o Camari. Rauta ni ono na yabaki nona vakawati, e tekivu vulica na iVolatabu kei ira na iVakadinadina i Jiova, toso na gauna e papitaiso sara. E kaya: “E sega ni taleitaka o watiqu na noqu vakatulewa. E vuvutaka noqu qaravi Jiova. E dau vosabeci au, e vakarerei au tale ga ni na biuti au.” Ia e yalodina tiko ga vei watina o Camari. E 50 na yabaki nona cakacaka vakaukaua me dei na nona vakawati, ya me vakaraitaka na loloma kei na veidokai. E kaya tale: “Ni toso na yabaki, au saga meu kilai watiqu vinaka, au dau vosa tale ga vua ena veidokai. Niu kila ni ituvatuva bibi na vakawati vei Jiova, au saga ena noqu vinaka kece meu taqomaka. Au sega ni saga meu biuti watiqu baleta niu lomani Jiova.” c Ke dredre mada ga na nomu bula vakawati, mo nuidei ni na tokoni iko o Jiova, ena vukei iko tale ga mo yalodina.

YALODINA TIKO GA NI O RARAWATAKA NOMU CALA

12. Na ituvaki cava eda na rairai sotava ke da valavala ca bibi?

¹² Na ituvaki. Eda na rairai yalolailai sara ga ke da valavala ca bibi. E kaya  na iVolatabu ni noda ivalavala ca e rawa ni vakavuna noda “kavoro qai bibivoro.” (Same 51:17) Kena ivakaraitaki, e vica na yabaki nona sasaga e dua na tacida o Ropate me rawata na ivakatagedegede me dauveiqaravi ni ivavakoso. Ia e qai valavala ca bibi, e liaca ni sa cakitaki Jiova. E kaya: “E ca sara ga noqu lewaeloma, e vaka meu cola tu e dua na icolacola bibi. Oti au lomaleqa vakalevu. Au mamakeukeu niu masu vei Jiova. Au nanuma ni sa na sega ni via rogoci au tale na Kalou. Na vuna? Niu sa vakararawataki koya.” Nida valavala ca, oti da qai rarawa tiko kina vakalevu, eda na via soro sara ga nida nanuma ni sa biuti keda o Jiova. (Same 38:4) Ke va qori nomu rai, dikeva mada e dua e tukuni ena iVolatabu a qaravi Jiova tiko ga ena yalodina ni valavala ca bibi.

13. Na valavala ca bibi cava e cakava na yapositolo o Pita? Cava eso tale na cala e cakava ni bera qori?

¹³ Na ivakaraitaki vakaivolatabu. Ena bogi ni bera ni vakamatei o Jisu, e vica na cala e cakava na yapositolo o Pita e tini valavala ca bibi kina. Kena imatai, e nuitaki koya vakasivia o Pita, e dokadokataka ni na yalodina tiko ga ke ra biuti Jisu mada ga na vo ni yapositolo. (Mari. 14:27-29) Dua tale, ni tiko ena were o Kecisemani, e moce tiko ga o Pita ni kerei vua vakavica me yadra tiko. (Mari. 14:32, 37-41) Oti qori, e dro o Pita nira lako yani na ilala levu mera vesuki Jisu. (Mari. 14:50) Kena iotioti, e tukuna vakatolu o Pita ni sega ni kilai Jisu, e bubului mada ga me totogitaki ke lasu. (Mari. 14:66-71) Na cava e cakava o Pita ni kila na bibi ni nona ivalavala ca? E sega ni kinoci koya rawa o Pita qai tabalaka na tagi, de dua e rarawataka sara ga na nona cala. (Mari. 14:72) Vakasamataka mada na levu ni nona rarawa o Pita ni sa vakamatei na nona itokani ni oti tale e vica na aua. Sa na bau beci koya mada ga!

14. Na cava e cakava o Pita me yalodina tiko ga vei Jiova? (Raica na iyaloyalo ena waqana.)

¹⁴ E tiko e vica na vuna a rawa ni yalodina tiko ga kina o Pita ena nona qaravi Jiova. A sega ni lai tiko taudua ga, e lako vei ira na mataveitacini ra qai vakacegui koya. (Luke 24:33) Ia ni sa vakaturi o Jisu e rairai vei Pita, de dua me vakayaloqaqataki koya. (Luke 24:34; 1 Kor. 15:5) Toso na gauna, e sega ni cudruvi Pita o Jisu ena nona malumalumu, e tukuna ga  vua ni na levu tale na itavi ena qarava. (Joni 21:15-17) E kila o Pita na bibi ni nona ivalavala ca, ia e sega ni vakayalolailaitaki koya. Na vuna? E nuidei ni lomani koya tiko ga na nona Turaga o Jisu. Era tokoni koya tale na tacina vakayalo. Na cava eda vulica ena ivakaraitaki i Pita?

15. Na cava e vinakata o Jiova meda vakadeitaka? (Same 86:5; Roma 8:38, 39) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁵ Na ka eda vulica. E vinakata o Jiova meda kila ni lomani keda, e vosoti keda tale ga. (Wilika Same 86:5; Roma 8:38, 39.) Nida valavala ca, e ca na lomada. E dau va ga qori, e vinaka tale ga. Meda kua gona ni nanuma ni sega ni lomani keda o Jiova se vosoti keda rawa. Ia meda kerea totolo na veivuke. E kaya o Ropate, sa tukuni oti mai: “Au valavala ca baleta niu nuitaki au ga meu vorata na veitemaki.” E liaca ni vinakati me raici ratou na qase, e kaya: “Niu lai raici ratou na qase, eratou vukei au meu kila ni lomani au tiko ga o Jiova. Eratou lomani au tale ga na qase. Ratou vukei au meu vakabauta ni sega ni biuti au o Jiova.” Eda vulica meda vakadeitaka tale ga ni lomani keda tu ga vakalevu o Jiova qai vosoti keda kevaka eda veivutunitaka na noda ivalavala ca, eda qara na veivuke qai saga tiko ga meda kua ni cakava tale na cala qori. (1 Joni 1:8, 9) Ke da cakava qori eda na sega ni tarabe se bale.

16. Na cava mo vakadeitaka kina ni o yalodina tiko ga ena nomu qaravi Jiova?

¹⁶ E mareqeta vakalevu o Jiova na noda sasaga meda qaravi koya ena iotioti ni veisiga dredre qo. Ena nona veivuke e rawa nida dei tiko ga ni vakayalolailaitaki keda na noda cala se na nodra cala eso tale. Eda na vakaraitaka nida lomani ira na mataveitacini qai vosoti ira, ke ra vakacudrui keda. Eda na vakaraitaka na noda lomana na Kalou qai doka na nona ituvatuva me baleta na vakawati ena noda saga meda walia na leqa ena rairai basika mai. Ke da valavala ca, meda kerea na veivuke i Jiova, meda vakadeitaka ni lomani keda qai vosoti keda qai qaravi koya tiko ga ena yalodina. Meda nuidei nida na vakalougatataki ke da sega ni “soro ena caka vinaka.”—Kala. 6:9.