1-2. (a) Na cava mera nuitaki Jiova kina na veiwatini vou? (Same 37:3, 4) (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

O VAKARAU vakawati tiko, se o se qai vakawati vou ga? Ke vaka kina, e macala ni o vakanamata mo marautaka na bula kei na nomu daulomani o mareqeta vakalevu. Ia ena sega ni maravu tu ga na soko ena bula vakawati, e vinakati me vakatulewataki eso na ka bibi. Na ka drau cakava ni dredre na ituvaki kei na nomudrau vakatulewa ena vakatau kina nomudrau marautaka na bula vakawati ena veigauna se bera mai. Ke drau nuitaki Jiova, drau na vakatulewa vakayalomatua, ena dei kina nomudrau vakawati, drau na marau tale ga vakalevu. Ke drau sega ni muria na ivakasala ni Kalou, ena rawa ni dredre nomudrau itosotoso, ena vakaleqa nomudrau vakawati, drau na sega tale ga ni marau.—Wilika Same 37:3, 4.

² Na ulutaga qo e baleti ira na veiwatini vou, ena veivosakitaki kina eso na ituvaki dredre era na rairai sotava kece na veiwatini. Eda na dikeva tale ga na ka eda vulica ena nodra ivakaraitaki eso na tagane kei na yalewa yalodina ena iVolatabu. Eda na vulica kina na ka meda cakava, wili kina na bula vakawati. Eda vulica tale ga na nodra ivakaraitaki eso na veiwatini ena gauna qo.

3-4. Na ituvaki dredre cava era na rairai sotava na veiwatini vou?

³ Eso era na rairai uqeti rau na veiwatini vou me rau muria na ivakarau ni bula sa matau tu nikua. Kena ivakaraitaki,  era rairai veiuqeti na itubutubu kei na wekadrau me rau vakaluveni totolo. Se rawa nira veiuqeti na itokani kei na lewe ni vuvale me rau voli vale na veiwatini vou, me vakaiyaya vinaka tale ga.

⁴ Ke rau sega ni qarauna na veiwatini, na nodrau vakatulewa ena rawa ni levu kina na nodrau dinau. De dua ena vinakati me levu na gauna me rau cakacaka kina me rawa ni saumi na dinau. Ni levu na gauna erau vakayagataka ena cakacaka saumi sa na lailai na gauna me rau vuli kina vakataki rau, sokalou vakavuvale, kei na cakacaka vakaitalatala. E rawa mada ga ni rau calata na soqoni me rau cakacaka bogi kina me so tale na sede se rau via tudei ena cakacaka qori. Ni rau cakava qori na veiwatini, rau sa na sega ni vakaitavi ena so na taba ni veiqaravi tabu vei Jiova e marautaki.

5. Na cava o vulica ena ivakaraitaki i Klaus kei Marisa?

⁵ Levu era vakadinadinataka nira sega ni marau ke ra vakaliuca na iyau. Dikeva mada na ka erau vulica na veiwatini o Klaus kei Marisa ena tikina qo. * Ni rau se qai vakawati ga, erau cakacaka ruarua me rau vakaiyau kina. Ia rau sega sara ga ni marau. E kaya o Klaus: “Sa sivia tale na neirau iyau, ia e sega tu neirau isausau vakayalo. Meu tukuna na ka dina, e dredre na neirau bula, keirau nuiqawaqawa.” De dua, o vakadinadinataka tale ga ni o sega ni marau ni o vakaliuca na iyau. Ke vaka kina, kua ni yalolailai. Ena yaga vei iko na nomu dikeva nodra ivakaraitaki eso tale. Kena imatai, meda dikeva mada na ka era na vulica na tagane vakawati ena ivakaraitaki i Tui Josafati.

6. E muria vakacava o Tui Josafati na ivakasala ena Vosa Vakaibalebale 3:5, 6?

⁶ Kemuni na tagane vakawati, oni dau lomaleqataka na nomuni itavi? Ke vaka kina, e yaga vei kemuni na ivakaraitaki nei Tui Josafati. Me vaka ni tui o Josafati, e vakatautaki vua na nodra bula na lewe ni matanitu taucoko! E qarava vakacava na itavi bibi qori? E cakava na ka e rawata me taqomaki na matanitu. E tara na bai ena koro kece e Juta, e vakarautaka vinaka tale ga e dua na mataivalu levu e sivia e duanamilioni duanadrau onosagavulu na udolu na sotia. (2 Vei. 17:12-19) E muri e dua tale na ituvaki dredre sa tu kina qo o Josafati. Dua na mataivalu levu ni Amoni, Moapi, kei na ulunivanua o Sia e mai vakarerei koya, nona vuvale, kei ira na nona tamata. (2 Vei. 20:1, 2) Na cava e cakava o Josafati? E kerei Jiova me vukei koya me vakaukauataki koya. Qori e salavata kei na  ivakasala vuku ena Vosa Vakaibalebale 3:5, 6. (Wilika.) E laurai na qaqanimasu i Josafati na yalomalumalumu, qori ena 2 Veigauna 20:5-12, e kilai tale ga na levu ni nona nuitaka na Tamada vakalomalagi. E sauma vakacava o Jiova na masu nei Josafati?

7. E sauma vakacava o Jiova na nona masu o Josafati?

⁷ E vosa o Jiova vei Josafati ni vakayagataka e dua na Livai o Jeseli. E kaya o Jiova: “Moni vakarau, ni tu vakadua, moni raica ni vakabulai kemuni o Jiova.” (2 Vei. 20:13-17) Qori na ka e sega ni dau caka ena ivalu! Ia e sega ni vakarota qori e dua na tamata, o Jiova ga. E nuitaka vakatabakidua na Kalou o Josafati qai cakava na ka sara ga e tukuni vua. Ni lako yani kei na nona mataivalu me sotavi ira na meca, e biuti ira na daulagasere sega ni vakaiyaragi mera liu, sega ni o ira na sotia dauvala. E dina o Jiova ena ka e yalataka vei Josafati. E valuti ira gona na mataivalu meca.—2 Vei. 20:18-23.

8. Na cava e rawa nira vulica na tagane vakawati vei Josafati?

⁸ Oni rawa ni vuli na tagane vakawati ena ivakaraitaki nei Josafati. E vakatau sara tiko ga nodra bula nomuni lewenivuvale vei kemuni, moni cakacaka gona vakaukaua moni taqomaki ira, ni tokoni ira tale ga. Ni dredre na ituvaki, oni rairai nanuma ni oni rawa ni walia ga vakataki kemuni. Ia kua vakadua ni nuitaki iko ga. Mo masu vakataki iko vei Jiova. Kena ikuri, drau masu mai vu ni lomamudrau kei watimu. Mo qara na veidusimaki i Jiova ni o vulica na iVolatabu kei na ivola e vakarautaka na isoqosoqo ni Kalou, muria sara na kena ivakasala. De so era na sega ni duavata kei na nomu vakatulewa e yavutaki vakaivolatabu, era na rairai tukuna ni o yalowai. Era na rawa ni kaya ni ilavo kei na veika e voli kina e itataqomaki vinaka ina nomu vuvale. Ia nanuma tiko na ivakaraitaki nei Josafati. E nuitaki Jiova, e vakadinadinataka qori ena ka e cakava. E sega ni biuta na turaga yalodina qori o Jiova, ena sega tale ga ni biuti iko. (Same 37:28; Iper. 13:5) Na cava era rawa ni cakava na veiwatini mera bula marau vata kina?

9. Na cava eda rawa ni kaya me baleta na parofita o Aisea kei watina?

⁹ Rau vakaliuca na qaravi Jiova na parofita o Aisea kei na watina. E parofita o Aisea, de dua eso tale ga nona itavi vakaparofisai o watina ni tukuni ni “parofita yalewa.” (Aisea 8:1-4) E macala ni rau vakaliuca vakaveiwatini na sokalou vei Jiova. Erau ivakaraitaki vinaka sara ga vei ira na veiwatini nikua!

10. Ena vukei ira vakacava na veiwatini nodra vulica na parofisai vakaivolatabu mera gumatua kina na qaravi Jiova?

¹⁰ E rawa nira vakaliuci Jiova na veiwatini nikua nira gumatua ena nodra veiqaravi. E rawa nira vakadeitaka nodra nuitaki Jiova ena nodra vulica vata na parofisai vakaivolatabu kei na nodra raica ni dau yaco dina. * (Taito 1:2) E rawa tale ga nira vakasamataka na sala mera vakaitavi kina ena vakayacori ni so na parofisai vakaivolatabu. Kena  ivakaraitaki, e rawa nira vakaitavi ena vakayacori ni parofisai i Jisu me baleta na vunautaki ni itukutuku vinaka ena vuravura taucoko ni bera na icavacava. (Maciu 24:14) Na levu ga ni nodra vakadeitaka ni na yaco dina na parofisai vakaivolatabu, na nodra gumatua tale ga ni vakaitavi ena kena levu era rawata ena veiqaravi vei Jiova.

11. Na cava erau cakava o Pirisila kei Akuila? Na vuna?

¹¹ Era rawa ni vuli na veiwatini gone ena nodrau ivakaraitaki o Pirisila kei Akuila, e dua na veiwatini Jiu rau tiko ena korolevu o Roma. Erau rogoca na itukutuku vinaka baleti Jisu, rau mani lotu vaKarisito kina. Macala ga ni rau a bula vakacegu tu. Ia e veisau vakasauri nodrau bula ni vakarota o Empara Kilotiu mera biuti Roma na Jiu. Vakasamataka na veika ena yaco ena nodrau bula o Akuila kei Pirisila. Rau sa na biuta na vanua rau sa matau tu kina, rau qara e dua na vale vou qai tekivu tale nodrau bisinisi ni cula valelaca ena dua na vanua vou. Vakacava na veisau ni nodrau bula qori, rau sa na sega kina ni vakaliuca na Matanitu ni Kalou? De o na rairai kila na kena isau. Ena nodrau vale vou e Korinica, rau veivuke vakalevu vei ira na lewe ni ivavakoso, rau veiqaravi tale ga kei na yapositolo o Paula mera vakayaloqaqataki na mataveitacini. Oti rau toki ina so tale na koro, na vanua e vinakati kina vakalevu na veiqaravi. (Caka. 18:18-21; Roma 16:3-5) Dua dina na bula vinaka qai kalougata erau marautaka vata!

12. Na cava me tiko kina nodra isausau vakayalo na veiwatini?

¹² E rawa nira vakatotomuri Pirisila kei Akuila na veiwatini nikua nira vakaliuci Jiova. Na gauna vinaka duadua me rau veitalanoataka kina nodrau isausau oya ni rau veibuku tiko. Ni rau vakatulewa vata rau qai saga me rau sauva e dua ga na isausau vakayalo, erau na raica ni levu sara na sala e vukei rau kina  o Jiova. (Dauv. 4:9, 12) Kena ivakaraitaki o Russell kei Elizabeth. E kaya o Russell, “Ni keirau se veibuku tiko keirau veivosakitaka sara vakamatata na neirau isausau vakayalo.” E kaya o Elizabeth: “Keirau veivosakitaka qori ni na vukei keirau ena so na vakatulewa me keirau dei tiko ga ena neirau isausau.” Na kedrau ituvaki gona o Russell kei Elizabeth e rawa kina ni rau toki i Micronesia, ni vinakati kina vakalevu na veivuke.

13. Me vaka e tukuni ena Same 28:7, ena yaga vakacava noda nuitaki Jiova?

¹³ Me vakataki Russell kei Elizabeth, levu na veiwatini sa ra vakatulewataka mera vakayagataka e levu na gauna ena vunau kei na veivakavulici nira sega ni vakaosoosotaki ira ena so tale na ka. Ni tiko na nodra isausau yaga ena nodra qaravi Jiova ra qai saga mera sauva, ena vinaka nodra bula. Era na raica ni karoni ira o Jiova, era nuitaki koya vakalevu, ra vakila tale ga na marau dina.—Wilika Same 28:7.

14. E vakaraitaka vakacava na yapositolo o Pita kei watina ni rau nuitaka na yalayala ena Maciu 6:25, 31-34?

¹⁴ E rawa tale ga nira vuli na veiwatini ena nodrau ivakaraitaki na yapositolo o Pita kei watina. Ni sotavi Jisu oti na yapositolo o Pita ni oti e rauta na ono na vula ina dua na yabaki, e vinakati me vakatulewa bibi o Pita. E dauqoli me qarava kina nona vuvale. Ni sureti koya gona o Jisu me muri koya vakatabakidua, e dodonu me vakasamataka o Pita nona vuvale. (Luke 5:1-11) E vakatulewataka me muri Jisu ena cakacaka vakavunau. E vakatulewa vakayalomatua! E tiko tale ga na vuna vinaka meda kaya kina ni tokona nona vakatulewa o watina. E tukuni ena iVolatabu ni sa vakaturi o Jisu, a tomani Pita voli o watina me dua na gauna. (1 Kor. 9:5) Ni yalewa vakawati ivakaraitaki vinaka, e doudou kina o Pita me veivakasalataki vei ira na veiwatini lotu vaKarisito. (1 Pita 3:1-7) Rau nuitaka o Pita kei watina na yalayala i Jiova ni na vakarautaka vei rau na ka ke rau vakaliuca na Matanitu ni Kalou.—Wilika Maciu 6:25, 31-34.

15. Na cava eda vulica ena nodrau ivakaraitaki o Tiago kei Esther?

¹⁵ Ke sa vica na yabaki nomu vakawati, o na rawa vakacava ni taleitaka tiko ga mo vakarabailevutaka nomu cakacaka vakaitalatala? Dua na sala ya nomu dikeva nodra ivakaraitaki eso tale na veiwatini. Kena ivakaraitaki o rawa ni wilika na ulutaga e dau tabaki ena Vale ni Vakatawa e kena ulutaga “Era Yalorawarawa.” Na ulutaga sara ga va qori e vukei Tiago kei Esther, e dua na veiwatini mai Brazil, me rau lai veiqaravi ena vanua e vinakati kina vakalevu na veivuke. E kaya o Tiago: “Ni keirau wilika na nona dau vukei ira na nona dauveiqaravi o Jiova ena gauna qo, keirau vinakata tale ga me vukei keirau qai dusimaki keirau va qori o Jiova.” Rau mani toki i Paraguay, na vanua rau sa veiqaravi tiko kina ena yalava ni vosa vakaPotukali me tekivu mai na 2014. E kaya o Esther: “Dua na tikinivolatabu keirau taleitaka vakalevu na Efeso 3:20. Levu na gauna keirau raica sara ga na dina ni vosa qori ena neirau veiqaravi tiko vei Jiova.” Ena nona  ivola vei ira mai Efeso o Paula, e yalataka ni na uasivi sara na ka e solia o Jiova ni vakatauvatani kei na ka eda kerea. Io e dau dina taucoko na yalayala qori!

16. E rawa nira kere ivakasala vei cei na veiwatini gone nira vakasamataka tiko nodra isausau vakayalo?

¹⁶ Kemuni na veiwatini gone oni rawa ni vuli ena nodra ivakaraitaki eso tale nira nuitaki Jiova. Eso na veiwatini sa dede sara nodra veiqaravi tu vakatabakidua. O rawa ni kere ivakasala vei ira ni o vakasamataka tiko nomu isausau. Qo e dua tale na sala o rawa ni vakaraitaka kina ni o nuitaki Jiova. (Vkai. 22:17, 19) E rawa nira veivuke tale ga na qase ni ivavakoso vei ira na veiwatini gone me dua nodra isausau vakayalo.

17. Na cava e yaco vei Klaus kei Marisa? Cava eda vulica ena nodrau ivakaraitaki?

¹⁷ Ena so na gauna nida vakatulewataka meda vakarabailevutaka noda veiqaravi e sega ni dau yaco na ka eda namaka. Vakasamataka mada nodrau ivakaraitaki o Klaus kei Marisa, rau sa tukuni oti mai. Ni yabaki tolu oti ga nodrau bula vakawati, rau biuta mai nodrau vanua me rau lai bolecakacaka ena tarataravaki ena valenivolavola ni tabana e Finiladi. Ia rau qai kila ni rawa ni rau tiko ga me ono na vula. Rau a rarawataka sara ga. E qai veisau na ituvaki ni rau sureti me rau tiko ena dua na vuli vosa vakaArapea. Ena gauna qo rau sa veiqaravi tiko ena yalava e vakayagataki kina na vosa qori ena dua tale na vanua. Ni vakasamataka o Marisa na ka e yaco, e kaya: “Au lomaleqa niu cakava e dua na ka vou, e vinakati gona meu nuitaki Jiova vakatabakidua. Ia au sa raica nona dau vukei keirau o Jiova ena sala sara ga keirau sega ni namaka. Ena veika au sotava qo au sa qai nuitaki Jiova ga vakalevu.” Me vaka eda raica ena ivakaraitaki qori, o Jiova ena vakaicovitaki iko ke o nuitaki koya vakatabakidua.

18. Na cava mera cakava na veiwatini mera nuitaki Jiova tiko ga?

¹⁸ E isolisoli nei Jiova na bula vakawati. (Maciu 19:5, 6) E vinakata gona mera marautaka qori na veiwatini. (Vkai. 5:18) Kemuni na veiwatini gone, vakacava moni dikeva tale mada na ka oni cakava tiko. Oni sa vakaitavi tiko ena kena levu oni rawata moni vakavinavinakataka na isolisoli qori? Ni masu vei Jiova. Ni dikeva na ivakavuvuli ena nona vosa, ni muria sara me vakatau ena kemuni ituvaki. Oni rawa ni vakadeitaka ni marautaki na bula, e vakaicovitaki tale ga ni oni vakaliuca na qaravi Jiova ena bula vakawati!