1. Na cava nona rai o Pita ni qoliva vakacakamana na ika?

 DUA na bogi taucoko e qoli tiko kina o Pita, e sega ni rawata e dua na ka. Ia e tukuna vua o Jisu: “Toso mada yani i vanua titobu mo dou talaca na nomudou lawa me rawa mai kina eso na ika.” (Luke 5:4) E vakatitiqataka o Pita na kena rawa mai eso na ika, ia e talairawarawa ga. E tekivu kabasu na lawa ena levu ni ika. E liaca o Pita kei ratou na qoli vata tiko ni qo e dua na cakamana, eratou ‘kurabui sara ga.’ E kaya o Pita: “Ni biuti au Turaga, niu tamata ivalavala ca.” (Luke 5:​6-9) E rairai nanuma o Pita ni sega ni ganiti koya me veimaliwai kei Jisu.

2. Na cava e vinaka kina meda dikeva na ivakaraitaki nei Pita?

² E donu o Pita ni “tamata ivalavala ca.” E vakaraitaka na iVolatabu ni so na gauna e dau rarawataka eso na ka e tukuna se cakava. O dau vakataki Pita ena so na gauna? O saga tiko mo biuta e dua na itovo ca, se sa dede nomu saga mo valuta e dua na malumalumu? Ke vaka kina, ena vakacegui iko nomu vulica na ivakaraitaki nei Pita. Na vuna? Vakasamataka mada qo: E rawa sara ga me sega ni okati ena iVolatabu na nona malumalumu o Pita. Ia e volai ena iVolatabu me rawa nida vuli kina. (2 Tim. 3:​16, 17) Nida vulica na veika e saga me valuta o Pita, eda na kila kina ni sega ni namaka o Jiova meda uasivi. E vinakata meda sasaga tiko ga, meda kua ni soro ni tiko mada ga na noda malumalumu.

3. Na cava e bibi kina meda kua ni soro?

³ Na cava e bibi kina meda kua ni soro? E dau tukuni ni levu ga ni nomu vakatovotovo, na kena vinaka. Kena ivakaraitaki: Ke dua e via vulica na qiri qita, ena rairai vica vata na yabaki nona vulica tiko. Ena gauna qori, ena rawa ni levu nona cala, ia ke vakatovotovo tiko ga sa na kenadau kina. Ke sa lai kenadau mada ga, ena rawa ni cala ena so na gauna. Ia e sega ni soro. E saga tiko ga me vakavinakataka nona qiriqiri. Eda va tale ga qori. Eda nanuma nida sa valuta noda malumalumu, ia eda rawa ni cala tale. Eda na saga tiko ga meda vakavinakataka na tikina qori. Eda na tukuna se cakava eso na ka eda na veivutunitaka. Meda kua ni soro, ena vukei keda o Jiova meda toso tiko ga. (1 Pita 5:10) Meda dikeva na ivakaraitaki ni nona sega ni soro o Pita. E tiko na nona malumalumu, ia e yalololoma vua o Jisu. Qori ena uqeti keda meda qaravi Jiova tiko ga.

4. Me vaka e tukuni ena Luke 5:​5-10, e vakamacalataki koya vakacava o Pita? E vakacegui koya vakacava o Jisu?

⁴ E sega ni kaya na iVolatabu na vuna e vakamacalataki koya kina o Pita me “tamata ivalavala ca” se na ivalavala ca e vakasamataka tiko. (Wilika Luke 5:​5-10.) Ia e rairai cakava eso na cala bibi. E kila o Jisu ni rere o Pita, de dua e nanuma ni sega na kena yaga. E kila tale ga o Jisu ni rawa ni yalodina tiko ga o Pita, e tukuna kina vei Pita me “kua ni rere.” Nona nuitaki Pita o Jisu e veisautaka sara ga na bula nei Pita. Rau mani vakanadakuya nodrau bisinisi ni qoli o Pita kei na tacina o Adriu rau qai muria na Mesaia ena cakacaka vakaitalatala, mani vakalougatataki rau vakalevu o Jiova.​—Mari. 1:​16-18.   

5. E vakalougatataki vakacava o Pita ni valuta na rai cala qai muri Jisu?

⁵ E levu na ka vinaka e sotava o Pita ni muri Karisito. E raica ni vakabulai ira na tauvimate o Jisu, e vakasavi ira na timoni, e vakaturi ira mada ga na mate. b (Maciu 8:​14-17; Mari. 5:​37, 41, 42) E raivotutaka tale ga o Pita ni sa na Tui ena Matanitu ni Kalou o Jisu, e sega vakadua ni guilecava qori o Pita. (Mari. 9:​1-8; 2 Pita 1:​16-18) Io, e raica o Pita na ka kece qori ni muri Jisu. E marau sara ga ni valuta na rai cala me rawa ni raica na veika totoka qori!

6. Vakacava e totolo nona valuta o Pita na nona malumalumu? Vakamacalataka.

⁶ E levu na ka e raica o Pita, e rogoca tale ga, ia se dredre tiko ga me valuta na nona malumalumu. Dikeva e vica na ivakaraitaki. Ni vakamacalataka o Jisu ni na vakararawataki qai mate me vakayacori kina na parofisai ena iVolatabu, e vunauci koya o Pita. (Mari. 8:​31-33) Levu na gauna e dau veibataka o Pita kei ratou na vo ni yapositolo se o cei e levu duadua. (Mari. 9:​33, 34) Ena iotioti ni bogi ni bera ni mate o Jisu, e totolo ga o Pita me taya na daligana e dua na turaga. (Joni 18:10) Ena bogi tiko ga qori, e rere o Pita mani cakitaka vakatolu ni rau sega ni veitokani kei Jisu. (Mari. 14:​66-72) Na ka e cakava qori e lai tabalaka kina na tagi.​—Maciu 26:75.

7. Na cava e vinakati vei Pita ni sa vakaturi o Jisu?

⁷ E yalolailai sara ga o Pita, ia e sega ni biuti koya o Jisu. Ni sa vakaturi o Jisu, e solia vei Pita na gauna me vakadeitaka nona lomani koya. E sureti Pita me vakatawai ira na nona sipi ena yalomalumalumu. (Joni 21:​15-17) E tu vakarau o Pita me cakava na ka e kerea o Jisu. E tiko e Jerusalemi ena siga ni Penitiko, a dua tale ga vei ira na lumuti e liu ena yalo tabu.

8. Na cala bibi cava e cakava o Pita e Anitioki?

⁸ Ni oti mada ga nona lumuti o Pita, se valuta tiko ga na nona malumalumu. Ena 36 G.V., e tiko o Pita ena gauna e lumuti kina ena yalo tabu o Konilio, e lewe ni Veimatanitu e sega ni cili. Qo e vakaraitaka vakamatata ni “sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou,” ni sa rawa nira lewe ni ivavakoso vaKarisito na lewe ni Veimatanitu. (Caka. 10:​34, 44, 45) Oti qori sa tekivu kana vata kei ira na lewe ni Veimatanitu o Pita, qori na ka e sega ni rawa ni cakava e liu. (Kala. 2:12) Ia era nanuma eso na Jiu lotu vaKarisito ni sega ni dodonu mera kana vata na Jiu kei na lewe ni Veimatanitu. Nira yaco yani i Anitioki eso e va qori na nodra rai, mani sega ni kana vata kei ira na lewe ni Veimatanitu o Pita, de dua e sega ni via vakacudrui ira na Jiu lotu vaKarisito. E raica na yapositolo o Paula na veivakaisini qori mani vunauci Pita e matanalevu. (Kala. 2:​13, 14) E sega ni soro o Pita. Na cava e cakava?

9. E vakaraitaka vakacava na Joni 6:​68, 69 nona yalodina o Pita?

⁹ E yalodina o Pita, e sega ni vinakata e dua na ka me tarova nona muri Jisu. Dua na gauna e vakaraitaka nona yalodina ni tukuna o Jisu e dua na ka e sega ni matata vei ira na nona tisaipeli. (Wilika Joni 6:​68, 69.) Levu era sega ni waraka se kerea e dua na kena ivakamacala ra mani biuti Jisu. E sega ni cakava qori o Pita. E kila ni tu vei Jisu na “vosa ni bula tawamudu.”  

10. E vakaraitaka vakacava o Jisu ni nuitaki Pita? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁰ E sega ni biuti Pita o Jisu. Ena iotioti ni nona bogi e vuravura, e kila ni na biuti koya o Pita kei ratou na vo ni yapositolo. Ia e tukuna ena nuidei ni na lesu yani vua o Pita qai yalodina tiko ga. (Luke 22:​31, 32) E kila o Jisu ni “gu na yalo, ia e malumalumu na yago.” (Mari. 14:38) Koya gona, ni tukuna oti o Pita ni sega ni kilai Jisu, e sega ni biuti koya o Jisu. Ni sa vakaturi, e vakaraitaki koya vei Pita ena gauna e tiko duadua kina. (Mari. 16:7; Luke 24:34; 1 Kor. 15:5) Macala ga ni uqeti Pita vakalevu qori, ni a rarawataka sara ga na ka e cakava!

11. E vakadeitaki Pita vakacava o Jisu ni na vukei koya o Jiova?

¹¹ E vakadeitaki Pita o Jisu ni na tokoni koya o Jiova. Ni sa vakaturi o Jisu, e vakarautaka vakacakamana vei Pita kei ratou na nona itokani yapositolo e levu na ika. (Joni 21:​4-6) Macala ga ni vakadeitaka vei Pita na cakamana qo ni rawarawa vei Jiova me vakarautaka na veika vakayago e gadreva. De dua e nanuma lesu na yapositolo qo na ka e tukuna o Jisu ni na vakarautaka o Jiova na ka era gadreva o ira na “vakaliuca tiko ga na Matanitu ni Kalou.” (Maciu 6:33) Me salavata kei na ivakasala qori, e vakabibitaka o Pita na nona cakacaka vakaitalatala, sega ni nona bisinisi ni qoli. E doudou me vunau ena siga ni Penitiko 33 G.V., e vukea e vica vata na udolu mera vakabauta na itukutuku vinaka. (Caka. 2:​14, 37-41) Oti e vukei ira na kai Samaria kei na lewe ni Veimatanitu mera vakabauti Karisito. (Caka. 8:​14-17; 10:​44-48) E vakayagataki Pita tale ga o Jiova me kauti ira mai na veimataqali tamata ina ivavakoso.

12. Nida vakasamataka na ivakaraitaki nei Pita, cava meda nanuma nida valuta tiko na noda malumalumu?

¹² Ena vukei keda o Jiova meda kua ni soro. Ena sega toka ni rawarawa, vakabibi ke sa dede noda valuta tiko e dua na malumalumu. Eso na gauna ena rairai dredre sara na noda malumalumu ni vakatauvatani kei na ka e sotava o Pita. Ia ena solia o Jiova na kaukaua meda kua ni soro. (Same 94:​17-19) Kena ivakaraitaki, e dua na tacida tagane e dau mocera eso tale na tagane me vica vata na yabaki ni bera ni vulica na ka dina. E veisautaka sara ga vakadua na nona bula, e muria sara na ivakatagedegede vakaivolatabu. Ia eso na gauna e ka ni sasaga me valuta na gagadre ca. Na cava e vukei koya me kua ni soro? E kaya: “E vakaukauataki keda o Jiova. Ena veitokoni ni yalo tabu i Jiova . . . , au vulica ni rawa nida vulica tiko ga na sala ni dina . . . E tiko na noqu malumalumu ia se vakayagataki au tiko ga o Jiova, e vakaukauataki au tiko ga.”

13. Eda na vakatotomuria vakacava na ivakaraitaki nei Pita ena Cakacaka 4:​13, 29, 31? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹³ Me vaka eda veivosakitaka mai, e rawai vakavica o Pita ena rerevaka na tamata. Ia ni masulaka me doudou, e rawa kina ni yaloqaqa. (Wilika Cakacaka 4:​13, 29, 31.) E rawa tale ga nida yaloqaqa. Vakasamataka na ka e yacovi Horst, e dua na tacida tagane gone mai Jamani ena iKarua ni iValu Levu. Vakavica nona rawai ena veivakatovolei mani kaya: “E noqu ivakabula o Itala!” Rau sega ni vunauci koya na nona itubutubu, ia rau masu vata kei koya, rau kerei Jiova me yaloqaqa. Ena nodrau veitokoni na nona itubutubu kei na nona nuitaki Jiova, e yaloqaqa kina o Horst me dei ena ka dina. E kaya ena dua na gauna e muri: “E sega ni biuti au o Jiova.” c

14. E rawa vakacava nira vakacegui ira na yalolailai na ivakatawa?

¹⁴ Rau na sega ni biuti keda o Jiova kei Jisu. E vinakati me vakatulewataka o Pita e dua na ka bibi ni oti nona cakitaki Karisito. Ena biubiu, se na tisaipeli tiko ga i Karisito? E masulaki Pita vei Jiova o Jisu me dei na nona vakabauta. E tukuna vei Pita o Jisu na masu qori, e vakaraitaka tale ga na nona nuidei ni na lesu mai o Pita me vakayaloqaqataki ira na tacina. (Luke 22:​31, 32) Macala ga ni na vakacegui Pita sara nona vakasamataka lesu na vosa i Jisu! Cava eda vulica? Ni vinakati meda vakatulewataka e dua na ka bibi, ena rawa ni vakayagataka o Jiova eso na ivakatawa dauloloma mera vakacegui keda meda yalodina tiko ga. (Efeso 4:​8, 11) Kena ivakaraitaki o Paul, sa dede nona veiqaravi vaqase ni ivavakoso, e saga me dau veivakacegui. E tarogi ira na yalolailai mera vakasamataka lesu na gauna e vagolei ira mai kina o Jiova ina dina. Oti e vakadeitaka vei ira ni na sega ni biuti ira o Jiova ena dei ni nona loloma. E kaya, “Au raica nira tomana nodra veiqaravi e levu era yalolailai ni vukei ira o Jiova.”

15. E laurai vakacava ena ivakaraitaki nei Pita kei Horst na dina ni Maciu 6:33?

¹⁵ Me vaka ga nona vakarautaka o Jiova na ka vakayago vei Pita kei ratou na vo ni yapositolo, ena vakarautaka tale ga na ka o gadreva ni o vakaliuca na cakacaka vakaitalatala. (Maciu 6:33) Ni oti na iKarua ni iValu Levu, e vakasamataka me painia o Horst sa tukuni oti mai. Ia e dravudravua sara, e sega ni kila me rawata vakacava na sede me tomana tiko ga nona veiqaravi vakatabakidua. Na cava e cakava? E nanuma me vakatovolei Jiova mada, e cakacaka vakavunau ena macawa taucoko e veisiko kina na ivakatawa ni tabacakacaka. Ni cava na macawa qori, e kurabui ni solia vua na ivakatawa ni tabacakacaka e dua na waqanivola e tiko kina na sede, e sega ni tukuna vua o cei e solia mai. E veirauti vinaka na sede qori me painia tiko kina me vica vata na vula. E raica o Horst na iloloma qori me nona veivakadeitaki o Jiova ni rawa ni vakarautaka na veika e gadreva. E vakaliuca tiko ga na Matanitu ni Kalou o Horst ena vo ni nona bula.​—Mala. 3:10.

16. Na cava e bibi kina meda dikeva na ivakaraitaki nei Pita kei na ka e vola?

¹⁶ Sa na marau mada ga o Pita ni sega ni biuti koya o Jisu me vaka ga nona kerea ena dua na gauna sa oti! E vakavulici Pita tiko ga o Karisito me dua na yapositolo yalodina, me ivakaraitaki vinaka tale ga vei ira na lotu vaKarisito. Na itukutuku ni nona veivakavulici qori eda vulica kina e levu sara na ka me yaga vei keda kece. E vola o Pita eso na ka ni vuli qori kei na so tale ena rua na ivola uqeti vakalou e vakauta ina ivavakoso ena imatai ni senitiuri. Eda na vulica ena ulutaga tarava e vica na ka meda nanuma tiko mai na ivola qori kei na sala meda muria kina nikua.