1, 2. Na cava e vakayagataki kina ena iVolatabu na bukawaqa me ivakatautauvata ni yame?

ENA Okotova 1871, a kama na veikau e Wisconsin mai Merika. E tete totolo sara, e yameca rauta ni rua na bilioni na kau. Era mate kina e sivia ni 1,200 na lewenivanua. Ni vakatauvatani kei na vo tale ni kama e Merika, e levu duadua era mate ena kama qori. De a vakavuna na kama na lidi ni yameyame mai na qiqi ni sitima. Eda lai nanuma kina na tikinivolatabu qo: “Vakasamataka mada na kena rawa ni yameca na veikau levu na yameyame lailai!” (Jeme. 3:5) Na cava e cavuta kina qori o Jemesa?

² E kaya ena tikina tarava: “Na yame tale ga e bukawaqa.” (Jeme. 3:6) “Na yame” e dusia na noda vosa. Me vaka ga na bukawaqa, e rawa ni veivakaleqai na ka eda tukuna. E kaya mada ga na iVolatabu ni “mate kei na bula e tiko ena kaukaua ni yame.” (Vkai. 8:21) Kena ibalebale qori meda sa kua ni vosa de qai cala na ka eda tukuna? Sega. Ena vinakati ga meda lewa vinaka. Ke da vakayagataka vinaka na bukawaqa, eda na vakasaqara kina na keda, meda tatalai se noda cina ena bogi buto. Nida lewa vinaka na yameda, ena vakarokorokotaki  kina na Kalou, ena yaga tale ga vei ira eso tale.—Same 19:14.

3. Na cava e tolu na ka eda na veivosakitaka?

³ Ke da vosa se vosa vagalu, eda kila ni isolisoli talei i Jiova na noda rawa ni veivosaki meda talaucaka kina na lomada kei na noda nanuma. Ia eda na vakayagataka vakacava meda veiuqeti kina? (Wilika Jemesa 3:9, 10.) Eda na veivosakitaka e tolu na ikalawa bibi ni veivosaki: gauna meda vosa kina, na ka meda tukuna, kei na ivakarau ni noda veivosaki.

4. Gauna cava meda “tikolo” kina?

⁴ E tiki ni bula e veisiga na veivosaki, ia e sega ni kena ibalebale qori meda vosa tu ga. E kaya na iVolatabu ni tiko “na gauna ni tikolo.” (Dauv. 3:7) Nida galu nira vosa tiko eso, e vakaraitaka nida veidokai. (Jope 6:24) E vakaraitaka na lewa matau kei na yalomatua nida lewa vinaka na yameda ena ka e vauca na itukutuku e sega ni dodonu me vakatakilai. (Vkai. 20:19) Ni dua e vakacudrui keda, eda na vakaraitaka na vuku nida lewai keda vinaka.—Same 4:4.

5. Eda na vakaraitaka vakacava nida vakavinavinakataka na isolisoli ni Kalou na vosa?

⁵ Ena yasana adua, e tukuna na iVolatabu ni tiko na “gauna ni vosa.” (Dauv. 3:7) Ke solia nomu itokani e dua na iloloma talei, vakacava o na vunitaka tiko ga? Sega, na levu ni nomu vakavinavinakataka o na via vakayagataka sara ga. Nida vakavinavinakataka na iloloma talei i Jiova na vosa, eda na vakayagataka vakamatau. Qori e okati kina na noda tukuna na ka eda nanuma, ka eda vinakata, nida veivakayaloqaqataki da qai vakalagilagia na Kalou. (Same 51:15) Eda na kila vakacava na gauna veiganiti meda “vosa” kina?

6. E vakamacalataka vakacava na iVolatabu ni bibi meda digia na gauna meda vosa kina?

⁶ E macala mai na Vosa Vakaibalebale 25:11 ni bibi meda digia na gauna meda vosa kina. E kaya: “E vaka na yapolo koula ena iyaya ceuti ena siliva na vosa e tau ena gauna donu.” E totoka na irairai ni yapolo koula, ia ena totoka sara ke biu ena iyaya ceuti ena siliva. Nida digia vinaka tale ga na gauna meda vosa kina, ena veiuqeti qai yaga na ka eda tukuna. Eda na cakava vakacava qori?

7, 8. Era vakatotomuri Jisu vakacava na tacida mai Japani?

⁷ Ke da tukuna e dua na ka ena gauna cala, ena sega ni kilai se ciqomi. (Wilika Vosa Vakaibalebale 15:23.) Kena ivakaraitaki ena Maji 2011, a vakacaca ena vica na siti ena tokalau kei Japani na uneune kei na ualoka. Sivia ni 15,000 era mate. Levu tale ga na tacida era vakaleqai, ia era vakayagataka na iVolatabu mera vakacegui ira kina na rarawa. Levu e kea era lotu Buda, era sega ni kila vinaka na ivakavuvuli vakaivolatabu. Era kila na tacida ni se qai oti ga na ualoka, e sega ni gauna vinaka qori me vunautaki kina na inuinui ni veivakaturi. Era mani vakacegui ira nira vakayagataka na isolisoli ni vosa mera vakamacalataka na vuna e yaco kina na veika ca vei ira na tamata vinaka.

⁸ E kila o Jisu na gauna me galu kina kei na gauna me vosa kina. (Joni 18:33-37; 19:8-11) A tukuna vei ratou na tisaipeli ena dua na gauna: “Se vo e levu na ka meu tukuna vei kemudou, ia dou na sega ni taura rawa qo.” (Joni 16:12) Era vakatotomuri Jisu na tacida mai Japani. Ni oti e rua veimama na  yabaki, era vakaitavi ena cakacaka lavotaki e vuravura raraba nira veisoliyaka na iTukutuku ni Matanitu Nb. 38 “Era na Bula Tale na Mate?” Levu e vakacegui ira na ka era wilika ena tikidua. E duidui sara na ivakarau kei na vakabauta vakalotu, e bibi gona meda lewa vinaka na gauna meda vosa kina.

9. Na ituvaki cava ena vinakati kina meda lewa vinaka na gauna meda vosa kina?

⁹ E tiko eso tale na ituvaki ena vinakati kina meda lewa vinaka na gauna meda vosa kina. Kena ivakaraitaki, ena rairai vakacudrui keda e dua, ke donu mada ga nona inaki. E ka vakayalomatua meda lewai keda vinaka qai taroga ke yaga meda tukuna e dua na ka. Ke vinakati meda vosa, meda kua ni cakava ena dela ni cudru, nida na sega ni lewa vinaka kina na ka eda tukuna. (Wilika Vosa Vakaibalebale 15:28.) Ena vinakati tale ga na lewa matau nida via wasea na ka dina vei ira na wekada era sega ni tiko ena dina. Eda vinakata mera kilai Jiova, ia ena vinakati kina na vosovoso kei na veinanumi. Nida digia vinaka na ka eda tukuna ena kena gauna donu, era na yalorawarawa mera vakarorogo.

10. (a) Na cava meda digia vinaka kina na vosa eda cavuta? (b) Na ivakarau ni veivosaki cava meda qarauna?

¹⁰ E rawa ni veivakamavoataki na vosa, rawa tale ga ni veivakabulai. (Wilika Vosa Vakaibalebale 12:18.) E vakayagataki vakalevu ena vuravura i Setani na vosa mosimosi. Na ka ni veivakamarautaki e uqeta e levu mera “vagata na yamedra me vaka na iseleiwau” ra qai “dodoka nodra vosa tawaloloma me vaka na gasau.” (Same 64:3) Me qarauna na lotu vaKarisito na itovo qori. Dua na ivakaraitaki ni “vosa tawaloloma” na vosa gaga, e tau ena veivakalialiai me beci se cudruvi kina e dua. Levu na gauna e dau tau na vosa gaga me veiwali, ia e rawa ni totolo sara me tini ena vosa veibeci se mosimosi. E dodonu meda ‘kauta tani’ na lotu vaKarisito na vosa gaga. E totoka nida dau veiwali, ia me qarauni meda kua ni tauca na vosa mosimosi se veivakamaduataki me ka ni lasa. E vakasalataki keda na iVolatabu: “Me kua ni lako mai gusumuni e dua na vosa vakasisila, na vosa ga e vinaka qai veivakayaloqaqataki ena kena gauna, me vinaka vei ira na rogoca.”—Efeso 4:29, 31.

11. E okati vakacava na lomada nida digia na vosa veiganiti meda cavuta?

¹¹ A tukuna o Jisu ni “na cavuta ga na gusumudou na ka e sinai tu e lomamudou.” (Maciu 12:34) Kena ibalebale, me tekivu sara ga e lomada noda digia na vosa veiganiti meda cavuta. Ena kilai mai na ka eda dau cavuta na noda rai me baleti ira na so tale. Nida dauloloma qai veinanumi, ena veiuqeti na noda vosa.

12. Eda na digia vinaka vakacava na vosa meda vakayagataka?

¹² Na digitaki vinaka ni vosa e okati tale ga kina na vakasama kei na lewa vinaka. E tui vuku o Solomoni, ia e “vakasamataka qai vaqaqa vakamatailalai” me “raica na vosa rogo vinaka, me vola tale ga na vosa donu, e dina.” (Dauv. 12:9, 10) Vakacava e dau dredre mo cavuta na “vosa rogo vinaka”? Bibi gona mo vakalevutaka nomu kato ni vosa, qori nomu dikeva na ivakavakayagataki ni vosa ena iVolatabu kei na noda ivola. Mo vulica na ibalebale ni matavosa o sega ni kila. Koya e bibi  sara, vulica mo vakayagataka na vosa me yaga vei ira na rogoca. Vakasamataka mada na nodrau veivolekati o Jiova kei na Luvena ulumatua, e tukuni ena iVolatabu: “E solia vei au na Turaga Cecere Duadua o Jiova na yame e vakavulici, meu kila na vosa donu meu cavuta vua e oca.” (Aisea 50:4) Nida vakasama vinaka ni bera nida vosa, eda na digia kina na vosa donu meda vakayagataka. (Jeme. 1:19) Meda taroga: ‘Ena vakavotuya vinaka na vosa qo na ka sara ga au vinakata? Ena tarai ira vakacava na vakarorogo?’

13. Na cava e bibi kina me matata na ka eda tukuna?

¹³ E dau vakayagataki e Isireli na biukila mera soqoni se veisukayaki kina na lewenivanua, e yaga tale ga ena ivalu. Sa rauta me vakayagataka na iVolatabu na ivakatautauvata ni biukila me dusia ni bibi me kilai rawarawa na ka eda tukuna. Ke sega ni matata na rorogo ni biukila, e rawa ni vakaleqai ira na sotia era kabakoro. E va tale ga qori ni sega ni matata se buawa na ka eda tukuna, rawa ni vakavu veilecayaki se veivakacalai. Nida saga tiko me matata na ka eda tukuna, meda qarauna tale ga me kua ni kaukaua se veibeci.—Wilika 1 Korinica 14:8, 9.

14. Eda kila vakacava ni kilai rawarawa na vosa i Jisu?

¹⁴ E ivakaraitaki vinaka duadua o Jisu ni digitaka vinaka na vosa e vakayagataka. Vakasamataka mada na nona ivunau lekaleka qai veiuqeti ena Maciu wase 5 ina 7. E sega ni ukutaka sivia o Jisu na nona vosa se vereverea, e sega tale ga ni kaukaua se mosimosi. E digia na vosa rawarawa qai matata me tara na lomadra na vakarorogo. Kena ivakaraitaki, era lomaocaocataka na lewenivanua na ka mera kania e veisiga. E vakacegui ira o Jisu ni vakamacalataka na nona vakarautaka o Jiova na kedra na manumanuvuka ni lomalagi. Sa qai tarogi ira: “Vakacava, dou sega ni yaga vakalevu vei ira?” (Maciu 6:26) E rawarawa qai matata na vosa i Jisu, e tara na lomadra na vakarorogo. Meda dikeva mada na ikatolu ni tikina bibi me baleta na noda vosa.

15. Na cava meda vosa kina vakayalovinaka?

¹⁵ E bibi tale ga na ivakarau ni noda vosa. Ni vosa o Jisu ena valenilotu e Nasareci, era ‘qoroya na totoka ni vosa e lako mai gusuna.’ (Luke 4:22) Ni totoka noda vosa se nida vosa vakayalovinaka, era na taleitaka na vakarorogo, era na ciqoma na ka eda tukuna. (Vkai. 25:15) Meda vakatotomuri Jisu nida vosa ena yalovinaka, veidokai kei na veinanumi. E tuburi koya na loloma ni raica nodra sasaga na lewenivanua mera rogoci koya, “mani vakavulici ira ena levu sara na ka.” (Mari. 6:34) Ni vakasewasewani mada ga, e sega ni sauma ena vosa mosimosi.—1 Pita 2:23.

16, 17. (a) Eda na vakatotomuri Jisu vakacava nida veivosaki kei ira na lewe ni vuvale kei ira na itokani ena ivavakoso? (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) E yaga vakacava noda dau vosa vakayalovinaka? Tukuna e dua na ivakaraitaki.

¹⁶ E sega ni rawarawa meda lewa matau da qai vosa ena yalomalua vei ira eda veikilai vinaka. De dua eda nanuma ni sega ni vinakati meda qarauna na vosa eda cavuta vei ira. Rawa ni yaco qo nida veivosaki kei ira noda lewe ni vuvale se itokani ena  ivavakoso. Vakacava a nanuma o Jisu ni rawa ni vosa vakaukaua vei ratou na tisaipeli ni ratou veikilai ga? Sega! Ni ratou veibataka tiko ga na nona imuri se o cei e levu duadua, a vakadodonutaki ratou vakayalovinaka o Jisu, e vakayagataka e dua na vosa vakatautauvata me baleta na gonelalai. (Mari. 9:33-37) Mera vakatotomuri Jisu na qase nira veivakadodonutaki ena “yalomalua.”—Kala. 6:1.

¹⁷ Ke mosimosi mada ga na ka e tukuna e dua, ena yaga vakalevu nida sauma vakayalovinaka. (Vkai. 15:1) Kena ivakaraitaki, e rua tu na ivakarau ni nona bula na luvena cauravou e dua na tacida yalewa itubutubu le dua. E tukuna vua ena inaki vinaka e dua na tacida yalewa: “E ca sara ni sega ni muria o luvemu nomu veituberi.” E vakasama vinaka na tacida itubutubu le dua qai kaya: “Io, e dina, au se vakavulici koya tiko, ena laurai ni toso na gauna. Daru qai raica ni oti na Amaketoni.” Ni vosa vakayalovinaka na tacida itubutubu le dua, e vinaka tiko ga kina nodrau veimaliwai. A rogoca tiko na veivosaki na luvena, e kila ni se vakabauta o tinana ni rawa ni veisau. E muduka nona vakailala ca, toso na gauna e papitaiso, e veiqaravi sara e Peceli. Nida veimaliwai kei ira na tacida, noda vuvale se so tale, meda vosa “ena yalovinaka ena gauna kece, me vakamasima.”—Kolo. 4:6.

18. Eda na vakatotomuri Jisu vakacava ena noda vosa?

¹⁸ E vakasakiti dina meda tukuna noda nanuma kei na lomada. Meda vakatotomuri Jisu mada ga nida digia na gauna vinaka, na vosa veiganiti da qai vosa vakayalovinaka. Nida cakava qori, ena vakabulai ira na rogoca, ena marautaka tale ga o Jiova, o koya e solia na iloloma talei qori.