VANUA E MAROROI KINA NA KEDA ITUKUTUKU MAKAWA
“Gauna Cava Tale ena Qai Dua Kina Noda Soqo?”
QO E donuya na icavacava ni Noveba 1932 ena korolevu o Mexico. Se qai oti ga na kena tuvanaki mera vakaduri na cina e gaunisala me dusimaka na veitosoyaki ni motoka ena vanua era tiko kina qo e sivia na dua na milioni. Ia qo se itukutuku makawa eke. Sa ra baci vakanamata tiko qo na dauvolaitukutuku ena soqo vou me vakayacori ena macawa ya. Sa vakarau tu nodra itaba, era mai wawa toka ena ikelekele ni sitimanivanua ena nona tadu mai e dua na vulagi dokai o Joseph F. Rutherford, na peresitedi ni Watch Tower Society. Era tu tale ga kina na tacida mera kidavaki koya ni na mai tiko ena nodra soqo siga tolu.
E volai ena The Golden Age: “Qo e dua na soqo ena volatukutukutaki sara ga ni vakabibitaki kina na kena tukuni na ka dina e Mexico.” Ia na cava e duatani kina na soqo qo nira tiko ga kina e rauta ni 150?
Ni bera na soqo qori, a sega ni vuavuaivinaka na cakacaka vakaitalatala e Mexico. Tekivu mai na 1919, a dau vakayacori tu ga eso na soqo lalai, lutu tale ga na iwiliwili ni ivavakoso ena vica na yabaki e tarava. E nuitaki ni na toso vinaka na cakacaka e Mexico ni dola e dua nodra valenivolavola ni tabana ena 1929. Ia e basika eso na leqa. Kena ivakaraitaki, e sega ni taleitaka e dua na painia nona vakasalataki me kua ni wakia vata tiko na veika ni bisinisi kei na cakacaka vakavunau, mani biubiu me lai tauyavutaka e dua na nona ilawalawa lailai ni vuli iVolatabu. Ena gauna vata qori, a sega ni vakaivolatabu nona itovo e dua na ivakatawa ni valenivolavola ni tabana, veiganiti gona me dua na kena isosomi. E vinakati sara ga mera uqeti vakayalo na tacida e Mexico.
Na nona veisiko qori o Brother Rutherford era vakayaloqaqataki kina, e rua nona ivunau veiuqeti, lima tale ga na ivunau e kaburaki ena retio. Se qai imatai ni gauna qo me kaburaki kina na itukutuku vinaka ena siteseni ni retio ena vanua taucoko o Mexico. Ni oti ga na soqo qori e tuvanaka sara na cakacaka na ivakatawa vou ni valenivolavola ni tabana, era vakaitavi kina na tacida gugumatua nira vakayaloqaqataki tale, vakalougatataki ira tale ga o Jiova.
Na yabaki ga e tarava e vakayacori e kea e rua na soqo, dua ena koro o Veracruz e tiko kina na ikelekele ni waqa, dua tale ena korolevu o Mexico. E vuavuaivinaka nodra gugumatua ena vunau. Ena 1931 sa 82 na dautukutuku. Ni oti tale e tini na yabaki, e vakatinitaki na tubu! E rauta ni 1,000 era gole mai Mexico ena 1941 mera tiko ena soqo ni tikina.
“VUNAU ENA KOROLEVU”
Ena 1943 era vakayagataka na tacida na papa se ivakatakilakila e volai kina na itukutuku me baleta na Soqo ni Tikina, e kena ulutaga “Free Nation” (Matanitu Galala) me vakayacori ena 12 na vanua e Mexico. * Era taubena e tabadra na papa, dua e dakudra, dua tale e liu, qo na iwalewale era vakayagataka na tacida me tekivu mai na 1936.
Tukuni ena dua na mekesini na La Nación na vuavuaivinaka ni nodra vakayagataka na papa ena korolevu o Mexico: “Era uqeti na [iVakadinadina] ena imatai ni siga ni [soqo] mera veisureti vakalevu. Na siga tarava sa lailai tale na vanua ni soqo nira sa le levu na yaco yani.” Na nodra veisureti qori e sega sara ga ni taleitaka na Lotu Katolika, ra saga kina mera tusaqati ira na iVakadinadina. Ia era doudou tiko ga na vunau e salatu na mataveitacini se mani vakacava na nodra tusaqati. E ripotetaka na La Nación: “Era laurai vakalevu ena korolevu . . . na tagane—kei na yalewa—nira tokara tu na papa mera veisureti kina.” E tabaki ena kena ulutaga na kedra itaba na tacida ena salatu ena korolevu o Mexico. Na kena ivakamacala e volai toka kina: “Vunau ena Korolevu.”
“LOGA MALUMU QAI KATAKATA MAI NA FULOA SIMEDE”
Ena yabaki qori era dau vakuai ira e levu na tacida me rawa ga nira tiko ena soqo ni tikina e vakayacori e Mexico. E levu era gole mai na lomanivanua, sega ni dau yaco kina na sitimanivanua se gaunisala mada ga. E vola mai e dua na ivavakoso, “Na duru ga ni livaliva e voleka toka eke.” Oya na vuna era vodo meule se taubale ga kina na gole ena soqo me vica vata na siga, mera yaco ena sitimanivanua e kauti ira sara ena vanua ni soqo.
Era dravudravua e levu na tacida, voleka mada ga nira sega ni sauma rawa e veimama na nodra ivodovodo ina vanua ni soqo. Nira yaco yani, levu era vakaicili ga vei ira na mataveitacini, era marau ni veivakaicilitaki. So tale era moce ga ena Vale ni Soqoni. Dua na gauna, e rauta ni 90 era vakaicili ena valenivolavola ni tabana, ni “tuvai vata e 20 na kateni ivola me nona loga e dua.” E vakamacalataki ena iVolaniyabaki nira vakavinavinakataka qori na tacida ra qai kaya ni loga qo e “malumu qai katakata mai na fuloa simede.”
Era vakavinavinaka na tacida qo ra qai vakila ni yaga vakalevu nodra vakuai ira mera tiko ena soqo marautaki vaKarisito qori. Nikua se tiko ga vei ira na rai qori ni tubu tiko na kedra iwiliwili na dautukutuku e Mexico ina dua na milioni. * Tukuni ena dua na itukutuku mai na valenivolavola ni tabana e Mexico ena 1949 me baleti ira na mataveitacini: “Sega ni bau tarova nodra toso vakayalo na veika dredre, ni soqo kece e tuvanaki e dau wewe tu ni gusudra ena dua na gauna balavu, ra taroga kina na tacida, Gauna cava tale ena qai dua kina noda soqo?” Qori tale ga na ka eda vakadinadinataka nikua.—Mai na keda itukutuku makawa e Merika e Loma.
^ para. 9 E volatukutukutaki ena iVolaniyabaki (Yearbook) ni 1944 nira “kilai levu na iVakadinadina i Jiova e Mexico” ena vuku ni soqo qori.
^ para. 14 Era tiko ena iVakananumi mai Mexico ena 2016 e 2,262,646.