E MACALA ni o dau taleitaka na veimataqali isolisoli e vakarautaka o Jiova, okati kina na galala mo marautaka kina. E tukuna mada ga na iVolatabu ni isolisoli ni Kalou na waini: “E caka na kakana me ia kina na dredre, e vakavumarau na waini.” (Dauv. 10:19; Same 104:15) Ia o sa na rairai raica ni dau vakavuleqa vei ira eso na gunu kei na so tale na ka e vakavuna na mateni. Kena ikuri, e duidui na nodra rai e levu e veiyasa i vuravura me baleta na gunu. Na ka vakayalomatua cava me cakava na lotu vaKarisito?

Se vanua cava eda tiko kina kei na noda itovo vakavanua, e bibi me dusimaka na noda rai kei na noda vakatulewa na rai ni Kalou, ni na yaga vei keda, eda na vinaka tale ga kina me tawamudu.

Me vaka o na rairai kila, levu e vuravura era gunu wasoma, era gunu tale ga vakalevu. Eso era rairai gunu me malumu kina na yagodra. Eso tale era gunu me wali kina na nodra leqa. Eso tale na vanua, nira gunu vakalevu e kena ibalebale nira matua, se tagane kaukaua.

Ia e dusimaki keda na lotu vaKarisito na Dauveibuli dauloloma. Kena ivakaraitaki, e tukuna vei keda na itinitini ca ni gunu vakasivia. De dua eda sa wilika oti ena Vosa Vakaibalebale 23:29-35 na kena vakamacalataki e dua na daumateni kei na ka ca e sotava. a O Daniel, e dua na qase ni ivavakoso mai Urope, e vakasamataka na nona bula ni bera ni lotu vaKarisito dina. E kaya: “Au dau gunu vakasivia, e sega ni vinaka kina na noqu vakatulewa. Au sotava e levu na ka mosimosi, dua na ka noqu rarawa niu dau vakasamataka.”

Eda na vakatulewataka vinaka vakacava na lotu vaKarisito na noda galala meda gunu qai sega ni sotava na leqa ni gunu vakasivia? Me dusimaka na Kalou na noda rai kei na noda vakatulewa.

Meda raica mada na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na gunu, kei na nodra inaki eso nira gunu.

E sega ni vakacala na Vosa ni Kalou na gunu vakarauta. E kaya mada ga na iVolatabu ni rawa ni marautaki na gunu waini: “Mo kania na kemu ena marau levu, mo gunuva na memu waini ena yalomarau.” (Dauv. 9:7) E gunu waini ena so na gauna o Jisu kei na so tale na dausokalou yalodina i Jiova.—Maciu 26:27-29; Luke 7:34; 1 Tim. 5:23.

Ia e vakaduiduitaka vinaka sara ga na Vosa ni Kalou na gunu kei na mateni. E tukuna vakamatata: “Ni kua . . . ni mateni ena waini.” (Efeso 5:18) E tukuna tale ga ni o ira na “daumateni . . . era na sega ni rawata na Matanitu ni Kalou.” (1 Kor. 6:10) Io, e cata matua o Jiova na gunu vakasivia kei na mateni. Meda kua gona ni yavutaka noda vakatulewa ena itovo vakavanua, ia meda muria na rai ni Kalou.

Era nanuma eso nira na sega ni mateni ke ra gunu vakasivia. Ia e rerevaki toka na rai qori. E vakamatatataka na iVolatabu ni rawa ni valavala ca bibi e dua na tagane (se yalewa) ke “bobula ena gunu waini,” ena valavala ca tale ga vei Jiova. (Taito 2:3; Vkai. 20:1) E vakarota mada ga o Jisu ni o koya e “gunu vakasivia” ena sega ni rawa ni lewena na  vuravura vou ni Kalou. (Luke 21:34-36) Na cava me cakava na lotu vaKarisito me kua ni sotava na leqa e vu mai na gunu?

E ka vakarerevaki me dua e muria na itovo vakavanua e susugi mai kina me lewa na nona rai me baleta na gunu. Era na cakava na lotu vaKarisito na ka e vakamarautaki Jiova ena ka era kania se gunuva. E vakaroti keda na iVolatabu: “Se oni kana se gunu se cava ga oni cakava, moni cakava na ka kece me vakalagilagi kina na Kalou.” (1 Kor. 10:31) Qo eso na taro kei na ivakavuvuli vakaivolatabu meda nanuma tiko:

Au dau gunu mera taleitaki au kina eso tale? E kaya na Lako Yani 23:2: “Mo kua ni muri ira na ilala levu.” E vakasalataki ira tiko eke o Jiova na Isireli mera kua ni muri ira era sega ni qaravi koya. E yaga tale ga na ivakasala qori vei ira na lotu vaKarisito nikua. Ke da vakalaivi ira noda icaba mera lewa noda rai kei na vakatulewa me baleta na gunu, eda na rawa ni yawaki Jiova kina kei na nona ivakatagedegede.—Roma 12:2.

Au gunu meu vakaraitaka niu kaukaua? Eso na vanua, e nodra ivakarau e levu na gunu wasoma kei na gunu sivia. (1 Pita 4:3) Ia dikeva na veivakauqeti ena 1 Korinica 16:13: “Ni yadra tiko, ni tudei ena vakabauta, ni yaloqaqa, ni yatedei.” Ena rawa ni yatedei e dua ni gunu? Sega, na kena veibasai ga. Na gunu ena vakaleqa totolo na vakasama, ena sega ni lewa vinaka nona vakasama kei na ka e cakava. Koya gona, e sega ni ivakaraitaki ni kaukaua na gunu vakasivia, e vakaraitaka ga na malumalumu. E vakamacalataki ena Aisea 28:7 e dua e vakacalai ni gunu, oya ni veicebayaki qai veilecayaki na nona vakatulewa.

Na kaukaua dina e vu mai vei Jiova, e okati kina noda yadra tiko, meda tudei ena vakabauta. (Same 18:32) E rawa ni cakava qo na lotu vaKarisito yalodina ni yadra tiko, me yavala totolo me taqomaki koya me kua ni leqa vakayalo. E vakaraitaka na kaukaua o Jisu ni bula e vuravura, e levu era dokai koya ni yaloqaqa qai cakava na ka dodonu.

Au dau gunu meu guilecava kina noqu leqa? E uqeti vakalou na daunisame me vola:  “Ni bikai au na nuiqawaqawa, oni [Jiova] vakacegui au qai vakayaloqaqataki au.” (Same 94:19) Ke tarabi na leqa, rai vei Jiova me vukei iko, kua ga ni gunu. Dua na sala vinaka ya mo masu wasoma vei Jiova. Kena ikuri, e levu era raica ni veivuke vakalevu nira kere ivakasala vua e dua na itokani matua ena ivavakoso. E laurai ni o ira era gunu mera vosota kina na leqa e dredre mera vosota, era sega tale ga ni dei mera cakava na ka dodonu. (Osea 4:11) E tukuna o Daniel, sa cavuti oti mai: “Au dau nuiqawaqawa, au beitaki au ga. Au gunu meu vosota kina na ituvaki, ia sa qai levu ga na leqa, sa sega kina noqu itokani, au beci au tale ga.” Na cava e vukei Daniel? “Au liaca ni bibi me tokoni au o Jiova, meu kua ni gunu. Kena itinitini, au mani vosota rawa noqu leqa, au walia tale ga. O Jiova e tu vakarau me vakacegui keda, ke dredre mada ga na keda ituvaki.—Fpai. 4:6, 7; 1 Pita 5:7.

Ke o gunu ena so na gauna, vakacava mo vakalewa nomu ivakarau me salavata kei na vica na taro qo: ‘Vakacava na ivakarau ni noqu gunu, sa kauai kina e dua na lewe ni noqu vuvale se itokani voleka?’ Ke vaka kina, e vakaraitaka qori ni sa nomu leqa tiko na gunu, ia o sega ni kila. ‘Sa sivia tale na ka au gunuva tiko ni vakatauvatani e liu?’ Rawa ni yaco qori vua e dua e sega ni dau gunu, ia sa muria tiko na sala qori. ‘E dau dredre meu kua ni gunu me vica na siga se sivia?’ Ke vaka kina, de dua sa nomu ivakarau se o sa bobula tu kina. Kena ibalebale qori, e vinakati mo vukei vei ira na kena vuniwai me rawa ni wali.

Era vakatulewataka eso na lotu vaKarisito mera kua ni gunu nira kila na leqa e rawa ni yaco. Eso tale era sega ni gunu nira sega ni taleitaka na kena igunugunu. Ke vakatulewa va qori e dua nomu itokani, o rawa ni vakaraitaka nomu veidokai ni o sega ni vakalewai koya.

Se o raica ni ka vakayalomatua mo yalana nomu gunu. Rawa ni yalana na lotu vaKarisito na levu ni ka me gunuva. Se na  vakatulewataka na levu ni gauna me gunu kina, de vakadua e veimacawa, se gunu vakalailai ena gauna ni kana. Eso tale era yalana na mataqali gunu era vakayagataka, me vaka na waini se bia, sega ni yaqona ni valagi kaukaua, se na gunu e waki kina eso na ka. Ni sa matata vua na ka e yalana, ena rawarawa sara me muria. Me kua ni madua na lotu vaKarisito ni sa vakatulewataka qori, me dei tale ga kina.

E bibi tale ga meda nanumi ira eso tale. E kaya na Roma 14:21: “E vinaka mo kua ni kana lewe ni manumanu, se gunu waini, se cakava e dua tale na ka ena tarabe kina na tacimu.” O na muria vakacava na ivakasala qo? Mo lomani tacimu. Ke o kila ni na vakacudrui tacimu na gunu, na loloma ena uqeti iko mo kua ni gunu ena gauna qori. O vakaraitaka kina ni o kauaitaki ira eso tale, o doka tale ga nodra rai. O sega ni nanumi iko ga.—1 Kor. 10:24.

Ena rairai tiko tale ga na lawa ni matanitu ena dusimaka na nona vakatulewa na lotu vaKarisito. Na lawa qori e yalani kina na nodra yabaki o ira e vakadonui mera gunu, se kua ni gunu qai draiva, se vakayagataka eso na misini.—Roma 13:1-5.

E vakaraitaka o Jiova nona dokai keda ni solia na galala meda marautaka na nona isolisoli vei keda. E wili kina na galala meda vakatulewataka na ka eda kania se gunuva. Meda vakaraitaka mada ga nida mareqeta na galala qori nida vakatulewa vinaka me marau kina na Tamada vakalomalagi.