1. Na cava era cakava na italatala ni Lotu ni Veivanua vaKarisito ena gauna ni ivalu?

VAKACAVA e inaki ni Kalou mera vakaitavi ena ivalu na lotu vaKarisito dina, ra qai vakamatei ira na so tale na matatamata? Qori sara ga na ka era cakava ena 100 na yabaki sa oti o ira era kaya nira lotu vaKarisito. Kena ivakaraitaki, o ira na italatala ni Katolika era veiqaravi ena mataivalu, era dau tokoni ira na sotia kei na vakayagataki ni iyaragi mera valuti kina na lewe ni lotu Katolika ena dua tale na matanitu. Era cakava tale ga qori na italatala ni Lotu Tawase ena iKarua ni iValu Levu.

2, 3. Na cava era cakava na iVakadinadina i Jiova ena iKarua ni iValu Levu, se ni oti ya? Na vuna?

² Ia na cava era cakava na iVakadinadina i Jiova ena gauna ni ivalu? E kilai ena ivolatukutuku nira sega ni dau veitovaki. E yavutaki ena cava na nodra vakatulewa? Ena ivakaraitaki sara ga i Jisu kei na nona veivakavulici. A tukuna o koya: “Na ka qo era na kila kece kina ni dou noqu tisaipeli, ke dou veilomani.” (Joni 13:35) Era muria dei tale ga na ivakasala i Paula ena nona ivola vei ira na lotu vaKarisito e Korinica.—Wilika 2 Korinica 10:3, 4.

³ O ira gona na lotu vaKarisito dina e vakavulici nodra  lewaeloma ena iVolatabu era sega ni dau vulica se vakaitavi ena ivalu. Ena vuku ni nodra tawaveitovaki, era tusaqati kina vakaca e vica vata na udolu na iVakadinadina i Jiova, qori era okati kina na qase, gone, tagane kei na yalewa. Levu era totogitaki ena keba ni veivakararawataki kei na valeniveivesu. E vica na tacida era labati ena nodra veiliutaki na Nazi e Jamani. Era tusaqati vakaca na tacida e Urope, ia era nanuma tiko ga na nodra ilesilesi mera vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu i Jiova. Era yalodina ni cakava qori e valeniveivesu, keba ni veivakararawataki, kei na vanua era kau vakavesu kina. * Ena 1994, era sega ni vakaitavi na iVakadinadina i Jiova ena labakawa e Rwanda. Ni tawase na vanua makawa o Yugoslavia, era veivaluvaluti ena yasayasa vakaBalkan, ia era sega ni bau vakaitavi na tacida ena vakadavedra qori.

4. E tarai ira vakacava na vakararai tu noda tawaveitovaki na iVakadinadina i Jiova?

⁴ Noda tawaveitovaki, era vakabauta kina e vica vata na udolu mai na veiyasa i vuravura nida lomana dina na Kalou eda lomani ira tale ga na wekada. Io, eda lotu vaKarisito dina na iVakadinadina. Ia e tiko eso tale na basoga ni noda sokalou era vakabauta kina e levu nida lotu vaKarisito dina.

5. Na veisau cava era muria na tisaipeli i Karisito?

⁵ Ni se qai tekivu na cakacaka vakaitalatala i Jisu, a vakabibitaka na kacivaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. A lesia e 12 nona tisaipeli me ratou tauyavutaka na cakacaka qo me roboti vuravura. Oti e vakavulica tale e 70 na tisaipeli. (Luke 6:13; 10:1) Era tuberi mera kauta na itukutuku vinaka vei ira na Jiu. Ia e qai yaco na veisau! Era na vunautaka tale ga na tisaipeli i Jisu na itukutuku vinaka ena veimatanitu sega ni cili. Dua dina na veisau levu qori vei ira na tisaipeli gugumatua era Jiu!—Caka. 1:8.

6. E kila vakacava o Pita ni sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou?

⁶ A talai na yapositolo o Pita ina itikotiko nei Konilio, e kai veimatanitu tawacili. Ni papitaiso o Konilio kei na nona vuvale e qai kila o Pita ni sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou. Sa tete na vakabauta vaKarisito ena yalava vovou, sa rawa nira rogoca ra qai vakabauta na ka dina na veimatanitu. (Caka. 10:9-48) Sa okati gona nikua me yalava na vuravura taucoko.

7, 8. Na itavi levu cava e qarava na isoqosoqo i Jiova? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁷ O ira na lesi mera liutaka na cakacaka ena isoqosoqo i Jiova nikua, era gumatua ni vunau ra qai veivakavulici e vuravura. Sa voleka ni walu na milioni na iVakadinadina i Jiova e vuravura era gumatua ni vakatetea na itukutuku i Karisito ena 600 vakacaca na vosa. Ena tubu tiko ga na iwiliwili qori! Eda kilai na iVakadinadina i Jiova ena vunau e veivale, vunau e gaunisala, eso na gauna eda vakayagataka na qiqi se teveli ena veikoro lelevu me vakaraitaki kina na noda ivola vei ira na lewenivanua.

⁸ Era vakavulici vinaka e 2,900 vakacaca na dauvakadewa mera vakadewataka na iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu. Era sega ni vakadewataka ga na vosa kilai levu, era vakadewataka tale ga e vica na drau na vosa e sega ni kilai levu, ia era vosataka e vica vata na milioni. Kena ivakaraitaki, e Sipeni, vica na milioni era vosataka na vosa vaCatalan e veisiga. Nikua, sa vosataki  vakalevu na vosa qo e Andorra, Alicante, Balearic Islands, kei Valencia. Nikua, e tabaka na iVakadinadina i Jiova na ivola vakaivolatabu ena vosa vaCatalan, e vakayacori tale ga na soqoni ena vosa qori ra qai taleitaka dina na lewenivanua.

9, 10. Eda kila vakacava ni kauaitaka na isoqosoqo i Jiova na nodra bula vakayalo na lewe ni veivanua?

⁹ Na ivakarau ni ivakadewa kei na veivakavulici qori e laurai tale ga ena levu na vanua. E dau vosataki e Mexico na vosa vakaSipeni, ia e levu na itaukei era vosataka eso tale na vosa. Kena ivakaraitaki na vosa vakaMaya. E lesia na valenivolavola ni tabana mai Mexico na timi e vakadewataka na vosa qori me ratou tiko sara ga ena vanua e dau vosataki kina, me rawa ni ratou rogoca qai vosataka e veisiga. E dua tale na vosa na Nepali. Qo e dua na vosa e vosataki e Nepal, e 29 vakacaca na milioni na lewena. Rauta ni 120 taucoko na vosa e Nepal, ia e 10 vakacaca ga na milioni na lewenivanua era vosataka na Nepali, levu tale era vakayagataka vagauna. Nikua, sa tabaki tale ga na noda ivola vakaivolatabu ena vosa qori.

¹⁰ Na nodra veitokoni na timi ni vakadewa e veiyasa i vuravura, e vakadinadinataka ni bibi dina ena isoqosoqo i Jiova na vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu e vuravura. E veisoliyaki wale kina vei ira na lewenivanua e vica vata na milioni na tikidua, na brochure kei na mekesini ena cakacaka lavotaki qo. E rawati ga ena noda cau, nida muria na ivakasala i Jisu: “E soli wale vei kemudou, dou solia wale tale ga.”—Maciu 10:8.

11, 12. Na cava era vakabauta e levu ena vuku ni noda cakacaka vakavunau e veiyasa i vuravura?

¹¹ Nida qasenivuli qai dauvunau gugumatua, eda vakadeitaka nida sa kunea na ka dina. Qori na vuna eda soli keda kina vakalevu ena kacivaki ni itukutuku vinaka ina veimatanitu kei na veimatatamata. Levu na tacida era bula rawarawa ga, era vulica e dua tale na vosa, vakamatauni ira ena ivakarau ni bula ni dua na vanua mera vakaitavi kina ena cakacaka bibi qo. Na noda cakacaka vakavunau kei na noda veivakavulici e veiyasa i vuravura, e dua tale na vuna era vakabauta kina e levu nida imuri dina i Karisito Jisu.

 ¹² Eda cakava kece qori na iVakadinadina i Jiova nida vakabauta nida sa kunea na ka dina. Ia na cava eso tale na vuna era vakabauta kina e vica vata na milioni ni tiko vei keda na ka dina?—Wilika Roma 14:17, 18.

13. Na cava era cakava na iVakadinadina i Jiova me savasava tiko ga kina na isoqosoqo?

¹³ E yaga vakalevu na ka era tukuna na lotu vaKarisito yalodina ena noda gauna nira vakabauta ni tiko vei keda na ka dina. E tukuna e dua na tacida tagane sa dede nona qaravi Jiova: “Se mani o cei e vakasalataki se vunauci, dua na ka na sasaga e dau caka me savasava tiko ga kina na isoqosoqo i Jiova, me kua ni tauvi duka.” Ia e rawa ni savasava tiko ga vakacava na isoqosoqo i Jiova? Ni muri na ivakatagedegede ena Vosa ni Kalou, kei na ivakarau e kotora o Jisu kei ratou na nona tisaipeli. Ena gauna qo, eso era vakasivoi mai na ivavakoso nira sega ni muria na vakatagedegede ni Kalou. E levu na lotu vaKarisito e savasava qai vinaka tu ga na ivakarau ni nodra bula, era okati kina o ira era veivutunitaka nodra ivakarau ni bula e sega ni vakadonuya o Jiova.—Wilika 1 Korinica 6:9-11.

14. Na cava era cakava e levu na vakasivoi? E yaga vakacava qori ina ivavakoso?

¹⁴ Vakacava o ira na vakasivoi mai na ivavakoso nira beca na ivakavuvuli vakaivolatabu? E vica vata na udolu era sa veivutunitaka nodra itovo sega ni vaKarisito, ra qai vakalesui tale ina ivavakoso. (Wilika 2 Korinica 2:6-8.) Nida muria na itovo savasava e volai ena iVolatabu, ena savasava na ivavakoso, ena rawa tale ga kina na veinuitaki kei na duavata. O keda na iVakadinadina i Jiova eda sega ni vakataki ira e levu na lotu nikua, nida muria dei na ivakatagedegede vakalou. Qori e vakavuna mera vakabauta kina e levu ni tiko vei keda na ka dina.

15. Na cava e vakabauta kina e dua na tacida tagane ni tiko vei keda na ka dina?

¹⁵ Na cava era vakabauta kina eso na tacida era sa dede ena dina ni tiko vei keda na ka dina? E kaya e dua na tacida tagane sa yabaki limasagavulu vakacaca: “Niu se itabagone, au kila tiko ni yavutaki noqu vakabauta ena tolu na ka bibi: (1) ni bula dina tiko na Kalou, (2) e vakavuna na volai ni iVolatabu, kei na (3) e vakayagataka qai vakalougatataka tiko na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova nikua. Ni toso tiko noqu vuli au dau saga meu dikeva tale na yavu ni noqu vakabauta, meu raica ni se dei vinaka tiko. Au raica e veiyabaki ni levu tiko ga na ivakadinadina e tokona na yavu kece qori, e vaqaqacotaka na noqu vakabauta, au qai vakadeitaka kina ni tiko vei keda na ka dina.”

16. Na cava e vakabauta kina e dua na tacida yalewa ni sa kunea na ka dina?

¹⁶ Qo na ka e tukuna e dua na tacida  yalewa vakawati e veiqaravi tiko ena itikotiko liu e Niu Yoka me baleta na isoqosoqo i Jiova: “Qo duadua ga na isoqosoqo e kacivaka tiko ena doudou na yaca i Jiova. E dina taucoko qori nida vakasamataka ni voleka ni basika vaka7,000 na yaca ni Kalou ena iVolatabu! Au taleitaka dina na ka e tukuni ena 2 Veigauna 16:9: ‘Ni veiraiyaki na mata i Jiova e vuravura taucoko me vakaraitaka na nona kaukaua vei ira e taucoko vua na lomadra.’” E tomana: “E uqeti au na ka dina meu yalodina tiko ga, me rawa ni vakaraitaka vakarawarawa vei au o Jiova na nona kaukaua. E talei duadua vei au na noqu veiwekani kei Jiova. Au doka tale ga na itavi i Jisu ni vakavulici keda vinaka ena veika me baleta na Kalou, qori e vakaukauataki au.”

17. Na cava e vakadeitaka e dua na turaga a sega ni vakabauta tu na Kalou? Na vuna?

¹⁷ E kaya e dua na turaga a sega tu ni vakabauta na Kalou: “Niu dikeva na ibulibuli ni Kalou, au kila ni vinakata o koya meda marautaka na bula, ena sega tale ga ni vakatara meda rarawa tu ga. Na nodra itovo tale ga na lewe i vuravura sa qai ca tiko ga, ia e dei tiko ga na nodra vakabauta na tamata i Jiova, nodra yalogu kei na nodra veilomani. E rawa ga qori nikua ena kaukaua ni yalo tabu i Jiova.”—Wilika 1 Pita 4:1-4.

18. Na cava o nanuma me baleta na ka e tukuna e rua na tacida tagane?

¹⁸ Qo na ka e tukuna e dua tale na tacida sa dede nona qaravi Jiova voli mai me baleta na vuna e vakabauta kina na ka dina eda vunautaka: “Au vakadeitaka ena noqu vuli mai ena veiyabaki sa sivi, ni o ira ga na iVakadinadina i Jiova era gu ni vakatotomuri ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri. Niu gade e veiyasa i vuravura, au raica votu sara ga na noda duavata e vuravura raraba na iVakadinadina i Jiova. Na ka dina ena iVolatabu e vakacegui au qai vakamarautaki au.” Ni tarogi e dua na tacida tagane sa yabaki 60 vakacaca se cava e vakabauta kina ni sa kunea na ka dina, e sauma ni o ira ga na iVakadinadina i Jiova era vakabauti Jisu Karisito. E kaya: “Eda sa vulica mai vakavinaka na bula kei na cakacaka vakaitalatala i Jisu, eda marautaka tale ga vakalevu na nona ivakaraitaki. Eda veisautaka noda ivakarau ni bula meda toro volekata kina na Kalou ena vuku i Karisito Jisu. Eda vakabauta ni rawa ga nida vakabulai ena yavu ni isoro i Karisito. Eda kila tale ga ni a vakaturi mai na mate. Eda vakadinadinataka qori ni levu era raica na nona vakaturi.”—Wilika 1 Korinica 15:3-8.

19, 20. (a) Na itavi cava e vakabibitaka o Paula vei ira na mataveitacini e Roma? (b) Nida lotu vaKarisito yalayala, na cava e noda itavi dokai?

¹⁹ Nida lomani ira na wekada, eda na sega ni maroroya tiko ga na ka talei eda sa kila me baleta na ka dina. E tukuna o Paula vei ira na mataveitacini e Roma: “Ke o tukuna yani na ‘vosa ya e gusumu,’ ni Turaga o Jisu, o vakabauta tale ga e lomamu ni vakaturi koya mai na mate na Kalou, o na vakabulai. Na nona okati e dua me yalododonu e vakatau ena ka e vakabauta e lomana, ia na nona vakabulai e vakatau ena ka e tusanaka ena gusuna.”—Roma 10:9, 10.

²⁰ Nida dauveiqaravi yalayala i Jiova, eda vakadeitaka ni tiko vei keda na ka dina, eda kila tale ga ni noda itavi dokai meda vakavulica na itukutuku vinaka me baleta na veiliutaki ni Matanitu ni Kalou. Nida vakaitavi ena cakacaka vakavunau, me uqeti ira mada ga na rogoci keda na ka eda vakavulica ena iVolatabu kei na dei ni noda vakabauta.