Au sucu ena 1934, rau lako mai Suwitisiladi na noqu itubutubu, rau mai tiko e Timmins, na tauni ni keli koala e Ontario, e Kenada. Rauta na 1939, e tekivu wilika o Na na Vale ni Vakatawa, e tiko tale ga ena nodra soqoni na iVakadinadina i Jiova. E dau kauti keitou vakaveitacini ena soqoni, ratou le ono na taciqu. Sega ni dede, sa iVakadinadina i Jiova o Na.

A sega ni taleitaka o Ta na vakatulewa nei Na me iVakadinadina i Jiova, ia e taleitaka vakalevu na ka dina o Na, e vakadeitaka me yalodina vei Jiova. E yalodina tiko ga ni vakatabui na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova ena itekitekivu ni 1940. Ni dau vosataki Na o Ta, e yalovinaka tu ga o Na, e dokai koya tale ga. E uqeti keitou vakaveitacini na nona ivakaraitaki vinaka o Na me keitou vakatulewataka me keitou qaravi Jiova. Ni toso na gauna keitou marau ni sa veisau na ivakarau nei Ta, sa qai yalovinaka vei keitou vakavuvale.

Ena vulaikatakata ni 1950, au tiko ena soqo e vakayacori ena korolevu o Niu Yoka, na kena ulutaga Theocracy’s Increase. Noqu sotavi ira na mataveitacini mai na veiyasa i vuravura, au rogoca tale ga nodra vakatarogi na tacida era vuli oti e Kiliati, e uqeti au meu vakalevutaka noqu veiqaravi! Au vakadeitaka meu veiqaravi tale ga vakatabakidua. Niu lesu i vale, au vakalewena sara na fomu ni painia tudei. E volavola lesu mai na valenivolavola ni tabana e Kenada, e vakatututaka mai meu papitaiso mada. Au mani papitaiso ena Okotova 1, 1950. Oti tale e dua na vula, au sa painia tudei, au taura tale ga na ivola ni imatai ni noqu ilesilesi  e Kapuskasing. E yawa sara na tauni qori mai na vanua keitou tiko kina ena gauna ya.

Ena vulaitubutubu ni 1951, e veisureti na valenivolavola ni tabana vei ira na iVakadinadina i Jiova era kila na vosa vakaVaranise ke rawa nira toki ena yasayasa vosa vakaVaranise o Quebec. E vinakati vakalevu na veivuke e kea. Au kila na vosa vakaVaranise kei na vosa vakavalagi, au mani vakadonuya na veisureti, au lesi sara i Rouyn. Au sega ni veikilai e keri. Na ka ga e tiko vei au na yaca ni itikotiko qori. Ia e toso vinaka na ka kece. Keirau veitokani vinaka sara kei Marcel, au marautaka noqu veiqaravi e Quebec ena loma ni va tale na yabaki, toso na gauna au sa painia lavotaki.

Niu tiko e Quebec, dua na ka noqu marau niu sureti ena ika26 ni kalasi ena Koronivuli o Kiliati e South Lansing, Niu Yoka. Au tuvaitutu ena ika12 ni Feperueri, 1956, au lesi sara i Ghana, b ena Ra kei Aferika. Ia ni bera niu lako, e vinakati meu lesu i Kenada me “vica ga na macawa” me rawa mada na veika vakaivola ni noqu ilakolako.

Au waraka tiko na ka vakaivola qori e Toronto me vitu na vula. Au vakaicili tiko vei ratou na vuvale na Cripps, keirau mani veikilai kei Sheila, na luvedrau yalewa. Keirau veitaleitaki sara. Niu vakarau kerei koya me keirau vakamau, sa yaco mai na noqu ivolatara ni lako. Keirau masulaka, keirau vakatulewataka meu sa lako mada ga ina noqu ilesilesi. Keirau vakatulewataka tale ga me keirau veivolavolai me keirau kila ke rawa ni keirau vakamau. E sega ni rawarawa na vakatulewa qori, ia e donu vinaka.

Oti e dua na vula noqu vodo sitimanivanua, waqa ni usa kako kei na waqavuka, au sa qai yaco i Accra, e Ghana. Au lesi meu veiqaravi vakaivakatawa ni tikina. E wili kina noqu lako ena vanua taucoko o Ghana, kei na vanua voleka o Ivory Coast (nikua e kilai me o Côte d’Ivoire) kei Togoland (nikua sa o Togo). Levu na gauna au lako duadua ena motoka ni isoqosoqo. Au marautaka noqu lai sikovi ira na mataveitacini!

 Au vakaitavi ena soqo ni tabacakacaka ena muanimacawa. E sega ni dua tu na Vale ni Soqoni Lelevu. Ia era tara na mataveitacini eso na bolabola e duru bitu, e doka draunikau me ivakaruru ena katakata ni siga. Ni sega na katoniwaililiwa e valenikuro, era tu voleka ga na manumanu mera qai vakamatei mera kana kina o ira na tiko ena soqo.

Eso tale ga na irogo lasa ena soqo e dau vakayacori. Dua na gauna ni vunau tiko e dua na tacida daukaulotu o Herb Jennings, c e dro mai valenikuro e dua na bulumakau. E cici yani ena maliwa ni buturara kei ira na vakarorogo tu. E cegu nona vunau o Herb qai vaka me veilecayaki na bulumakau. Ia ratou qai toboka rawa na bulumakau qori e va na tacida momoqaqa ratou qai kauta lesu i valenikuro, era vakasausau sara ga na mataveitacini.

Ena lomanimacawa, au vakaraitaka na iyaloyalo The New World Society in Action ena veikoro voleka. Au na vesuka e dua na siti vulavula ena rua na duru se rua na vunikau, oti sa qai saravi kina na iyaloyalo. Era taleitaka qori na lewenikoro! Levu vei ira se qai imatai ni gauna mera sarava kina e dua na iyaloyalo. E rogolevu na nodra vakasausau nira raici ira na papitaiso tiko. Era qai kila nida duavata na iVakadinadina i Jiova, eda tu tale ga e veiyasa i vuravura.

Oti e rauta ni rua na yabaki e Aferika, au marau meu tiko ena soqo ni veimatanitu ena 1958 ena korolevu o Niu Yoka. Dua na ka noqu marau niu raici Sheila, e veiqaravi tiko vakapainia lavotaki e Quebec. Keirau dau veivolavolai tiko ga, ia qo ni keirau sa mai sota tale, au kerei koya me keirau vakamau, mani vakadonuya. Au volavola vei Brother Knorr, d au kerea ke rawa ni vuli tale ga o Sheila e Kiliati me qai tomani au i Aferika. E vakadonuya. Sa qai yaco mai Ghana o Sheila. Keirau vakamau sara ena ika3 ni Okotova, 1959 e Accra. Keirau kila sara ga ni vakalougatataki keirau o Jiova ni keirau vakaliuci koya.

Ena 1961 keirau lesi ena matanitu o Cameroon. Era kerei au na tacida meu veivuke ena kena tauyavu e dua na valenivolavola  ni tabana e kea, dua na ka noqu osooso. Niu lesi meu raica na cakacaka e Cameroon, e levu sara na ka meu vulica. Oti qori, ena 1965 keirau qai kila ni sa bukete o Sheila. Meu tukuna vakadodonu e sega ni rawarawa me keirau vakasamataka ni keirau sa vakarau itubutubu. Ia ni keirau vakanamata tiko ena itavi vou qori, keirau tuvanaka tale ga me keirau lesu i Kenada, e qai yaco e dua na ka mosimosi.

E lutudole na gone. E tukuna o vuniwai ni tagane na gone. E yaco qori ena sivia na 50 na yabaki sa oti, ia keirau sega ni guilecava rawa. Keirau rarawataka na ka e yaco, ia keirau tiko ga ena neirau ilesilesi e vanuatani, keirau marautaka tale ga vakalevu.

Era dau tusaqati vakalevu na tacida e Cameroon nira sega ni veitovaki ena ka vakapolitiki. Sa qai dredre ga na ituvaki ena gauna me digitaki kina na peresitedi. Keimami leqataka tiko me kua ni vakatabui na noda cakacaka na iVakadinadina i Jiova. Ia e qai yaco dina qori ena ika13 ni Me, 1970. Keimami se qai toki ga ena valenivolavola ni tabana vou ena lima na vula yani e liu, ia e qai taura vakaukaua na matanitu na vale totoka qori. Ena loma ga ni dua na macawa era vakatalai na daukaulotu, wili kina o yau kei Sheila. E dredre me keirau biuti ira tu yani na mataveitacini, ni keirau lomani ira vakalevu, keirau leqataka tale ga na ka ena yacovi ira.

Ena ono na vula e tarava, keirau lai veiqaravi ena valenivolavola ni tabana e Varanise. Niu tiko e kea, au saga ena noqu vinaka taucoko meu qarava na ka me baleti ira na mataveitacini e Cameroon. Ena Tiseba ni yabaki qori, keirau lesi sara ena valenivolavola ni tabana e Nigeria, sa tekivu raica tale ga na cakacaka e Cameroon. Era marautaki keirau na mataveitacini e Nigeria, keirau veiqaravi tiko e kea me vica tale na yabaki.

Ena 1973 e vinakati me keirau vakatulewataka e dua na ka dredre. Sa tautauvimate tiko o Sheila. Ni keirau tiko ena dua na soqo ni tikina e Niu Yoka, e sorova na tagi qai kaya: “Au sa sega ni rawata! Au sa oca, levu na gauna au sa tauvimate tu ga.” Sa sivia ni 14 na yabaki nona tomani au tiko ena veiqaravi ena Ra kei Aferika. Au marautaka nona yalodina ena veiqaravi, ia e vinakati me keirau cakava eso na veisau. Ni keirau veivosakitaka oti, sa dede neirau masulaka tiko mai, keirau vakatulewataka me keirau lesu i Kenada, me rawa ni qaravi vinaka kina. E vakatulewa dredre, e mosimosi tale ga me keirau biuta neirau ilesilesi vakadaukaulotu kei na veiqaravi vakatabakidua.

Ni keirau lesu i Kenada, au lai cakacaka vata kei na dua na turaga keirau veitokani dede sara, e tiko nona kabani ni volitaki motoka ena dua na tauni ena vualiku kei Toronto. Keirau redetaka e dua na rumu, volia eso na iyaya ni vale sa vakayagataki oti me keirau tauyavu kina, ia me keirau kua ga ni dinau. Keirau vinakata me keirau bula  rawarawa ga, keirau nuitaka me keirau veiqaravi vakatabakidua ena dua tale na gauna. Keirau kurabui sara ga ni sa rawa ni keirau veiqaravi tale.

Au tekivu bole ena veivakarauwai ena kena taravaki na Assembly Hall e Norval, e Ontario. Toso na gauna, au lesi meu ovasia ni Assembly Hall. Sa vinaka tiko mai na bula nei Sheila, keirau kila ni rawa ni qarava na ilesilesi vou qo. Keirau mani toki ena rumu ni Assembly Hall ena June, 1974. Keirau marau sara ga ni keirau sa veiqaravi tale vakatabakidua!

Sa qai bula vinaka mai o Sheila. Oti e rua na yabaki, keirau vakadonuya na ilesilesi vakaivakatawa ni tabacakacaka. Na tabacakacaka qori e tiko e Manitoba, e dua na yasayasa e Kenada e kilai ni vanua batabata. Ia keirau taleitaka na veimaliwai kei ira na mataveitacini e kea. Keirau vulica ni sega ni bibi na vanua eda veiqaravi kina, e bibi ga meda qaravi Jiova tiko se vanua cava eda tiko kina.

Oti e vica na yabaki neirau veisiko tiko, keirau sureti ena 1978 me keirau veiqaravi ena Peceli e Kenada. Sega ni dede, au vulica e dua na ka bibi, e mosimosi tale ga. Au lesi meu vunau me dua veimama na aua ena vosa vakaVaranise ena dua na soqoni namaki e Montreal. Ka ni rarawa nira sega ni vakarorogo vinaka ena noqu ivunau o ira na tiko kina, mani vakasalataki au e dua na tacida tagane mai na Tabana ni Cakacaka (Service Department). Meu tukuna vakadodonu, au sa qai kila qo niu sega ni matau ena vunau. Ia au sega ni ciqoma na ivakasala qori. E tini ca na neirau veivosaki. Au rarawa ni vaka me levu ga nona vakalelewa, e sega mada ni vakavinavinakataki au. E cala noqu vakalewa na ivakarau ni nona veivakasalataki kei na noqu rai me baleti koya.

Oti tale e vica na siga, e mai vosa vei au e dua na lewe ni Komiti ni Tabana me baleta na tikina qori. Au tukuna vua niu sega ni taleitaka na ivakasala, au qai veivutunitaka na ka au cakava. Oti qori au lai kere veivosoti vua na taciqu e vakasalataki au. E vosoti au vakarawarawa. Na ka e yaco qori au vulica kina na bibi ni yalomalumalumu, au na sega vakadua ni guilecava. (Vkai. 16:18) Au masulaka vakalevu vei Jiova na tikina qo, au vakadeitaka gona meu kua tale ni cata na ivakasala.

Sa sivia ni 40 na yabaki noqu tiko qo ena Peceli e Kenada, me tekivu ena 1985 au sa lesi meu lewe ni Komiti ni Tabana. Ena Feperueri 2021, e mai takali na noqu daulomani o Sheila. Au nanumi koya vakalevu, au sa tautauvimate ena gauna qo. Ia au marautaka tiko noqu qaravi Jiova, au osooso tale ga niu “sega . . . ni kauaitaka [kina] ni toso tiko na veisiga.” (Dauv. 5:20) E levu na ka dredre au sotava, ia e levu sara na ka au marautaka. Au marautaka dina niu vakaliuci Jiova ena noqu bula, e 70 tale ga na yabaki noqu veiqaravi vakatabakidua. Au dau masulaka mera vakaliuci Jiova tale ga na itabagone, niu kila nira na marautaka na bula e rawati duadua ga ena nodra qaravi Jiova.