1. Na cava me cakava na tacida tagane lotu vaKarisito?

 E VAKAROTI Solomoni o Tui Tevita: “Mo kaukaua, mo vakaraitaka ni o tagane.” (1 Tui 2:1-3) E ka vakayalomatua vei ira kece na tagane lotu vaKarisito nikua mera muria na ivakasala qori. Me rawa qori, e vinakati mera vulica mera talairawarawa ena lawa ni Kalou, ra qai talairawarawa ena ivakavuvuli vakaivolatabu ena ka kece era cakava. (Luke 2:52) Na cava e bibi kina vei ira na tacida tagane gone mera lotu vaKarisito matua?

2-3. Na cava e bibi kina mera matua vakayalo na tacida tagane gone?

² E qarava na tagane lotu vaKarisito e levu na itavi bibi ena vuvale kei na ivavakoso. Kemuni na tacida tagane gone, o na rairai vakasamataka tiko na itavi o na qarava ena gauna se bera mai. De dua e nomu isausau mo veiqaravi vakatabakidua, dauveiqaravi ni ivavakoso, oti mo qase ni ivavakoso. O na rairai vinakata tale ga mo vakawati qai vakaluveni. (Efeso 6:4; 1 Tim. 3:1) Mo rawata na isausau qori mo qarava vinaka tale ga, e bibi mo lotu vaKarisito matua. b

³ Na cava mo cakava mo matua vakayalo? E tiko eso na ka e bibi mo vulica. Na cava gona mo cakava ena gauna qo mo vakarautaki iko kina mo qarava vinaka eso tale na itavi se bera mai?

4. O na raica e vei na ivakaraitaki vinaka mo muria? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁴ Digia na ivakaraitaki vinaka mo muria. Levu tu ena iVolatabu na nodra ivakaraitaki vinaka na cauravou o rawa ni muria. Era lomana na Kalou na tagane qori ena  gauna makawa, era qarava tale ga e levu na itavi mera vukei ira na tamata ni Kalou. Kena ikuri, o rawa ni vuli ena nodra ivakaraitaki vinaka na tagane lotu vaKarisito matua ena nomu vuvale kei na ivavakoso. (Iper. 13:7) E tiko tale ga na ivakaraitaki uasivi i Jisu Karisito. (1 Pita 2:21) Ni o vulica vinaka na ivakaraitaki kece qori, dikeva na itovo o taleitaka me baleti ira. (Iper. 12:1, 2) Oti, raica na sala o na vakatotomuria kina.

5. O na rawa vakacava ni raiyawa? Na cava e bibi kina qo? (Same 119:9)

⁵ Vulica mo “taura matua” na “raiyawa.” (Vkai. 3:21) Na tagane e raiyawa, e vakasamataka vinaka na ka ni bera ni cakava. Saga sara mo rawata na itovo qori qai taura matua. Na vuna? Nira vakatulewa e levu na cauravou ni vuravura, e dusimaki ira ga na nodra vakasama se ra muria na lomadra. (Vkai. 7:7; 29:11) Rawa tale ga ni lewa na nodra rai kei na nodra vakatulewa na tabana ni itukutuku. Ia o na rawa vakacava ni raiyawa? Dua, mo vulica na ivakavuvuli vakaivolatabu qai vakasamataka na vuna e yaga kina. Oti, muria sara na ivakavuvuli qori ni o vakatulewataka na ka ena marau kina o Jiova. (Wilika Same 119:9.) Ke o vakaraitaka na itovo bibi qori, o na rawa sara ga ni dua na tagane lotu vaKarisito matua. (Vkai. 2:11, 12; Iper. 5:14) Dikeva mada na yaga ni nomu raiyawa ena rua na ituvaki qo: (1) ni o veimaliwai kei ira na tacida yalewa, (2) ni o vakatulewataka na kemu irairai kei na nomu isulusulu.

6. Ni raiyawa na tacida cauravou, ena vakaraitaka vakacava ni dokai ira na tacida yalewa?

⁶ Na tagane e raiyawa, ena dokai ira na yalewa. Kena ivakaraitaki, ena rairai taleitaka o tacida cauravou e dua na tacida yalewa qai vinakata me kilai koya vinaka. E sega ni dua na kena ca qori. Ia na tacida tagane e raiyawa ena sega ni tukuna, vola, se cakava e dua na ka me nanuma kina o yalewa ni vinakati koya, vakavo ke lomana tiko me vakawatitaki koya. (1 Tim. 5:1, 2) Ke veibuku na tacida tagane, ena taqomaka na kena irogorogo vinaka na tacida yalewa ni sega ni tiko  taudua kei koya, vakavo ke dua e veitomani tiko.—1 Kor. 6:⁠18.

7. Ni raiyawa na tacida cauravou, ena vakatulewataka vakacava na nona isulu kei na sasauni?

⁷ Na sala cava tale ena vakaraitaka kina na tacida cauravou ni raiyawa? Oya ni vakatulewataka vinaka na nona isulusulu kei na sasauni. O ira na cula na isulu takalevu ena gauna qo qai volitaka era sega sara ga ni dokai Jiova, e dukadukali tale ga na ivakarau ni nodra bula. E laurai na dukadukali ni nodra vakasama ena isulu e kabita na yago, se isulu e veisautaka na kedra irairai na tagane mera vaka na yalewa. Ni digia na nona isulu na tacida tagane e toso tiko vakayalo, ena dusimaki koya na ivakavuvuli vakaivolatabu kei na nodra ivakaraitaki vinaka ena ivavakoso. Ena taroga: ‘E laurai ena noqu vakatulewa na yalomatua kei na veinanumi? E rawarawa me laurai ena noqu isulusulu niu qarava na Kalou?’ (1 Kor. 10:31-33; Taito 2:6) Ni raiyawa na tacida cauravou, era na dokai koya na mataveitacini, vaka kina na Tamana vakalomalagi.

8. Ena vulica vakacava na tacida cauravou me nuitaki?

⁸ Mo nuitaki. Na tacida cauravou e nuitaki ena gumatua me qarava na nona itavi kece. (Luke 16:10) Dikeva mada na ivakaraitaki uasivi nei Jisu. E sega ni cakava na ka me rawa, se vakawelewele. Ia e qarava kece na itavi e lesia vua o Jiova, ena gauna mada ga e dredre kina. E lomani ira na lewenivanua, vakabibi o ratou na nona tisaipeli, e yalorawarawa me mate ena vukudra. (Joni 13:1) Ni o vakatotomuri Jisu, mo gumatua ni qarava na itavi cava ga o lesi kina. Ke o sega ni kila na kena icakacaka, mo yalomalumalumu, kerea na nodra veivuke na tacida matua. Kua ni mokusiga. (Roma 12:11) Saga mo vakaotia vinaka nomu itavi me vaka o cakava “vei Jiova, sega vua na tamata.” (Kolo. 3:23) Ia e macala ni o sega ni uasivi, mo yalomalumalumu gona ni tukuna na nomu cala.—Vkai. 11:2.

9. Na cava me vulica kina na tacida tagane gone eso na ka yaga?

⁹ Mo rawa ni lotu vaKarisito matua, e bibi mo vulica eso na ka yaga. Qori ena vukei iko mo qarava na itavi ena ivavakoso, me dua nomu cakacaka saumi mo qaravi iko kina kei na nomu vuvale, ena vinaka tale ga na nomu veimaliwai kei na so tale. Dikeva mada e vica na ka bibi mo vulica.

10-11. Ni kila vinaka na wilivola kei na volavola e dua na tacida tagane gone, ena yaga vakacava vua kei na ivavakoso? (Same 1:1-3) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁰ Vulica mo kila vinaka na wilivola kei na volavola. E kaya na iVolatabu ni o koya e wilika e veisiga na Vosa ni Kalou qai vakasamataka vakatitobu ena marau, e vuavuaivinaka tale ga na ka e cakava.  (Wilika Same 1:1-3.) Na tagane e wilika e veisiga na iVolatabu ena kila na rai i Jiova, ena rawa ni vakasama vakayalomatua, ena kila tale ga na sala me muria kina. (Vkai. 1:3, 4) E vinakati ena ivavakoso na tagane va qori. Na vuna?

¹¹ Era yaga vakalevu na tagane nuitaki mera veivakavulici se veivakasalataki mai na iVolatabu. (Taito 1:9) Ke o kila vinaka na wilivola kei na volavola, o na rawa ni vakarautaka vinaka na nomu ivunau kei na ivakamacala me uqeta eso tale, ena vaqaqacotaka tale ga na nodra vakabauta. O na rawa tale ga ni vakavola eso na tikina yaga ni o vuli vakataki iko, se rogoca na ivunau ena soqoni ni ivavakoso, soqo ni tabacakacaka, kei na soqo ni veiwasewase. Qori ena vaqaqacotaka nomu vakabauta, o na rawa tale ga ni vakayaloqaqataka eso tale.

12. Na cava mo cakava mo dau veivosaki vinaka kina?

¹² Vulica mo dau veivosaki vinaka. Me vulica na tagane lotu vaKarisito me dau veivosaki vinaka. Na tagane e kilai ena itovo qori, e dau vakarorogo, e kauaitaka tale ga na nodra nanuma kei na lomadra eso tale. (Vkai. 20:5) E rawa ni kila na ivakarau ni lomadra ena rorogo ni domodra, na irairai ni matadra, kei na nodra ivukivuki. Ena rawa ni kila qori ke dau veimaliwai vakalevu. Ia ke vakayagataka tiko ga na iyaya vakalivaliva, me vaka na kompiuta se talevoni me vakauitukutuku kina, ena vakadredretaka nona veivosaki kei na dua tale ni rau veirai tiko. Koya gona, saga sara mo dau veivosaki vinaka.—2 Joni 12.

13. Na cava tale me vulica e dua na tacida tagane gone? (1 Timoci 5:8) (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹³ Vulica mo qaravi iko ga. Na tagane lotu vaKarisito matua e dodonu me qaravi koya ga kei na nona vuvale. (Wilika 1 Timoci 5:8.) Eso na vanua, ena rairai vuli cakacaka na tacida tagane gone vei tamana se dua tale na wekana. Eso tale na vanua, ena vuli cakacaka se vuli tara ena sekeneri. E vinaka mo vulica e dua na ka yaga mo rawata kina e dua na cakacaka. (Caka. 18:2, 3; 20:34; Efeso 4:28) Me kilai ni o dau cakacaka qai vakaotia vinaka. Ni o cakava qori, o na rawa ni kunea e dua nomu cakacaka, o na dei tale ga kina. Na itovo kei na ka yaga eda veivosakitaka mai e bibi tale ga vua e dua na tagane lotu vaKarisito me qarava kina eso tale na itavi se bera mai. Meda dikeva mada eso na itavi qori.

14. Ena vakarautaki koya vakacava e dua na tacida tagane gone me veiqaravi vakatabakidua?

¹⁴ Veiqaravi vakatabakidua. Levu na tagane lotu vaKarisito matua era tekivu veiqaravi vakatabakidua nira se gone. Ni painia e dua na tacida tagane gone, ena veimaliwai kina kei na levu tale. Ena vulica tale ga me dau vakayagataki ilavo vakavuku, me kua ni dau vakasabusabu. (Fpai. 4:11-13) Dua na sala mo tekivu veiqaravi kina vakatabakidua, ya mo painia veivuke. Levu era painia veivuke me dua toka na gauna, e vakarautaki ira vinaka qori mera painia tudei. Ni o painia, o na rawa ni vakaitavi ena so tale na taba ni veiqaravi vakatabakidua, me vaka na tarataravaki se veiqaravi e Peceli.

15-16. Na cava me cakava na tacida tagane gone me rawa ni veiqaravi ena ivavakoso?

¹⁵ Dauveiqaravi se qase ni ivavakoso. Me nodra isausau na tagane lotu vaKarisito mera rawata na ivakatagedegede mera qaravi ira na mataveitacini nira qase ni ivavakoso. E kaya na iVolatabu ni o ira na tagane era saga mera rawata na itavi qori era “vinakata tiko na cakacaka vinaka.” (1 Tim. 3:1) Ena dauveiqaravi mada ni ivavakoso ni bera ni qase. Levu na sala era dau vukei ira kina na qase na dauveiqaravi ni ivavakoso. Era yalomalumalumu na qase kei na dauveiqaravi ni ivavakoso mera qaravi ira na mataveitacini, era gumatua tale ga ena cakacaka vakaitalatala. E rawa nira lesi mera dauveiqaravi ni ivavakoso na tacida tagane gone ke itabagone mada ga. Kena ikuri, e rawa ni lesi me qase ni ivavakoso na dauveiqaravi e rawata vinaka na kena ivakatagedegede ke yabaki 20 vakacaca.

¹⁶ O na rawata vakacava na ivakatagedegede mo qase se dauveiqaravi ni ivavakoso? E tiko eso na ka mo cakava. E yavutaki kece ena ivakatagedegede vakaivolatabu, nomu lomani Jiova, nomu vuvale, kei na ivavakoso. (1 Tim. 3:1-13; Taito 1:6-9; 1 Pita 5:2, 3) Saga mo kila vinaka na ivakatagedegede yadua qori. Masuti Jiova me vukei iko mo rawata na ivakatagedegede qori. c

17. Ena vakarautaki koya vakacava na tacida tagane gone ena itavi ni tagane vakawati se ulunivuvale? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁷ Tagane vakawati, ulunivuvale. Me vaka e tukuna o Jisu, eso na tagane matua lotu vaKarisito era sega ni vakawati.  (Maciu 19:12) Ia ke o digia me dua na kemu isa, o na qarava na itavi ni tagane vakawati kei na ulunivuvale. (1 Kor. 11:3) E vinakata o Jiova me lomani watina o tagane, me qarava na ka me bula kina, me nona itokani, me vukei watina tale ga me veivolekati kei Jiova. (Efeso 5:28, 29) Eda sa veivosakitaka mai eso na itovo kei na so na ka yaga mo vulica ena yaga ena nomu vakawati, okati kina nomu dau raiyawa, nomu dokai ira na yalewa, mo nuitaki tale ga. O na vakarautaki iko vinaka ena nomu itavi vakatagane vakawati kei na ulunivuvale.

18. Ena vakarautaki koya vakacava na tacida tagane gone me dua na tama?

¹⁸ Tama. Ni o sa vakawati, de dua o na vakaluveni. Na cava o vulica vei Jiova mo rawa ni dua na tama vinaka? Levu sara na ka o vulica. (Efeso 6:4) E sega ni vunitaka o Jiova nona tukuna vei Luvena o Jisu ni lomani koya, e vakadonui koya tale ga. (Maciu 3:17) Ke o tama mo dau tukuna vei ratou na luvemu ni o lomani ratou. Dau vakavinavinakataki ratou ena ka vinaka ratou cakava. O ira na tama era vakatotomuri Jiova, era sa vukei luvedra tiko mera tagane se yalewa lotu vaKarisito matua. O na vakarautaki iko rawa ena itavi qori ni o lomani ratou nomu vuvale kei ira ena ivavakoso ni o vulica mo vakaraitaka ni o lomani ira, o mareqeti ira tale ga. (Joni 15:9) Qori ena vakarawarawataka nomu qarava na itavi vakatagane vakawati se tama ena gauna se bera mai. Ena gauna mada ga qo, o na yaga vakalevu vei Jiova, nomu vuvale, kei na ivavakoso.

19-20. Na cava mera cakava na tacida tagane gone mera matua kina vakayalo? (Raica na iyaloyalo ena waqana.)

¹⁹ Kemuni na tacida tagane gone, e vinakati na sasaga mo lotu vaKarisito matua. E bibi mo digia na ivakaraitaki vinaka mo vakatotomuria, mo dau raiyawa, mo nuitaki, mo vulica eso na cakacaka mo qaravi iko kina, mo vakarautaki iko tale ga ena so tale na itavi se bera mai.

²⁰ De dua o na lomaleqataka ena so na gauna na itavi e tu me qaravi. Ia o rawa ni cakava. Nanuma tiko ni vinakata o Jiova me vukei iko. (Aisea 41:10, 13) Macala ga nira na vukei iko tale ga na mataveitacini ena ivavakoso. Ni o sa na lotu vaKarisito matua, o na marautaka nomu bula, ena vakainaki tale ga. Keimami lomani kemuni vakalevu! Me vakalougatataki iko mada ga vakalevu o Jiova ni o saga ena gauna qo mo tagane lotu vaKarisito matua.—Vkai. 22:4.