iTukutuku e Titobu na Kena iBalebale Qai Yaga

ENA dredre meda kila nira italanoa vakaibalebale e so na italanoa ena iVolatabu kevaka e sega ni vakamatatataki ena so tale na tikinivolatabu. De dua eda na nanuma nira italanoa ga ni gauna makawa, da qai lecava ni ka e volai tu kina e tiko na kedra ibalebale e titobu cake. Dua na kena ivakaraitaki na kedrau italanoa e rua na yalewa ena nona vuvale na peteriaki o Eparama. E vakaraitaka na yapositolo o Paula ni kedrau italanoa oya e tiko na kena “i balebale” e titobu sara.​​—⁠Kalatia 4:​24, VV.

Dodonu meda kauaitaka na italanoa oqo baleta na kena ibalebale ena tarai ira kece era vinakata me sobuti ira na veivakalougatataki ni Kalou o Jiova. Ena sala cava? Ni bera nida dikeva oqo, meda raica mada na ka a uqeti Paula me vakaraitaka kina na ibalebale ni itukutuku oqo.

A basika e dua na leqa ena kedra maliwa na lotu Vakarisito mai Kalatia ena imatai ni senitiuri. E so vei ira era se “vakatatabutaka [tiko ga] na siga e so, kei na vula e so, kei na gauna e so kei na yabaki e so”​​—⁠na veika e vakatabui ena Lawa i Mosese. Era kaya o ira oqo ni bibi vei ira na vakabauta mera muria na Lawa ke ra vinakata me vakadonui ira na Kalou. (Kalatia 4:​10, VV; 5:​2, 3) Ia, e kila o Paula ni sa sega ni qai okati na lotu Vakarisito ena vakatatabu oya. Me vakadinadinataka na tikina oqo, sa qai kauta cake mai e dua na ka e matata tu vei ira kece era kawa vakajiu.

E vakaraitaka vei ira na kai Kalatia o Paula ni o Eparama, na tukadra na Jiu, a tamadrau o Isimeli kei Aisake. Na nona ulumatua a luve ni yalewa bobula, o Eka. O Aisake e luvena vua na yalewa galala o Sera. O ira mai Kalatia era via talairawarawa tiko ga ena Lawa e sega ni vakabekataki nira na kila vinaka na italanoa kei Sera ena nona a sega ni rawa ni vakaluveni e liu, kei na nona qai soli Eka na nona bobula me vakasucuma e dua na nona kawa. Era na kila ni a qai viavialevu vei Sera o Eka ena gauna sa vakasucumi Isimeli oti kina. Ia, me vaka na vosa ni yalayala ni Kalou, e qai vakasucumi Aisake o Sera ni sa kena marama sara. E muri, sa qai vakatalai  Eka kei Isimeli o Eparama me rau lako me vaka ni dau vakararawataki Aisake o Isimeli.​—Vakatekivu 16:1-4; 17:15-17; 21:1-14; Kalatia 4:22, 23.

Rua na Yalewa, Rua na Veiyalayalati

Sa qai vakamacalataka o Paula na “i balebale” ni ka e yaco oya. E kaya: “Sa rua na veiyalayalati ka sa i rau na yalewa e rua oqo. E dua mai na Ulunivanua ko Saineai ka vakasucumi ira na gone me ra bobula, oqori ko Eka . . . sa vakatautauvatataki . . . kei Jerusalemi edaidai, ni sa tiko vakabobula kei ira kece na lewena.” (Kalatia 4:​24, 25, VV) O Eka e vakaibalebaletaka na matanitu o Isireli, e kena koroturaga o Jerusalemi. Era a vauci kece na lewe ni matanitu oqo ena nodra veiyalayalati kei Jiova mera na muria na Lawa e solia vei ira ena Ulunivanua o Saineai. Nodra sega ni rawa ni muria na Lawa ena gauna taucoko era vakarurugi tiko kina, e vakavotuya vinaka sara ga nira bobula tu ena ivalavala ca, ra qai gadreva e dua me vakabulai ira.​​—⁠Jeremaia 31:​31, 32; Roma 7:​14-​24.

Ia, e vakaibalebaletaki cei na “yalewa galala” o Sera, kei na luvena o Aisake? E vakaraitaka o Paula ni o Sera, na yalewa “yava” e vakaibalebaletaka na wati ni Kalou, na nona isoqosoqo vakalomalagi. Ni bera ni lako mai vuravura o Jisu, a yava tu na isoqosoqo vakalomalagi oqo, baleta ni a sega ni se dua na “luvena” e lumuti ena yalo tabu e bula e vuravura. (Kalatia 4:​27, VV; Aisea 54:​1-6) Ia, ena Penitiko 33 S.K., e sovaraki kina na yalo tabu ena dua na ilawalawa tagane kei na yalewa, ra sa sucu tale kina mera luve ni yalewa vakalomalagi oqo. O ira era lumuti ena yalo tabu oqo era okati mera luve ni Kalou, ra qai vauci ena veiyalayalati vou me rawa nira veiliutaki vata kei Jisu Karisito qai taukena vata kei koya na veika e maroroya tu na Kalou me nona. (Roma 8:​15-​17) E dua vei ira na luve ni yalewa vakalomalagi oqo o Paula, sa rauta me vola: “Sa galala ko Jerusalemi vakalomalagi mai cake, sa i koya na tinada.”​​—⁠Kalatia 4:​26, VV.

Luve ni Yalewa

Eda wilika ena iVolatabu ni dau vakararawataki Aisake o Isimeli. Ena imatai ni senitiuri S.K., era a vakalialiai, ra vakararawataki tale ga na luve i Jerusalemi maicake vei ira na lewe ni matanitu bobula o Jerusalemi. E kaya o Paula: “Me vaka a caka e na gauna ko ya, sa caka tale ga edaidai, sa vakacacani koya ka a sucu e na vuku ni Yalo Tabu [Aisake] ko koya ka a sucu me vaka na i vakarau ni sucu vakatamata [Isimeli].” (Kalatia 4:​29, VV) Na ka era cakava na iliuliu ni lotu vakajiu ni basika e vuravura o Jisu Karisito me tekivu kacivaka na Matanitu ni Kalou, e sega  sara ga ni duidui mai na ka e cakava na luve i Eka o Isimeli vei Aisake, o koya na luve i Eparama ena soli vua na ivotavota i tamana. Era vakalialiai Jisu, ra vakacacani koya tale ga, era nanuma ni o ira ga na kawa i Eparama, sega ni o Jisu Karisito.

Ni bera nira qai vakamatei Jisu na luve i Isireli vakayago, e qai kaya o Jisu: “Isa! Jerusalemi, Isa! Jerusalemi, ko iko sa vakamatei ira na parofita, ka vakaviriki ira sa talai yani vei iko, au a nanuma vakavica me’u vakasoqoni ira vata na nomu gone, me vaka na toa yalewa sa vakasoqoni ira na luvena e ruku ni tabana, ia dou a sega ni vinakata! Raica, sa qai biu vei kemudou na nomudou vale me lala didi.”​​—⁠Maciu 23:​37, 38.

E macala mai na itukutuku uqeti vakalou me baleta na ka e yaco ena imatai ni senitiuri ni nona sucu mai e dua me luve i Isireli vakayago, na matanitu e vakatakarakarataka o Eka, e sega ni kena ibalebale ni sa na lai veiliutaki vata sara kina kei Jisu. Me vaka na nona a vakatalai o Isimeli, era a vakatalai tale ga na Isireli, sega ni vakadonui ira o Jiova nira a nanuma ena qaciqacia ni dodonu mera veiliutaki vata kei Jisu ena vuku ni nodra sucu Jiu. E dina nira qai yaco e so na Isireli mera vakadonui tale ga mera lai veiliutaki vata kei Karisito. Ia, era vakadonui ga baleta nira vakabauti Jisu, era sega ni vakadonui ena vuku ni iyatukawa era basika mai kina.

Sa qai kilai ena Penitiko 33 S.K. na kedra isevu o ira mera na lai veiliutaki vata kei Karisito. Toso na gauna, sa qai lumuti ira tale e so o Jiova mera luve i Jerusalemi maicake.

E vakamacalataka o Paula na itukutuku vakaibalebale oqo me vakaraitaka kina na cecere ni veiyalayalati vou mai na veiyalayalati a kena mata o Mosese. E sega ni rawa ni dua e rawata na veivakadonui ni Kalou mai na nona muria na ka e volai ena Lawa i Mosese, baleta nida ivalavala kece, na Lawa tale ga e vakavotuya mai na bobula tu ga ni tamata ena ivalavala ca. Ia, e vakamacalataka o Paula ni lako mai o Jisu me mai “sereki ira . . . era tiko e na ruku ni lewa ni Lawa.” (Kalatia 4:​4, 5, VV) O koya gona, na vakabauti ni yaga ni isoro i Karisito e vakabulai keda mai na vanua vakaloloma eda na tini tiko ga kina kevaka eda muria tiko ga na Lawa.​—Kalatia 5:1-6.

Yaga ni iTukutuku Oqo Vei Keda

Na cava meda kauai kina ena ivakamacala i Paula me baleta na itukutuku oqo? Dua na vuna baleta nida na kila rawa kina na ibalebale ni italanoa vakaivolatabu oya, ke sega eda na sega ni kila ni tiko na kena ibalebale e titobu sara. Na itukutuku oqo e vaqaqacotaka na noda nuitaka na iVolatabu, eda raica tale ga kina nira veitokoni vinaka na lewena, era sega ni veisaqasaqa.​​—⁠1 Cesalonaika 2:​13.

Kena ilutua, na veika e vakaibalebaletaki ena italanoa oqo e tiki bibi sara ga ni noda bula marau mai muri. Ke ra a sega ni basika na luve i Jerusalemi maicake, ke da sa na bobula tu ga ena ivalavala ca kei na mate. Ia, me vaka a yalataki vei Eparama, ena veiliutaki vakayalololoma i Karisito kei ira era na veiliutaki vata kei koya, sa na qai ‘vakalougatataki kina na veimatanitu kece ga e vuravura.’ (Vakatekivu 22:18) Sa na qai yaco oqo nida sa na vagalalataki kece mai na ivesu ni ivalavala ca, rarawa, kei na mate. (Aisea 25:​8, 9) Sa na gauna totoka mada ga!

[iYaloyalo ena tabana e 11]

A tauyavutaki na Lawa ni Veiyalayalati ena Ulunivanua o Saineai

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Na cava na “i balebale” ni itukutuku e tukuna na yapositolo o Paula?