1. Me vaka e tukuni ena 1 Cesalonaika 5:11, na cava eda vakaitavi kece kina?

 E BAU vakaitavi na nomu ivavakoso ena kena tara e dua na Vale ni Soqoni, se kena vakavinakataki? Ke vaka kina, o nanuma vinaka tiko na imatai ni soqoni ena vale qori. Dua na ka na nomu vakavinavinakataki Jiova. De dua o luluvu, e dredre sara ga mo lagata na imatai ni sere. E vakalagilagi o Jiova ena Vale ni Soqoni e tara vakavinaka. Ia eda vakalagilagi Jiova vakalevu nida vakaitavi ena dua tale na mataqali tarataravaki. E talei sara mai na kena tara na vale. E okati kina noda uqeti ira na lako mai ina vanua ni sokalou qori. A vakasamataka tiko qo na yapositolo o Paula ni vola na malanivosa ena 1 Cesalonaika 5:11, e yavutaki kina na ulutaga qo.—Wilika.

2. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

² E ivakaraitaki vinaka na yapositolo o Paula ni kila na sala me uqeti ira kina na tacina vakayalo, e dau kauaitaki ira. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo na sala e vukei ira kina na mataveitacini mera (1) vosota na ituvaki dredre, (2)  veiyaloni, kei na (3) mera vaqaqacotaka nodra vakabauti Jiova. Meda veivosakitaka mada qo na sala meda vakatotomuri koya kina da qai uqeti ira na mataveitacini ena gauna qo.—1 Kor. 11:1.

3. Na rai donu cava e tiko vei Paula?

³ O Paula e lomani ira vakalevu na mataveitacini. A sotava tale ga na veika dredre, e rawa gona ni vakaraitaka nona loloma kei na veikauaitaki ni dredre na ka era sotava.  Dua na gauna e leqa vakailavo o Paula mani vaqara cakacaka me qaravi koya kina kei ratou na nona itokani. (Caka. 20:34) E nona cakacaka me dau cula valelaca. Ni yaco i Korinica, e lai cakacaka kei Akuila vata kei Pirisila, erau dau cula valelaca tale ga. Ia ena “siga ni vakacecegu kece,” e vunau vei ira na Jiu kei ira kai Kirisi. Ni rau yaco yani o Sailasa kei Timoci, sa qai “ogaoga sara o Paula ena nona vunautaka na vosa.” (Caka. 18:2-5) A sega ni guilecava o Paula na ka bibi duadua, ya na nona qaravi Jiova. Ni gumatua ena cakacaka vakaitalatala kei na nona qaravi koya, e rawa kina ni vakayaloqaqataki ira na mataveitacini. E tukuna vei ira mera vakaliuca na “veika era bibi sara,” ya na ka kece e vauca na nodra qaravi Jiova, me kua ni tarova qori na veika dredre era sotava kei na nodra qarava tiko na nodra vuvale.—Fpai. 1:10.

4. Erau vukei ira vakacava na mataveitacini o Paula kei Timoci mera vosota na veitusaqati?

⁴ Ni tauyavu oti ga na ivavakoso e Cesalonaika, era tusaqati vakaukaua na mataveitacini era se qai papitaiso ga. Nira sega ni kunei Paula kei Sailasa o ira na dau veitusaqati voravora, era qai yarataka “[e]so tale na veitacini vei ira na iliuliu ni koro,” era kacivaka: “O ira kece na tagane qo era saqata na lawa i Sisa.” (Caka. 17:6, 7) Vakasamataka mada na nodra domobula na lotu vaKarisito vou qo nira kila nira veitusaqati na lewenikoro. E rawa sara ga ni malumu na nodra qaravi Jiova, ia e sega ni vinakata qori o Paula. Ni rau biubiu kei Sailasa, erau vakadeitaka me qaravi vinaka na ivavakoso vou qo. E vola vei ira mai Cesalonaika: “Keitou mani talai Timoci yani na tacida, . . .  me vakataudeitaki kemuni, me vakacegui kemuni tale ga ena nomuni vakabauta, me kua kina ni dua e yavalati ena vuku ni veivakararawataki qo.” (1 Ces. 3:2, 3) A rairai tusaqati sara ga o Timoci e Lisitira, na tauni e susu kina. E raica ni vakayaloqaqataki ira na mataveitacini e kea o Paula. Ni raica o Timoci na ka e cakava o Jiova ena ituvaki ya, e rawa kina ni vakacegui ira na mataveitacini ni na vinaka mai na ituvaki.—Caka. 14:8, 19-22; Iper. 12:2.

5. E yaga vakacava vei Bryant na nona veivuke e dua na qase ni ivavakoso?

⁵ Na sala cava tale e vakayaloqaqataki ira kina na tacina vakayalo o Paula? Ni rau lesu o Paula kei Panapasa i Lisitira, Ikoniona, kei Anitioki, erau lesia “eso na qase ena ivavakoso yadua.” (Caka. 14:21-23) E macala nira vu ni veivakacegui na qase qori ina ivavakoso, me vakataki ira ga na qase nikua. Rogoca mada na ka e tukuna e dua na tacida tagane o Bryant: “Niu yabaki 15, e biuti keitou o Ta, e vakasivoi o Na. Au vaka sara ga na luveniyali, au yalolailai sara ga.” E vosota vakacava o Bryant na gauna dredre qori? E kaya: “Dau vosa vei au e dua na qase ni ivavakoso o Tony ena soqoni kei na so tale na gauna. E talanoataka vei au na nodra ivakaraitaki eso era sotava na veika dredre ia era marau tu ga. E wilika vei au na Same 27:10 qai dau talanoataka nona yalodina o Esekaia ni sega ni ivakaraitaki vinaka o tamana.” E yaga vakacava qori vei Bryant? E kaya: “Nona veivakayaloqaqataki o Tony, au mai marautaka tu kina na noqu veiqaravi vakatabakidua.” Kemuni na qase ni ivavakoso, moni dau kauaitaki ira na tacida era vakataki Bryant, e rawa nira vakayaloqaqataki ena “vosa vinaka.”—Vkai. 12:25.

6. E vakayagataka vakacava o Paula na kedra italanoa eso tale me vakayaloqaqataki ira kina na tacina?

 ⁶ E tukuna o Paula vei ira na nona itokani vakabauta ni kaukaua ga i Jiova era vosota kina na ituvaki dredre e “levu sara na ivakadinadina era vaka na o.” (Iper. 12:1) E kila ni rawa ni vakayaloqaqataki ira na mataveitacini na kedra italanoa na tamata ni Kalou era vosota na veimataqali ituvaki rarawa ena gauna sa oti, e vukei ira tale ga mera raica tiko ga na “koro ni Kalou bula.” (Iper. 12:22) E yaga tale ga qori nikua. Eda vakayaloqaqataki kece nida wilika ni o Jiova a vakaukauataki Kitioni, Peraki, Tevita, Samuela, kei na levu tale. (Iper. 11:32-35) Eda vakayaloqaqataki tale ga nida wilika nodra ivakaraitaki ni vakabauta na mataveitacini ena gauna qo. Era dau volavola ina itikotiko liu na mataveitacini e vaqaqacotaki na nodra vakabauta nira wilika oti na kena italanoa e dua na tacida yalodina ena gauna qo.

7. Na cava o vulica ena ivakasala i Paula ena Roma 14:19-21?

⁷ Eda uqeti ira na mataveitacini nida tukuna se cakava na ka mera veiyaloni kina na lewe ni ivavakoso. Me kua ni tawasei keda na duidui ni noda rai. Eda na yalorawarawa ke sega ni beci kina na ivakavuvuli vakaivolatabu. Dikeva mada e dua na ivakaraitaki. Era lewe ni ivavakoso e Roma na Jiu lotu vaKarisito kei ira na lewe ni Veimatanitu. Ni sa sega ni muri na Lawa e vola o Mosese, sa ra sega kina ni muria na lawa ni kena vakatabui eso na kakana. (Mari. 7:19) Tekivu mai na gauna qori, eso na Jiu lotu vaKarisito era sa kania na veimataqali kakana. Ia eso tale era sega ni cakava qori, era mani duiyaloyalo na lewe ni ivavakoso ena vuku ni tikina qo. E vola o Paula na bibi ni veiyaloni, ni kaya: “E vinaka mo kua ni kana lewe ni manumanu, se gunu waini, se cakava e dua tale na ka ena tarabe kina na tacimu.” (Wilika Roma 14:19-21.) E vukei ira gona na tacina o Paula mera raica na ca ni veileti qori vei ira, vaka kina ena ivavakoso. E yalorawarawa mada ga me veisau nona itovo me kua ni veivakatarabetaki. (1 Kor. 9:19-22) Na cava eda vulica? Eda na uqeti ira na mataveitacini, eda na veiyaloni tale ga nida sega ni veiletitaka na ka eda na vakatulewa yadua kina.

8. Na cava e cakava o Paula ena dua na ituvaki e rawa ni vakaleqa na veiyaloni ni ivavakoso?

⁸ E ivakaraitaki vinaka o Paula ni saga tiko ga na veiyaloni kei ira na sega ni duavata kei na veika bibi. Kena ivakaraitaki, era tukuna eso na lewe ni ivavakoso ena imatai ni senitiuri mera cilivi na lewe ni Veimatanitu era sa lotu vaKarisito, de dua mera kua kina ni vakalewai vei ira e taudaku. (Kala. 6:12) E sega sara ga ni duavata o Paula kei na rai qori. A sega tale ga ni usuraka me muri na ka e nanuma, ia e yalomalumalumu ga ni kerea na nodra ivakasala na yapositolo kei na qase e Jerusalemi. (Caka. 15:1, 2) Ni cakava qori, e vukei ira kina na lotu vaKarisito mera marau tiko ga ra qai veiyaloni ena ivavakoso.—Caka. 15:30, 31.

9. Eda na muria vakacava na ivakaraitaki nei Paula?

⁹ Ke basika na duidui lelevu, eda na uqeta na veiyaloni nida kerea na nodra ivakasala o ira e lesia o Jiova mera karona na ivavakoso. E laurai vakalevu  na ivakasala vakaivolatabu ena noda ivola kei na idusidusi e vakarautaka na isoqosoqo. Eda na uqeta na veiyaloni ena ivavakoso nida saga meda muria na ivakasala qori, eda sega ni muria ga na noda rai.

10. Na cava tale e cakava o Paula me uqeta na veiyaloni ena ivavakoso?

¹⁰ E uqeta o Paula na veiyaloni ni tukuna na nodra itovo vinaka na mataveitacini, sega ni nodra itovo ca. Kena ivakaraitaki, ni cava na nona ivola vei ira e Roma,ecavuta e levu na yacadra na mataveitacini qai tukuna e dua na ka vinaka me baleti ira se ka era kilai tani kina. Eda na vakatotomuri Paula vakacava? Oya meda tukuna ga na nodra itovo vinaka na mataveitacini. Nida cakava qori, era na veitokani voleka kina na tacida, ena uqeta tale ga na veilomani ena ivavakoso.

11. Eda na veiyaloni tiko ga vakacava ni basika na duidui?

¹¹ Eso na gauna era na sega ni duavata ena so na ka na lotu vaKarisito matua, se ra veiba sara. Qori na ka e yaco vei Paula kei na nona itokani o Panapasa. E duidui na nodrau rai me tomani rau se kua o Marika ena nodrau ilakolako tarava vakadaukaulotu. Rau “veiba katakata” rau qai veitalatala. (Caka. 15:37-39) Ia eratou qai veiyaloni tale o Paula, Panapasa kei Marika, e vakaraitaka ya ni bibi vei ratou na veiyaloni kei na duavata ni ivavakoso. Dua na gauna e muri, e tukuna o Paula na ka vinaka me baleti Panapasa kei Marika. (1 Kor. 9:6; Kolo. 4:10) Na cava eda vulica? E bibi meda walia na noda duidui kei ira na tacida ena ivavakoso qai kauaitaka ga na nodra itovo vinaka. Nida cakava qori, eda na uqeta tiko ga na veiyaloni kei na duavata.—Efeso 4:3.

12. Na cava eso na ituvaki era vosota tiko na mataveitacini?

¹² Eda uqeti ira na mataveitacini nida vukei ira me dei na nodra vakabauti Jiova. Eso era vosataki vei ira na wekadra era sega ni tiko ena dina, vei ira era cakacaka se vuli vata. Eso tale era vosota tiko na tauvimate bibi, se ituvaki e vakararawataka na lomadra. Eso tale era sa papitaso me vica vata na yabaki, sa dede tale ga nodra waraka tiko me cava na ituvaki qo. Na ituvaki va qori e vakatovolei kina na noda vakabauta na lotu vaKarisito ena gauna qo. E yaco tale ga qori vei ira na lewe ni ivavakoso ena imatai ni senitiuri. Na cava e cakava o Paula me vakayaloqaqataki ira kina na mataveitacini?

13. Sala cava e veivuke kina o Paula vei ira na mataveitacini e vakalialiai na nodra vakabauta?

¹³ E vakayagataka o Paula na Vosa ni Kalou me vaqaqacotaka nodra vakabauta na tacina. Kena ivakaraitaki, era rairai sega ni kila na Jiu lotu vaKarisito na ka mera tukuna vei ira na wekadra era sega ni vakabauta era kaya tiko ni vinaka cake na lotu vakaJiu mai na lotu vaKarisito. E macala ga ni vakayaloqaqataki ira sara ga na lotu vaKarisito na ivola i Paula vei ira na Iperiu. (Iper. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) E yaga na nona ivakamacala veiuqeti mera kila kina na ka mera tukuna vei ira na veitusaqati. Nikua tale ga eda rawa ni vukei ira na mataveitacini era vakalialiai nida vakayagataka na noda ivola vakaivolatabu mera vakamacalataka na ka eda vakabauta. Ke ra vakalialiai na luveda nira vakabauta na ibulibuli, eda rawa ni vukei ira nida vakayagataka na  brochure Was Life Created? kei na Origin of Life—Five Questions Worth Asking mera vakamacalataka na vuna era vakabauta kina na ibulibuli.

14. E osooso o Paula ena vunau kei na veivakavulici, ia na cava e dau cakava?

¹⁴ E vakayaloqaqataki ira na mataveitacini o Paula mera vakaraitaka na nodra veilomani nira “caka vinaka.” (Iper. 10:24) E vukei ira na mataveitacini ena ka e kaya kei na ka e cakava. Kena ivakaraitaki, ni dausiga na vanua o Jutia e vakauta o Paula vei ira na mataveitacini na ka me vukei ira. (Caka. 11:27-30) E dau osooso o Paula ena vunau kei na veivakavulici, ia e dau qara na sala me vukei ira kina na dravudravua. (Kala. 2:10) Ni cakava qori, e vakayaloqaqataki ira na mataveitacini mera nuitaka ni na karoni ira o Jiova. Nikua eda vakayagataka noda gauna, sasaga, kei na taledi meda veivuke ena vakacoko. Nida cakava qori eda vakadeitaka kina nodra vakabauta na mataveitacini. E dina tale ga qori nida cau vakawasoma ina cakacaka e vuravura raraba. Ena sala qo kei na so tale, eda sa vukei ira tiko na tacida mera nuitaki Jiova ni na sega vakadua ni biuti ira.

15-16. Eda na vukei ira vakacava e sa malumu nodra vakabauta?

¹⁵ E sega ni cegu o Paula ni vakauqeti ira e sa malumu nodra vakabauta. E vakaraitaka nona lomani ira, e veivakayaloqaqataki tale ga na ivakarau ni nona vosa vei ira. (Iper. 6:9; 10:39) Kena ivakaraitaki, ena nona ivola vei ira na Iperiu e vakayagataka vakalevu na vosa “meda” kei na “eda,” e dusia tiko qori ni vinakati tale ga me muria nona ivakasala. (Iper. 2:1, 3) Me vakataki Paula, eda na vukei ira tiko ga na tacida sa malumu nodra  vakabauta. Eda na vakayaloqaqataki ira nida kauaitaki ira dina. Ena sala qo eda vakadeitaka kina nida lomani ira. Ena veivakayaloqaqataki tale ga ni veiuqeti na itautau ni noda vosa.

¹⁶ E tukuna o Paula vei ira na mataveitacini ni kila vinaka o Jiova na nodra cakacaka vinaka. (Iper. 10:32-34) Eda rawa ni cakava tale ga e dua na ka va qori nida vukea e dua na tacida sa malumu nona vakabauta. Eda rawa ni kerei koya me vakamacalataka na sala e kila kina na ka dina, se uqeti koya me nanuma lesu na gauna e vakila kina nona veitokoni o Jiova. Meda vakadeitaka vua ni sega ni guilecava o Jiova na veika e cakava ena veigauna sa oti e vakaraitaka nona loloma, ena sega tale ga ni biuti koya o Jiova ena veigauna se bera mai. (Iper. 6:10; 13:5, 6) Na veivosaki va qori ena vakayaloqaqataki koya me tomana nona veiqaravi.

17. Na taledi cava eda rawa ni vakavinakataka tiko ga?

¹⁷ Me vaka ga na dau tara vale e vakavinakataka tiko ga nona taledi ni toso na gauna, eda rawa tale ga ni vakavinakataka noda veivakauqeti. Eda rawa ni vukei ira tale eso mera vosota na ituvaki dredre nida vakamacalataka nodra ivakaraitaki ni vosota na tacida ena gauna sa oti. Eda rawa ni saga na veiyaloni nida tukuna na ka vinaka eda raica vei ira eso tale, meda saga me kua ni dua na ka e vakaleqa noda veiyaloni, da qai veiyaloni tale ni basika na duidui. Eda rawa ni vaqaqacotaka tale ga na nodra vakabauta na mataveitacini nida wasea vei ira na ka dina vakaivolatabu, nida vukei ira, noda tokoni ira tale ga era sa malumu tu vakayalo.

18. Na cava o na gumatua ni cakava?

¹⁸ Era marau ra lomavakacegu tale ga o ira na vakaitavi ena tara vale ni isoqosoqo. Eda na marau eda lomavakacegu tale ga nida vukei ira na mataveitacini me dei na nodra vakabauta. Ni toso na gauna ena rusa na vale, ia na noda cakacaka ena rawa ni yaga tawamudu! Meda gumatua gona meda “veivakayaloqaqataki tiko,” meda “veivakauqeti” tale ga.—1 Ces. 5:11.