Taro na Dauwiliwili
Vakacava e dua tale na ka era kania na Isireli ena vanua talasiga me ikuri ni mana kei na manumanuvuka?
Era kana mana na Isireli ena loma ni 40 na yabaki era tiko kina ena vanua talasiga. (Lako 16:35) Rua na gauna e vakarautaka kina o Jiova na manumanuvuka. (Lako 16:12, 13; Tiko 11:31) Ia eso tale na kakana era dau kania na Isireli.
Kena ivakaraitaki, eso na gauna o Jiova e kauti ira nona tamata ena “dua na vanua mera vakacegu kina,” na vanua e tu kina na wai mera gunuva kei na kakana mera kania. (Tiko 10:33) E dua vei ira na vanua qori o Elimi, e “tu kina e 12 na vure kei na 70 na vu ni niuniu,” qori na vuniniusawa. (Lako 15:27) E kaya na ivola me baleta na kau ena gauna vakaivolatabu (Plants of the Bible) ni vuniniusawa e tubu “vakalevu ena veivanua, . . . e vakayagataki tale ga me kakana ena vanua talasiga, e vakayagataki me kakana, waiwai, me nodra ivakaruru tale ga e vica vata na milioni.”
Era rairai mai cegu tale ga na Isireli ena vanua e tu kina na wai kei na kau e kilai nikua me o Feiran, e wili tiko ena Waimaca o Feiran. a E kaya na ivola me baleta na veivanua ena iVolatabu (Discovering the World of the Bible) ni vanua bucabuca qo “e 130 na kilomita na kena balavu, e dua vei ira na vanua bucabuca balavu duadua, rairai vinaka, e kilai levu tale ga e Saineai. E kuria na ivola qori, ke dua e biuta mai na gusu ni wai qo me 45 na kilomita ena yacova yani na vanua o Feiran. Na vanua qo e rauta ni 610 na mita na kena cere mai waitui, e 4.8 na kilomita na kena balavu. E levu kina na vuniniuniu, e vanua rairai vinaka duadua me vaka ga na were o Iteni. Vicasagavulu na udolu na yabaki nodra dau lako yani kina na lewenivanua ena vuku ni vicasagavulu na udolu na vuniniusawa e tu kina ena gauna makawa.”
Na vuniniusawa e Feiran
Nira biuti Ijipita mai na Isireli, era kauta tiko mai na kedra falawa bali, nodra boulu ni balibali, kena rairai ni so tale ga na covuata kei na waiwai. E macala nira na sega ni tu dede na ka qori, era kauta tale ga mai na “qelenisipi kei na qelenibulumakau, e dua na iwiliwili vakaitamera ni manumanu.” (Lako 12:34-39) Ia ni dredre na bula ena vanua talasiga, e levu na manumanu era rairai mate, eso tale era vakarautaka na Isireli mera kania. Eso tale era rairai cabori mada ga me isoro vei ira na kalou lasu. b (Caka. 7:39-43) Ia era se susuga ga na Isireli eso na manumanu me vaka e laurai ena vosa i Jiova, vei ira ena gauna era talaidredre kina: “O ira na luvemuni era na mai ivakatawanisipi ena vanua talasiga me 40 na yabaki.” (Tiko 14:33) Na nodra manumanu gona e rairai vakarautaka na sucu, eso na gauna na lewenimanumanu, ia e sega ni rauti ira kece na le tolu na milioni ena 40 na yabaki. c
Era kana se gunu vakacava na manumanu? d Ena gauna ya e rairai tau vakalevu na uca ena vanua qori. E levu gona na kau ena vanua talasiga. E vakamacalataka na ivola Insight on the Scriptures, Volume 1, ena 3,500 na yabaki sa oti “e levu sara na wai e Arapea ni vakatauvatani kei na gauna qo. Eda kila qori baleta ni tu e kea e levu na vanua bucabuca e dau uciwai tu e liu, ia sa mamaca.” E vanua lala na vanua talasiga, e vakarerevaki tale ga. (Vkru. 8:14-16) Ni sega gona ni vakarautaka vakacakamana o Jiova na wai, era na mate sara ga na Isireli kei na nodra manumanu.—Lako 15:22-25; 17:1-6; Tiko 20:2, 11.
E tukuna o Mosese vei ira na Isireli ni o Jiova e vakani ira ena mana, mera “kila kina ni sega ni bula na tamata ena madrai wale ga, ia e bula ga na tamata ena vosa kece mai na gusu i Jiova.”—Vkru. 8:3.
a Raica na Vale ni Vakatawa vakavalagi ni Me 1, 1992, t. 24-25.
b E cavuti ena iVolatabu e rua na gauna e cabori kina na manumanu vei Jiova ena vanua talasiga. Na kena imatai, na gauna e buli kina na matabete. Na kena ikarua, ena Lakosivia. Qori ena 1512 B.G.V., ni oti toka e dua na yabaki nodra biubiu mai Ijipita na Isireli.—Vunau 8:14–9:24; Tiko 9:1-5.
c Voleka ni cava na 40 na yabaki ena vanua talasiga, era kauta na Isireli e vica vata na udolu na manumanu kei na itokinivalu. (Tiko 31:32-34) Ia era kana mana tiko ga me yacova nira butuka na Vanua Yalataki.—Josua 5:10-12.
d E sega ni tukuni nira kana mana na manumanu, baleta nira vakaroti na Isireli mera kumuna na mana me vakatau ena ka era rawa ni kania na tamata yadua.—Lako 16:15, 16.
