“KE DUA vei kemuni e sega ni lai valuti Varanise se Igiladi, oni na mate kece!” Qori e kailavaka e dua na ovisa ni Jamani vei ira na iVakadinadina i Jiova ena iKarua ni iValu Levu. Era duri voleka tu na sotia ni Jamani era vakaiyaragi tu, ia era sega ni rere na tacida. Era yaloqaqa tu ga! Na nodra ivakaraitaki e dusia vinaka na noda rai na iVakadinadina i Jiova: Eda sega ni via vakaitavi ena ivalu ni vuravura qo. Nira tukuna mada ga eso nira na vakamatei keda, eda na tawaveitovaki tiko ga ena veika vakavuravura.

1. ERA LEWE NI DUA NA MATANITU NA TAMATA NI KALOU

Ena gauna makawa, e kumuni ira vata na nona tamata o Jiova mera lewe ni dua na matanitu, ya o Isireli. E vakatokai ira mera “noqu iyau talei mai na veimatatamata kece.” (Lako 19:5) E vakarautaka tale ga na Kalou na vanua mera tiko kina. Ni vakarota gona na Kalou mera lai valuti ira na veimatanitu, era sega ni vala se vakamatei ira era sokalou vata. *

Nikua, era gole mai na “veimatanitu kece, veiyavusa, veimatatamata, kei na duivosavosa” o ira na sokalou dina. (Vkta. 7:9) Ke ra vakaitavi gona ena ivalu na tamata ni Kalou, era na vala se vakamatei ira mada ga era sokalou vata.

 2. VAKAROTI IRA NA ISIRELI O JIOVA MERA LAKO ENA IVALU

Ena gauna makawa, e lewa o Jiova na gauna kei na vuna era lako kina ena ivalu na Isireli. Kena ivakaraitaki, e vakaroti Isireli mera tauca nona lewa vei ira na kai Kenani, era kilai levu ena qaravi timoni, veiyacovi vakasisila, era cabora tale ga na luvedra me nodra isoro. E tukuna o Jiova vei ira na Isireli mera vakarusai ira na cakava tiko na itovo ca qori mai na vanua e yalataka me solia vei ira. (Vunau 18:24, 25) Nira tiko na Isireli ena Vanua Yalataki, eso na gauna e vakadonuya o Jiova mera lako ena ivalu me taqomaki kina na vanua o Isireli vei ira na meca kaukaua. (2 Sam. 5:17-25) Ia e sega vakadua ni vakatara o Jiova mera lewa ga na Isireli mera lako ena ivalu. Nira vakatulewa ga vakataki ira, e dau tini ga ina leqa.—Tiko 14:41-45; 2 Vei. 35:20-24.

Nikua, e sega ni vakarota o Jiova mera vala na tamata. Era veivaluvaluti na veimatanitu mera rawaka kina, e sega ni ka e vinakata na Kalou. Era na rairai gole ina ivalu me rawa kina na qele, ilavo, rogo ena buturara ni politiki kei na nodra sakitaka nodra nanuma. Ia vakacava o ira na kaya nira vala ena yaca ni Kalou mera taqomaka nodra vakabauta se vakamatei ira na meca? O Jiova ena taqomaki ira na qaravi koya ena yalodina, ena vakarusai ira tale ga na meca ena dua na gauna sa voleka, qori na ivalu na Amaketoni. (Vkta. 16:14, 16) Ena ivalu qori, era na lewe ni mataivalu ni Kalou na kabula vakayalo mai lomalagi, sega ni o ira na tamata era qaravi koya.—Vkta. 19:11-15.

3. ERA VAKABULAI NA VAKARAITAKA NODRA VAKABAUTA

Ena gauna makawa, na mataivalu ni Isireli e lomani ira na vakaraitaka nodra vakabauta na Kalou, ia e vakamatei ira e lewa o Jiova mera mate. Dikeva e rua na ivakaraitaki. A vakarota o Jiova me vakarusai o Jeriko, ia e vakabulai o Reapi kei na nona vuvale ena vuku ni nona vakabauta. (Josua 2:9-16; 6: 16, 17) Toso na gauna, a vakabulai tale ga na koro o Kipioni nira vakaraitaka na lewena nira rerevaka na Kalou.—Josua 9:3-9, 17-19.

Nikua, o ira na veimatanitu era veivaluvaluti era sega ni vakabulai ira na vakaraitaka na nodra vakabauta. Eso mada ga na gauna era vakamatei na lewenivanua era sega ni sotia.

4. ERA MURIA NA ISIRELI NA LAWA NI IVALU

Ena gauna makawa, e vinakata o Jiova mera muria na sotia ni Isireli na nona veidusimaki nira lako ena ivalu. Kena ivakaraitaki, eso na gauna e vakaroti ira na Kalou mera saga na “tiko sautu” ena koro era via valuta, ya mera vakasalataki rawa. (Vkru. 20:10) E vinakata tale ga o Jiova mera savasava vakayago na sotia ni Isireli, me savasava na nodra keba, mera muria tale ga na nona ivakatagedegede savasava. (Vkru. 23:9-14) Era dau kucuvi ira na yalewa na mataivalu ni veimatanitu voleka ena veivanua era ravuravu kina, ia e sega ni vakadonuya qori o Jiova vei ira na Isireli. Era vakaroti mada ga mera kua ni vakawatitaka e dua na yalewa e vesu mai, me oti mada e dua na vula na kena ravuti e dua na koro.—Vkru. 21:10-13.

Nikua, levu na matanitu era sainitaka na veidinadinati mera muria eso na lawa ena gauna ni ivalu. E kena inaki me taqomaki ira na lewenivanua, ia ka ni rarawa ni sega ni dau muri na lawa qori.

5. VALA NA KALOU ENA VUKU NI NONA MATANITU

Ena gauna makawa, e vala ena vukudra na Isireli o Jiova, e dau cakamana mera qaqa kina ena ivalu. Kena ivakaraitaki, e vukei ira vakacava na Isireli o Jiova mera ravuti Jeriko? Ni tukuna o Jiova vei ira na Isireli mera “kailavaka sara na kaila levu ni ivalu, e mani kasura na bai,” e rawarawa kina mera valuta na koro. (Josua 6:20) Era qaqa vakacava na Isireli vei ira na Amoraiti? E “vakatauca vei ira o Jiova na ucaqereqere lelevu mai lomalagi . . . E levu era mate ena ucaqereqere, e lailai era vakamatea na Isireli ena nodra iseleiwau.”—Josua 10:6-11.

ERA SAGA NA LOTU VAKARISITO DINA NA VEISAUTUTAKI

Me vaka eda sa raica mai, e duidui vakalevu na keda ituvaki ena gauna qo kei ira na Isireli makawa. Ia e tiko eso tale na vuna eda sega ni vakaitavi kina ena ivalu. Kena ivakaraitaki, e tukuna na Kalou ni iotioti ni veisiga, era na “sega ni vulica tale na ivalu” o ira e vakavulica. E macala gona nira na sega ni vakaitavi kina. (Aisea 2:2-4) E tukuna tale ga o Karisito nira na “sega ni vakavuravura” na nona tisaipeli, era na tawaveitovaki ena ka vakavuravura.—Joni 15:19.

E uqeti ira tale ga na nona imuri o Karisito mera cakava eso tale na ka. E tukuna mera qarauna na itovo ena tini ena yalo ca, cudru, kei na ivalu. (Maciu 5:21, 22) E vakaroti ira ga mera “saga na veisaututaki,” mera lomani ira tale ga na kedra meca.—Maciu 5:9, 44.

Vakacava o keda yadudua? E macala nida na sega ni via vakaitavi ena ivalu, ia vakacava e rawa ni tiko e lomada na veicati ena rawa ni tini ena veileti se veitawasei ena ivavakoso? Meda saga tiko ga meda cavuraka tani mai lomada na ivakarau ni yalo qori.—Jeme. 4:1, 11.

Eda sega ni vakaitavi ena veivaluvaluti ni veimatanitu, ia eda uqeta ga na veiyaloni kei na veilomani ena keda maliwa. (Joni 13:34, 35) Meda gumatua tiko ga meda tawaveitovaki nida vakanamata ena siga ena vakaotia vakadua kina o Jiova na ivalu kece.—Same 46:9.