1, 2. Na veileqaleqati cava e volatukutukutaki ena Vakatekivu? Cava meda kauaitaka kina?

NA CAVA o nanuma ni o wilika ena iVolatabu na nodra veileqaleqati eso? Kena ivakaraitaki na imatai ni vica na wase ni Vakatekivu. A vakamatei Epeli o Keni (Vkte. 4:3-8); o Lemeki e vakamatea na cauravou a mokuti koya (Vkte. 4:23); era veiba na ivakatawa ni manumanu i Eparama (Eparaama) kei Loti (Vkte. 13:5-7); e beci Sera (Serai) o Eka, mani cudruvi Eparama o Sera (Vkte. 16:3-6); e saqati ira na tamata kece o Isimeli, era saqati koya tale ga na liga ni tamata kece.—Vkte. 16:12.

² Na cava e volatukutukutaki kina qori ena iVolatabu? Me rawa nida kila na tamata ivalavala ca na vuna e bibi kina meda veiyaloni tiko ga. E vakaraitaka tale ga na sala meda cakava kina qori. Ena uqeti keda noda wilika ena iVolatabu na ituvaki dredre era vosota na dauveiqaravi ni Kalou. Eda na vulica na yaga ni nodra vosota, ena rawa tale ga nida muria nida sotava na ituvaki dredre. Io ena uqeti keda qori ena ka e dodonu meda cakava kei na ka meda qaqarauni kina ni basika eso na ituvaki.—Roma 15:4.

3. Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga qo?

³ Ena veivosakitaki ena ulutaga qo na vuna meda walia kina na dauveiqaravi i Jiova na duidui e basika kei na  sala meda cakava kina qori. Eda na veivosakitaka tale ga na ivakavuvuli vakaivolatabu ena vukei keda ena ka meda cakava ni basika na duidui, kei na ka me caka meda veiyaloni tiko ga kina, meda veiyaloni tale ga kei na Kalou o Jiova.

4. Na ivakarau ni rai cava e takalevu tu e vuravura nikua, cava e yaco kina?

⁴ E veivakamuai vakalevu o Setani ena veileqaleqati kei na duidui eda sotava tu nikua. Kena ivakaraitaki nona ile ena were o Iteni. A tukuna ni dodonu se rawa meda lewa ga vakataki keda na ka e vinaka kei na ka e ca, me kua tale ga ni lewai keda na Kalou. (Vkte. 3:1-5) Sa laurai tu nikua na ivakarau ni rai qori. E takalevu e vuravura na yalo ni lewai keda ga, e basika kina na dokadoka, kocokoco kei na veiqati. Ke lewai keda na ivakarau ni rai qori, eda sa tokona tiko na ile i Setani, oya ni ka vakayalomatua meda cakava ga na ka eda vinakata ke ra vakaleqai mada ga kina eso tale. Na rai qori e dau tini ga ina veiba. Ena vinaka meda nanuma tiko ni “o koya e dau cudru e vakatubuveiba, o koya e dau cudru katakata e levu na nona cala.”—Vkai. 29:22.

5. Na ivakasala cava e tauca o Jisu ni yaco na veileqaleqati?

⁵ E duidui sara o Jisu ni vakavulici ira na lewenivanua mera saga na veiyaloni, ke sega mada ga ni salavata kei na ka era vinakata. Ena nona Vunau ena Ulunivanua, a vakamacalataka vinaka o Jisu na ka meda cakava ni basika na duidui se na ka e rawa ni tini ena veileqaleqati. Kena ivakaraitaki, e uqeti ratou na tisaipeli me ratou yalomalua, saga na veisaututaki, qarauna na ka e rawa ni vakavuna na cudru, veiyaloni totolo, me ratou lomana tale ga na kedratou meca.—Maciu 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Na cava e bibi kina me wali totolo na duidui? (b) Na taro cava meda dui taroga na dauveiqaravi ni Kalou?

⁶ Ena maumau wale na noda sasaga ni qaravi Jiova me vaka na masu, tiko ena soqoni, cakacaka vakavunau, kei na so tale ke sega nida dau veiyaloni. (Mari. 11:25) Eda rawa ni veitokani kei na Kalou ke da yalorawarawa ni vosota nodra malumalumu eso tale.—Wilika Luke 11:4; Efeso 4:32.

⁷ Dodonu meda vakasamataka vinaka na lotu vaKarisito kece na bibi ni veivosoti kei na veiyaloni. Vakacava o dau yalorawarawa ni vosoti ira na tacimu vakayalo? O dau marau ni maliwai ira? E namaka o Jiova meda dauveivosoti. Ke tukuna vei iko nomu lewaeloma ni tiko eso na ka mo vakavinakataka ena tikina qo, mo masuti Jiova me vukei iko mo cakava na veiveisau! Na Tamada vakalomalagi ena rogoca qai sauma nomu masu ena yalomalumalumu.—1 Joni 5:14, 15.

8, 9. Na cava meda cakava ke dua e vakacudrui?

⁸ Eda sega kece ni uasivi, ena tiko gona na gauna ena vakacudrui keda kina e dua ena ka e cavuta se cakava. E macala ni na yaco ga qori. (Dauv. 7:20; Maciu 18:7) Cava o na cakava? Vakasamataka mada na ka e yaco ena ituvaki qo: Ena dua na soqo era tiko kina na iVakadinadina i Jiova, eratou veivakabulataki e dua na tacida yalewa kei na rua na tacida tagane. Dua vei rau na tacida tagane e nanuma ni sega ni kilikili na ivakarau ni nona veivakabulataki na tacida yalewa ya, e vakalewa tale ga na ka e cavuta. Ia e tukuna vua na ikarua ni tacida tagane  me nanuma tiko ni tacida yalewa ya e qaravi Jiova tiko ena yalodina me 40 na yabaki, e sega ni rawarawa na ituvaki e sotava, e sega tale ga ni nakita me veivakacudrui. Ni rogoca qori na imatai ni tacida tagane, e kaya sara, “Dina sara ga o iko.” Cava e yaco? Rau sega tale ni kauta cake mai.

⁹ Na cava eda vulica e ke? Na kena lai yaco e dua na ituvaki me veivakaleqai e vakatau sara tu ga vei keda. O koya e dauloloma ena ubia na cala lalai kece. (Wilika Vosa Vakaibalebale 10:12; 1 Pita 4:8.) Ni o “raibaleta na cala,” o Jiova e raica qori me kemu “idivi.” (Vkai. 19:11; Dauv. 7:9) Na imatai gona ni ka mo taroga ni dua e vakacudrui iko: ‘Vakacava au rawa ni guilecava? Ena vinakati meu vakasamataka tale tiko?’

10. (a) Na cava e cakava e liu e dua na tacida yalewa ni vakalewai? (b) Na ivakavuvuli vakaivolatabu cava e vukei koya me veiyaloni tiko ga?

¹⁰ E sega ni rawarawa meda guilecava nodra vakalelewa eso tale. Kena ivakaraitaki na painia o Lucy. Eso era vakalewa na nona cakacaka vakaitalatala kei na nona vakayagataki gauna. E rarawa o Lucy, mani kerea nodra veivuke na tacida tagane matua. E kaya: “E yaga dina nodra ivakasala vakaivolatabu me donu tiko ga kina noqu rai me baleta na nodra nanuma na taciqu, meu dau kauaitaki Jiova, ni bibi duadua.” E vakayaloqaqataki Lucy nona wilika na Maciu 6:1-4. (Wilika.) E uqeti koya na tikinivolatabu qori ni bibi duadua ga me vakamarautaki Jiova. E kaya: “Ke ra vakalewa eso na noqu cakacaka, au sega ni yalolailai kina, baleta au kila niu sa solia kece tiko noqu vinaka me vakadonui au o Jiova.” Ni cakava qori o Lucy, e vakatulewataka kina me kua ni kauaitaka na ka era dau tukuna eso tale.

11, 12. (a) Na cava me cakava na lotu vaKarisito ke nanuma ni “beitaki” koya e dua na tacina vakayalo? (b) Cava eda vulica ena nona walia o Eparama na duidui? (Raica na imatai ni yaloyalo.)

¹¹ “Eda dau tarabe kece.” (Jeme. 3:2) Kaya mada ni o rogoca ni rarawataka e dua na tacimu na ka o tukuna se cakava. Na cava mo cakava? E kaya o Jisu: “Ke o kauta na nomu isoro ina icabocabonisoro o qai nanuma ni beitaki iko na tacimu ena dua na ka, biuta tu na nomu isoro ena mata ni icabocabonisoro, lako drau lai veivakameautaki mada kei tacimu, oti qai lesu mo vakacabora nomu isoro.” (Maciu 5:23, 24) Me salavata kei na ivakasala i Jisu, vosa vua na tacimu. Vakasamataka na nomu inaki. Mo kua ni beitaki tacimu, ia mo kere veivosoti ni o cala qai veivakameautaki. E bibi duadua meda veiyaloni tiko kei ira na tacida.

¹² E volaitukutukutaki ena iVolatabu e dua na veileqaleqati, ia a qai lai yaco kina na veiyaloni. Qo na ituvaki a sotava o Eparama kei na vugona o Loti. Erau dau susu manumanu, ia era qai veibataka na nodrau tamata cakacaka na vanua mera kana kina na manumanu. Nona saga o Eparama me kua ni yaco na veileqaleqati, e solia kina vei Loti me digia e liu na vanua e vinakata me ratou vakaitikotiko kina nona vuvale. (Vkte. 13:1, 2, 5-9) Sa bau ivakaraitaki vinaka dina! E saga o Eparama me veivakameautaki, sega ni ka ga e kauai kina. Vakacava a vakalougatataki ena vuku ni nona lomasoli? Io. Ni oti ga na ituvaki a sotava kei Loti, e yalataka o Jiova ni na vakalougatataki koya vakalevu. (Vkte. 13:14-17) Ke ra cakava na dauveiqaravi i Jiova na ka e salavata kei na nona ivakavuvuli se mera walia na duidui ena yalololoma,  ena sega ni vakalaiva mera vakalolomataki tiko ga. ^[1]

13. Na cava e cakava e dua na tacida ni rogoca na vosa mosimosi, cava eda vulica kina?

¹³ Dikeva mada e dua na ituvaki ena gauna qo. E dua na tacida e se qai lesi ga me liutaka e dua na tabana ena soqo ni veiwasewase. E qirita e dua na tacida vakayalo ke via bole me veivuke, ia e kena isau ga mai na vosa mosimosi qai tini koso nodrau veivosaki. E se cudruvaka tiko ga na tacida e tauca na vosa mosimosi ya na ka rarawa a cakava e dua tale na tacida a qarava tu na tabana ya e liu. Ia a sega ni kauaitaka qori na tacida e se qai lesi ga ena tabana ya, ni oti ga e dua na aua e qiriti koya tale. E tukuna vua ni rau se bera ni bau sota, e vakatututaka tale ga me rau walia vata na ituvaki qo. Ni oti e dua na macawa, rau sota sara ena dua na Vale ni Soqoni. Ni oti nodrau masu, rau veivosaki sara me dua na aua, e vakamacalataka kina na kena ituvaki na tacida a vosa kaukaua mai ena talevoni. Ni vakarogoci koya oti vakayalololoma na tacida, e tukuna sara vua eso na ivakavuvuli vakaivolatabu, rau mani veitalatala vinaka. E veiqaravi sara ena soqo ni veiwasewase na tacida qo, e vakavinavinakataka nona yalomalua kei na nona yalovinaka na tacida a qiriti koya yani.

14, 15. (a) Gauna cava me muri kina na ivakasala ena Maciu 18:15-17? (b) Na cava e tolu na ikalawa e cavuta o Jisu? Cava me noda inaki?

¹⁴ E levu na duidui e yaco ena keda maliwa na lotu vaKarisito e dodonu meda walia ga kei ira eda veileqaleqati. Ia e raica o Jisu ni so na ituvaki ena rairai okati kina na ivavakoso. (Wilika Maciu 18:15-17.) Ni dua e cala, cava ena yaco ke sega ni via rogoci ira na tacina vakayalo,  ira na ivakadinadina, kei na ivavakoso? E dodonu me okati “me vaka e dua mai na veimatanitu, se daukumuni ivakacavacava.” Eda na okati koya nikua me dua e vakasivoi. Qori e dusia ni “valavala ca” e cakava e sega ni veileqaleqati lailai ga. Ia (1) na valavala ca qori a rawa nira walia ga o ira era veileqaleqati kina, kena ikuri (2) na bibi ni valavala ca ya e ganita na veivakasivoi ke sega ni wali. De dua e rawa ni okati ena valavala ca va qori eso na veidabui, se rairai vakarogorogocataki e dua ena vuku ni vakaucaca. Na tolu na ikalawa e vakabibitaka eke o Jisu e veiganiti ga ena gauna e yaco kina na ituvaki qori. Na cala va qo e sega ni okati kina na valavala ca me vaka na veibutakoci, veiwatini vakatagane se vakayalewa, vukitani, qaravi matakau, se so tale na ivalavala ca torosobu e dodonu mera qarava na qase ni ivavakoso.

¹⁵ Na inaki ni nona ivakasala o Jisu me vukei vakayalololoma na tacida. (Maciu 18:12-14) Kena imatai, me sagai me kua ni okati tale eso ena kena wali na leqa. De dua ena vinakati meda veivosaki vakavica kei koya e cala. Kena ikarua, ke dreve qori, vosa vei koya e cala nira tu na vakadinadina se nira tu eso e rawa nira vakadeitaka ke a yaco dina na cala. Ke wali na leqa ena nodra veivuke, o sa “vakabula na tacimu.” Kena ikatolu, ke sega ni yaga na kena sagai vakavica me vukei o koya e cala, sa qai kena gauna qori me tukuni kina vei ira na qase ni ivavakoso.

16. Na cava e yaga qai ivakaraitaki kina ni loloma na kena muri na ivakasala i Jisu?

¹⁶ E levu na gauna e sega ni vinakati me muri na tolu na ikalawa ena Maciu 18:15-17. E veiuqeti qori ni dusia ni levu na gauna sa wali na leqa ni bera ni biu tani ena ivavakoso o koya e sega ni veivutunitaka nona cala. Levu na gauna e liaca nona malumalumu o koya e cala, e vakadodonutaka sara. De dua e raica o koya e vakacudrui ni sa sega tale na yavu me kauaitaka tiko ga kina na cala, sa na rairai vakatulewataka me veivosoti ga. Se mani ituvaki cava e yaco, e dusia na vosa i Jisu ni sega ni dodonu me okati vakatotolo na ivavakoso. E rawa ga nira okati na qase ni ivavakoso ke sa muri oti na imatai ni rua na ikalawa, me tiko tale ga na ivakadinadina vinaka me kilai kina vakamatata na dina ni ka e yaco.

17. Na cava eda na vakila nida “qara na veiyaloni”?

¹⁷ Eda na sega tu ga ni uasivi nida bula tiko ena ituvaki kei vuravura qo, eda na veivakacudrui tiko ga. E veiganiti kina na ka e vola na tisaipeli o Jemesa: “Ke dua e sega ni tarabe ena vosa, e uasivi o koya, ni rawa tale ga ni varaeletaka na yagona taucoko.” (Jeme. 3:2) Me wali na duiyaloyalo, e bibi meda “qara” vagumatua “na veiyaloni qai gumatua sara kina.” (Same 34:14) Nida dau saga na veisaututaki, eda na veimaliwai vinaka kina kei ira na tacida vakayalo, eda na uqeta tale ga na duavata ena ivavakoso. (Same 133:1-3) Koya e bibi duadua oya nida na veiwekani vinaka kina kei Jiova, “na Kalou ni veivakacegui.” (Roma 15:33) Na veivakalougatataki va qori era marautaka ga o ira era walia na duidui ena loloma.