1, 2. Na cava eda dau taroga ena so na gauna? Na ivakaraitaki vakaivolatabu cava eda vakasamataka?

ENA gauna o tauvimate bibi kina, o dau taroga: ‘Au na bula mai na mate qo?’ O na rairai taroga tale ga se na bula mai na tauvimate e dua vei ratou nomu vuvale se nomu itokani. E dau kena ivakarau meda kauaitaka e dua e tauvimate bibi. Rau taroga tale ga qori e rua na tui ena gauna i Ilaija kei Ilaisa. Kena ivakaraitaki, ni mavoa bibi o Tui Esaia na luvei Eapi kei Jesepeli, e taroga: ‘Au na bula mai na mavoa qo?’ E taroga tale ga o Tui Penietati mai Siria ni tauvimate bibi: “Au na bula mai na mate qo?”—2 Tui 1:2; 8:7, 8.

² Eda dau vinakata meda bula mai na tauvimate se o ira eda lomana. Era veinanuyaka kina e levu se cava ena cakava na Kalou. Ena nodrau gauna na tui e cavuti mai cake, e veivakabulai vakacakamana na Kalou ena so na gauna. E vakaturi ira mada ga na mate ni vakayagataki ira nona parofita. (1 Tui 17:17-24; 2 Tui 4:17-20, 32-35) Vakacava eda namaka ni na cakava tale ga qori ena gauna qo?

3-5. Na cava e rawa ni cakava o Jiova kei Jisu? Na taro cava eda na veivosakitaka?

 ³ E tiko na kaukaua vua na Kalou me lewa na noda bula. E vakadeitaka qori na iVolatabu. Ena so na gauna, e totogitaka eso mera tauvimate, me vakataki Fero ena gauna i Eparama kei Miriama na ganei Mosese. (Vkte. 12:17; Tiko 12:9, 10; 2 Sam. 24:15) E vakaroti ira na Isireli na Kalou ni na kauta mai na “mate kece kei na kuita” ke ra sega ni yalodina. (Vkru. 28:58-61) Ena yasana adua, e rawa ni vakaotia se kauta tani na mate o Jiova. (Lako 23:25; Vkru. 7:15) E rawa tale ga ni veivakabulai. Ni tauvimate bibi o Jope e vinakata sara ga me mate, mani vakabulai koya na Kalou!—Jope 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

⁴ Io, e tiko na kaukaua vua na Kalou me vakabula na tauvimate. E cakava tale ga qori o Luvena. E tukuni ena iVolatabu ni a vakabula vakacakamana o Jisu na vukavuka, manumanusoni, mataboko kei na paralasi. (Wilika Maciu 4:23, 24; Joni 9:1-7) E veiuqeti meda kila ni veivakabulai e cakava o Jisu ena qai cakava ena ivakatagedegede levu sara ena vuravura vou. Ena gauna qori, “ena sega ni kaya e dua na lewenivanua: ‘Au tauvimate.’”—Aisea 33:24.

⁵ Vakacava meda namaka ni rau na veivakabulai vakacakamana o Jiova kei Jisu ena gauna qo? Meda raica vakacava na tauvimate bibi se malumalumu? Na cava eda rawa ni cakava?

6. Na cava e tukuna na iVolatabu me baleta nodra dau cakamana na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri?

⁶ Ena imatai ni senitiuri, e solia na yalo tabu o Jiova vei ira eso na lotu vaKarisito mera cakamana. (Caka. 3:2-7; 9:36-42) E levu na “mataqali isolisoli” ni yalo tabu e solia o Jiova, dua vei ira na “isolisoli ni veivakabulai.” (1 Kor. 12:4-11) Ia na isolisoli qori kei na so tale me vaka na duivosavosa kei na parofisai, ena oti yani. (1 Kor. 13:8) Sa sega tale ni caka qori ena gauna qo. Meda kua gona ni namaka ni na vakabulai keda vakacakamana se o ira na wekada na Kalou.

7. E uqeti keda vakacava na Same 41:3?

⁷ Ia se rawa ga nida nuitaka na veivakacegui ni Kalou, nona vuku, kei na nona veitokoni nida tauvimate, me vaka e cakava vei ira nona dauveiqaravi yalodina ena gauna makawa. E vola o Tui Tevita: “E marau o koya e kauaitaka na vakaloloma, ena vukei koya o Jiova ena siga ni leqa. Ena taqomaki koya o Jiova qai vakabulai koya tiko ga.” (Same 41:1, 2) E sega ni tukuna tiko o Tevita nira na sega vakadua ni mate o ira na dau kauaitaki ira na vakaloloma. E vakaibalebaletaka ga na iVolatabu ni na vukei ira na dau veikauaitaki na Kalou. Ena sala cava? E vakamacalataka o Tevita: “Ena vakacegui koya o Jiova ena nona idavodavo ni tauvimate, ni tauvimate voli oni na veisautaka vakadua na nona idavodavo.” (Same 41:3) Ke da dau veikauaitaki, eda nuidei ni kila vinaka tu o Jiova na keda ituvaki, ena sega ni guilecava na noda yalodina. E bulia tale ga na yagoda me rawa ni valuta na mate e tauvi keda.

8. Na cava e kerea vei Jiova o Tevita ena Same 41:4?

⁸ E tukuna o Tevita: “I Jiova, ni lomani au mai. Ni vakabulai au, niu sa valavala ca vei kemuni.” (Same 41:4) De vola tiko qori ena gauna e saga kina o Apisalomi me kovea na veiliutaki vakatui.  E tauvimate bibi tale ga o Tevita ena gauna qori, e sega ni cakava rawa kina e dua na ka. E sega ni guilecava o Tevita na nona valavala ca bibi kei Pacisepa kei na leqa e kauta mai, dina ni sa vosoti koya o Jiova. (2 Sam. 12:7-14) Ia e nuidei na tui ni na vakacegui koya na Kalou ena nona idavodavo ni tauvimate. Vakacava e kerea tiko o Tevita me vakabulai koya vakacakamana o Jiova?

9. (a) Na cava e cakava o Jiova vei Tui Esekaia? (b) Cava e kerea o Tevita?

⁹ Oti e vica na yabaki, e vakabulai Tui Esekaia na Kalou ni ‘tauvimate qai voleka sara ni mate.’ E veitokoni o Jiova ena ituvaki qori, mani bula tale tiko o Esekaia me 15 na yabaki. (2 Tui 20:1-6) Ia e sega ni namaka o Tevita me vakabulai vakacakamana, e kerea ga me vukei koya o Jiova me vaka nona vukea e dua e dau kauaitaki ira na vakaloloma. Qori e wili kina nona vakacegui ena “idavodavo ni tauvimate.” Ni sa vosoti nona cala, e rawa ni kerea vua na Kalou me vakacegui koya, me tokoni koya, me bulabula vinaka tale ga. (Same 103:3) Qori tale ga na ka eda rawa ni kerea vei Jiova.

10. Na cava eda vulica ena ituvaki e yacovi Tirofimo kei Epafirotaito?

¹⁰ E sega ni vakabulai vakacakamana se bula balavu o Tevita, e va tale ga qori o Tirofimo na itokani vakacakacaka i Paula. Ena so na gauna, e soli na kaukaua vei Paula me veivakabulai. (Wilika Cakacaka 14:8-10.) E cakava qori vei “tamai Pupiliu ni tauvi koya na katakata kei na cokadra,” e lako vua o Paula e “masulaki koya, tabaki koya e ligana, mai bula vinaka yani.” (Caka. 28:8) Ia e sega ni cakava qori o Paula vei Tirofimo, ni tomani koya ena dua na ilakolako vakaulotu. (Caka. 20:3-5, 22; 21:29) Ni tauvimate o Tirofimo qai sega ni tomani Paula rawa, a sega ni vakabulai koya vakacakamana, e biuti koya tu ga e Milito me rawa ni bula vinaka. (2 Tim. 4:20) O Epafirotaito tale ga a ‘tauvimate, voleka sara ni mate.’ E sega ni tukuni ni a vakabulai koya vakacakamana o Paula.—Fpai. 2:25-27, 30.

11, 12. E yaga vakacava o Luke vei Paula? Na cava eda kila me baleti Luke?

¹¹ E dau tomani Paula o “Luke, na vuniwai lomani” a vola na Cakacaka. (Kolo. 4:14; Caka. 16:10-12; 20:5, 6) Eda vakabauta kina ni dau vakarautaka o Luke na ivakasala kei na veiqaravi vakavuniwai vei Paula kei ira nona itokani daukaulotu. Na vuna? Ni dau tauvimate tale ga o Paula ena nona ilakolako vakaulotu. (Kala. 4:13) Na ka e cakava o Luke e salavata kei na ka e tukuna o Jisu: “E sega ni yaga na vuniwai vei ira na bula vinaka, e yaga ga vei ira na tauvimate.”—Luke 5:31.

¹² E sega ni tukuna na iVolatabu na vanua kei na gauna e vuli vuniwai kina o Luke. A tukuni ni dau cavuta o Paula na itavi vakavuniwai i Luke ni volavola vei ira na lotu vaKarisito mai Kolosa, nira kilai koya vinaka. E tiko volekati Leotisea e dua na koronivuli ni vuli vuniwai. Eda rawa gona ni tukuna ni vuniwai dina o Luke, e sega ni dau veivakasalataki ga ena ka me baleta na tikobulabula. E laurai qori ena vosa e dau vakayagataka ena Kosipeli kei na ivola na Cakacaka, e volatukutukutaka tale ga na veivakabulai i Jisu.

13. Na cava meda nanuma tiko ni vakatututaki eso na ka meda bulabula kina?

¹³ E sega ni dua na tacida e rawa  ni vakayagataka na “isolisoli ni veivakabulai” ena gauna qo. Ia eso na tacida era dau vakatututaka ena inaki vinaka eso na ka meda bulabula kina. Ena rairai yaga eso na vakatutu qori. E cakava qo o Paula ena gauna e leqa tiko kina na kete i Timoci, de dua ni duka na wainigunu. * (Wilika 1 Timoci 5:23.) E duatani qori mai na noda uqeta e dua na tacida me vakayagataka eso na draunikau, wai, se kakana e sega ni yaga se veivakaleqai. Ena so na gauna, era veiuqeti eso nira kaya: ‘Qori na mate vata ga e tauvi tavalequ, e gunuva na . . . mani bula kina.’ Ena vinaka beka na ka e vakatututaki, ia meda nanuma tiko ni rawa tale ga ni veivakaleqai na wainimate se veiqaravi e vakayagataki vakalevu.—Wilika Vosa Vakaibalebale 27:12.

14, 15. (a) O cei meda qarauna? (b) Na cava eda vulica ena Vosa Vakaibalebale 14:15?

¹⁴ Eda vinakata na lotu vaKarisito meda bulabula me rawa nida mamarau, meda qaravi Jiova tale ga vakavinaka. Ia nida sega ni uasivi eda na tauvimate ena so na gauna, e levu tale ga na wainimate se veiqaravi meda digia. Eda na dui vakatulewataka na veiqaravi me caka vei keda kei na kena me kua. Ka ni rarawa nira tiko ena vuravura kocokoco qo eso era dau rawai ira na tauvimate mera rawailavo kina. Eso era volitaka na wainimate ra qai lasutaka ni yaga. Eso tale se so na kabani era uqeta me voli na wainimate saulevu mera rawa tubu kina. Ena rawa ni rawai kina o koya e vinakata me vakacegui se bula mai na kena mate. Ia meda kua ni guilecava na ivakasala ena iVolatabu: “Na tamata yalowai e vakabauta na vosa kece, ia o koya e yalomatua e vakasamataka na nona ilakolako kece.”—Vkai. 14:15.

¹⁵ Ke da “yalomatua” eda na qarauna na “vosa” se ka e vakatututaka e dua e sega ni vulica se kenadau ena ka vakavuniwai. Eda na taroga: ‘E kaya o koya ni yaga na wai, draunikau, se kakana qo vua e dua, vakacava e tiko na kena ivakadinadina? Eda duidui. Au kila vakacava ni na yaga vei au? Vakacava meu vakekeli tale mada se taroga e dua na kenadau?’—Vkru. 17:6.

16. Na cava e bibi kina na yalomatua? Na taro cava meda vakasamataka?

¹⁶ E vakasalataki keda na iVolatabu “meda yalomatua . . . nida tu ena vuravura qo.” (Taito 2:12) E bibi na itovo qori ni tukuni vei keda na iwalewale ni veiqaravi se wainimate e vou se duatani. Vakacava, e rawa ni vakamacalataka vakavinaka o vuniwai se o koya drau veitalanoa na ka ena cakava na wai qori? E salavata qo kei na ka sa kilai tu? Era duavata kina e levu na kenadau? (Vkai. 22:29) Se rogo vinaka ga na kena ivakamacala? De tukuni ni kune se vakayagataki na wai qori ena dua na vanua yawa, era sega ni kila na vuniwai. Vakacava, sa vakadinadinataki na kena yaga? Eso na wainimate se veiqaravi e tukuni ni ka vuni se vu mai na kaukaua vuni. E rerevaki sara qo ni vakasalataki keda na Kalou meda cata na “vakatevoro” kei na vakacuru.—Aisea 1:13; Vkru. 18:10-12.

17. Na cava eda dau vinakata?

¹⁷ E vola na ilawalawa dauvakatulewa  ena imatai ni senitiuri e dua na ivola bibi ina ivavakoso. Ni cavuti oti na ka mera vakatabuya na lotu vaKarisito, e qai tinia: “Ke oni qarauni kemuni mai na ka kece qo, oni na tikovinaka kina. Me nomuni na vakacegu!” (Caka. 15:29) Ena so na vosa, na iotioti ni yatuvosa ena tikinivolatabu ya e vakadewataki “Moni bulabula vinaka,” rawa tale ga ni kena ibalebale “moni kaukaua.” Io, eda vinakata sara ga meda bulabula da qai kaukaua nida qarava na noda Kalou.

18, 19. Na cava eda vakanamata kina ena vuravura vou?

¹⁸ Ni se tiko na ituvaki ca qo da qai sega ni uasivi, eda na tauvimate ena so na gauna. Eda sega ni namaka meda vakabulai vakacakamana. Ia e vakamacalataki ena Vakatakila 22:1, 2 na gauna eda na sega tale kina ni tauvimate. E raivotutaka na yapositolo o Joni “e dua na uciwai ni wai ni bula” kei na “kau ni bula,” na drauna “era vakabulai kina na veimatanitu.” Qori e sega ni dusia na wainimate ni gauna qo se gauna sa bera mai. E dusia ga na isolisoli e vakarautaka o Jiova ena vuku i Jisu mera rawata kina na bula tawamudu o ira na talairawarawa, qori na ka eda vakanamata kina.—Aisea 35:5, 6.

¹⁹ Nida waraka tiko na gauna totoka qori, eda kila ni kauaitaki keda yadua o Jiova ena gauna mada ga eda tauvimate kina. Eda nuidei me vakataki Tevita ni na vakacegui keda na Kalou nida tauvimate. Eda rawa tale ga ni tukuna: “Ia o yau, oni tokoni au ena vuku ni noqu yalodina, oni na maroroi au e matamuni me tawamudu.”—Same 41:12.