1, 2. (a) E duidui vakacava o Jiova vei ira na iliuliu kaukaua? (b) Na cava eda na dikeva ena ulutaga qo?

LEVU na gauna era dau “vakacolasau” na iliuliu kaukaua mera vosayaco, era lewai ira mada ga na tamata. (Maciu 20:25; Dauv. 8:9) E duidui sara o Jiova! E Kaukaua Duadua, ia e dau nanumi keda na kawa ivalavala ca. E yalovinaka qai dauveinanumi. E kauaitaka na ivakarau ni lomada, e kila tale ga na ka eda gadreva. E sega ni dau namaka vakasivia na ka, “e nanuma tiko nida kuvuniqele.”—Same 103:13, 14.

² E tu ena iVolatabu e levu na ivakaraitaki ni nona dau nanumi ira nona dauveiqaravi o Jiova. Eda na dikeva e tolu. Kena imatai, nona veinanumi na Kalou ni vukei Samuela me vakasavuya na nona lewa vua na Bete Levu o Ilai. Kena ikarua, nona vosovoso o Jiova ni soli ulubale o Mosese me kua ni liutaki ira na Isireli. Kena ikatolu, na ivakarau ni nona veinanumi na Kalou ni liutaki ira na Isireli mai na vanua o Ijipita. Nida dikeva na ivakaraitaki kece qori, vakasamataka  tiko na ka eda vulica kina me baleti Jiova kei na kena yaga vei keda.

3. Na cava e yaco ni moce tiko o Samuela ena dua na bogi, na taro cava e basika? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

³ E tekivu “qaravi Jiova” o Samuela ena valeniveitavaki ni se gone sara. (1 Sam. 3:1) E yaco e dua na ka ni moce toka ena dua na bogi. * (Wilika 1 Samuela 3:2-10.) E rogoca e dua na domo ni kaciva na yacana. E nanuma ni o Ilai na Bete Levu, mani cici vua qai kaya: “O yau qo ni o kacivi au.” Tukuna vua o Ilai ni a sega ni kacivi koya. Ena ikatolu ni gauna e yaco kina qori, e liaca o Ilai ni Kalou ga e kacivi Samuela tiko. E mani tukuna vua na ka me cakava, e muria sara o Samuela. O Jiova e vosa vua ni vakayagataka nona agilosi, ia na cava e sega ni vakatakilai koya kina ena imatai ni gauna? E sega ni vakamacalataka na iVolatabu, ia e kilai ena ka e qai yaco ni bibi me vakaraitaki na veinanumi vei Samuela. Na vuna?

4, 5. (a) Na cava e yacovi Samuela ni lesi koya na Kalou me vakasavu itukutuku? Cava e qai yaco ena mataka tarava? (b) Na cava eda vulica me baleti Jiova ena italanoa qo?

⁴ Wilika 1 Samuela 3:11-18. Era vakaroti na gone ena Lawa i Jiova mera rokovi ira na qase, vakabibi o ira na turaga. (Lako 22:28; Vunau 19:32) Vakasamataka mada, ena doudou o Samuela me lako vei Ilai ena mataka qai tukuna vua na itukutuku warumisa i Jiova? Sega! E tukuni ni a ‘rere ni tukuna vei Ilai na raivotu.’ Ia e vakamatatataka o Jiova vei Ilai ni kacivi Samuela tiko. E lewai koya vinaka o Ilai qai tukuna vei Samuela: “[Kua ni] vunitaka vei au e dua na ka ena ka kece e tukuna vei iko.” E talairawarawa o Samuela qai ‘kaya vua na ka kece.’

⁵ E sega ni kidroataka na Bete Levu o Ilai na itukutuku qori, ni lakolako vata sara ga kei na ka sa mai vakasavuya oti vua e dua na “tamata ni Kalou,” e sega ga ni tukuni na yacana. (1 Sam. 2:27-36) E laurai ena italanoa qo na vuku i Jiova kei na nona dauveinanumi.

6. Na cava eda vulica ena nona vukei Samuela o Jiova?

⁶ O dua na itabagone? E laurai ena italanoa kei Samuela ni kila vinaka tiko o Jiova na veika dredre o sotava kei na ivakarau ni lomamu. Rairai o dau mamadua qai dredre mo vunautaka na itukutuku vinaka vei ira na qase cake, se mo duatani vei ira na nomu icaba. Mo nuidei ni via vukei iko o Jiova. Talaucaka gona vua na lomamu ena masu. (Same 62:8) Vakasamataka vakatitobu nodra ivakaraitaki vakaivolatabu na gone era vakataki Samuela. Veitalanoa kei ira na tacida era qase se gone, era rairai valuta tale ga na veika dredre o sotava tiko. De dua era na tukuna vei iko nira sega ni tadra na sala e vukei ira kina o Jiova.

7, 8. Na cava e vakasakiti kina nona nanumi Mosese o Jiova?

⁷ Ni sa yabaki 80 o Mosese, e lesia vua o Jiova e dua na itavi dredre. Qori me vakabulai ira na Isireli ena nodra bobula tu e Ijipita. (Lako 3:10) E kidroa o Mosese ni lesi ena itavi qori ni sa 40 na yabaki nona vakatawa sipi tu e Mitiani. E kaya: “O cei o yau meu lako vei Fero,  meu lai kauti ira tani na Isireli mai Ijipita?” E vakadeitaka vua na Kalou: “Au na tiko sara ga kei iko.” (Lako 3:11, 12) E qai yalataka: Era “na rogoca sara ga na domomu” na qase ni Isireli. E kaya tale o Mosese: “Kaya mada ke ra . . . sega ni rogoca na domoqu.” (Lako 3:18; 4:1) E vakacala tiko o Mosese na ka e tukuna o Jiova! Ia e vosovoso o Jiova. E vakaukauataki Mosese tale ga me cakamana, me imatai ni tamata me cakava rawa qori.—Lako 4:2-9, 21.

⁸ E saga tiko ga o Mosese me soli ulubale, e kaya ni sega ni maqosa ena vosa. E kaya na Kalou: “[Au] na tiko vata kei iko ena gauna o vosa kina, au na vakavulici iko ena ka mo tukuna.” Vakacava sa lomavakacegu o Mosese? Sega. E kerea vua na Kalou me tala e dua tale. Qori e vakacudrui Jiova ia e yalorawarawa ena ka e kerea o Mosese. E vakaraitaka ni kauaitaka na loma i Mosese, e mani lesi Eroni me dau vosa ena vukuna.—Lako 4:10-16.

9. E yaga vakacava na vosovoso kei na veinanumi i Jiova ena ilesilesi nei Mosese?

⁹ Na cava eda vulica me baleti Jiova ena italanoa qo? Ni Kalou Kaukaua Duadua, a rawa sara ga ni vakarerei Mosese me muria ga na ka e tukuna. Ia e vosovoso o Jiova qai yalovinaka, e saga me vakayaloqaqataka nona dauveiqaravi yalomalumalumu. Vakacava e yaga na veinanumi i Jiova? Io! E mai dua sara na iliuliu vinaka o Mosese, e saga tale ga me dau veinanumi me vakataki Jiova.—Tiko 12:3.

10. Ena yaga vakacava nida vakatotomuria na veinanumi i Jiova?

¹⁰ Kena yaga vei keda: Vakacava o dua na tagane vakawati, itubutubu se qase ni ivavakoso? E tu vei kemuni na lewa. E bibi gona moni vakatotomuri Jiova ni oni vakaraitaka na veinanumi, yalovinaka kei na vosovoso ni oni qarava na nomuni itavi! (Kolo. 3:19-21; 1 Pita 5:1-3) Ni oni saga moni vakatotomuri Jiova kei Mosese Levu  Cake ya o Jisu, oni na torovi rawarawa qai dau veivakacegui. (Maciu 11:28, 29) Ena yaga tale ga vei ira eso tale na nomuni ivakaraitaki.—Iper. 13:7.

11, 12. E vakanuideitaki ira vakacava na Isireli o Jiova ni liutaki ira mai Ijipita?

¹¹ Nira biuti Ijipita na Isireli ena 1513 B.G.V., a rairai sivia na tolu na milioni na kedra iwiliwili taucoko. Oya e tolu se va na itabatamata, era okati kina na gone, itabaqase kei ira na malumalumu se lokiloki. Ena vinakati dina e dua na iLiuliu dau veikauaitaki qai veinanumi me liutaki ira na ilala levu qo. E vakaraitaka sara ga o Jiova na itovo qori ni vakayagataki Mosese. Era nuidei gona na Isireli mera biuti Ijipita, na koro ga era bau kila tu ni nodra itikotiko.—Same 78:52, 53.

¹² E vukei ira vakacava nona tamata o Jiova mera lomavakacegu qai nuidei? Kena imatai, e ‘tuvani ira vakamataivalu’ ni liutaki ira mai Ijipita. (Lako 13:18) Nodra wasewasei va qori e vakadeitaka vei ira na Isireli ni liutaki ira tiko na nodra Kalou. Kena ikarua, o Jiova e vakayagataka na ‘o ena siga, ena rarama tale ga ni bukawaqa’ ena bogi mera vakadeitaka kina na Isireli ni tokoni ira tiko. (Same 78:14) E vaka ga me kaya tiko o Jiova: “Ni kua ni rere. Au na tuberi kemuni, au na taqomaki kemuni tale ga.” E yaga dina na veivakadeitaki qori ena ka e yaco tarava!

13, 14. (a) E laurai vakacava nona nanumi ira na Isireli o Jiova ena Wasa Damudamu? (b) E kilai vakacava na kaukaua i Jiova ni vakarusai ira na kai Ijipita?

¹³ Wilika Lako Yani 14:19-22. Raitayaloyalotaki iko mada ni o tu ena kedra maliwa na mataivalu i Fero kei na Wasa Damudamu. Oti e qai veivakabulai na Kalou. E toso na duru o me lai tu e dakudra na Isireli, me tarovi ira na kai Ijipita qai vakabutobutotaki ira. Ia na keba levu o tiko kina e rarama vinaka tu! Oti o raica ni sa dodoka na ligana o Mosese i wasawasa qai liwa mai e dua na cagi kaukaua mai na tokalau e buli kina e dua na gaunisala rabailevu me yaco i tai kadua. Dou sa taubale yani ena botonisauloa, o iko, nomu vuvale kei na nomu manumanu, vaka kina o ira na kena vo. O siqema sara ni vou vei iko e dua na ka me baleta na botonisauloa. E sega ni lolobo ia e mamaca vinaka, e rawarawa ni taubaletaki. E rawa mada ga ni yaco bula i tai o koya e berabera duadua.

¹⁴ Wilika Lako Yani 14:23, 26-30. Ena gauna vata qori, e cicimuri yani o Fero ena levu ni nona sesewa kei na dokadoka. E dodoka tale na ligana o Mosese i wasawasa, mani suka tale na rua na lalaga wai e cevata tu. E vaka ga e caroba e rua na ualoka ni rau sota e loma. E mate o Fero kei ira kece na nona ilala!—Lako 15:8-10.

15. Na cava o vulica me baleti Jiova ena italanoa qo?

¹⁵ Eda raica ena italanoa qo ni o Jiova e Kalou dau tuvatuvanaki. Qori e dua na itovo e vakavu lomavakacegu kei na nuidei. (1 Kor. 14:33) E vakaraitaka tale ga o Jiova ni ivakatawa dauloloma, e kauaitaki ira nona dauveiqaravi ena ka e cakava. E veivakayaloqaqataki qai veitaqomaki me kua ni veivakaleqai na meca. Qori ena vakayaloqaqataki keda nida volekata yani na icavacava ni vuravura ca qo!—Vkai. 1:33.

16. E yaga vakacava nida railesuva nona vakabulai ira na Isireli o Jiova?

 ¹⁶ O Jiova e karoni ira tale ga vakailawalawa nona tamata nikua—vakayalo, vakayago tale ga. Ena cakava tiko ga qori ena veivakararawataki levu sa roro tiko mai. (Vkta. 7:9, 10) Koya gona, se da mani gone se qase, bulabula se lokiloki, eda na sega ni rere ena gauna rarawataki qori. * Ena yaco na kena veibasai! Eda na vakasamataka tiko na vosa i Jisu Karisito: “Dou tu vakadodonu, dou tacake, ni dou sa vakarau vakabulai.” (Luke 21:28) Ena saga me ravuti keda o Koki, qori na veimatanitu kece era duavata. E kaukaua sara vei Fero, ia eda na nuidei tu ga na tamata i Jiova. (Isik. 38:2, 14-16) Na cava eda nuidei kina? Eda kila ni sega ni veiveisau o Jiova. Ena vakadinadinataka tale ni noda iVakabula, e dau veikauaitaki qai veinanumi.—Aisea 26:3, 20.

17. (a) Ena yaga vakacava na ivakaraitaki vakaivolatabu ni nona kauaitaki ira nona tamata o Jiova? (b) Cava eda na vulica ena ulutaga tarava?

¹⁷ E levu sara na sala e dau vakaraitaka kina o Jiova na yalovinaka kei na veinanumi ni karoni ira nona tamata, dusimaki ira qai vakabulai ira. E vica ga e veivosakitaki ena ulutaga qo. Ni o vakasamataka vakatitobu, dikeva vinaka sara na sala e vakavotui kina na itovo talei i Jiova. Ena dei kina ena noda vakasama kei na lomada na itovo qori, eda na lomana vakalevu na Kalou da qai nuitaki koya. Eda na vulica ena ulutaga tarava noda rawa ni vakatotomuria nona veinanumi o Jiova ena vuvale, ivavakoso kei na cakacaka vakaitalatala.