1. Na cava e uqeti keda kina o Jiova meda cakava?

E TALEITAKA o Jiova na dei ni loloma. (Osea 6:6) E uqeti ira tale ga vakayalololoma na nona dauveiqaravi me va tale ga qori nodra rai. E vakayagataka nona parofita o Maika me uqeti keda meda “taleitaka na dei ni loloma.” (Maika 6:8, vmr.) Ia ni bera nida cakava qori, e bibi meda kila na ibalebale ni dei ni loloma.

2. Na cava na dei ni loloma?

² Na cava na dei ni loloma se loloma dei? Na matavosa “loloma dei” se so tale na kena ivolavolai e basika vaka117 ena Vakadewa ni Vuravura Vou. Na cava na kena ibalebale? E tukuni ena “iVakamacala ni Vosa ena iVolatabu” e dusia na “loloma e yavutaki ena bubului, yalodina, kei na veivolekati. Dusia nona lomani keda na Kalou, kei na noda veilomani.” O Jiova e ivakaraitaki uasivi ena nona dau vakaraitaka na dei ni loloma se loloma dei. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo na sala e vakaraitaka kina o Jiova na dei ni nona lomana na kawatamata. Eda na veivosakitaka ena ulutaga tarava na sala eda na vakatotomuri Jiova kina nida vakaraitaka na dei ni loloma vei ira eso tale.

3. Na cava e vakatakila o Jiova vei Mosese?

³ Ni oti toka ga nodra biubiu na Isireli mai Ijipita, e vakatakila o Jiova na yacana kei na nona itovo vei Mosese. E kaya: “O Jiova, o Jiova, na Kalou dauyalololoma qai dauveinanumi, e berabera ni cudru, qai vuabale ena loloma e dei kei na dina, e vakaraitaka ni dei na nona loloma vei ira na vica vata na udolu, e vosota na cala kei na talaidredre kei na ivalavala ca.” (Lako 34:6, 7) Na ka e tukuna qo o  Jiova me baleta na nona itovo, e vakaraitaka vei Mosese e dua na ka e talei kina na dei ni nona loloma. Na cava ya?

4-5. (a) E vakamacalataki koya vakacava o Jiova? (b) Na taro cava eda na veivosakitaka?

⁴ E sega ni tukuna wale ga o Jiova ni dei na nona loloma, ia e “vuabale ena loloma e dei.” Na ivakamacala qori e cavuti ena so tale na tikinivolatabu. (Tiko 14:18; Niem. 9:17; Same 86:15; 103:8; Joeli 2:13; Jona 4:2) Ena tikinivolatabu kece qori e tukuni Jiova duadua ga, e sega ni tukuni keda na tamata. E vakasakiti ni vakamacalataki koya va qori o Jiova ena iVolatabu. E macala ga ni bibi vua na dei ni loloma. * Sa rauta me tukuna o Tui Tevita: “Kemuni Jiova, sa yaco sara i lomalagi na dei ni nomuni loloma . . . Sa talei dina na dei ni nomuni loloma, kemuni na Kalou! Ena iyaloyalo ni tabamuni, era vakaruru kina na luve ni tamata.” (Same 36:5, 7) Vakacava eda vakavinavinakataka na dei ni loloma ni Kalou me vakataki Tevita?

⁵ Meda kila vinaka na dei ni loloma, meda veivosakitaka mada e rua na taro: E vakaraitaka vei cei o Jiova na dei ni nona loloma? E yaga vakacava vei keda na dei ni loloma i Jiova?

6. E vakaraitaka vei cei o Jiova na dei ni nona loloma?

⁶ E dau vakaraitaka vei cei o Jiova na dei ni nona loloma? E sega ni vakaraitaka vei ira na tamata kece. Ia e vakaraitaka ga na dei ni nona loloma vei ira era veiwekani talei kei koya. E yalodina vei ira na nona itokani. E totoka na nona inaki me baleti ira, e sega tale ga ni mudu nona lomani ira.

7. E lomana vakacava na kawatamata o Jiova?

⁷ O Jiova e lomana na kawatamata. E tukuna o Jisu vua e dua na turaga o Nikotimo: “Na levu ni nona lomani vuravura [kawatamata] na Kalou e solia kina na Luvena e duabau ga e bulia, mera kua ni rusa kina o ira na vakaraitaka nodra vakabauti koya, mera rawata ga na bula tawamudu.”—Joni 3:1, 16; Maciu 5:44, 45.

8-9. (a) Na cava e dau vakaraitaka kina o Jiova na dei ni loloma vei ira nona dauveiqaravi? (b) Cava eda na veivosakitaka qo?

⁸ Me vaka sa cavuti oti mai, e vakaraitaka o Jiova na dei ni nona loloma vei ira era veiwekani talei kei koya, ya o  ira na nona dauveiqaravi. E macala qo mai na ka e tukuna o Tui Tevita kei na parofita o Taniela. Kena ivakaraitaki, e kaya o Tevita: “Ni vakaraitaka tiko ga na dei ni nomuni loloma vei ira na kilai kemuni.” “E tawamudu na dei ni loloma i Jiova vei ira na rerevaki koya.” E tukuna o Taniela: “Isa Jiova na Kalou dina, o kemuni ga . . . oni vakaraitaka na dei ni loloma vei ira era lomani kemuni kei ira na muria na nomuni ivakaro.” (Same 36:10; 103:17; Tani. 9:4) Me vaka eda raica ena vosa uqeti vakalou qo, e vakaraitaka o Jiova na dei ni loloma vei ira na nona dauveiqaravi, nira kilai koya, era rerevaki koya, era lomani koya, era muria tale ga na nona ivakaro. O Jiova e vakaraitaka ga na dei ni nona loloma vei ira na dau sokalou dina.

⁹ Ni bera nida qaravi Jiova, e yaga vei keda na nona loloma e vakaraitaka vua na kawatamata raraba. (Same 104:14) Ia nida sa mai qaravi koya, e yaga tale ga vei keda na dei ni nona loloma. O Jiova e vakadeitaka vei ira na nona dauveiqaravi: “Ena sega ni kau tani vei iko na dei ni noqu loloma.” (Aisea 54:10) Ia me vaka ga e vakadinadinataka o Tevita, “O Jiova ena mareqeti koya e yalodina vua.” (Same 4:3) Na cava meda cakava nida kila ni kauaitaki keda o Jiova? E kaya na daunisame: “O koya ga e vuku ena vakaraica na veika qo qai vakasamataka vinaka na cakacaka i Jiova ni laurai kina na dei ni nona loloma.” (Same 107:43) E uqeti vakalou na ivakasala qori. Meda veivosakitaka mada qo e tolu na sala e yaga kina vei keda na qaravi Jiova nona vakaraitaka na dei ni loloma.

10. E yaga vakacava vei keda na dei ni loloma ni Kalou e sega ni mudu? (Same 31:7)

¹⁰ E sega ni mudu na dei ni loloma ni Kalou. E cavuti vaka26 ena Same 136 na tikina bibi qori me baleta na dei ni loloma. Eda wilika ena imatai ni tikina: “Vakavinavinaka vei Jiova, ni vinaka o koya, e tawamudu na dei ni nona loloma.” (Same 136:1) Ena tikina e 2 ina 26, eda raica veitaravi kina  na matavosa “tawamudu na dei ni nona loloma.” Nida wilika na vo ni tikinivolatabu ena same qo, eda qoroya na levu ni nona vakaraitaka o Jiova na dei ni nona loloma qai sega ni mudu. Ni cavuti wasoma na matavosa “tawamudu na dei ni nona loloma,” e vakadeitaka vei keda o Jiova ni sega vakadua ni veisau nona lomani keda, e duadua tu ga. E veiuqeti dina meda kila ni sega ni dau biuti ira totolo na nona dauveiqaravi o Jiova! Ia e kabiti ira era qaravi koya, vakabibi ena gauna era rarawa kina, e sega ni biuti ira. Kena yaga: Eda marau nida kila ni kabiti keda o Jiova, e vakayaloqaqataki keda meda vosota na veika dredre da qai muria tiko ga na sala ina bula.—Wilika Same 31:7.

11. Me vaka e tukuni ena Same 86:5, na cava e uqeti Jiova me veivosoti?

¹¹ E uqeti Jiova na dei ni nona loloma me veivosoti. Ni raica o Jiova ni veivutuni o koya e valavala ca qai biuta na sala ca, e uqeti koya sara ga na dei ni nona loloma me veivosoti. E tukuna na daunisame o Tevita me baleti Jiova: “E sega ni totogitaki keda me vaka na noda ivalavala ca, se me sauma vei keda na ka e dodonu me isau ni noda cala.” (Same 103:8-11) E kila o Tevita mai na ka e sotava na tarabi ni ca ni lewaeloma. Ia e vulica tale ga ni o Jiova e ‘tu vakarau me veivosoti.’ Na cava e uqeti Jiova me veivosoti? E tiko na kena isau ena Same 86:5. (Wilika.) Io, me vaka e cavuta o Tevita ena nona masu, e dau veivosoti o Jiova ni vuabale na dei ni nona loloma vei ira na kaci se masu vua.

12-13. Na cava ena vukei keda ni ora na lomada ena noda cala makawa?

¹² Nida valavala ca, e veiganiti meda rarawataka na noda cala, e vinaka tale ga. Ena uqeti keda qori meda veivutuni qai veisau. Ia eso na dauveiqaravi ni Kalou e ora tiko ga na lomadra ena nodra cala makawa. Era nanuma ni na sega sara ga ni vosoti ira o Jiova nira sa kere veivosoti qai muduka na cala era vakayacora. Ke va qori na nomu rai, ena vakacegui iko nomu kila ni tu vakarau o Jiova me  vakaraitaka na dei ni nona loloma vei ira na nona dauveiqaravi.

¹³ Kena yaga: Nida kawa ivalavala ca, eda na marautaka noda qaravi Jiova ni savasava noda lewaeloma. E rawa qori ni “vakasavasavataki keda mai na noda ivalavala ca kece na dra i Jisu, na Luvena.” (1 Joni 1:7) Ni o yalolailai ena vuku ni nomu malumalumu, mo nanuma tiko ni tu vakarau o Jiova me vosoti iko ke o veivutuni dina, io e vinakata sara ga me veivosoti. Dikeva na ka e tukuna o Tevita me baleta na dei ni loloma kei na veivosoti. E vola: “Me vaka na cecere ni lomalagi mai na vuravura, e va tale ga oya na levu ni nona loloma e dei vei ira na rerevaki koya. Me vaka na yawa ni icabecabe ni siga mai na idromudromu ni siga, sa biuta vakayawa vei keda o koya na noda cala.” (Same 103:11, 12) Io, e tu vakarau o Jiova me “veivosoti vakalevu.”—Aisea 55:7.

14. E vakamacalataka vakacava o Tevita na sala e taqomaki keda kina na dei ni loloma ni Kalou?

¹⁴ E itataqomaki vakayalo na dei ni loloma ni Kalou. E tukuna o Tevita ni masu vei Jiova: “O kemuni na noqu ivunivuni, oni na taqomaki au mai na leqa. Oni na vakavolivoliti au ena kaila ni marau ni veivakabulai. . . . O koya e nuitaki Jiova ena wavoliti koya na dei ni nona loloma.” (Same 32:7, 10) Me vaka ga na bai e wavokita na koro makawa me taqomaki ira na lewena, ena vakavolivoliti keda tale ga na dei ni loloma i Jiova me taqomaki keda vakayalo mai na ka ena rawa ni vakaleqa noda yalodina. Kena ikuri, e uqeti Jiova na dei ni nona loloma me tuberi keda yani vua.—Jere. 31:3.

15. Na cava e vakatauvatani kina na dei ni loloma i Jiova kei na ivakaruru se idrodro?

¹⁵ E tukuna o Tevita e dua tale na vosa vakatautauvata me vakamacalataka nodra taqomaki na tamata ni Kalou. E vola: “Ni Kalou e noqu ivakaruru tudei, na Kalou e dau vakaraitaka vei au na loloma e dei.” E kaya tale o Tevita me baleti Jiova: “E dei nona lomani au qai noqu idrodro, na noqu ivakaruru tudei kei na noqu dauveivakabulai, na noqu isasabai au sa vakaruru kina.” (Same 59:17; 144:2) Na cava e vakatauvatana kina o Tevita na dei ni loloma i Jiova kei na ivakaruru se idrodro? Nida dauveiqaravi i Jiova, ena vakarautaka na ka meda taqomaka kina na noda veiwekani talei kei koya, se mani vanua cava eda tiko kina. E vakadeitaki tale vei keda na tikina qori ena Same 91. E vola na daunisame: “Au na kaya vei Jiova: ‘Oni noqu ivakaruru kei na noqu idrodro.’”(Same 91:1-3, 9, 14) E cavuta tale ga o Mosese na vosa vakatautauvata e via tautauvata kei na ivakaruru. (Same 90:1, vmr.) Ni sa voleka ni mate o Mosese, e cavuta e dua tale na vosa vakatautauvata totoka. E vola: “E ivakaruru na Kalou mai na gauna makawa sara, e tabei kemuni na ligana tawamudu.” (Vkru. 33:27) Na cava eda kila me baleti Jiova ena matavosa “e tabei kemuni na ligana tawamudu”?

16. Na cava e rua na sala eda vakalougatataki kina? (Same 136:23)

¹⁶ Eda lomavakacegu ni noda iVakaruru o Jiova. Ia eso na gauna eda dau yalolailai qai dredre me donu noda rai. Na cava ena cakava o Jiova ena gauna qori? (Wilika Same 136:23.) Ena tabei keda na ligana, e laveti keda vakamalua qai vukei keda meda tucake, se kua ni yalolailai.  (Same 28:9; 94:18) Kena yaga: Nida kila ni bibi meda nuitaki Jiova tiko ga eda nanuma kina e rua na sala eda vakalougatataki kina. Kena imatai, e tiko noda ivakaruru tudei se mani vanua cava eda tiko kina. Kena ikarua, e kauaitaki keda vakalevu na Tamada vakalomalagi dauloloma.

17. Na cava eda nuidei kina? (Same 33:18-22)

¹⁷ Me vaka eda sa veivosakitaka mai, nida sotava na ituvaki dredre, eda nuidei ni na vukei keda o Jiova meda yalodina tiko ga. (2 Kor. 4:7-9) E tukuna na parofita o Jeremaia: “Ena dei ga ni loloma i Jiova eda sega ni vakaoti kina, ni sega ni mudu na nona loloma.” (Lele 3:22) Eda nuidei ni na dei tu ga nona lomani keda o Jiova, me vaka e tukuna na daunisame: “Na mata i Jiova e vakaraici ira na rerevaki koya, o ira na waraka tiko na dei ni nona loloma.”—Wilika Same 33:18-22.

18-19. (a) Na cava meda dau nanuma tiko? (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga tarava?

¹⁸ Na cava meda nanuma tiko? Ni bera nida mai qaravi Jiova, e yaga vei keda na loloma ni Kalou e vakaraitaka vua na kawatamata raraba. Ia nida mai sokaloutaki koya e yaga tale ga vei keda na dei ni nona loloma. E uqeti Jiova na loloma qori me taqomaki keda. E vinakata meda volekati koya tiko ga ena qai vakayacora na nona inaki me baleti keda. E vinakata meda nona itokani me tawamudu! (Same 46:1, 2, 7) Koya gona se ituvaki dredre cava eda rairai sotava tiko, ena vakayaloqaqataki keda o Jiova meda yalodina tiko ga.

¹⁹ Eda raica na sala e vakaraitaka kina o Jiova na dei ni nona loloma vei ira na nona dauveiqaravi. Ia e vinakata meda vakaraitaka tale ga na loloma qori vei ira na tacida. Eda na cakava vakacava? Ena veivosakitaki na usutu bibi qo ena ulutaga tarava.