1, 2. E raici ira vakacava na nona dauveiqaravi e vuravura o Jiova?

ERA dau qoroya na itubutubu na taledi i luvedra nira saravi ira toka nira qito. De dua o na vakadinadinataka qori. Ena rairai waribariba e dua na gone se dauqito, ia e dua tale ena rairai taleitaka na droini se so tale na ka. Koya gona, se mani duidui vakacava na nodra taledi na gone, era dau marautaka ga na itubutubu mera kila na ka e rawa nira cakava na luvedra.

² O Jiova tale ga e kauaitaki ira na nona dauveiqaravi e vuravura. E raici ira na nona dauveiqaravi nikua mera “ka sa domoni e na veimatanitu kecega.” (Akeai 2:7) Era ka domoni ena vuku ni nodra vakabauta kei na nodra qaravi Kalou. De dua o na vakadinata ni levu na taledi e tu vei keda na iVakadinadina i Jiova nikua. Eso na tacida era kenadau ena vosa e matanalevu, eso tale era dau maqosa ni tuvanaka na ka. E levu na tacida yalewa era matai ena kena vulici eso tale na vosa, ra qai vakayagataka ena cakacaka vakaitalatala. Eso tale era ivakaraitaki vinaka ena nodra veivakayaloqaqataki se nodra dau qaravi ira na tauvimate. (Roma 16:1, 12) Vakacava eda marautaka nira maliwai keda ena ivavakoso o ira qori?

3. Na taro cava soti eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

 ³ Ia kena rairai ni so na tacida, me vakataki ira na tagane itabagone se o ira na tagane era se qai papitaiso ga, era se sega ni toso vinaka sara vakayalo. Eda na vukei ira vakacava mera vakayagataka vakavinaka na nodra taledi? Na cava meda saga kina meda raica ga na ka era vinaka kina na tacida me vakataki Jiova?

4, 5. E laurai vakacava ena Dauveilewai 6:11-16 ni raica o Jiova na ka era rawa ni cakava na nona dauveiqaravi?

⁴ E vakamatatataki ena vica na ivolatukutuku vakaivolatabu, ni sega wale ga ni raica o Jiova na ka era vinaka kina na nona dauveiqaravi, ia e raica tale ga na ka e rawa nira cakava. Kena ivakaraitaki, ni digitaki o Kitioni me sereki ira na dauveiqaravi ni Kalou ena nodra veivakatotogani na kai Mitiani, a rairai kurabuitaka ni tukuna vua na agilosi: “Sa tiko vata kei iko ko Jiova, ko iko na tamatai valu qaqa.” Ena gauna ya, a sega mada ga ni raici koya tu o Kitioni me tamata “qaqa.” A vakadinata ni sega ni rawa vua me vakabulai ira na dauveiqaravi ni Kalou. A tiko vei Kitioni na rai cala. Ia e macala mai na veivosaki qori, ni donu nona rai o Jiova me baleti Kitioni.—Wilika Dauveilewai 6:11-16.

⁵ O Jiova e nuitaki Kitioni me vakabulai ira na Isireli ni sa dau vakaraica tiko na nona taledi. A raica sara ga na agilosi i Jiova na nona samuta tiko vakaukaua na witi o Kitioni. Ia e dua tale na ka e siqema na agilosi. Ena gauna vakaivolatabu, era dau samuta na witi na dauteitei ena vanua e laurai levu me cagina kina na qana. Ia e duidui na ka e cakava o Kitioni. A samuta lo tiko na witi ena ikeliniwaini, me kua kina nira butakoca na kai Mitiani. Sa bau qaseqase dina! Sa rauta me raici koya o Jiova me dua na turaga dau qaqarauni qai yalomatua. Io, e raica o Jiova na ka e rawa ni cakava o Kitioni qai tokoni koya kina.

6, 7. (a) Ni vakatauvatani kei ira na Isireli, e duidui vakacava na nona raici Emosi o Jiova? (b) Na cava e dusia ni tamata vuku o Emosi?

⁶ A raica tale ga o Jiova na ka e rawa ni cakava na parofita o Emosi, ia e levu era dau beci koya. E turaga daususu sipi o Emosi qai dausamaki lolo, na kedra kakana na dravudravua. Ni lesi Emosi o Jiova me vakadodonutaki ira na tini na yavusa kei Isireli, de dua era nanuma eso na Isireli ni sega ni ka vakayalomatua na veidigitaki ya.—Wilika Emosi 7:14, 15.

⁷ E susu o Emosi ena dua na koro tu yawa. Na nona kila vinaka na itovo vakavanua kei ira na veiliutaki ena nona gauna, e vakaraitaka ni turaga vuku. A rairai kila vinaka na ka e yaco tiko e Isireli kei na veimatanitu voleka baleta ni dau veimaliwai kei ira na dauveivoli era siko vanua. (Emosi 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6) Eso vei ira na dau dikeva na iVolatabu era vakacaucautaki Emosi ena totoka ni nona volavola. A sega ni vakayagataka ga na parofita na vosa rawarawa kei na vosa e veiuqeti, ia e vakayagataka vinaka na vosa vakatautauvata qai qaseqasetaka nona vakayagataka na vosa. Na nona doudou o Emosi me vosa vua na bete veivakaisini o Amasaia, e vakaraitaka ni donu na nona lesi koya o Jiova. Io, a vakayagataka o Jiova na taledi i Emosi me cakava na ka e nanumi taumada ni na sega ni rawata.—Emosi 7:12, 13, 16, 17.

8. (a) Na cava e vakadeitaka o Jiova vei Tevita? (b) Na cava e veiuqeti kina na Same 32:8 vei ira era beci ira, se o ira era nanuma ni sega vei ira na taledi?

⁸ E kila vinaka o Jiova na ka e rawa nira cakava yadua na nona dauveiqaravi. A yalataka vei Tui Tevita ni na dusimaki koya e veigauna, ena ‘vakaraici koya tiko.’ (Wilika Same 32:8.) E uqeti keda dina qori, se vakaevei? De dua eda na beci keda, ia e rawa ni vukei keda o Jiova meda cakava na ka eda  nanuma nida sega ni rawata. Vakasamataka mada qo: Na qasenivuli vinaka ena sega ni vakaweleweletaki ira nona gonevuli era malumalumu ena nodra ka ni vuli. Ena vukei ira tiko ga. E tu vakarau tale ga o Jiova me vukei keda meda toso vakayalo. Ena rairai vakayagataki ira na tacida vakayalo mera vukei keda meda cakava na ka eda nanuma nida na sega ni rawata. Ena sala cava?

9. Eda na muria vakacava na ivakasala i Paula meda kauaitaki ira na tacida?

⁹ A uqeti ira na lotu vaKarisito kece o Paula mera kauaitaki ira na tacidra vakayalo. (Wilika Filipai 2:3, 4.) E vakabibitaki ena ivakasala i Paula meda kauaitaka da qai kila tiko na nodra taledi na tacida. Vakacava ke dua e vakavinavinakataka na toso eda sa cakava tiko? Macala ga ni na uqeti keda qori meda toso tiko ga, eda na solia kina na noda vinaka kece. Nida kauaitaki ira tale ga na tacida vakayalo, eda sa vukei ira sara tiko ga mera toso qai bulabula vakayalo.

10. O cei era vinakata vakalevu mera kauaitaki?

¹⁰ O cei era vinakata vakalevu mera kauaitaki? O keda kece. Ena vinakati gona mera raica sara ga na tacida tagane itabagone se o ira na tagane era se qai papitaiso ga ni tiko nodra itavi ena ivavakoso. Qori ena vukei ira mera kila ni tiko na kedra yaga. Na iVolatabu e uqeti ira na tacida tagane mera tadolova na itavi ena ivavakoso. (1 Tim. 3:1) Ke da sega gona ni kauai se vakavinavinakataki ira na tacida tagane, ena rawa ni tagutuva nodra via tadolova e levu tale na itavi.

11. (a) Na cava e cakava e dua na qase me vukea e dua na cauravou me valuta nona mamadua? (b) Na cava o vulica ena italanoa kei Julien?

¹¹ E dua na qase ni ivavakoso o Ludovic. A yaga vua nodra dau kauaitaki koya na mataveitacini ni se gone. E kaya: “Keu kauaitaka e dua na taciqu vakayalo, e dau totolo na nona toso.” E tukuna gona o Ludovic me baleta na cauravou mamadua o Julien: “Ena so na gauna, ni via qarava na itavi ena ivavakoso o Julien, e dau lomalomarua qai sakasaka nona ivakarau. Ia au raica ni gone yalovinaka, e vinakata dina me vukei ira na lewe ni ivavakoso. Au sega ni kauaitaka nona malumalumu, au kauaitaka ga na ka e vinaka kina, qai vakauqeti koya sara.” A yaco na gauna me dua sara kina na dauveiqaravi ni ivavakoso o Julien, sa painia tudei tale tiko ga nikua.

12. Na itovo cava ena vinakati meda vukea kina e dua me vakayagataka vinaka na nona taledi? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki.

¹² Ke da vinakata meda vukei ira na tacida mera vakayagataka vinaka na ka era vinaka kina, ena vinakati meda kauai da qai kilai ira vinaka. Me vaka ga e laurai ena ivakaraitaki i Julien, meda kua ni kauaitaka na nodra malumalumu na tacida, meda raica ga na nodra itovo vinaka kei na nodra taledi e rawa ni vakayagataki. E tautauvata sara ga qori kei na ka e cakava o Jisu vei Pita. Ena vuqa na gauna a sega ni dau dei o Pita. Ia o Jisu e vakatokai koya ena yaca Kifa se Pita, e vakaibalebaletaka na vatu. E dusia e keri o Jisu ni na dei me vaka na vatu o Pita.—Joni 1:42.

13, 14. (a) E raici Marika vakacava o Panapasa? (b) Me vakataki Marika, e yaga vakacava vua e dua na tacida tagane na nona veivuke e dua na qase ni ivavakoso? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

¹³ E laurai tale ga vei Panapasa na yalomatua ena ka e cakava vei Joni, a vakatokai ena yaca vakaRoma me Marika. (Caka. 12:25) Ena imatai ni nodrau ilakolako vakadaukaulotu o Paula kei Panapasa, a nodrau ‘dauveivuke’ o Marika, de dua me qarava na veika eratou gadreva vakayago. Ia ni ratou yaco e Pamifilia, a biuti rau vakasauri o Marika. Ni rau gole ena vualiku, ena vinakati me rau lakova e dua na vanua era dau vakacaca kina na daubutako, ia sa sega ni tomani rau o Marika. (Caka. 13:5, 13) Na  cava e qai cakava e muri o Panapasa? Dina ni sega ni vinaka na ka a cakava o Marika, ia e sega ni kauaitaka o Panapasa na malumalumu qori, e tomana ga nona vakavulici koya. (Caka. 15:37-39) E yaga vakalevu qori vei Marika, a yaco sara me dua na dauveiqaravi matua i Jiova. Ni oti e vica na yabaki, a gole e Roma o Marika me vukei Paula ni curu tu e valeniveivesu. Gauna e volavola kina o Paula vei ira e Kolosa, dua na ka nona vakacaucautaki Marika. (Kolo. 4:10) Vakasamataka mada na marau i Panapasa ena gauna e vinakata kina o Paula na veivuke i Marika.—2 Tim. 4:11.

¹⁴ E nanuma lesu o Alexandre, se qai lesi ga me qase ni ivavakoso na yaga ni nona veivuke e dua na tacida tagane: “Niu se gone, e dau dredre dina meu masu e matanalevu. E vukei au e dua na qase ni ivavakoso meu dau vakavakarau vinaka, meu kua tale ga ni lomaleqa. Au nanuma ni na sega ni digitaki au, ia e qai kerei au meu dau masu ena soqoni ni cakacaka vakavunau. Ni toso na gauna, au sa qai doudou ga vakalevu.”

15. E vakaraitaka vakacava o Paula na nona taleitaki ira na tacina vakayalo?

¹⁵ Nida raica eso na ka era vinaka kina na tacida, vakacava eda dau vakavinavinakataki ira? Ena Roma wase 16, dua na ka nona taleitaka o Paula nodra itovo na tacina vakayalo, e mani vakavinavinakataki ira e sivia na 20 na mataveitacini. (Roma 16:3-7, 13) Kena ivakaraitaki, nona vakabibitaka tiko o Paula na nodrau vosota o Adroniko kei Junia, e tukuna kina ni dede cake na nodrau muri Karisito ni vakatauvatani kei koya. A vakacaucautaki tinai Rufo tale ga o Paula, de dua nona dau veikauaitaki.

16. Na cava e rawa ni yaco nira vakacaucautaki na itabagone?

¹⁶ Ena yaga sara vakalevu ke vu dina mai lomada noda vakacaucautaki ira na tacida. Kena ivakaraitaki o Rico, e dua na cauravou ni Varanise. A sega ni tiko ena dina o tamana. A yalolailai ni sega ni vinakata o tamana me papitaiso. A nanuma kina o Rico me qai qaravi Jiova ni sa yabaki 18. E vakararawataki koya tale ga nona dau vakalialiai e koronivuli. Sa qai kerei o Frédéric, e dua na qase ni ivavakoso me vakavulici Rico ena iVolatabu. E kaya o Frédéric: “Au vakacaucautaki Rico ni yaloqaqa me vakaraitaka na nona vakabauta ena gauna e tusaqati kina.” Qori e uqeti Rico me vinaka tiko ga nona ivakaraitaki, e vukei koya tale ga me vakavinakataka nona veimaliwai kei tamana. Sa qai papitaiso o Rico ni sa yabaki 12.

17. (a) Eda na vukei ira vakacava na tacida mera toso vakayalo? (b) Na cava e cakava e dua na daukaulotu vei ira na tacida tagane itabagone, e yaga vakacava qori?

¹⁷ Na gauna kece eda vakavinavinakataka kina na itavi e qarava vinaka e dua na tacida se nona sasaga, eda uqeti koya sara tiko ga me qaravi Jiova vinaka. E dua na tacida yalewa o Sylvie, * sa vica vata na yabaki nona veiqaravi tiko ena Peceli e Varanise. E tukuna ni rawa tale ga vei ira  na tacida yalewa mera vakacaucautaki ira na tacida tagane. E kila ni o ira na tacida yalewa era dau kauaitaka na ka era na rairai sega ni raica na tacida tagane. Na nodra “vosa ni veivakayaloqaqataki e rawa ni lakolakovata vinaka kei na nodra veiuqeti na tacida tagane matua.” E tomana: “Au raica ni noqu itavi meu veivakacaucautaki.” (Vkai. 3:27) O Jérôme e dua na daukaulotu e French Guiana, sa vukea e levu na tacida cauravou mera veiqaravi tale ga vakadaukaulotu. E kaya: “Au dau raica ni gauna au vakavinavinakataka kina e dua na tacida tagane itabagone ena so na ka me baleta na nodra cakacaka vakaitalatala se na totoka ni nodra ivakamacala, era sa qai doudou ga vakalevu. Qori e uqeti ira sara ga mera vakayagataka vinaka nodra taledi.”

18. Na cava e vinaka kina meda cakacaka vata kei ira na tacida cauravou?

¹⁸ Eda rawa tale ga ni uqeti ira na tacida mera toso vakayalo nida cakacaka vata kei ira. Kena ivakaraitaki, ena rairai kerea na qase ni ivavakoso e dua na tacida cauravou e kila na vakayagataki kompiuta me tabaka mai eso na itukutuku ena jw.org, ni na yaga qori vei ira na itabaqase e sega nodra kompiuta. Se rawa nida kerea e dua na tacida cauravou me tomani keda ena kena samaki se vakavinakataki na Vale ni Soqoni. Qori ena rawa nida kilai ira vinaka kina na itabagone, eda na rawa ni vakavinavinakataki ira, da qai raica na kena yaga.—Vkai. 15:23.

19, 20. Na cava meda vukei ira kina na tacida mera toso vakayalo?

¹⁹ Ni lesi Josua o Jiova me liutaki ira na Isireli, a vakaroti Mosese me ‘vakayaloqaqataki’ Josua, me ‘vakaukauataki’ koya tale ga. (Wilika Vakarua 3:28.) Nikua, e levu era sa mai tomani keda ena sokalou vei Jiova. O ira kece na lotu vaKarisito matua—sega ni o ira ga na qase ni ivavakoso—e rawa nira vukei ira na tacida tagane itabagone kei ira na ka vou mera vakayagataka vinaka na nodra taledi. Nida cakava qori, e levu era na via veiqaravi vakatabakidua, e levu tale ga ‘ena ganiti ira mera dau veivakavulici.’—2 Tim. 2:2.

²⁰ Ke da mani lewena e dua na ivavakoso levu se dua toka ga na iwasewase lailai, meda tokona mada ga na ka e vinakata na isoqosoqo i Jiova me baleta na veigauna se bera mai. Me rawa qori, ena vinakati meda vakatotomuri Jiova, ni dau raica ga na ka vinaka vei ira na nona dauveiqaravi.