1. Ena uqeti keda vakacava noda vakasamataka vakatitobu na yalayala i Jiova meda bula tawamudu?

 E YALATAKA o Jiova nira na “bula tawamudu” o ira na talairawarawa vua. (Roma 6:23) Nida vakasamataka vakatitobu na ka e vakarautaki qori vei keda, eda na lomani Jiova vakalevu. Vakasamataka mada: Na levu ni nona lomani keda na Tamada vakalomalagi, eda na sega vakadua ni biuti koya.

2. E uqeti keda vakacava na vosa ni yalayala me baleta na bula tawamudu?

² Nona yalataka na Kalou na bula tawamudu, e uqeti keda meda vosota na ituvaki dredre ena gauna qo. Kena ivakaraitaki, nira veivakarerei na meca mera vakamatei keda, eda na sega ni soro. Na vuna? Eda kila ke da mate nida yalodina vei Jiova, ena vakaturi keda meda rawa ni bula tawamudu. (Joni 5:28, 29; 1 Kor. 15:55-58; Iper. 2:15) Eda vakadeitaka vakacava ni rawa nida bula tawamudu? Meda dikeva mada qo e vica na vuna.

3. Eda kila vakacava ni rawa ni vakavuna o Jiova meda bula tu ga me tawamudu? (Same 102:12, 24, 27)

³ Eda kila ni rawa ni vakavuna o Jiova meda bula tu ga me tawamudu. Na vuna? Ni iVurevure ni bula, e bula tu ga me tawamudu. (Same 36:9) Dikeva mada qo e vica na tikinivolatabu e vakadeitaka ni a bula makawa sara o Jiova, ena bula tu ga me tawamudu. E kaya na Same 90:2 ni o Jiova e bula “mai na gauna tawamudu ina gauna tawamudu.” E tautauvata qori kei na ka e tukuna na Same 102. (Wilika Same 102:12, 24, 27.) E vola na parofita  o Apakuki me baleta na Tamada vakalomalagi: “Kemuni Jiova, oni bula mai liu sara? Kemuni na noqu Kalou, kemuni na noqu Yalosavasava, oni sega ni mate.”—Apak. 1:12.

4. Vakacava meda leqataka noda sega ni kila vinaka ni a bula tu ga o Jiova? Vakamacalataka.

⁴ Vakacava e dredre mo vakasamataka ni bula tu ga o Jiova me “tawamudu”? (Aisea 40:28) Levu e va tale ga qori na nodra rai. E kaya o Ilaiu me baleta na Kalou: “Na iwiliwili ni nona yabaki e sega ni katumi rawa.” (Jope 36:26) Ia nida sega ni kila vinaka e dua na ka, kena ibalebale ya ni sega ni tiko? Kena ivakaraitaki, eda sega ni kila vinaka na ka kece e vauca na rarama. Kena ibalebale qori ni sega na rarama? Sega! E va tale ga qori noda sega ni kila rawa na tamata na nona bula makawa tu mai o Jiova kei na nona bula tu ga me sega ni mudu. Kena ibalebale qori ni sega ni bula tu ga me tawamudu na Kalou? Na nona bula na Dauveibuli e sega ni vakatau ena ka eda kila se sega. (Roma 11:33-36) A bula makawa sara na Kalou ni bera ni bulia na lomalagi kei na vuravura, wili kina na ivurevure ni rarama me vaka na matanisiga kei na kalokalo. E vakadeitaka vei keda o Jiova ni “bulia . . . na vuravura ena nona kaukaua.” Io, se bula makawa sara ni bera ni “tevuka na lomalagi.” (Jere. 51:15; Caka. 17:24) Na cava e dua tale na vuna meda vakabauta kina ni rawa nida bula tawamudu?

5. Na cava erau nuitaka na imatai ni veiwatini?

⁵ Na kabula kece e bulia o Jiova e vuravura e vakaiyalayala na nodra bula, vakavo ga o keda na tamata ni vakarautaka na inuinui totoka meda na bula tawamudu. Ia e vakaroti Atama o Jiova: “Mo kua ni kana mai na vunikau e kilai kina na ka vinaka kei na ka ca, ni o na mate dina ena siga o kania kina.” (Vkte. 2:17) Ke rau talairawarawa vei Jiova o Atama kei Ivi, erau na sega ni mate. E rawa gona ni tukuni ni toso na gauna, ena vakatara o Jiova me rau kana mai na “vunikau ni bula.” Kena ibalebale qori ni vakadonuya o koya me rau “bula tawamudu.” b—Vkte. 3:22.

6-7. (a) Na cava tale e vakaraitaka nida buli meda kua ni mate? (b) Cava o via cakava ena vuravura vou? (Raica na iyaloyalo.)

⁶ Eda qoroqoro nira raica eso na saenitisi na ivakadinadina ni rawa ni katona  na noda mona e levu sara na itukutuku, e lailai na kena eda rawa ni katona ena gauna ni noda bula. Kena ivakaraitaki, ena 2010 e tabaki e dua na ulutaga ena ivola Scientific American Mind, e vakamacalataka na levu ni itukutuku e rawa ni katona noda mona e tautauvata kei na tolu na milioni na aua (se sivia na 300 na yabaki) na porokaramu ena tivi. Ia e kena irairai ni levu tale na itukutuku e rawa ni katona na noda mona. E vakaraitaka ya ni bulia o Jiova na noda mona me katona e levu sara na itukutuku, e lailai na ka eda vulica ena 70 se 80 na yabaki.—Same 90:10.

⁷ O Jiova e biuta tale ga e lomada meda via bula tu ga. E kaya na iVolatabu ni Kalou e “biuta” e lomada na “gauna e sega ni mudu.” (Dauv. 3:11) Qori na vuna eda okata kina na mate me keda meca. (1 Kor. 15:26) Kaya mada ke da tauvimate bibi, vakacava eda na waraka tu ga meda mate qai sega ni cakava e dua na ka? Sega. E macala ga nida na lai raici vuniwai, de dua eda na gunu vuanikau me vakaotia na mate qori. Io, eda na cakava eso na ka meda kua kina ni mate. Ni takali mada ga e dua eda lomana, e gone se qase, eda na rarawa tiko me dua na gauna balavu. (Joni 11:32, 33) O koya gona e nona inaki na Dauveibuli meda bula tawamudu. Eda kila vakacava? Ni rawa nida vulica e levu na ka me tawamudu, eda vinakata tale ga meda bula tu ga. Ia e tiko eso tale na vuna meda vakabauta kina ni rawa nida bula tawamudu. Meda raica mada qo na ka e cakava o Jiova ena gauna sa oti kei na  gauna qo me dusia ni sega ni veisau na nona inaki.

8. Na cava eda vulica ena Aisea 55:11 me baleta na inaki i Jiova me baleti keda?

⁸ Ni rau valavala ca o Atama kei Ivi, e mate kina na luvedrau. Ia e sega ni veisau na inaki i Jiova. (Wilika Aisea 55:11.) E nona inaki tiko ga mera bula tawamudu o ira na yalodina. Eda kila qori nida dikeva na ka e tukuna kei na ka e cakava me vakayacora kina na nona inaki.

9. Na cava e yalataka na Kalou? (Taniela 12:2, 13)

⁹ E yalataka o Jiova ni na vakaturi ira na mate qai vakarautaka vei ira na inuinui mera bula tawamudu. (Caka. 24:15; Taito 1:1, 2) E nuidei na turaga yalodina o Jope ni vinakata vakalevu o Jiova me vakaturi ira na mate. (Jope 14:14, 15) E kila na parofita o Taniela ni rawa nira vakaturi na tamata mera nuitaka na bula tawamudu. (Same 37:29; wilika Taniela 12:2, 13.) Era kila tale ga na Jiu ena gauna i Jisu ni rawa ni solia o Jiova vei ira nona tamata yalodina na “bula tawamudu.” (Luke 10:25; 18:18) Levu na gauna e cavuta na yalayala qori o Jisu, a vakaturi koya mada ga o Tamana.—Maciu 19:29; 22:31, 32; Luke 18:30; Joni 11:25.

10. Na cava e vakaraitaka na veivakaturi ena gauna sa oti? (Raica na iyaloyalo.)

¹⁰ E Vunibula o Jiova, e tu vua na kaukaua me vakaturi ira na mate. E solia na kaukaua vua na parofita o Ilaija me vakatura na luvena tagane na yada ni Sarifaci. (1 Tui 17:21-23) Toso na gauna, ena veivuke ni Kalou, e vakatura na parofita o Ilaisa na luvena tagane na marama ni Sunemi. (2 Tui 4:18-20, 34-37) E vakaraitaka na veivakaturi qori kei na so tale, ni tu vei Jiova na kaukaua me vakaturi ira na mate. Ni se tiko e vuravura o Jisu, e vakaraitaka ni sa solia vua o Tamana na kaukaua qori. (Joni 11:23-25, 43, 44) Ena gauna qo sa tiko mai lomalagi o Jisu, sa soli vua na “lewa kece mai lomalagi kei vuravura.” E rawa gona ni vakayacora na vosa ni yalayala me vakaturi “ira kece na tu ena ibulubulu nanumi” me rawa nira bula tawamudu.—Maciu 28:18; Joni 5:25-29.

11. E rawa vakacava nida bula tawamudu ena vuku ni ivoli?

¹¹ Na cava e vakatara kina o Jiova me mate vakaloloma na Luvena lomani? E tukuna o Jisu na vuna: “Na levu ni nona lomani vuravura na Kalou e solia kina na Luvena e duabau ga e bulia, mera kua ni rusa kina o ira na vakaraitaka nodra vakabauti koya, mera rawata ga na bula tawamudu. (Joni 3:16) Ni solia o Jiova na Luvena me bokoci na noda ivalavala ca, e rawa kina ni vakarautaka na sala meda bula tawamudu. (Maciu 20:28) E vakamacalataka na yapositolo o Paula na inaki bibi qo ni Kalou, e vola: “Ni vakavuna na mate e dua na tamata, na nodra vakaturi tale ga na mate e rawati ena vuku ni dua na tamata. Era mate tiko na tamata kece ena vuku i Atama, ena bula vaka kina na tamata kece ena vuku i Karisito.”—1 Kor. 15:21, 22.

12. Ena veivuke vakacava na Matanitu ni Kalou me rawati na inaki i Jiova me baleti keda?

¹² E vakavulici ira na nona imuri o Jisu mera masulaka me yaco mai na Matanitu ni Kalou, me vakayacori tale ga na loma ni Kalou e vuravura. (Maciu 6:9, 10) E  okati ena inaki i Jiova meda bula tawamudu e vuravura. Me rawati qori, e lesi Luvena me Tui ni Matanitu vakaMesaia. E kumuni ira tale ga na le 144,000 mai vuravura mera na cakacaka vata kei Jisu ena vakayacori ni loma ni Kalou.—Vkta. 5:9, 10.

13. Na cava e cakava tiko qo o Jiova? Cava mo cakava?

¹³ O Jiova e kumuni ira tiko na lewe ni “isoqosoqo levu” qai vakavulici ira mera vakarurugi ena nona Matanitu. (Vkta. 7:9, 10; Jeme. 2:8) Nikua e levu na veicati kei na ivalu e vuravura. Ia era saga na lewe ni isoqosoqo levu mera kua sara ni vakaitavi ena veicati vakamatanitu, vakayavusa, se yadudua. E laurai ena ka era cakava nira tukitukia tiko na nodra iseleiwau me batinisiviyara. (Maika 4:3) Era sega ni vakaitavi ena ivalu era mate kina e levu. Ia era sa vukea tiko e levu mera rawata na “bula dina” nira vakavulica na veika me baleta na Kalou dina kei na nona inaki. (1 Tim. 6:19) De dua era na sega ni taleitaka qori na lewe ni nodra vuvale, se ra leqa vakailavo nira tokona na Matanitu ni Kalou, ia o Jiova e dau vakarautaka na veika era gadreva. (Maciu 6:25, 30-33; Luke 18:29, 30) Na ka kece qori e vakadeitaka vei keda ni tiko dina na Matanitu ni Kalou, ena vakayacora tiko ga na inaki i Jiova.

14-15. Ena vakayacori vakacava na yalayala i Jiova me vakaoti vakadua o mate?

¹⁴ Sa Tui tiko ni Matanitu ni Kalou mai lomalagi o Jisu ena gauna qo, ena qai vakayacora na ka kece e yalataka o Jiova. (2 Kor. 1:20) Tekivu mai na 1914, sa vakamalumalumutaki ira tiko na kena meca. (Same 110:1, 2) Sa vakarau qo me vakaotia o Jisu kei ira na veiliutaki kei koya na nodra ravuravu, mera na vakarusai kece na tamata ca.—Vkta. 6:2.

¹⁵ Donuya na Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki i Jisu, era na vakaturi na mate, ena vukei ira tale ga na talairawarawa mera bula uasivi. Ni sa cava na iotioti ni veivakatovolei, “era na taukena na vuravura” o ira e lewa o Jiova mera yalododonu, “era na qai bula tawamudu kina.” (Same 37:10, 11, 29) Sa na qai “vakamalumalumutaki” vakadua na “iotioti ni meca” o “mate.”—1 Kor. 15:26.

16. Na cava na inaki levu ni noda qaravi Jiova?

¹⁶ Eda raica mai ni yavutaki sara ga ena Vosa ni Kalou na noda inuinui ni bula tawamudu. Ena uqeti keda na inuinui qori meda yalodina tiko ga nida sotava na veika dredre ena iotioti ni veisiga qo. Ia meda vakamarautaki Jiova, me kua ni uqeti keda ga noda vinakata meda bula tiko. Na inaki levu ni noda yalodina vei Jiova kei Jisu oya nida lomani rau vakalevu. (2 Kor. 5:14, 15) Na loloma qori e uqeti keda meda vakatotomuri rau, meda wasea tale ga na inuinui qori. (Roma 10:13-15) Nida vulica meda lomasavu meda kua ni nanumi keda ga, ena vinakata sara ga o Jiova meda nona itokani me tawamudu.—Iper. 13:16.

17. Na cava meda cakava yadudua? (Maciu 7:13, 14)

¹⁷ Vakacava eda na rawata na bula tawamudu? Qori na ka e vakarautaka tu vei keda o Jiova. Ia ena vakatau vei keda yadua noda muria tiko ga na sala e basika ina bula. (Wilika Maciu 7:13, 14.) Ena vakacava tu mada nida sa bula tawamudu? Ena saumi qori ena ulutaga e tarava.