1, 2. (a) Na itavi cava e qarava e dua na ivakatawanisipi e Isireli makawa? (b) Era tautauvata vakacava kei ira na ivakatawanisipi na itubutubu?

E DAU dredre na nodra bula na ivakatawanisipi e Isireli makawa. Nira vakatawa sipi tiko, era vakila na katakata kei na batabata ni draki. Ia ena vinakati tale ga mera taqomaka nodra qelenisipi mai na manumanu kila kei ira na meca. Era na dau vakaraica vinaka nodra sipi ra qai vukei ira era tauvimate se mavoa. Era na kauaitaki ira dina na luve ni sipi, nira kila nira se malumalumu ra qai sega ni kaukaua me vakataki ira na kena vo.—Vkte. 33:13.

² O ira tale ga na itubutubu lotu vaKarisito era vaka na ivakatawanisipi. Era na vakaraitaka na itovo e dau laurai vei ira na ivakatawanisipi. E nodra itavi mera tuberi luvedra “ena ivakavuvuli kei na ivakasala i Jiova.” (Efeso 6:4) Vakacava e rawarawa na itavi qori? Sega! Nira dau vakamuai vakalevu na gone ena ivakavuvuli i Setani kei na gagadre ni yagodra ivalavala ca. (2 Tim. 2:22; 1 Joni 2:16) Ke o vakaluveni, o na vukei ira vakacava? Meda veivosakitaka mada e tolu na ka o rawa ni  cakava mo vakatawai luvemu kina—mo kilai ira, vakani ira, qai tuberi ira.

3. Na cava na ibalebale ni nodra ‘kila vinaka na irairai’ i luvedra na itubutubu?

³ Na ivakatawa vinaka ena vakaraica yadudua na nona sipi, me vakadeitaka ni bulabula vinaka tiko. O rawa ni cakava tale ga qori vei luvemu. E tukuna na iVolatabu: ‘Mo kila vinaka na irairai ni nomu qelenisipi.’ (Vkai. 27:23) Me rawa qori, ena vinakati mo dau vakaraica na ka e cakava o luvemu, na ka e vakasamataka kei na ivakarau ni lomana. O na cakava vakacava qori? Dua na sala vinaka duadua oya mo veivosaki vakalevu kei luvemu.

4, 5. (a) Na iwalewale yaga cava ena rawa ni vukei ira na gone mera talaucaka na lomadra vei ira na itubutubu? (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) Vakamacalataka eso na ka o sa cakava me rawa ni vosa vei iko o luvemu.

⁴ Era liaca eso na itubutubu ni sa qai dredre ga na veivosaki kei luvedra nira sa itabagone—era sa na rairai mamadua se dredre mera talaucaka na lomadra. Ke laurai qori vei luvemu, na cava o rawa ni cakava? O na sega ni vakasaurarataki koya mo drau veivosaki, se me veivosakitaki vakadede eso na ulutaga bibi, o na vosa ga vua ena gauna e rawa ni talaucaka kina vakarawarawa na lomana. (Vkru. 6:6, 7) Kena ivakaraitaki, ni drau taubale vata, volivoli, qito, se drau cakava vata eso na cakacaka e vale. Ia ena rairai vinakati na sasaga mo drau cakava vata qori. Ke caka qori, ena nuidei o luvemu qai rawarawa me talaucaka na lomana.

⁵ Vakacava ke sega tiko ga ni via vosa o luvemu? Ena vinaka mo tovolea e dua tale na iwalewale. Kena ivakaraitaki, kua ni tarogi luvemu yalewa se cava a cakava ena siga ya. Ena vinaka mo talanoataka ga na ka o sotava. De dua ena qai talanoataka tale ga na ka e cakava se sotava ena siga ya. Ke o via kila se cava na rai i luvemu me baleta e dua na ituvaki, taroga na taro ena sega ni vakaibalebaletaki vua. Kena ivakaraitaki, o rawa ni tarogi koya se cava era nanuma nona itokani me baleta na ituvaki qori. Oti mo qai tarogi koya se ivakasala cava ena tukuna vei ira na nona itokani.

6. Na cava e kena ibalebale mo tu vakarau qai torovi rawarawa?

⁶ Ena rawa ga ni talaucaka o luvemu na lomana ke kila ni o dau tu vakarau mo vakarorogo, o torovi rawarawa tale ga. Ke ra osooso tu ga na itubutubu, ena dredre mera talaucaka nodra leqa na itabagone. Ia vakacava na torovi rawarawa? Ena sega ni vinakati meda tukuna, “O rawa ni raici au ena gauna ga o vinakata.” Ena vinakati me kila o luvemu ni o na sega ni raica vakamamada nona leqa se kauaitaka tale vakasivia. E levu na itubutubu era vakaraitaki vinaka ena tikina qo. E kaya o Kayla e yabaki 19: “Au rawa ni tukuna vei ta na ka ga au via veivosakitaka. E sega ni vosa takoso, se vakalewai au, e dau vakarorogo ga. Oti qai dau vakasalataki au vinaka.”

7. (a) Na iwalewale veiraurau cava e rawa ni muria e dua na itubutubu ni veivosakitaki na veika e vauca na veibuku? (b) E rawa vakacava nira vakararawataki luvedra na itubutubu?

⁷ Ni veivosakitaki na ulutaga bibi me vaka na veibuku, nanuma tiko mo kua ni lai vakabibitaka vakasivia na qaqarauni. Ni caka qori, o na sega kina ni vakavulici luvemu me yalomatuataka na ituvaki qori. Kena ivakaraitaki: Kaya mada ke o gole ena dua na valenikana, o qai raica ni sinai ga ena ivola ni kakana (menu) na ivakasala ni qaqarauni mai na kakana e vagagai. De dua o na via vaqara tale e dua na valenikana. Qori na ka e rawa ni cakava o luvemu ke mai kerea nomu ivakasala o qai vuki vakasalataki koya tiko ga. (Wilika Kolosa 3:21.) De vinaka me  veiraurau na iwalewale o vakayagataka. E tukuna e dua na tacida goneyalewa: “Erau na sega vakadua ni tukuna e dua na ka ca me baleta na veibuku na noqu itubutubu. Erau tukuna ga ni ka marautaki meda veikilai kei na dua, e marautaki tale ga meda qara e dua na isa ni vakawati. Qori e vakarawarawataka sara ga noqu torovi rau. Keu veibuku, au na sega ni vunitaka vei rau e dua na ka.”

8, 9. (a) Na cava meda dau vakarorogo kina qai kua ni vosa takoso? (b) Na ka vinaka cava o vakila ni o vakarogoci luvemu?

⁸ Me salavata kei na ka e cavuta o Kayla, o na vakaraitaka ni o torovi rawarawa ke o dau vakarogoci luvemu. (Wilika Jemesa 1:19.) E tukuna o Katia, e dua na itubutubu le dua: “Ena gauna sa oti, au dau sega ni tauri au ni vosa vei au o luvequ. Dau totolo ga noqu vosa takosovi koya. Sega ni draki ni noqu bula na vakarorogo, sega tale ga niu vinakata me dua e vakaosoosotaki au. Ia ni sa veisau na ivakarau ni noqu vosa vei luvequ, sa laurai tale ga vua e dua na veisau levu. Sa dau volekati au sara ena gauna qo.”

⁹ A sotava tale ga o Ronald vei luvena goneyalewa na ituvaki ya. “Dua na ka noqu rarawa ena gauna e tukuna kina vei au ni sa veidomoni tiko kei na dua na gonetagane erau vuli vata. Ia niu vakasamataka nona yalorawarawa o Jiova vei ira nona tamata, qai tu vakarau me veivosoti, e uqeti au sara ga meu solia vua na gauna me talaucaka mai na lomana ni bera niu vakadodonutaki koya. Au marau niu cakava qori! Qo na imatai ni gauna meu qai kila kina na veika e tu e lomai luvequ. Niu rogoca oti na veika e tukuna, e rawarawa sara meu vukei koya vakayalololoma. Au kurabui ni marautaka noqu ivakasala qai tukuna ni na veisautaka nona ivakarau.” Io, eda na kila na veika e tu nodra vakasama na luveda kei na ivakarau ni lomadra ke da dau veivosaki vakalevu. Qori na sala o na vukei luvemu kina me vakatulewataka vakayalomatua na veika e vauca nona bula. *

10, 11. O na vukei luvemu vakacava me kua ni ciri tani?

¹⁰ Ena kila na ivakatawa vinaka ni na lako sese e dua na sipi mai na qelenisipi. De taleitaka na drokadroka ni co e toka voleka ga, eso ena rairai yawa sara, ena vakavuna me lai yawaka na qelenisipi.  Ena rawa ni ciri vakamalua tale ga va qori na gone ena gaunisala rerevaki vakayalo, ni temaki ena ilala ca se ka ni veivakamarautaki torosobu. (Vkai. 13:20) O na tarova vakacava na leqa qo?

¹¹ Ni o vakavulici luvemu, mo vuki totolo ke o kila na nona malumalumu. Saga mo vakadeitaka na itovo vaKarisito e vakaitovotaka o luvemu, ia ena vinakati me vaqaqacotaki. (2 Pita 1:5-8) E gauna vinaka mo vakayacora kina qori oya ena nomudou sokalou vakavuvale. E vakamacalataki na ituvatuva qo ena Cakacaka Vakaitalatala ni Okotova 2008: “Era uqeti na ulunivuvale mera qarava na nodra itavi e lesi ira kina o Jiova ni muri e dua na ituvatuva dei ni vuli vakavuvale. Bibi tale ga mera vakani vakayalo na luvedra.” O sa muria vinaka tiko na ituvatuva vakayalololoma qo? Mo nuidei nira na marautaka vakalevu na luvemu ni o vakaliuca na veika vakayalo.—Maciu 5:3; Fpai. 1:10.

12. (a) E yaga vakacava vei ira na itabagone na sokalou vakavuvale? (Raica na kato “ Rau Marautaka.”) (b) E yaga vakacava vei iko na sokalou vakavuvale?

¹² Rogoca mada na ka e tukuna e dua na itabagone na yacana o Carissa me baleta na nodratou Sokalou Vakavuvale. “Au taleitaka neitou dau dabe me keitou veivosaki. Qo e vakavuna me keitou veivolekati vakavuvale, gauna marautaki dina. E sega ni dau calata o ta na neitou Sokalou Vakavuvale. E veivakauqeti dina qori qai vakavuna meu raica tale ga vakabibi. Au sega ni dokai koya ga ni tamaqu, au raici koya tale ga ni noqu iliuliu vakayalo.” E kaya e dua na tacida yalewa o Brittney: “Na sokalou vakavuvale e vakavolekati au vei rau na noqu itubutubu. E vakaraitaka ni rau via rogoca na noqu leqa, rau qai kauaitaki au. E yaga dina me kaukaua qai duavata na neitou vuvale.” Ni o vakani luvemu gona ena kakana vakayalo ena nomudou sokalou vakavuvale, o vakaraitaka tiko ni o dua na ivakatawa vinaka. *

13. Ena uqeti vakacava e dua na gone me qaravi Jiova?

¹³ Na ivakatawa vinaka ena vakayagataka na ititoko me dusimaka se taqomaka na nona qelenisipi. Dua nona itavi levu me dusimaka na nona qelenisipi ina “vanua veico vinaka.” (Isik. 34:13, 14) Ni o dua na itubutubu, e nomu isausau tale ga vakayalo qori. O na uqeti luvemu me qaravi Jiova. O na vinakata me vakila o luvemu na ka e vola na daunisame: “Au sa reki me’u kitaka na ka ko ni sa vinakata, noqu Kalou: io, na nomuni vunau sa tu e na vu ni yaloqu.” (Same 40:8) O ira na itabagone era bucina na rai va qori era na yalataka na nodra bula vei Jiova ra qai papitaiso. E macala ga nira na vakatulewataka mera vakayacora qori ena gauna era sa matua kina qai lomadra dina mera qaravi Jiova.

14, 15. (a) Na cava me nodra isausau na itubutubu lotu vaKarisito? (b) Na cava ena rairai vakatitiqataka kina e dua na itabagone na sokalou dina?

¹⁴ Ia vakacava ga nira sega ni toso vakayalo na luvemu, de ra vakatitiqataka na nodra vakabauta? Mo saga mo tugana e lomadra mera lomani Jiova, mera vakaraitaka tale ga nodra vakavinavinakataka na veika vinaka e sa cakava. (Vkta. 4:11) Nida vakayacora qori, ena vakarawarawataka nodra vakatulewa mera qarava na Kalou ena gauna veiganiti vei ira.

¹⁵ Vakacava ke ratou sa tekivu vakatitiqa na luvemu? O na vukei ratou vakacava me ratou kila ni sala vinaka duadua me vakayagataki kina noda bula  oya noda qaravi Jiova, eda na marau tale ga kina? Tovolea mo kila na vu ni nodratou vakatitiqa. Vakacava e sega ni vakabauta dina o luvemu na ivakavuvuli ni iVolatabu? Se dau madua ga ni vakamacalataka nona vakabauta vei ira nona icaba? Vakacava o luvemu yalewa, e sega ni kila dina na ivakatagedegede i Jiova? Se dau galili ga ra qai sega ni taleitaki koya nona icaba?

16, 17. Era na vukei luvedra vakacava na itubutubu mera taura dei na ka dina?

¹⁶ Se mani cava e vakavuna, o na rawa ni vukei luvemu me vakasamataka vakabibi na vu ni nona vakatitiqa. O na cakava vakacava qori? Mera kila na loma i luvedra, levu na itubutubu era raica ni yaga dina nodra tarogi luvedra ena taro qo: “O marautaka tiko ni o dua na lotu vaKarisito? O bau vakila na kena yaga? Na ka dredre cava o sotava? O raica ni lailai sara na veika dredre o sotava ni vakatauvatani kei na levu ni ka vinaka o vakila ena gauna qo, kei na veika e yalataki me baleta na gauna se bera mai? Ena sala cava?” E macala ga ni o na taroga na taro va qori ena nomu vosa ga, me tau vakayalovinaka, me veiuqeti, ia mo kua ga ni vaka e dua na dauveivaqaqai. Ni drau veivosaki tiko, o rawa ni vakamacalataka na Marika 10:29, 30. Eso na itabagone era na via vola na nodra nanuma, na veika dredre era vakila kei na kena yaga. Nira raica qori ena rawa nira kila na leqa ra qai saga mera walia. Ke da raica ni bibi meda vakavulici ira na tataleitaki ena ivola na Kaya na iVolatabu kei na “Tiko ga ena Loloma,” sa qai bibi sara o ira na luveda! O sa vakayacora tiko qori?

¹⁷ Toso na gauna, era na vakatulewataka na luvemu se o cei mera qarava. Mo kua ni nanuma nira na muria nomu vakabauta baleta ga nira luvemu. Bibi mera taura dei na ka dina. (Vkai. 3:1, 2) Ke o raica ni dredre vua na gone me vakayacora qori, vakacava mo lesu tale ina yavu ni ivakavuvuli? Vukei koya me vakasamataka na taro qo: “Au kila vakacava ni bula tiko na Kalou? E uqeti au vakacava nona kauaitaki au na Kalou o Jiova? Na cava meu vakabauta kina ni yaga vei au na ivakatagedegede i Jiova?” Mo vakaraitaka ni o dua na ivakatawa vinaka ni o tubera vakamalua na luvemu me vakadinata ni sala i Jiova na ivakarau ni bula vinaka duadua. *—Roma 12:2.

18. Era na vakatotomuri Jiova vakacava na itubutubu, ni o koya na iVakatawa Cecere Duadua?

¹⁸ Eda vinakata kece na lotu vaKarisito dina meda vakatotomuria na iVakatawa Cecere Duadua. (Efeso 5:1; 1 Pita 2:25) Bibi mera kila vinaka na itubutubu na irairai ni nodra qelenisipi, oya na luvedra vakamareqeti, mera tuberi luvedra ena nodra vinaka kece ina veivakalougatataki e vakarautaka tu vei ira o Jiova. Mo vukei ira gona na luvemu ni o tuberi ira tiko ga ena gaunisala ni dina!