1. (a) Na itavi cava e lesia na Kalou vei Atama? (b) Era vakayagataka vakacava na tamata ni Kalou na isolisoli ni vosa me tekivu mai na gauna qori?

E SOLIA vei keda na Kalou o Jiova na isolisoli ni vosa. Ni biuti Atama ena were o Iteni, e lesia vua e dua na itavi e vauci kina na vosa, oya me vakayacani ira na manumanu. E vakayagataka o Atama na nona vakasama kei na kila me vakayacani ira kina. (Vkte. 2:19, 20) Tekivu ena gauna qori, era vakayagataka tiko ga na tamata ni Kalou na isolisoli ni vosa mera vakacaucautaki Jiova kina ra qai vakatakila na yacana. Ena gauna qo, e yaga na isolisoli ni vosa me vakadewataki kina na iVolatabu mera kilai Jiova kina e levu.

2. (a) Na yavu cava e muria na Komiti ni iVolatabu na New World Translation? (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

² E levu tu na vakadewa ni iVolatabu, ia e sega ni donu kece nodra vakadewataka na vakasama e tiko ena vosa taumada. Ena veiyabaki ni 1940 e vakarautaka na Komiti ni iVolatabu na New World Translation, na yavu ni vakadewa sa muri tiko ena 130 vakacaca na vosa. Oya me: (1) Vakarokorokotaka na yaca ni Kalou ni vola tale ena kena vanua donu ena iVolatabu. (Wilika Maciu 6:9.) (2) Vakadewataka vakadodonu  na matavosa ena vakasama taumada ke rogo matau. Ke sega, vakadewataka ga na kena ibalebale. (3) Vakayagataka na vosa matau, e kilai rawarawa meda via wilika tu ga. * (Wilika Niemaia 8:8, 12.) Meda raica mada na kena muri na yavu qori ena New World Translation ni 2013 kei na so tale na vakadewa.

3, 4. (a) Na ivolavivigi makawa cava e kune kina na Tetragrammaton? (b) Cava era cakava e levu na vakadewa ena yaca ni Kalou?

³ O ira na dikeva na ivolavivigi makawa ni iVolatabu vakaIperiu me vaka na iVolavivigi ni Waitui Mate, era kurabuitaka ni levu kina na Tetragrammaton, qori na va na matanivola vakaIperiu ni yaca ni Kalou. E sega ni kune ga na yaca ni Kalou ena ivolavivigi makawa vakaIperiu, e kune tale ga ena vica na ilavelave ni Septuagint vaKirisi ena ikarua ni senitiuri B.G.V. ina imatai ni senitiuri G.V.

⁴ E macala ni dodonu me tiko na yaca ni Kalou ena iVolatabu, ia e levu na vakadewa era bokoca na yaca qori. Kena ivakaraitaki, ni oti ga e rua na yabaki na kena sevutaki na New World Translation of the Christian Greek Scriptures ena 1950, e tabaki sara ena 1952 na vakadewa vakavoutaki ni American Standard Version. Na vakadewa taumada ni American Standard Version ni 1901 e vakayagataka na yaca ni Kalou, ia na itabataba vakavoutaki qo ni 1952 e bokoca na yaca ni Kalou. Na vuna? E volai ena kena ivakamacala taumada: ‘E sega ni dodonu mera vakayagataka raraba na veimatalotu vaKarisito e dua na yaca me vakaduiduitaka na Kalou dina duadua ga.’ Qori tale ga na ka era muria e levu na vakadewa ena vosa vakavalagi kei na so tale na vosa.

5. Na cava e bibi kina me tiko na yaca ni Kalou ena iVolatabu?

⁵ Na cava meda kauaitaka kina na kena volai se boko na yaca ni Kalou? Na dauvakadewa vinaka e kila na nona inaki o koya e vakavuna na iVolatabu, qori e dodonu me lewa na ka e vakadewataka. E vakaraitaka e levu na tikinivolatabu ni bibi na yaca ni Kalou kei na kena rokovi. (Lako 3:15; Same 83:18; 148:13; Aisea 42:8; 43:10; Joni 17:6, 26; Caka. 15:14) Na Kalou o Jiova e vakavuna na volai ni iVolatabu, e uqeti ira na vola mera vakayagataka na yacana. (Wilika Isikeli 38:23.) Ni boko na yaca e basika vakavica na udolu ena ivolavivigi makawa, e beci kina o koya e vakavuna.

6. Na cava e volai kina na yaca ni Kalou ena ono tale na vanua ena New World Translation?

⁶ Dua na ka na levu ni ivakadinadina e tu nikua e dusia ni dodonu meda vakayagataka na yaca ni Kalou. Kena ivakaraitaki, na itabataba vakavoutaki ni New World Translation ni 2013 e volai kina vaka7,216 na yaca ni Kalou. Ni vakatauvatani kei na vakadewa ni 1984, sa vakacurumi na yaca ni Kalou ena 6 tale na vanua. E lima e vakacurumi ena 1 Samuela 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. E caka qori baleta ni kune na yaca ni Kalou ena iVolavivigi ni Waitui Mate, sa 1,000 na yabaki na kena dede ni vakatauvatani kei na ivolavivigi vakaIperiu era vola na Masorete. Ni dikevi vinaka tale na ivolavivigi makawa, e kune na yaca ni Kalou ena dua tale na tikinivolatabu, qori na Dauveilewai 19:18.

7, 8. Na cava na ibalebale ni yaca i Jiova?

 ⁷ E bibi vei keda na lotu vaKarisito dina na yaca ni Kalou o Jiova. Na ivakamacala vou ni yaca ni Kalou e tiko ena ikuri ni Vakadewa ni Vuravura Vou 2013. E kila na Komiti ni iVolatabu na New World Translation ni yavutaki na yaca qori ena vu vakaIperiu e kena ibalebale, “O Koya e Vakavuna me Yaco.” * Dau vakamacalataka na noda ivola ena veigauna sa oti na ibalebale ni yaca qo kei na Lako Yani 3:14, e kaya: “Au na Cakava na ka ga au Vinakata.” Oya na vuna e vakamacalataki kina ena vakadewa ni 1984 na ibalebale ni yaca qori, me o koya e “dau vakayacora nona vosa ni yalayala.” * Ia e vakamacalataki ena iKuri A4 ni vakadewa ni 2013: “E okati gona na vakasama qo ena yaca Jiova, ia e sega ni yalani ga ena ka e vinakata me cakava. E okati tale ga kina na ka e vinakata me yaco ena veika e bulia kei na vakayacori ni nona inaki.”

⁸ E vakayagataki ira nona ibulibuli o Jiova ena vakayacori ni nona inaki. Me salavata kei na ibalebale ni yacana, e lesi Noa me taya na waqa, o Pisalieli me matai, o Kitioni me dauvala qaqa, kei Paula me nodra yapositolo na veimatanitu. Io, e vakaibalebale na yaca ni Kalou vei ira na nona tamata. Qo na vuna e vakayagataka kina na yaca ni Kalou na Komiti ni iVolatabu na New World Translation.

9. Na cava e vakabibitaki kina me vakadewataki na iVolatabu ena veimataqali vosa?

⁹ Era rokova tale ga na yaca ni Kalou e 130 vakacaca na vosa e vakadewataki kina na New World Translation, nira vola ena vanua dodonu me tiko kina ena iVolatabu. (Wilika Malakai 3:16.) Ia e levu tale na vakadewa era bokoca na yaca ni Kalou, era sosomitaka ena icavuti me vaka na “Turaga” se dua tale na kalou era kila. Oya na vuna e vakabibitaka kina na iLawalawa Dauvakatulewa me vakadewataki qai veisoliyaki na iVolatabu e rokova na yaca ni Kalou.

10, 11. Na leqa cava e basika ni vakadewataki na New World Translation ena so tale na vosa?

¹⁰ E sega ni rawarawa na kena vakadewataki na iVolatabu ena levu tale na vosa. Kena ivakaraitaki, e muria na New World Translation na ka e caka ena so tale na iVolatabu vakavalagi, ni vakayagataka na vosa vakaIperiu na “Seoli” ena so na tikinivolatabu me vaka na Dauvunau 9:10. E dau volai va qo: “Ni sega na cakacaka se na vakasama se na kilaka se na vuku e Seoli, na vanua o lako tiko kina.” Qori tale ga nodra leqa na daunivakadewa ena so tale na vosa: Na vosa “Seoli” era sega ni kila na dauwiliwili ni sega ni tiko ena nodra ivolavosa, e vaka na yaca ni vanua. E mani vakadonui mera vakadewataka na ibalebale ni vosa “Seoli” kei na vosa vaKirisi “Etesi” me matata, oya “na iBulubulu.”

¹¹ Ena so tale na vosa, e vakavu veilecayaki nira vakadewataka na vosa vakaIperiu na neʹphesh kei na vosa vaKirisi na psy·kheʹ me “yalo.” Na vuna? Ena nanumi kina ni dua na ka e bula tiko ni sa mate na tamata. E mani vakadonui me vakadewataki na vosa qori me vakatau ena ka e vakamacalataki tiko, e vakamacalataki tale ga na kena ibalebale ena ikuri ni iVolatabu vakavalagi na New World Translation of the Holy  Scriptures—With References. Io, sa vakamatatataki ga na kena ibalebale ena tikinivolatabu, qai biu ena ivakamacala e ra eso tale na kena ivakamacala.

12. Na veisau cava tale e vakayacori ena New World Translation ni 2013? (Raica tale ga na ulutaga “Vakavoutaki na iVolatabu na New World Translation,” ena itabataba qo.)

¹² E kilai ena nodra taro na daunivakadewa ni dredre mera kila na ibalebale ni so na tikinivolatabu. Ena Seviteba 2007, e vakadonuya kina na iLawalawa Dauvakatulewa me vakavoutaki na iVolatabu vakavalagi. Ni vakayacori tiko na cakacaka qori, e dikevi tale kina e vica vata na udolu na nodra taro na daunivakadewa. E veisautaki na vosa makawa vakavalagi, dua tale ga na cakacaka levu na kena sagai me donu, matata, qai kilai rawarawa na tikinivolatabu. Ni muri na ka era vakayacora na daunivakadewa ena so tale na vosa, e vagatari kina na iVolatabu vakavalagi.—Vkai. 27:17.

13. Na cava era kaya eso me baleta na vakadewa ni 2013?

¹³ Na cava era kaya e levu ena vakadewa ni New World Translation? Levu era volavola ina itikotiko liu mai Brooklyn. Qo na ka e vakamacalataka e dua na tacida yalewa, e tautauvata tale ga kei na nodra nanuma e levu: “Na iVolatabu e vaka na katoniyau e sinai tu kina na iukuuku talei. Na matata ni ka eda wilika ena Vosa i Jiova nida vakayagataka na vakadewa vakavoutaki ni 2013 e vaka ga nida dikeva yadua na iukuuku talei, eda qoroya na kena matata, irairai, rokana, kei na kena totoka. E yaga dina vei au na iVolatabu e vakadewataki ena vosa rawarawa meu kilai Jiova vinaka kina, me vaka na tama e mokoti au toka ni wilika vei au na nona vosa e veivakacegui.”

14, 15. E yaga vakacava na kena vakadewataki na New World Translation ena so tale na vosa?

¹⁴ Era vakavinavinakataka tale ga na New World Translation o ira na vosa tale eso. E kaya e dua na kenaturaga mai Sofia, Bulgaria, me baleta na vakadewa vakaBulgaria: “Sa vica vata na yabaki noqu wilika na iVolatabu, ia na vakadewa qo e rawarawa, e tara sara ga na lomaqu.” E kaya tale ga e dua  na tacida yalewa vosa vakaAlbania ena gauna e taura kina na nona iVolatabu: “Totoka dina meu rogoca na Vosa ni Kalou ena vosa vakaAlbania! Eda kalougata ni vosa vei keda o Jiova ena noda vosa ga!”

¹⁵ Ena levu na vanua, levu e sega na nodra iVolatabu ni saulevu, ia dua na kalougata levu nira sa yadua na iVolatabu. E kaya e dua na itukutuku mai Rwanda: “Dua na gauna balavu era sega ni toso e levu na vuli iVolatabu ni sega na nodra ilavelave. Era sega ni volia rawa na iVolatabu era tabaka na lotu e kea. Levu na gauna, era sega ni kila na ibalebale ni so na tikinivolatabu, qori e vakadredretaka na nodra toso.” E yaco na veisau ni tabaki ena nodra vosa na New World Translation. E kaya e dua na vuvale mai Rwanda e tiko kina e va na itabagone: “Keitou vakavinavinakataki Jiova vakalevu kei na dauveiqaravi yalodina ni solia vei keitou na iVolatabu qo. Keitou ligalala qai sega na ilavo me keitou yadua kina na iVolatabu. Ia qo keitou sa yadua sara ga. Keitou dau wilika vakavuvale na iVolatabu e veisiga me ivakaraitaki ni neitou vakavinavinaka vei Jiova.”

16, 17. (a) Na cava e vinakata o Jiova vei ira na nona tamata? (b) Cava meda vakadeitaka?

¹⁶ Toso na gauna, ena vakadewataki na New World Translation ena levu tale na vosa. * E saga o Setani me tarova qori, ia eda nuidei ni vinakata o Jiova mera vakarorogo kece na nona tamata ni vosa vei ira ena vosa matata qai kilai rawarawa. (Wilika Aisea 30:21.) Sa voleka me ‘roboti vuravura na kilaka me baleti Jiova me vaka e ubia na wasawasa na wai.’—Aisea 11:9.

¹⁷ Meda vakadeitaka mada ga meda vakayagataka vinaka na isolisoli kece e vakarautaka o Jiova, wili kina na iVolatabu qo ni rokova na yacana. Saga me dau vosa vei iko e veisiga ni o wilika nona Vosa, ni sega ni vakaiyalayala na kaukaua e tu vua me rogoca na noda masu. Qo eda na kilai Jiova vinaka kina nida lomani koya tiko ga.—Joni 17:3.