“Na iValu ena Vakaotia na iValu Kece”

‘Au yalataka na ivalu qo ena vakaotia na ivalu kece.’​—WOODROW WILSON, PERESITEDI NI MEREKE (1913-​21).

QORI na ka a namaka e dua na iliuliu e vuravura ni cava na iMatai ni iValu Levu, rauta na 90 na yabaki sa oti. E rerevaki dina na ivalu ya, era vinakata kina na qaqa me yaga tawamudu ena ivalu na veika era solia. Ia na ivalu vakatamata e sega ni walia na leqa, ena qai rawa vakacava me vakaotia na ivalu.

Rauta ni sivi e 20 na yabaki mai na nona yalataka na veivosa mai cake o Peresitedi Wilson, a cabolo na iKarua ni iValu Levu. E levu cake sara na mate kei na veivakarusai e vakayacori kina mai na kena a yaco ena iMatai ni iValu Levu. Qori e vu mai na vakayagataki ni iyaragi vovou era buli ena loma ni 20 na yabaki. Ni mai cava na iKarua ni iValu Levu, era sa qai kila na iliuliu kei vuravura ni na sega ni oti na ivalu.

Ena 1945, a kaya na Jenerali ni Mereke o Douglas MacArthur: “Sa soli oti vei keda na galala meda vakaotia na veivaluvaluti. Ke da sega ni bulia e dua na iyaragi e vinaka cake, sa na yaco dina ga na Amaketoni.”

E kila o Jenerali MacArthur na vakacaca ni gasaukuro vakaatomi e Nagasaki kei Hiroshima ni vakarau cava na  iKarua ni iValu Levu. Na vakacaca levu a vakayacori ena rua na koro qo e Japani e vakavuna me tukuna kina o koya e dua na ibalebale vou ni vosa “Amaketoni”​—na ivalu vakaniukilia ena vakarusa na veika kece ena noda vuravura.

Era se lomaleqataka tiko ga na kawatamata na veivakarusai ni ivalu vakaniukilia. Ena veiyabaki ni 1960 eratou a bulia na tolu na matanitu lelevu e vuravura na iyaragi ena mate kece kina na tamata. Eratou vinakata me tiko na gasau vanataki e rawa ni vakarusa na 25 na pasede na lewenivanua era tiko ena vanua ni meca kei na 50 na pasede na vanua ni buli iyaya​—ra qai sega ni via kauaitaka se mani o cei e tekivuna na ivalu. E le lailai sara era tokona na iwalewale qo e nanumi ni na rawati kina na veisaututaki.

Nikua, sa qai tubu cake ga na iyaragi vakaniukilia, tubu cake tale ga na mate ena veivaluvaluti vakayasana. Se vakarerei ira tiko ga na kawatamata na kena yaco na veivakarusai vakaniukilia. Era nuitaka e levu me oti na veivaluvaluti, ia e lailai era vakabauta ni na rawata qo na ivalu se dua tale na iwalewale.

Na iVolatabu e vakamacalataka e dua na mataqali ivalu ena vakaotia na ivalu kece. E vakatokai me “Amaketoni”​—era nanuma e levu ni veivakarusai vakaniukilia. Ena rawa vakacava ni vakaotia na ivalu kece na Amaketoni? Ena saumi qo ena ulutaga tarava.

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 3]

DTRA Photo

 [iTaba ni Credit Line ena tabana e 5]

Nagasaki, Japani, 1945: USAF photo