1-2. (a) Me salavata kei na Efeso 6:16, na cava na yaga ni noda “isasabai levu ni vakabauta”? (b) Na taro cava eda na veivosakitaka?

VAKACAVA e tiko na nomu “isasabai levu ni vakabauta”? (Wilika Efeso 6:16.) E macala ga ni tiko. Me vaka na isasabai levu e taqomaka e levu na tikiniyago, na nomu vakabauta ena taqomaki iko mai na itovo dukadukali, itovo voravora, kei na ka ca kece ni vuravura qo.

² Ia eda bula tiko qo ena “iotioti ni veisiga,” kena ibalebale ni na vakatovolei tiko ga na noda vakabauta. (2 Tim. 3:1) O na dikeva vakacava na nomu isasabai ni vakabauta mo vakadeitaka ni kaukaua tiko? O na taura matua tiko ga vakacava na nomu isasabai? Meda veivosakitaka mada na taro qori.

3. Na cava era dau cakava na sotia ena nodra isasabai? Na vuna?

³ Ena gauna vakaivolatabu, na nodra isasabai na sotia e dau olo ena kulinimanumanu se leca. Era dau vakawaiwaitaka me taqomaka na leca, me kua tale ga ni veveka na kena kaukamea. Ke raica na sotia ni ca e dua na tikina, ena vakadeitaka me vakavinakataka me vakarautaki koya ena ivalu e tarava. E tautauvata vakacava qori kei na noda vakabauta?

4. Na cava mo dikeva kina na nomu isasabai ni vakabauta? O na cakava vakacava?

⁴ Me vakataki ira na sotia ena gauna makawa, e vinakati mo raica wasoma na nomu isasabai ni vakabauta me tu vinaka tu, mo vakarau tu ga ena ivalu. Nida lotu vaKarisito,  eda vakaitavi ena ivalu vakayalo, era keda meca o ira na yalo ca se timoni. (Efeso 6:10-12) Ena sega tale ni dua ena vakavinakataka vei iko na nomu isasabai ni vakabauta. O na vakadeitaka vakacava ni kaukaua tu na nomu vakabauta ena gauna o vakatovolei kina? Dua, mo kerea na veivuke i Jiova ena masu. Oti, mo vakayagataka na nona Vosa mo kila kina na nona rai me baleti iko. (Iper. 4:12) E kaya na iVolatabu: “Mo nuitaki Jiova ena lomamu taucoko, mo kua ni vakararavi ena nomu yalomatua.” (Vkai. 3:5, 6) Ni o nanuma tiko qori, vakasamataka e dua na ka o sotava ena gauna sa oti kei na ka o qai cakava. Kena ivakaraitaki ni o leqa vakailavo, o bau vakasamataka na ka e tukuni ena Iperiu 13:5: “Au na sega sara ni laivi iko, au na sega tale ga ni biuti iko”? Vakacava o nuidei ni na vukei iko o Jiova me vaka e yalataka? Ke dina qori, e vakaraitaka ni vinaka tiko na nomu isasabai ni vakabauta.

5. Na cava o na rairai raica ni o dikeva na nomu vakabauta?

⁵ De dua o na kurabuitaka na ka o raica ni o dikeva vinaka na nomu vakabauta. O na rairai raica eso na nomu malumalumu o sega ni bau vakasamataka tu. Kena ivakaraitaki, o na rairai liaca ni vakaluluqataka nomu vakabauta na lomaocaoca vakasivia, na lasu, kei na yalolailai. Ke yacovi iko qori, o na taqomaka vakacava na nomu vakabauta?

6. Na cava eso na ivakaraitaki ni lomaocaoca vinaka?

⁶ Eso na mataqali lomaocaoca e vinaka. Kena ivakaraitaki, e vinaka meda leqataka na noda vakamarautaki Jiova kei Jisu. (1 Kor. 7:32) Ke da cala bibi, eda lomaocaocataka me vinaka tale na noda veiwekani kei Jiova. (Same 38:18) Eda lomaocaocataka tale ga meda vakamarautaki watida, qarava na veika me baleti ira na noda vuvale kei ira na tacida.—1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28.

7. Me vaka e tukuni ena Vosa Vakaibalebale 29:25, na cava meda kua ni rerevaka kina na tamata?

⁷ Ena yasana adua, na lomaocaoca vakasivia e rawa ni vakaluluqataka na noda vakabauta. Kena ivakaraitaki, eda rawa ni lomaocaocataka tu ga na kakana kei na isulu. (Maciu 6:31, 32) De dua eda sasagataka kina na rawati ni iyau me oti na noda lomaocaoca. E rawa gona nida lomana na ilavo. Ena luluqa kina na noda vakabauti Jiova, ena vakaleqa tale ga na noda veiwekani kei koya. (Mari. 4:19; 1 Tim. 6:10) Se, rawa nida lomaocaocataka vakasivia na ka era nanuma eso me baleti keda. Eda rairai leqataka vakalevu nida na vakalialiai se tusaqati, sega ni noda vakamarautaki Jiova. Meda taqomaki vakayalo, e bibi meda masuti Jiova me vakalevutaka na noda vakabauta, meda yaloqaqa tale ga.—Wilika Vosa Vakaibalebale 29:25; Luke 17:5.

8. Na cava meda cakava ena itukutuku lasutaki?

⁸ Na “tama ni lasu” o Setani ena vakayagataki ira na vakarorogo ena nona lewa mera vakatetea na itukutuku lasu me baleti Jiova kei ira na tacida. (Joni 8:44) Kena ivakaraitaki, era tabaka se kaburaka na vukitani na itukutuku lasutaki, era vakatanitaka tale ga na itukutuku me baleta na isoqosoqo i Jiova. Na lasu qori e okati ena “gasau waqa” i Setani. (Efeso 6:16) Na cava meda cakava ke dua e talanoataka na itukutuku lasu va qori? Eda na sega ni rogoca! Na vuna? Nida vakabauti Jiova, eda nuitaki ira tale ga na  tacida. Io, eda na sega ni veivosaki kei ira na vukitani. Eda na sega ni veiletitaka kei ira e dua na ka ke tiko na vuna, se da via vakilakila mada ga na ka era vakatukuna.

9. Ena vakaleqai keda vakacava na yalolailai?

⁹ Na yalolailai e rawa ni vakaluluqataka na noda vakabauta. Eso na gauna eda na yalolailaitaka na noda leqa, ia eda na sega ni vakawalena. Meda kua ni vakasamataka tu ga, ni rawa nida guilecava kina na inuinui totoka e yalataka vei keda o Jiova. (Vkta. 21:3, 4) Na yalolailai gona ena rawa ni vakamalumalumutaki keda, eda na soro tale ga. (Vkai. 24:10) Ia me kua sara ni yacovi keda qori.

10. Na cava o vulica ena ka e vola na tacida yalewa qo?

¹⁰ Dikeva na nona ivakaraitaki e dua na tacida yalewa e Merika. E vaqaqacotaka vakacava nona vakabauta ni qaravi watina e tauvimate bibi? Qo na ka e vola ina itikotiko liu: “Eso na gauna keirau lomaocaoca, keirau yalolailai tale ga ena ituvaki keirau sotava tiko, ia e dei tu ga na neirau inuinui. Au vakavinavinakataka vakalevu na ka kece e vakarautaka o Jiova me vaqaqacotaka na neirau vakabauta, me vakauqeti keirau. E yaga sara ga na nona ivakasala, e veivakayaloqaqataki. E uqeti keirau me keirau toso tiko ga, me keirau vosota na veivakatovolei nei Setani.” Dua na ka eda vulica vua na tacida yalewa qo, oya nida rawa ni valuta na yalolailai! Ena sala cava? Mo nanuma tiko ni veika dredre o sotava e vakatovolei iko kina o Setani. Mo nuitaki Jiova me vakacegui iko. Mo vakayagataka vinaka na kakana vakayalo e vakarautaka mai.

11. Na cava meda taroga meda kila kina na kaukaua ni noda vakabauta?

¹¹ Vakacava o raica e dua na ka me vakavinakataki ena nomu isasabai ni vakabauta? Ena vica na vula sa oti, vakacava o sega ni lomaocaoca vakasivia? O sega ni via rogoca se veiletitaka kei ira na vukitani na itukutuku lasutaki era vakatetea? O valuta rawa na yalolailai? Ke vaka kina, e kaukaua na nomu vakabauta. Ia e vinakati meda qaqarauni, ni levu  tale tu na iyaragi i Setani e via vakayagataka vei keda. Meda veivosakitaka mada e dua.

12. Ena vakaleqai keda vakacava na domodomoiyau?

¹² Na domodomoiyau ena rawa ni vakawelei keda, meda vakawalena kina na noda isasabai ni vakabauta. E kaya na yapositolo o Paula: “E sega ni dua na sotia ena vakaitavitaki koya ena bula ni veika vakabisinisi, me vakadonui koya kina o koya e vakacurumi koya.” (2 Tim. 2:4) E sega ni vakadonui mera cakava na sotia ni Roma eso tale na cakacaka. Na cava ena rawa ni yaco ke beca na sotia na ivakaro qori?

13. Na cava ena sega ni vakaogai koya kina na sotia ena veika vakabisinisi?

¹³ Raitayaloyalotaka mada qo. Era tereni tiko na sotia ena dua na mataka mera vakatovotovotaka na nodra iseleiwau, ia e yali tiko e dua vei ira. Na sotia qori e ogaoga ena volitaki kakana e tauni. Ena yakavi, e tiko na gauna mera dikeva kina na vo ni sotia na nodra iyaragi, era vagatara tale ga na nodra iseleiwau. Ia o koya e volivolitaki e ogaoga ena vakarautaki ni kakana me volitaka ena siga tarava. Ena mataka, e vakasauri nona kaba mai na meca. Na sotia cava ena tu vakarau ena ivalu, me vakamarautaka na nona komada se iliuliu? Ke o tiko tale ga ena ivalu qori, o cei o na vinakata me duri e yasamu? O koya e vakarau tu se o koya e vakawelei?

14. Nida sotia i Karisito, na cava meda mareqeta?

¹⁴ Me vakataki ira na sotia vinaka, meda kua ni vakawelei meda guilecava kina na ka e bibi duadua, oya me rau vakadonui keda na noda iLiuliu o Jiova kei Karisito. Qori e dua na ka eda mareqeta vakalevu ni vakatauvatani kei na ka e solia tu o Setani kei na nona vuravura. Meda vakadeitaka me tiko na gauna kei na kaukaua meda qaravi Jiova kina, me tu vinaka tale tu ga na noda isasabai ni vakabauta kei na vo tale ni noda iyaragi vakayalo.

15. Na cava e vakasalataki keda kina o Paula? Na vuna?

¹⁵ E bibi meda qaqarauni tiko ga! Na  vuna? E veivakasalataki na yapositolo o Paula ni “o ira na qara na bula vutuniyau” era na “vakamuai tani . . . mai na vakabauta.” (1 Tim. 6:9, 10) Na matavosa “vakamuai tani” e dusia ni rawa nida vakawelei ena noda saga meda taukena eso na ka e sega ni yaga. Ena rawa ni curumi keda e “levu na gagadre ca e veivakaleqai.” Ia meda nanuma tiko, qori e dua na iyaragi e vakayagataka o Setani me vakaluluqataka na noda vakabauta.

16. Nida wilika na Marika 10:17-22 na taro cava meda vakasamataka?

¹⁶ Kaya mada ni levu na noda ilavo meda volia kina e levu na ka. E sega ni cala nida volia na ka eda vinakata ke sega mada ga ni yaga. Ia vakasamataka mada na taro qo: Ke da rawa mada ga ni volia, ena tiko na gauna kei na kaukaua meda vakayagataka kina, meda maroroya tale ga? Vakacava eda taleitaka vakalevu? Nida taleitaka se lomana vakalevu na ka eda taukena, vakacava eda na vaka na cauravou a sega ni vakadonuya na veisureti i Jisu me vakarabailevutaka na nona veiqaravi? (Wilika Marika 10:17-22.) E vinaka ga meda bula rawarawa, meda vakayagataka noda gauna kei na kaukaua meda vakayacora kina na loma ni Kalou!

17. Na cava meda kua ni guilecava?

¹⁷ Meda kua ni guilecava nida vala tiko, meda vakarau tu ena veisiga. (Vkta. 12:17) O ira na tacida era na sega ni vaqaqacotaka na noda isasabai ni vakabauta. E noda itavi sara ga qori.

18. Na cava mera taura matua kina na nodra isasabai na sotia ena gauna makawa?

¹⁸ Ena gauna makawa, ena rokovi na sotia ni qaqa ena ivalu. Ia ena madua ni sega ni kauta lesu mai na nona isasabai. E vola o Tacitus, na daunitukutuku makawa ni Roma: “E ka vakamadua ni biuta tu yani na sotia na nona isasabai.” Era na vakadeitaka gona mera taura matua na nodra isasabai.

19. Eda na taura matua vakacava na noda isasabai ni vakabauta?

¹⁹ Eda na taura matua vakacava na noda isasabai ni vakabauta? Oya nida tiko wasoma ena soqoni, eda wasea tale ga na ka eda kila me baleta na yaca i Jiova kei na nona Matanitu. (Iper. 10:23-25) Meda wilika tale ga e veisiga na nona Vosa qai masuti koya meda muria na nona veidusimaki. (2 Tim. 3:16, 17) Nida cakava qori, ena tawayaga na iyaragi kece e vakayagataka vei keda o Setani. (Aisea 54:17) Ena taqomaki keda na noda “isasabai levu” ni vakabauta. Eda na tudei nida cakacaka vata kei ira na tacida. Eda na qaqa e veisiga me dei tiko ga noda vakabauta. Koya e bibi sara, eda na marau meda to ena yasa i Jisu ni qaqa vei Setani kei ira na nona ito.—Vkta. 17:14; 20:10.