1, 2. Na cava e lomani Marica kina o Jisu? Cava e vakaraitaka ni sega ni uasivi?

NA CAVA o vakasamataka ni cavuti na yaca i Marica ena iVolatabu? Vei ira kece na yalewa, e cavuti sara ga ena iVolatabu na yaca i Marica ni lomana o Jisu. E dau lomani ira tale ga na vo ni yalewa era qarava na Kalou o Jisu, me vakataki Meri na tinana kei Meri na taci Marica. (Joni 11:5; 19:25-27) Ia na cava e cavuti kina ena iVolatabu ni lomani Marica o Jisu?

² E lomani koya o Jisu ni dau veikauaitaki qai dau cakacaka, koya e bibi sara ni kaukaua nona vakabauta. E vakabauta dina o Marica na ivakavuvuli i Jisu. E vakabauta ni o Jisu ga na Mesaia yalataki. (Joni 11:21-27) Ia e sega ni uasivi me vakataki keda ga. Dua na gauna ni vakacegu tiko o Jisu ena nona vale, a kerei Jisu me vakadodonutaka e dua na ka e nanuma ni cala. E kaya o Marica: “Turaga, e sega ni dua na ka vei kemuni nona biuti au duadua o taciqu meu qai cakava kece tu na ka? Ni kaya mada vua me mai vukei au.” (Wilika Luke 10:38-42.) Na cava eda vulica eke?

3, 4. E digitaka vakacava o Meri “na ivotavota vinaka,” na cava tale ga e vulica o Marica? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

³ A marautaka o Jisu nodrau veisureti o Marica kei Meri, mani vakayagataka na gauna ya me vakavulici rau ena ka dina. E vinakata sara ga o Meri me rogoci koya na Qasenivuli Levu, mani dabe “ena mata i Jisu me rogoca tiko na ka e tukuna.” A rawa ni cakava tale ga qori o Marica. Macala ga ni na vakacaucautaki koya tale ga kina o Jisu.

⁴ E ogaoga ga o Marica me vakarautaka e dua na kakana vinaka, e cakava tale ga eso na ka me marautaka kina o Jisu nona gade yani. Ia e rui lomaocaoca, mani rarawataki Meri. A raica o Jisu ni oga vakalevu o Marica, e tukuna vakayalololoma sara vua: “Marica, Marica, o sa lomaocaoca o qai nuiqawaqawataka e levu na ka.” E tukuna o Jisu me vakarautaka ga e dua na kakana rawarawa. E vuki sara vei Meri me vakacaucautaki koya ni kaya: “E digia o Meri na ivotavota vinaka ena sega sara ni kau tani vua.” Ena rairai guilecava o Meri na ka eratou kania ena siga ya, ia ena sega ni guilecava rawa na veivakacaucautaki kei na kakana talei vakayalo e rogoca ena vuku ni nona vakarogoci Jisu matua. Ni oti tale e 60 na yabaki, e vola na yapositolo o Joni: “E dau lomani Marica kei tacina . . . o Jisu.” (Joni 11:5) E macala eke ni muria o Marica na veivakadodonutaki vakayalololoma i Jisu, e saga tale ga me qaravi Jiova ena yalodina ena nona bula taucoko.

5. Na cava e laurai ena gauna qo ni vakatauvatani kei na gauna vakaivolatabu? Taro cava meda taroga?

⁵ Ni vakatauvatani kei na gauna vakaivolatabu, sa qai levu ga nikua na ka ni veivakawelei e rawa ni vakaleqa noda qaravi Jiova. “Sa levu sara na sala ni veitaratara nikua ni laurai vata kei na gauna sa oti, sa tu na misini totolo ni tabaivola, na mekesini rokataki vinaka, na retio, iyaloyalo kei na tivi. . . . E vakaraitaki e keri e veisiga na veika vovou me vakawelei keda . . . A nanumi kina ena dua na gauna sa oti nida sa donuya tu na ‘Gauna ni Veivakararamataki.’ Qo sa ‘Gauna ni Veivakawelei.’” A cavuti na vosa qo ena 60 na yabaki sa oti vei ira na gonevuli e Merika. E vakamacalataka na Watchtower ni Seviteba 15, 1958, “Eda na vakawelei tiko ga vakalevu ni sa voleka ni vakarusai na ituvaki kei vuravura qo.” E dina sara ga qori! E bibi gona meda taroga: Na cava meda cakava meda kua kina ni vakawelei da qai vakatotomuri Meri, meda vakaliuca tiko ga na veika vakayalo?

6. Era vakayagataka vakacava ena gauna qo na tamata i Jiova na iyaya vovou?

⁶ Ena gauna qo, e vakayagataka na iSoqosoqo i Jiova e vuravura na iyaya vovou me vakatetei kina na sokalou dina. Kena ivakaraitaki na iyaloyalo veicavuyaki na “Photo-Drama of Creation,” e rokataki, e rogoci tale ga. Ni bera na iMatai ni iValu Levu kei na gauna e yaco kina na ivalu, era vakacegui e vica na milioni e vuravura nira sarava na iyaloyalo qo. Sa qai vakamacalataki ena itinitini ni iyaloyalo na ituvaki marautaki ena Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki vakatui i Jisu Karisito. E muri sa qai kaburaki ena retio, era rogoca kina na vica vata na milioni e veiyasa i vuravura. Nikua sa vakayagataki vakalevu na kompiuta kei na Internet me vakatetei kina na itukutuku vinaka ena vanua yawa kei vuravura.

7. (a) Na cava e rerevaki kina meda vakayagataka vakasivia na ka ni vuravura? (b) Na cava meda qarauna tiko? (Raica na ivakamacala e ra.)

 ⁷ E vakasalataki keda na iVolatabu na rerevaki ni vakayagataki vakasivia ni veika era tu e vuravura nikua. (Wilika 1 Korinica 7:29-31.) E rawa ni vakalusia vakalevu nona gauna na lotu vaKarisito ena so na ka e sega ni cala me vaka na ka eda dau taleitaka, wilivola, sara tivi, gade, curu sitoa, qara na iyaya vovou se so tale. E rawa sara ni bobula ina sala ni veikilai ena Internet, vakauitukutuku ena talevoni kei na imeli, kei na nona dau saga me kila kece na itukutuku butakatakata se itukutuku ni qito. * (Dauv. 3:1, 6) Ke da sega ni yalana na gauna eda vakayagataka ena ka e sega soti ni bibi, e rawa nida vakawalena kina na itavi bibi duadua, qori noda sokaloutaki Jiova.—Wilika Efeso 5:15-17.

8. Na cava e bibi kina na ivakasala meda kua ni lomana na ka e tu e vuravura?

⁸ E vakarautaka tu o Setani nona vuravura me vakawelei keda. A cakava qori ena imatai ni senitiuri, ena cakava sara vakalevu qori nikua. (2 Tim. 4:10) Bibi gona meda muria na ivakasala: ‘Ni kua ni lomana na ka e tu e vuravura.’ Nida cakava tiko ga na veiveisau e gadrevi meda muria kina na ivakasala qori, eda na sega ni vakawelei, eda na ‘lomani koya tiko ga na Tamada.’ Qori ena vakarawarawataka noda cakava na loma ni Kalou, qai vakadonui keda o koya me tawamudu.—1 Joni 2:15-17.

9. Na cava e tukuna o Jisu me baleta na matada vakaivakatakarakara? E ivakaraitaki vinaka vakacava o koya?

⁹ Na nona vakasalataki Marica vakayalololoma o Jisu, e salavata vinaka kei na nona ivakavuvuli kei na nona ivakaraitaki. E uqeti ira na nona tisaipeli me “vinaka” na matadra vakaivakatakarakara, mera kua ni vakawelei nira vakaliuca na Matanitu ni Kalou. (Wilika Maciu 6:22, 33.) E ivakaraitaki vinaka o Jisu. E sega ni levu na ka e taukena, e sega nona vale se nona qele.—Luke 9:58; 19:33-35.

10. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Jisu ena itekitekivu ni nona cakacaka vakaitalatala?

¹⁰ Levu na ka e yaco ena cakacaka vakaitalatala i Jisu a rawa ni vakawelei koya, ia e sega ni vakamalumalumu kina.  Ena itekitekivu ni nona cakacaka vakaitalatala, qori ni oti nona vakavulici ira na ilala levu qai cakamana e Kapenaumi, era vakamasuti koya na lewenivanua me tu ga e kea. Na cava sa qai cakava o Jisu ena nodra vakamamasu? E kaya: “E dodonu meu tukuna tale ga na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ena koro tale eso, ni qo na ka au talai mai kina.” (Luke 4:42-44) E cakava dina qori o Jisu, e taubale vakayawa e Palesitaina me vunau qai veivakavulici. E turaga uasivi, ia e tiko tale ga na ka e dau gadreva me vakataki keda ga. E wawale ena so na gauna ena nona gugumatua ena veiqaravi tabu.—Luke 8:23; Joni 4:6.

11. Na cava e tukuna o Jisu vua na turaga e sega ni duavata kei na nona vuvale? Na cava e qai veivakasalataki kina?

¹¹ E muri ni vakavulici ira tiko nona tisaipeli mera vosota na veitusaqati, a vosa sara mai e dua na turaga: “Qasenivuli, ni tukuna mada vua na tuakaqu me wasea mai na iyau e dodonu me noqu.” Ia e sega ni via lai wili o Jisu ena veileti qori. E sauma: “O cei mada e lesi au meu turaganilewa se meu vota na iyau vei kemudrau?” E tomana sara o Jisu nona veivakavulici, e vakasalataki ira na vakarorogo ena rerevaki ni iyau, ni rawa ni vakawelei ira mai na veiqaravi tabu.—Luke 12:13-15.

12, 13. (a) Ni bera ga vakalailai nona mate o Jisu, na cava era qoroya na kai Kirisi era tavuki mera Jiu? (b) Na cava e qai cakava o Jisu ena ituvaki a rawa ni vakawelei koya?

¹² Sa bau gauna dredre sara ga vei Jisu na iotioti ni macawa e bula voli kina e vuravura. (Maciu 26:38; Joni 12:27) E se vo levu na cakacaka me caka, sa voleka tale ga na gauna me lewai kina qai vakamatei vakaloloma. Vakasamataka mada na ka e yaco ena ika9 ni Naisani 33 G.V. Me vaka ga e parofisaitaki, e curu e Jerusalemi o Jisu ni vodoka na luveniasa, ra qai kailavaka na lewenivanua ni o koya “na Tui e lako mai ena yaca i Jiova.” (Luke 19:38) Ena siga tarava, e curu e valenisoro qai doudou ni cemuri ira na daubisinisi kocokoco, nira vakayagataka na vale ni Kalou mera rawa ilavo kina vei ira na wekadra era Jiu.—Luke 19:45, 46.

¹³ Era tiko e Jerusalemi eso na kai Kirisi era sa tavuki mera Jiu. Era qoroya na ka e cakava o Jisu, era mani kerea na yapositolo o Filipi mera sotavi koya. A sega ni vakawelei o Jisu ni kila ni tiko e dua na itavi bibi me qarava. A sega ni saga mera taleitaki koya e levu me kua kina ni mate vakaisoro ena ligadra na meca ni Kalou. Ni oti nona vakamacalataka ni sa voleka me vakamatei, e kaya sara vei Adriu kei Filipi: “O koya e lomana nona bula ena vakayalia, ia o koya e cata nona bula ena vuravura qo ena maroroya me rawata kina na bula tawamudu.” A sega ni via vakaceguya nodra lomatarotaro na kai Kirisi, a vakatura ga me muri na ivakaraitaki ni nona vakuai koya qai yalataka: “O koya e qaravi au, ena rokovi koya o Tamaqu.” De dua sa qai vakasavuya o Filipi na itukutuku veiuqeti ya vei ira na kai Kirisi.—Joni 12:20-26.

14. E bibi duadua ena bula i Jisu na cakacaka vakavunau, ia e vakaraitaka vakacava ni veiraurau na ka e cakava?

¹⁴ A sega ni vinakata o Jisu me dua na ka me vakawelei koya ena itavi bibi ni kena vunautaki ni itukutuku vinaka, ia e tiko tale eso na ka e cakava. E ciqoma e dua na veisureti me tiko ena vakamau, bau vakaitavi mada ga ena marautaki ni soqo qori ni vukica vakacakamana na wai me waini. (Joni 2:2, 6-10) E vakayakavi ena nodra vale na nona itokani voleka kei ira era rawa ni nona tisaipeli. (Luke 5:29; Joni 12:2) Koya e bibi sara, e tiko  na gauna me masu kina, me vakasama vakatitobu, me vakacegu tale ga.—Maciu 14:23; Mari. 1:35; 6:31, 32.

15. Na ivakasala cava e tauca na yapositolo o Paula? E vakaraitaki vinaka vakacava o koya?

¹⁵ E vola na yapositolo o Paula: “Meda biuta laivi kece na ka e vakabibitaki keda.” E vakatauvatana tiko o Paula na noda bula na lotu vaKarisito yalayala me vaka e dua na veitaucici balavu. (Wilika Iperiu 12:1.) A cakava sara ga o Paula na ka e tukuna, a sega ni vinakata me rogo ena lotu vakaJiu me rawa iyau kina. E kauaitaka ga “na veika e bibi sara,” e gumatua kina ena veiqaravi tabu. E gole vakavica e Siria, Esia Lailai, Masitonia kei Jutia. E vola o Paula me baleta na nona inuinui ni bula tawamudu e lomalagi: “Au sa guilecava na ka sa sivi, au tadolova na ka e tu mai liu, au saga tiko na isausau meu rawata na icovi ni veikacivi ni Kalou mai lomalagi ena vuku i Karisito Jisu.” (Fpai. 1:10; 3:8, 13, 14) Ni vakayagataka vinaka o Paula nona bula vakadawai, e sega ni dua na ka me “vakalatilati ena nona qarava tiko na Turaga.”—1 Kor. 7:32-35.

16, 17. Se da mani dawai se vakawati, eda na muria vakacava na ivakaraitaki i Paula? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki.

¹⁶ Me vakataki Paula, eso na dauveiqaravi ni Kalou era vakatulewataka mera kua ni vakawati me lailai kina nodra icolacola, me rawa nira vakaitavi vakalevu ena veiqaravi tabu. (Maciu 19:11, 12) Levu na itavi vakavuvale era qarava na tacida era vakawati. Ia se da mani dawai se vakawati, eda rawa ni “biuta laivi kece na ka e vakabibitaki keda,” da qai qaravi Jiova ni sega ni levu na ka me vakawelei keda. De dua ena okati kina noda vakalailaitaka na gauna eda dau vakalusia ena so na ka e sega ni bibi da qai vakalevutaka na gauna eda vakayagataka ena veiqaravi tabu.

¹⁷ Kena ivakaraitaki o Mark kei Claire, dua na veiwatini mai Welesi. Erau painia ni rau se itabagone ni oti ga nodrau vuli. Erau tomana tiko ga qori me yacova ni rau sa vakamau. E kaya o Mark: “Keirau vinakata me rawarawa tale na neirau bula, keirau mani biuta tu mai na neirau vale e tolu na kena rumu ni moce, keirau cegu tale ga ena cakacaka vagauna ni keirau vinakata me keirau veiqaravi ena timi ni tara vale ni soqoni e vanuatani.” Ena loma ni 20 na yabaki sa oti, rau gole ena veivanua kei Aferika me rau veivuke ena tara Vale ni Soqoni. Dua na gauna, e tu ga vei rau e 15 na dola, ia e vakarautaka o Jiova na ka kece erau gadreva. E tukuna o Claire: “Keirau lomavakacegu ni rawa ni keirau qaravi Jiova e veisiga. Sa mai levu sara na neirau itokani, qai sega ni dua na ka me keirau leqataka. Na ka lailai keirau sa biuta mai, e sega ni vakatauvatani rawa kei na levu ni marau e vu mai neirau qaravi Jiova vakatabakidua.” Qori tale ga na ka era marautaka tiko e levu na veiqaravi vakatabakidua. *

18. Na cava meda tarogi keda kina?

¹⁸ Vakacava o iko? Na cava o rawa ni cakava ke o vakila ni o sa sega ni vakaliuca na Matanitu ni Kalou me vaka e liu ni o sa vakawelei ena so na ka e sega ni bibi? Ena vinaka gona mo saga me yaga nomu dau wili iVolatabu kei na nomu vuli vakataki iko. O na cakava vakacava qori? Ena vakamacalataki qori ena ulutaga tarava.