1, 2. (a) Na itavi levu cava e lesi vei Solomoni? (b) Na cava e leqataki Solomoni kina o Tevita?

E VAKAROTI o Solomoni me raica na tarataravaki levu duadua me bau vakayacori, oya na valenisoro e Jerusalemi. Na vale qori “me duatani duadua na kena totoka, me kilai ena vanua kece na kena irogorogo kei na kena totoka.” Koya e bibi duadua, qo na “vale i Jiova na Kalou dina.” E dusimaki Solomoni o Jiova me liutaka na kena tara.—1 Vei. 22:1, 5, 9-11.

² E nuidei o Tui Tevita ni na tokona na Kalou na taravale, ia o Solomoni ‘se gone qai lailai na ka e kila.’ Vakacava ena yaloqaqa me tara na valenisoro? Se na vakalatilati na yabaki ni nona bula se na lailai ni ka e kila? Me rawa ya, ena vinakati me yaloqaqa o Solomoni qai cakava sara.

3. Na cava e vulica o Solomoni ena yaloqaqa i tamana?

³ De dua e vulica o Solomoni na yaloqaqa vei tamana. Ni se gone o Tevita, e dau vala kei ira na manumanu kila era butakoca na sipi nei tamana. (1 Sam. 17:34, 35) E vakaraitaka na  levu ni nona yaloqaqa ni rau vala kei na tuawa o Koliaci. E vakadrukai koya ena veivuke ni Kalou kei na nona vakayagataka e dua na vatu.—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. Na cava me yaloqaqa kina o Solomoni?

⁴ E veiganiti gona nona qai uqeti Solomoni o Tevita me yaloqaqa me tara na valenisoro! (Wilika 1 Veigauna 28:20.) Ke sega ni yaloqaqa o Solomoni, ena vakaleqai koya na rere, ena sega ni toso na taravale.

5. Na cava meda yaloqaqa kina?

⁵ Me vakataki Solomoni, eda vinakata kece me vukei keda o Jiova meda yaloqaqa da qai vakacavara noda itavi. Meda vakasamataka mada eso na ivakaraitaki ni yaloqaqa ena gauna makawa. Ena uqeti keda meda yaloqaqa da qai vakacavara noda itavi.

6. E uqeti iko vakacava na yaloqaqa i Josefa?

⁶ Vakasamataka mada na yaloqaqa i Josefa ni temaki koya na wati Potifa me rau veiyacovi. E rairai kila vinaka tu ni na totogitaki ke bese. Ia e sega ni vakamalumalumu, e yaloqaqa ga qai dro.—Vkte. 39:10, 12.

7. Vakamacalataka na yaloqaqa i Reapi. (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁷ E dua tale na ivakaraitaki ni yaloqaqa o Reapi. Ni rau lako ina nona vale e Jeriko na yamata ni Isireli, a rawa sara ga ni rere qai vakasukai rau. Ia ni nuitaki Jiova, e yaloqaqa qai vunitaki rau, e vukei rau tale ga me rau dro bula. (Josua 2:4, 5, 9, 12-16) E vakabauta o Reapi ni Kalou dina ga o Jiova, e nuidei ni na solia na vanua vei ira na Isireli. A sega ni rerevaka e dua, wili kina na tui Jeriko kei ira na nona tamata. Ia na ka e cakava e vakabulai kina kei na nona vuvale.—Josua 6:22, 23.

8. E yaga vakacava vei ratou na yapositolo na yaloqaqa i Jisu?

⁸ Eratou ivakaraitaki vinaka tale ga ni yaloqaqa na yapositolo i Jisu. Eratou raica sara ga na nona yaloqaqa. (Maciu 8:28-32; Joni 2:13-17; 18:3-5) E vakayaloqaqataki ratou qori. Nira veitusaqati na Setoki, eratou sega ni cegu na yapositolo ni veivakavulici ena yaca i Jisu.—Caka. 5:17, 18, 27-29.

9. E uqeti keda vakacava na 2 Timoci 1:7 meda kilai koya e vu ni yaloqaqa?

⁹ E yaloqaqa o Josefa, Reapi, Jisu, kei ratou na yapositolo me ratou vakayacora na cakacaka vinaka. E sega ni yavutaki qori ena nodratou nuitaki ratou vakasivia. Eratou nuitaki Jiova ga. Eso tale ga na ituvaki ena vinakati kina meda yaloqaqa. Ia meda kua ni nuitaki keda, meda nuitaki Jiova ga. (Wilika 2 Timoci 1:7.) Meda dikeva mada qo na bibi ni yaloqaqa ena noda vuvale kei na ivavakoso.

10. Na cava mera yaloqaqa kina na itabagone lotu vaKarisito?

¹⁰ Levu na ituvaki era sotava na itabagone lotu vaKarisito ena vinakati kina mera yaloqaqa ni qaravi Jiova. E rawa nira vuli se muria na yaloqaqa i Solomoni ni vakatulewa vakayalomatua me vakaotia na tara valenisoro. E dodonu ga mera dau vakasalataki ira na luvedra na itubutubu, ia e bibi mera vakatulewa na gone. (Vkai. 27:11) E vinakati na yaloqaqa mera digia na itokani vinaka, ka ni veivakamarautaki e kilikili, muria na itovo savasava, qai vakatulewataka mera papitaiso. E bibi qori nira vorata tiko na inaki i Setani, ni beitaka na Kalou.

11, 12. (a) E ivakaraitaki vinaka vakacava ni yaloqaqa o Mosese? (b) Era na muria vakacava na itabagone na nona ivakaraitaki?

 ¹¹ Dua na ka bibi mera vakatulewataka na gone oya na nodra isausau. Ena so na vanua, era uqeti mera sauva na vuli torocake kei na cakacaka saulevu. Ena so tale na vanua, ena vuku ni leqa vakailavo, era rairai nanuma eso na gone mera veivuke e vale. Ke o sotava tiko qori, mo vakasamataka na ivakaraitaki i Mosese. Ni susugi koya na luvei Fero, a rawa ni saga me rogo se vakailavo. De ratou uqeti koya kina na nona vuvale e Ijipita, nona qasenivuli, kei na daunivakasala! A sega ni vakamalumalumu o Mosese, e yaloqaqa ni tokona na sokalou savasava. E vakanadakuya na iyau kei Ijipita, e nuitaki Jiova ga. (Iper. 11:24-26) E qai vakalougatataki koya o Jiova, e macala ga ni levu tale na veivakalougatataki e waraki koya tu.

¹² Ena vakalougatataki ira tale ga na itabagone o Jiova nira yaloqaqa mera sauva na isausau vakayalo ra qai vakaliuca na Matanitu ni Kalou. Ena tokoni ira mera qarava na nodra vuvale. Ena imatai ni senitiuri, a dei o Timoci ena isausau vakayalo, o rawa tale ga ni cakava qori. *—Wilika Filipai 2:19-22.

13. E yaloqaqa vakacava e dua na tacida yalewa me rawata nona isausau?

¹³ E vinakati me yaloqaqa e dua na tacida yalewa mai Alabama, Merika, me sauva nona isausau vakayalo. E vola: “Au dau mamadua niu tubucake tiko. E tutu yadua meu vosa vei ira na tiko ena Vale ni Soqoni, sa qai yawa sara meu tukituki ena nodra katuba o ira au sega ni kila.” Ena nodrau veitokoni na nona itubutubu kei ira ena ivavakoso, e sauva kina na tacida itabagone qo na painia tudei. E kaya: “Na vuravura i Setani e uqeta ni isausau vinaka na vuli torocake, rogo, vakailavo, kei na vakaiyau. E dredre me rawati na isausau qori, e tini ga ena lomaocaoca kei na rarawa. Noqu qaravi Jiova e vakamarautaki au, e vakainaki kina noqu bula.”

14. Na cava eso na ituvaki e vinakati kina mera yaloqaqa na itubutubu?

¹⁴ E vinakati tale ga mera yaloqaqa na itubutubu lotu vaKarisito. Kena ivakaraitaki, de dua e dau kerea nomu boso mo cakacaka tale ena yakavi kei na muanimacawa, na gauna sara ga mo sokalou kina vakavuvale, cakacaka vakavunau, mo tiko tale ga ena soqoni. E vinakati na yaloqaqa mo vakasega ena kerekere va qori, mo ivakaraitaki vinaka tale ga vei ratou na gone. Se ra vakadonuya eso na itubutubu mera cakava na luvedra na ka o sega ni vinakata vei ira na luvemu. De dua era na taroga se cava e sega ni vakaitavi kina o luvemu. Vakacava o na yaloqaqa qai vakamacalataka vakavinaka na vuna?

15. Ena uqeti ira vakacava na itubutubu na Same 37:25 kei na Iperiu 13:5?

¹⁵ Eda na yaloqaqa ni vukei ira na luveda mera tekia ra qai sauva nodra isausau vakayalo. Kena ivakaraitaki, era tu suka eso na itubutubu mera uqeti luvedra mera painia, veiqaravi ena vanua e vinakati kina vakalevu na veivuke, veiqaravi e Peceli, se na tarataravaki. Era na rairai leqataka na itubutubu ni na sega ni dua e qaravi ira nira sa qase. Ia na itubutubu yalomatua ena yaloqaqa qai nuitaka na vosa ni yalayala i Jiova. (Wilika Same 37:25; Iperiu 13:5.) Dua tale na sala o na vakaraitaka  kina na yaloqaqa kei na nuitaki Jiova oya ni o vukei luvemu me cakava tale ga qori.—1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Era vukei luvedra vakacava eso na itubutubu mera sauva na isausau vakayalo, e yaga vakacava qori?

¹⁶ E dua na veiwatini mai Merika erau vukei luvedrau me rau sauva na isausau vakayalo. E kaya o tagane: “Ni bera ni rau tekivu lako se vosa, keirau na tukuna vei rau na marautaki ni cakacaka vakapainia kei na veivuke ena ivavakoso. Qori sara ga na nodrau isausau. Ni tiko na nodrau isausau, erau vorata kina na veitemaki ni vuravura i Setani rau qai dei vei Jiova.” E vola e dua na tacida tagane e rua na luvena: “Levu na itubutubu era vakayagataka vakalevu na nodra gauna kei na iyau mera sauva kina na luvedra na isausau me vaka na qito, gade, kei na vuli. E vinaka cake meda vakayagataka vakalevu na gauna kei na iyau mera sauva kina na luveda na isausau era na veiwekani vinaka tiko ga kina kei Jiova. E veivakacegui dina nida raica nira sauva na luveda na isausau vakayalo da qai tokoni ira kina.” Mo nuidei ni o Jiova ena vakalougatataki ira na itubutubu era vukei luvedra mera tekia ra qai sauva nodra isausau vakayalo.

17. Vakamacalataka eso na ivakaraitaki ni yaloqaqa ena ivavakoso.

¹⁷ E vinakati tale ga meda yaloqaqa ena ivavakoso. Kena ivakaraitaki, e vinakati mera yaloqaqa na qase ni ivavakoso nira qarava na kisi ni veilewai se vukei ira na tauvimate era vinakata vakatotolo na veiqaravi. Eso na qase era veisiko e valeniveivesu mera vukei ira vakayalo na kaivesu. Vakacava o ira na tacida yalewa dawai? Levu na sala era na vakalevutaka kina nodra cakacaka vakaitalatala nira painia, toki ena vanua e vinakati kina vakalevu na veivuke, vakaitavi ena tarataravaki ena nodra vanua, se vakalewe fomu ena Koronivuli ni iTalatala ni Matanitu. Eso  mada ga era lai vuli ena Koronivuli o Kiliati.

18. Era na yaloqaqa vakacava na tacida yalewa itabaqase?

¹⁸ Era vu ni veivakalougatataki ena ivavakoso na yalewa itabaqase. Eda lomani ira dina! Eso e lailai na ka era rawa ni cakava ena gauna qo ena nodra veiqaravi, ia era se rawa ni yaloqaqa tiko ga nira qarava na nodra itavi. (Wilika Taito 2:3-5.) Kena ivakaraitaki, e vinakati me yaloqaqa e dua na tacida yalewa itabaqase ni vakasalataka e dua na tacida yalewa gone me baleta na isulu rakorako. Ena sega ni cudruvi koya ena isulu e digia, ia ena rawa ga ni uqeti koya me vakasamataka ni rawa ni veivakaleqai. (1 Tim. 2:9, 10) Ena yaga vakalevu na nona vosa ena yalololoma.

19. (a) Era na yaloqaqa vakacava na tacida tagane papitaiso? (b) E yaga vakacava vei ira na Filipai 2:13 kei na 4:13?

¹⁹ O ira tale ga na tacida tagane papitaiso e vinakati mera yaloqaqa ni qarava nodra itavi. Era vu ni veivakalougatataki ena ivavakoso na tagane yaloqaqa era yalorawarawa ni qarava eso tale na itavi. (1 Tim. 3:1) Ia eso era lomalomarua mera veiqaravi. E dua na tacida tagane a rairai cakava e dua na cala e liu, e nanuma ni sega ni ganiti koya me dauveiqaravi se qase ni ivavakoso. Dua tale na tacida tagane e nanuma ni na sega ni qarava vinaka nona ilesilesi. Ke va qori nomu rai, ena rawa ni vukei iko o Jiova mo yaloqaqa. (Wilika Filipai 2:13; 4:13.) Nanuma, dua na gauna a yalolailai o Mosese ena nona ilesilesi. (Lako 3:11) Ia e vukei koya o Jiova, ni toso na gauna sa yaloqaqa me qarava nona itavi. E rawa ni bucina e dua na tacida tagane papitaiso na yaloqaqa va qori ni qara na veivuke ni Kalou ena nona gumatua ena masu kei na nona wili iVolatabu e veisiga. Ena yaga tale ga nona vakasamataka eso na ivakaraitaki ni yaloqaqa. Rawa ni kerea ena yalomalumalumu me ratou vakavulici koya na qase qai tu vakarau ni veivuke. Meda uqeti ira kece na tacida tagane papitaiso mera yaloqaqa ra qai cakacaka vakaukaua ena ivavakoso!

20, 21. (a) E vakadeitaki Solomoni vakacava o Tevita? (b) Na cava eda nuidei kina?

²⁰ E tukuna o Tui Tevita vei Solomoni me nanuma tiko ni na tokoni koya o Jiova me yacova ni tara oti na valenisoro. (1 Vei. 28:20) Ni dei e lomana kei na nona vakasama na vosa i tamana, e sega ni vinakata me vakalatilati na yabaki ni nona bula kei na lailai ni ka e kila. Ena veitokoni i Jiova, e yaloqaqa vakalevu, e qarava sara nona itavi qai vakaotia na tara ni valenisoro totoka me vitu veimama na yabaki.

²¹ Me vaka nona tokoni Solomoni o Jiova, ena vukei keda tale ga meda yaloqaqa ni qarava noda itavi ena noda vuvale kei na ivavakoso. (Aisea 41:10, 13) Nida yaloqaqa ni sokalou vei Jiova, eda nuidei ni na vakalougatataki keda nikua kei na gauna se bera mai. Koya gona, meda ‘yaloqaqa qai cakava sara.’