1, 2. Vakamacalataka na vuna e bibi kina na veivakauqeti.

“RAU sega ni dau vakauqeti au na noqu itubutubu, nodrau cakacaka ga na vakalewai au. E dau mosi dina na ka erau tukuna ena so na gauna,” e kaya o Keresi, e yabaki 18. ^[1] “Rau kaya niu yalowai, sega tale ga na ka au rawa ni vulica qai sivia na kequ levu. Au dau tagi, sega kina niu via vosa vei rau. Au vakila ni sega dina na kequ yaga.” Sa na bau vakaloloma dina na bula ni sega na veivakauqeti!

² Ena yasana adua, e vinaka na veivakauqeti. “Vica vata na yabaki noqu saga tiko meu valuta na vakasama ni sega na kequ yaga,” e kaya o Rupeni. “Ia dua na gauna, niu vunau tiko kei na dua na qase ni ivavakoso, e kidava niu rarawataka tiko e dua na ka. E vakarorogo sara vakavinaka niu talaucaka vua na lomaqu. E tukuna meu vakananuma na veika vinaka au sa cakava tiko. E kaya tale ga meu nanuma na vosa i Jisu, nida talei sara vei ira na siparo. Au dau vakananuma na tikinivolatabu qori, e se tara tiko ga na lomaqu. Sa bau yaga dina nona vosa na qase qori.”—Maciu 10:31.

3. (a) Cava e kaya na yapositolo o Paula me baleta na veivakauqeti? (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

³ Eda sega kina ni kurabui ni vakabibitaka na iVolatabu meda  dau veivakauqeti. E volavola vei ira na Iperiu lotu vaKarisito o Paula: “Ni qarauna raveitacini, me kua ni dua vei kemuni e ca na lomana ni sega vua na vakabauta ni yawaka tiko na Kalou bula. Ia moni veivakauqeti ena veisiga, de dua vei kemuni e vakaukauataki na lomana ena kaukaua ni ivalavala ca e veibacani.” (Iper. 3:12, 13) O na kila na yaga ni veivakauqeti ke o nanuma lesu na gauna a vakauqeti iko kina e dua. Meda veivosakitaka mada e vica na taro qo: Cava e bibi kina na veivakauqeti? Cava eda rawa ni vulica ena nodratou dau veivakauqeti o Jiova, Jisu kei Paula? Ena yaga vakacava na noda dau veivakauqeti?

4. O cei era vinakata tu mera vakauqeti, cava sa sega kina ni caka vakalevu qori nikua?

⁴ Eda dau vinakata kece na veiuqeti, vakabibi ena gauna eda tubu tiko kina. E vakamacalataka e dua na dauniveivakavulici, o Timothy Evans: “O ira na gone . . . era vinakata mera vakauqeti me vaka nodra vinakata na wai na kau mera bula kina. Ni vakauqeti e dua na gone ena kila ni yaga qai taleitaki.” Ia nida sa bula tu qo ena iotioti ni veisiga, levu era lomani ira ga, ra sega ni dau loloma, qai sega ni veikauaitaki vakalevu. (2 Tim. 3:1-5) So na itubutubu era sega ni dau vakacaucautaki ira na luvedra, baleta ni sega ni caka qori vei ira. Era sega ni dau vakavinavinakataki e levu na tamata cakacaka, era kudruvaka gona ni sega sara ga ni dau caka qori e valenicakacaka.

5. Cava e okati ena noda veivakauqeti?

⁵ E okati ena veivakauqeti na nona vakavinavinakataki e dua ena ka vinaka e cakava. Eda rawa tale ga ni dau veivakauqeti nida tukuna vei ira eso ni talei nodra itovo se da “vosa vakayalovinaka vei ira na yalolailai.” (1 Ces. 5:14) Na vosa vaKirisi e yavutaki mai kina na vosa “veivakauqeti” e kena ibalebale “kaciva mai e dua.” Nida veiqaravi vakavoleka kei ira na tacida, de so na gauna eda dau cavuta na vosa ni veivakauqeti. (Wilika Dauvunau 4:9, 10.) Vakacava eda dau vakayagataka na gauna veiganiti meda vakavinavinakataki ira kina eso, da vakaraitaka tale ga nida lomani ira? Nida bera ni sauma na taro qori, de vinaka meda vakasamataka mada na vosa vakaibalebale qo: “Na vosa ena gauna donu e yaga dina!”—Vkai. 15:23.

6. Na cava e via vakayalolailaitaki keda kina na Tevoro? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki.

⁶ E via vakayalolailaitaki keda na Tevoro ni kila vinaka tu nida rawa ni malumu vakayalo, se so tale na ka e yacovi keda nida sega ni vakauqeti. “Ke o yalolailai ena siga ni rarawa,” e kaya na Vosa Vakaibalebale 24:10, “ena lailai na nomu kaukaua.” E vakayagataka o Setani na leqa kei na veibeitaki me vakayalolailaitaki Jope kina, ia e seva na ivadi ca kece qori. (Jope 2:3; 22:3; 27:5) Eda rawa ni vorata na nona cakacaka na Tevoro ena noda vakauqeti ira na lewe ni noda vuvale kei ira ena ivavakoso. Ena vanua ni vakacegu kei na marau na noda vale kei na Vale ni Soqoni.

7, 8. (a) Na ivakaraitaki cava e vakadinadinataki kina ni bibi vei Jiova noda uqeti ira eso tale? (b) Cava era rawa ni cakava na itubutubu mera vakatotomuria kina na ivakaraitaki i Jiova? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁷ O Jiova. E lagata na daunisame: “E voleka o Jiova vei ira sa ramusu na lomadra, e vakabulai ira [na] yalolailai.” (Same 34:18, vmr.) Na gauna e rere qai yalolailai kina na parofita yalodina o Jeremaia, e vakadeitaki koya o Jiova. (Jere. 1:6-10) Vakasamataka na nona vakayaloqaqataki  na parofita qase o Taniela ni tala na Kalou e dua na agilosi me vakauqeti koya. E cavuta vei Taniela na agilosi me “mareqeti vakalevu,” se “dokai vakalevu”! (Tani. 10:8, 11, 18, 19; vmr.) Vakacava o rawa tale ga ni uqeti ira na dautukutuku, painia kei ira na itabaqase era sa malumalumu tiko vakayago?

⁸ A sega ni nanuma na Kalou ni sa dede tu mai lomalagi nona cakacaka vata kei na Luvena, e sega ni gadrevi kina me vakacaucautaki se vakauqeti ni tiko e vuravura o Jisu. Ia e vosa mai lomalagi vakarua na Kalou vei Jisu, ni kaya: “Qo na luvequ lomani, au vakadonuya.” (Maciu 3:17; 17:5) E vakavinavinakataki Jisu na Kalou, vakadeitaka tale ga vua ni vinaka nona cakacaka. Macala ga ni uqeti Jisu sara ga nona rogoca vakarua na vosa qori—donuya na itekitekivu ni nona cakacaka vakaitalatala kei na iotioti ni yabaki ni nona bula e vuravura. A tala tale ga o Jiova e dua na agilosi me vakayaloqaqataki Jisu ena iotioti ni bogi ni bera nona mate. (Luke 22:43) Ke da itubutubu meda vakatotomuria mada ga na ivakaraitaki i Jiova ena noda dau vakauqeti ira na luveda, da qai vakavinavinakataka na veika vinaka era cakava. Na gauna tale ga e vakatovolei kina nodra yalodina e koronivuli meda tu vakarau ni vakayaloqaqataki ira.

9. Na cava eda rawa ni vulica ena ka e cakava o Jisu vei ratou nona yapositolo?

⁹ O Jisu. Na bogi e tauyavutaka kina o Jisu na iVakananumi, e raica vei ratou nona yapositolo na dokadoka. E savata na yavadratou o Jisu ena yalomalumalumu, ia ratou veibataka se o cei e levu cake, bau nuitaki koya mada ga vakasivia o Pita. (Luke 22:24, 33, 34) E vakavinavinakataki ratou tale ga o Jisu ena nodratou dei ni muri koya tiko ena gauna dredre. E parofisaitaka ni na levu sara na ka eratou cakava ni vakatauvatani kei na veika sa cakava oti o koya, vakadeitaka tale ga ni lomani ratou vakalevu na Kalou. (Luke 22:28; Joni 14:12; 16:27) Eda rawa ni taroga, ‘E rawa niu vakatotomuri Jisu meu kua ni kauaitaka vakasivia na ka era lekata na luvequ kei na so tale, meu dau vakacaucautaki ira ga ena ka era vinaka kina?’

10, 11. E vakaraitaka vakacava na yapositolo o Paula ni bibi na veivakauqeti?

¹⁰ Na yapositolo o Paula. Dua na ka nona vakacaucautaki ira nona itokani lotu vaKarisito o Paula ena nona ivola. Vica vata na yabaki nona tomani ira voli, e kila vinaka tu nodra malumalumu, ia e tukuna tiko ga na veika vinaka me baleti ira. Kena ivakaraitaki, e tukuna o Paula ni o Timoci e “luvequ lomani qai gone yalodina ena Turaga,” ena kauaitaka vinaka na veika me baleti ira na lotu vaKarisito. (1 Kor. 4:17; Fpai. 2:19, 20) E tukuni Taito vei ira nai ivavakoso e Korinica o Paula me “noqu itokani o koya, keirau cakacaka vata tale ga ena nomuni qaravi.” (2 Kor. 8:23) Macala ga ni rau uqeti vakalevu o Timoci kei Taito ena ka e tukuna o Paula me baleti rau!

¹¹ Erau bolemate o Paula kei Panapasa me rau lesu ina vanua rau se qai vakacacani ga mai kina vakaukaua. Kena ivakaraitaki, erau tusaqati sara vakaca i Lisitira, ia erau lesu me rau vakayaloqaqataki ira na tisaipeli e kea mera yalodina tiko ga. (Caka. 14:19-22) A sotava o Paula mai Efeso e dua na ilawalawa ivalavala voravora. E tukuni ena Cakacaka 20:1, 2: “Ni oti na maue, e kacivi ira na tisaipeli o Paula me vakayaloqaqataki ira, me vakamoce tale ga vei ira. Oti sa qai gole i Masitonia. Ni oti nona lakova na yasayasa qori kei na nona vakayaloqaqataki ira na tisaipeli ena yasayasa kece ya, e yaco sara yani i Kirisi.” E bibi dina vei Paula nona veivakauqeti.

12. E yaga vakacava na veivakauqeti ena noda soqoni?

¹² Dua na vuna e tuvanaka kina vakayalololoma na Tamada vakalomalagi meda dau soqoni vakawasoma oya meda veivakauqeti. (Wilika Iperiu 10:24, 25.) Me vakataki ira ga nona imuri taumada o Jisu, eda sota wasoma meda vuli da qai veivakauqeti. (1 Kor. 14:31) E kaya o Keresi, a tukuni ena itekivu ni ulutaga qo: “Au dau taleitaka na soqoni niu dau vakauqeti kina. So na gauna au dau yalolailai tu niu yaco yani ena Vale ni Soqoni. Ia ra dau kidavaki au na tacida yalewa, ra mokoti au, ra qai qoroya na kequ irairai. Era tukuna nira lomani au ra qai taleitaka noqu toso vakayalo. Au dau marautaka vakalevu nodra veiuqeti!” Sa bau veiuqeti dina nida dau “veivakayaloqaqataki” kece!—Roma 1:11, 12.

13. Na cava e vinakati kina mera vakauqeti tale ga na tamata ni Kalou era sa veiqaravi dede tu?

¹³ O ira mada ga na dauveiqaravi ni Kalou era sa dede tu era vinakata tale ga mera dau vakauqeti. Vakasamataki Josua mada. E yalodina ni qarava na Kalou me vica vata na yabaki. Ia se tukuna tiko ga vei Mosese o Jiova me vakauqeti koya: “Lesi Josua, vakayaloqaqataki koya qai uqeti koya, ni o koya ga ena takoso yani e matadra na tamata qo, o koya tale ga ena vakavuna mera taukena na vanua o na raica.” (Vkru. 3:27, 28) E vakarau qarava tiko o Josua e dua na itavi bibi oya me liutaki ira na Isireli ena nodra curuma yani na Vanua Yalataki. Ena sotava kina na veika dredre, vakadrukai mada ga nona mataivalu ena dua na gauna. (Josua 7:1-9) E veiganiti gona me vakayaloqaqataki qai vakauqeti o Josua! Koya gona, meda dau uqeti ira mada ga na qase ni ivavakoso, okati kina o ira na ivakatawa dauveilakoyaki era gumatua ni vakatawani ira na qelenisipi ni Kalou. (Wilika 1 Cesalonaika 5:12, 13.) E kaya e dua na ivakatawa dauveilakoyaki: “So na gauna era dau solia vei keirau na mataveitacini na ivola ni vakavinavinaka nira taleitaka vakalevu na neirau veisiko. Keirau maroroya, keirau dau wilika ni keirau yalolailai. Dau veivakauqeti sara ga.”

14. Eda kila vakacava ni yaga na veivakacaucautaki kei na veivakauqeti nida vakasalataka e dua?

¹⁴ Era raica na qase ni ivavakoso kei ira na itubutubu ni yaga na veivakacaucautaki kei na veivakauqeti ena kena vakabibitaki na ivakasala vakaivolatabu. Ni vakacaucautaki ira tiko na lewe i Korinica o Paula nira muria nona ivakasala, era rairai vakauqeti sara ga mera tomana tiko ga nodra caka vinaka. (2 Kor. 7:8-11) E kaya o Adriu, e rua na luvena: “E vukei rau na gone na veivakauqeti me rau matua vakayalo, vakadeitaka tale ga na ivakarau ni lomadrau. O na vakadeitaka nomu ivakasala ke o veivakauqeti. Rau kila na gone na ka e donu, ia na neirau veivakauqeti  sara ga erau cakava kina na ka dodonu.”

15. Na cava eda rawa ni cakava meda veivakauqeti kina?

¹⁵ Vakavinavinakataka na nodra sasaga kei na nodra itovo vinaka na mataveitacini. (2 Vei. 16:9; Jope 1:8) E talei vei Jiova kei Jisu na veika eda cakava meda tokona kina na veika e vauca na Matanitu ni Kalou, ke lailai mada ga na ka eda rawata ena vuku ni keda ituvaki. (Wilika Luke 21:1-4; 2 Korinica 8:12.) Me kena ivakaraitaki, eso na noda itabaqase era sasaga mera tiko ra qai vakaitavi wasoma ena soqoni kei na cakacaka vakaitalatala. Dodonu gona meda vakacaucautaki ira, da vakauqeti ira tale ga.

16. Na cava meda kua ni tu suka kina ni veivakauqeti?

¹⁶ Qara na sala mo veivakauqeti kina. Ke da raica e dua na ka e ganita me vakavinavinakataki meda kua ni tu suka ni cakava qori! Vakasamataka mada na veika e yaco vei Paula kei Panapasa ni rau tiko e Anitioki mai Pisitia. Era kaya vei ratou na vakailesilesi ena nodra valenilotu na Jiu: ‘Kemudou na veitacini, ke tiko vei kemudou e dua na vosa ni veivakauqeti vei ira na lewe ni ivavakoso, mo dou tukuna.’ E sauma sara yani o Paula ena dua na ivunau veivakauqeti. (Caka. 13:13-16, 42-44) Ke da rawa ni tauca na vosa ni veivakauqeti, meda cakava sara qori. Ke noda ivalavala na dau veivakauqeti, qori tale ga na ka ena caka vei keda.—Luke 6:38.

17. E yaga vakacava noda cavuta na vosa ni veivakacaucautaki?

¹⁷ Me vu mai lomamu, cavuta sara ga vakadodonu. E vinaka na vosa ni veivakauqeti kei na veivakacaucautaki e tau raraba, ia e vinaka cake sara ke cavuti sara ga vakadodonu me vaka e laurai ena itukutuku i Jisu vei ira na lotu vaKarisito e Ceatira. (Wilika Vakatakila 2:18, 19.) Kena ivakaraitaki, ke da itubutubu eda rawa ni tukuna sara ga vei ira na luveda nida marautaka na nodra toso vakayalo. Eda na rawa tale ga ni tukuna vei ira na tina le dua na veika eda qoroya me baleta nodra susugi na luvedra nira donuya tu na bula dredre. E dau yaga na veivakacaucautaki kei na veivakauqeti va qori!

18, 19. Eda na vakauqeti ira vakacava era vinakata tu mera vakayaloqaqataki?

¹⁸ Ena sega ni tukuna vei keda o Jiova meda cavuta na vosa ni veivakauqeti vua e dua tale me vaka ga nona tukuna vei Mosese ena gauna me lai vakayaloqaqataki Josua kina. Ia e marautaka na Kalou noda dau tauca na vosa ni veivakauqeti vei ira na noda itokani vakabauta vata kei na so tale. (Vkai. 19:17; Iper. 12:12) Me kena ivakaraitaki, eda rawa ni tukuna vua e vunau ni dusimaki se vukei keda nona ivunau meda kila vinaka e dua na tikinivolatabu. E vola e dua na tacida yalewa vua e dua na ivakatawa e veisiko yani, “o kila noqu lomabibi, o qai vakacegui au, o veivakauqeti tale ga. Au vinakata mo kila, ni gauna o vosa tiko mai kina ena buturara kei na nodaru mai veitalanoa tiko qo, e talai iko mai o Jiova.”

¹⁹ E levu tale na sala eda na rairai kila meda veivakauqeti kina vakayalo ke da vakadeitaka meda muria na ivakasala i Paula: “Moni veivakayaloqaqataki tiko, moni veivakauqeti, me vaka ga oni sa cakava tiko mai.” (1 Ces. 5:11) Macala ga nida na vakamarautaki Jiova ke da dau “veivakayaloqaqataki tiko, me vaka ga [eda] sa cakava tiko mai.”